pobierz plik - ISP Modzelewski

Redakcja naukowa: prof. dr hab. Witold Modzelewski
Redaktor prowadzący: Piotr Zyśk
Autorzy: Jacek Budziszowski, Anna Kiersznowska-Drzewiecka,
Przemysław Milczek, Marzanna Pydyn, Łukasz Sawczuk,
Malwina Sik, Agata Strocka, Marcin Szymocha, Piotr Zyśk,
Anna Żarkowska
Problematyka opodatkowania majątku.
Zagadnienia praktyczne
Spis treści
Wykaz ważniejszych skrótów........................................................................................................................................ 4
Wstęp............................................................................................................................................................................. 5
Rozdział I. Podatki od posiadania majątku: Podatek od nieruchomości, rolny, leśny i od środków transportowych..... 5
1. Podmiot podatku........................................................................................................................................................ 5
A. Opodatkowanie nieruchomości stanowiących współwłasność........................................................................... 5
B. Gmina zapłaci podatek od własnych nieruchomości.......................................................................................... 6
C. Termin złożenia deklaracji dla celów podatku od nieruchomości...................................................................... 6
D. Nabycie przez spółkę kapitałową nieruchomości w trakcie roku podatkowego a podatek od nieruchomości.... 6
E. Fakt posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę skutkuje tym, że budynek, budowla lub grunt jest
związany z prowadzeniem działalności gospodarczej........................................................................................ 6
F. Podatnik podatku leśnego.................................................................................................................................. 7
G. Zakres podmiotowy podatku od środków transportowych................................................................................. 7
2. Przedmiot podatku..................................................................................................................................................... 7
A. Część budynku, a stawka podatkowa................................................................................................................. 7
B. Nieruchomości nie wykorzystywane w działalności gospodarczej ze względów technicznych......................... 8
C. Podatek od nieruchomości od budynku bez zadaszenia. ................................................................................... 8
D. Dane z ewidencji gruntów i budynków a podatek od nieruchomości................................................................. 9
E. Opodatkowanie systemów antenowych............................................................................................................. 9
F. Moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku używania części budowli....................................... 9
G. Kwalifikacja domów pomocy społecznej dla potrzeb podatku od nieruchomości............................................ 10
H. Podatek od nieruchomości a podjazdy, chodniki i parkingi............................................................................. 10
I. Podatek od nieruchomości a względy techniczne............................................................................................ 11
J. Wpływ danych z ewidencji gruntów i budynków na podatek od nieruchomości............................................. 11
K. Transformator jako opodatkowany element sieci............................................................................................. 11
L. Definicja względów technicznych.................................................................................................................... 12
M. Opodatkowani nie podlegają budowle zlokalizowane na gruntach związanych z budynkami mieszkalnymi
oraz służące realizacji potrzeb mieszkaniowych.............................................................................................. 12
N. Grunty położone poza obszarem parku narodowego a podatek od nieruchomości........................................... 13
O. Spór o opodatkowanie podatkiem od nieruchomości kolejek linowych........................................................... 14
P. Nieruchomość uczelni wyższej zajęta na prowadzenie działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu
podatkiem od nieruchomości........................................................................................................................... 14
Q. Tablica reklamowa jest budowlą...................................................................................................................... 15
R. Wyrejestrowanie pojazdu a podatek od środków transportowych.................................................................... 15
S. Projekt nowego rozporządzenia dotyczącego deklaracji elektronicznych w podatku od środków
transportowych................................................................................................................................................ 15
T. Użytki rolne – podatek rolny czy od nieruchomości........................................................................................ 16
3. Podstawa opodatkowania......................................................................................................................................... 17
A. Powierzchnia gruntu a podatek od nieruchomości........................................................................................... 17
B. Podatek od nieruchomości - termin składania deklaracji................................................................................. 17
C. Podatek od nieruchomości od budowli wniesionych aportem.......................................................................... 17
D. Zmiana przeznaczenia nieruchomości i jej wpływ na wysokość obciążenia podatkowego.............................. 18
E. Wymiar podatku od nieruchomości a ewidencja gruntów i budynków............................................................. 18
F. Znaczenie danych z ewidencji gruntów i budynków dla wymiaru podatku od nieruchomości......................... 18
G. Podstawa opodatkowania podatkiem leśnym................................................................................................... 19
4. Stawka podatku....................................................................................................................................................... 19
A. Współwłasność a stawka podatku od nieruchomości. ..................................................................................... 19
B. Czy osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą musi opodatkować wszystkie posiadanie
nieruchomości według najwyższej stawki?...................................................................................................... 19
C. Podatek od nieruchomości od garaży............................................................................................................... 20
D. Górne granice stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na 2013r......................................................... 20
5. Zwolnienia i ulgi podatkowe................................................................................................................................... 21
A. Zastosowanie zwolnienia określonego w art. 17 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych........... 21
B. Zwolnienie z podatku od nieruchomości, nieruchomości lub ich części zajętych na prowadzenie nieodpłatnej
statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego..................................... 21
C. Zwolnienie od podatku nieruchomości zajętej przez stowarzyszenie............................................................... 21
D. Bocznica nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od nieruchomości..................................... 22
E. Zwolnienie z podatku od środków transportowych pojazdów zabytkowych.................................................... 22
6. Organy podatkowe................................................................................................................................................... 23
A. Właściwość organów podatkowych w sprawach podatków i opłat lokalnych.................................................. 23
Rozdział II. Podatki od nadzwyczajnych przyrostów masy majątkowej: Podatek od spadków i darowizn. . .............. 23
1. Podmiot podatku...................................................................................................................................................... 23
A. Darowizna środków pieniężnych osobie zamieszkałej poza terytorium kraju.................................................. 23
2. Przedmiot podatku................................................................................................................................................... 23
A. Opodatkowanie działu spadku......................................................................................................................... 23
B. Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej a powołanie się przez podatnika na fakt nabycia darowizny. .. 24
C. Ujawnienie darowizny we wniosku o interpretację a obowiązek podatkowy w podatku od spadków i
darowizn..................................................................................................................................................... 24
3. Podstawa opodatkowania......................................................................................................................................... 24
A. Podstawa opodatkowania w podatku od spadków i darowizn i sposób jej ustalania........................................ 24
B. Odliczenie wartości hipoteki od wartości nabytej rzeczy i prawa majątkowego.............................................. 25
4. Stawka podatku....................................................................................................................................................... 25
A. Zastosowanie stawki podatkowej w podatku od spadków i darowizn.............................................................. 25
5. Zwolnienia i ulgi podatkowe................................................................................................................................... 25
A. Zwolnienie darowizny wśród najbliższych z podatku od spadków i darowizn................................................ 25
B. Utrata zwolnienia w podatku od spadków i darowizn...................................................................................... 26
Wykaz ważniejszych skrótów
k.c. – ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 ze zm.);
KRS – Krajowy Rejestr Sądowy;
MF – Minister Finansów;
NSA – Naczelny Sąd Administracyjny;
Ordynacja podatkowa – ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012r., poz. 749 j.t. ze
zm.);
Prawo budowlane – ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r., nr 243, poz. 1623 j.t. ze zm.);
Ustawa – ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2010 r., nr 95, poz. 613 j.t. ze
zm.);
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. – ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r.,
nr 93, poz. 768 j.t. ze zm.);
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. – ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo Geodezyjne i Kartograficzne (Dz. U. z 2010 r.,
nr 193, poz. 1287 ze zm.);
Ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. – ustawa z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000r., nr 80, poz.
903 j.t. ze zm.);
WSA – Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Wstęp
Podatki majątkowe wyodrębnione
są ze względu na przedmiot opodatkowania, który w tym przypadku
stanowi majątek podatnika (jako całość) lub określone elementy tego
majątku (część majątku) albo nadzwyczajne przyrosty majątku podatnika.
Współczesny polski system podatków
majątkowych charakteryzuje się następującymi cechami ogólnymi:
– brak ogólnych oraz powszechnych
podatków majątkowych, których
przedmiotem byłaby całość majątku podatnika; przedmiotem opodatkowania są tylko określone jego
elementy, którymi są przede
wszystkim szeroko rozumiane
nieruchomości i niektóre środki
transportu oraz inne dobra prawne,
a także nadzwyczajne przyrosty
masy majątkowej (np. z tytułu
spadku, zapisu oraz zasiedzenia),
– brak odrębnych konstrukcji podatkowych dotyczących wyłącznie
majątku służącego oraz niesłużącego działalności gospodarczej (tj.
odrębnych podatków obciążających podmiotowo wyłącznie przedsiębiorców),
– zróżnicowanie zasad opodatkowania, nawet w ramach poszczególnych grup opodatkowanego majątku; przykładowo, nieruchomości
obecnie podlegają trzem, a fa k tycznie – czterem, podatkom majątkowym,
– przeznaczenie dochodów z tych
podatków do budżetów samorządu
terytorialnego,
– niska wydajność fiskalna tych podatków,
– brak przeprowadzenia reformy
tych podatków, zbliżającej je do
rozwiązań obowiązujących w gospodarce rynkowej.
Z ogółu podatków występujących
obecnie w Polsce, do podatków majątkowych należy zaliczyć: podatek
rolny, podatek leśny, podatek od nieruchomości, podatek od środków
transportowych, podatek od spadków
i darowizn. Podatek od czynności
cywilnoprawnych jest podatkiem od
obrotu majątkiem i w opinii większości doktryny zaliczany jest do podatków obrotowych (chociaż – jak podatki majątkowe – stanowi dochód
własny budżetu gminy). Podatki majątkowe mogą być klasyfikowane ze
względu na źródło pokrycia podatku.
To kryterium daje podstawę do wyróżnienia podatków nominalnych i podatków realnych. Podatki nominalne są
faktycznie ponoszone z dochodu lub
innego niż majątek źródła – do tej
grupy można zaliczyć np. podatek od
nieruchomości, podatek rolny, podatek leśny. Podatki realne to podatki
płacone z majątku, które naruszają
jego substancję i prowadzą w konsekwencji do tzw. wyschnięcia źródła
podatkowego – do tej grupy można
zaliczyć podatek od darowizny, która
ma charakter pieniężny. Innym kryterium podziału tych podatków może
być sposób użytkowania majątku
podlegającego opodatkowaniu. Wyróżnić zatem można podatki obciążające majątek nieprzynoszący dochodu
oraz obciążające majątek przynoszący
dochód. Jednym z kryteriów podziału
omawianych podatków może być
czas. Na jego podstawie można wyróżnić podatki o formie jednorazowej
(jednokrotne) oraz o formie stałej –
pobierane regularnie (wielokrotne).
Niniejszy materiał jest zbiorem
wybranych artykułów dotyczących
elementów konstrukcji podatków majątkowych, opublikowanych w szczególności w „Serwisie Doradztwa Podatkowego” - wydawanym przez Instytut Studiów Podatkowych, dostępnym pod adresem www.isp-modzelewski.pl, będący dodatkiem elektronicznym do miesięcznika „Biuletyn
Instytutu Studiów Podatkowych”.
Artykuły zostały opublikowane w
latach 2012-2013. Autorami artykułów są pracownicy i stali współpracownicy ISP. Główną inspiracją dla
powstania większości artykułów była
praktyka doradcza i dydaktyczna Instytutu Studiów Podatkowych.
Rozdział I.
Podatki od posiadania
majątku: Podatek od
nieruchomości, rolny,
leśny i od środków
transportowych
1. Podmiot podatku.
A.Opodatkowanie nieruchomości
stanowiących współwłasność.
Art. 3 ust. 4 ustawy stanowi, że
jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność lub
znajduje się w posiadaniu dwóch lub
więcej podmiotów, to stanowi odrębny
przedmiot opodatkowania, a obowiązek podatkowy od nieruchomości lub
obiektu budowlanego ciąży solidarnie
na wszystkich współwłaścicielach lub
posiadaczach.
Powyższe brzmienie przepisu powoduje, że w przypadku kilku współwłaścicieli jednej nieruchomości
(będących osobami fizycznymi) należy wydać decyzje dla każdego z nich
z osobna, opodatkowując całą nieruchomość. Nie ma możliwości opodatkowania udziałów w nieruchomości
odrębnie dla każdego ze współwłaścicieli. Jest to uciążliwe np. gdy dotyczy
to opodatkowania garażu (gdy nie ma
wyodrębnionych własności w budynku wielolokalowym (np. właścicielami jest 100 osób i każda z nich może
odpowiadać za pozostałe 99 osób;
właściciele powinni też złożyć jedną
informację o nieruchomościach).
Organy podatkowe próbują czasami opodatkować to udziałami, ale sądy
co do zasady stoją na stanowisku, że
taka praktyka nie jest dopuszczalna.
Podział do korzystania z nieruchomości wspólnej jest obojętny dla istnienia
współwłasności, nie prowadzi do
zniesienia współwłasności i przez to
pozostaje obojętny z perspektywy
zasad opodatkowania podatkiem od
nieruchomości przewidzianych w art.
3 ust. 4 i ust. 5 ustawy dla odrębnej
nieruchomości lokalowej pozostającej
we współwłasności. Współwłaściciel,
który posiada fizycznie wydzieloną
część wspólnej nieruchomości w reżimie quoad usum, w tym zakresie
sprawuje posiadanie o charakterze
niewłaścicielskim. Posiadanie właścicielskie nadal przysługuje mu do całej
nieruchomości wspólnej.
Zdarzają się jednak wyroki, gdzie
są sądy wskazują, ze opodatkowanie
udziałów jest uzasadnione względami
społecznymi.
B.Gmina zapłaci podatek od własnych nieruchomości.
MF w odpowiedzi na interpelację
poselską, zajął następujące stanowisko: gmina i Skarb Państwa są zobowiązane do zapłaty podatku od nieruchomości (podatku leśnego) od nieruchomości (lasów) stanowiących jej
własność, nieprzekazanych w posiadanie innym podmiotom i niepodlegających wyłączeniu lub zwolnieniu z
opodatkowania.
Obowiązek podatkowy w podatku
od nieruchomości i w podatku leśnym
co do zasady ciąży na właścicielu,
nawet wówczas gdy przedmiot opodatkowania został przekazany w posiadanie innemu podmiotowi. W
przypadku nieruchomości lub ich
części stanowiących własność Skarbu
Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, reguła ta nie ma zastosowania, bowiem obowiązek podatkowy przenosi się na posiadacza.
MF podkreślił, że podatnikami są
również posiadacze nieruchomości,
zarówno gdy posiadanie wynika z
umowy z właścicielem, jak i wówczas,
gdy jest bezumowne.
W związku z powyższym gmina i
Skarb Państwa są zobowiązane do
zapłaty podatku od nieruchomości
(podatku leśnego) jeżeli nie zostały
one przekazane w posiadanie innym
podmiotom lub wyłączone z opodatkowania. Sytuacja w której gminny
organ podatkowy pobiera podatek od
gminy jako właściciela nieruchomości
jest możliwa.
Brak wyłączenia dla gmin i Skarbu
Państwa ma na celu, skłonienie do
8637/12
prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym i tym samym zapewniać wpływy podatkowe.
C.Termin złożenia deklaracji dla
celów podatku od nieruchomości.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy podatnikami podatku od nieruchomości
są osoby fizyczne, osoby prawne,
jednostki organizacyjne, w tym spółki
nieposiadające osobowości prawnej,
będące: właścicielami nieruchomości
lub obiektów budowlanych, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub
obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów, posiadaczami nieruchomości lub ich części albo
obiektów budowlanych lub ich części,
stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie wynika z
umowy zawartej z właścicielem,
Agencją Nieruchomości Rolnych lub
z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem
posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości lub jest bez
tytułu prawnego.
Na mocy art. 6 ust. 9 pkt 1 ustawy
osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki nie mające osobowości
prawnej, jednostki organizacyjne
Agencji Nieruchomości Rolnych, a
także jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Lasy Państwowe są obowiązane składać, w
terminie do dnia 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze
względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na
podatek od nieruchomości na dany rok
podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po
tym dniu – w terminie 14 dni od dnia
zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. Ponadto są oni zobowiązani odpowiednio
skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na
wysokość podstawy opodatkowania w
tym roku w terminie 14 dni od dnia
zaistnienia tego zdarzenia. Ciąży na
nich również obowiązek wpłacania
obliczonego w deklaracji podatku od
nieruchomości – bez wezwania – na
rachunek urzędu budżetu właściwej
gminy, w ratach proporcjonalnych do
czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do dnia 15 każdego
miesiąca, a za styczeń do dnia 31
stycznia.
D.Nabycie przez spółkę kapitałową
nieruchomości w trakcie roku
podatkowego a podatek od nieruchomości.
Spółka kapitałowa w terminie 14
dni od dnia zaistnienia okoliczności
uzasadniających powstanie obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości (czyli nabycia nieruchomości), jest obowiązana złożyć organowi
podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów
opodatkowania, deklarację na podatek
od nieruchomości na dany rok podatkowy (a w kolejnych latach podatkowych do dnia 31 stycznia), a następnie
wpłacać obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości - bez wezwania
- na rachunek właściwej gminy, w
ratach proporcjonalnych do czasu
trwania obowiązku podatkowego, w
terminie do dnia 15 każdego miesiąca,
a za styczeń do dnia 31.
Należy wskazać, że zgodnie z art.
6 ust. 1 ustawy, obowiązek podatkowy
powstaje od pierwszego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym
powstały okoliczności uzasadniające
powstanie tego obowiązku Zgodnie z
ust. 5 przywołanego przepisu, jeżeli
obowiązek podatkowy powstał lub
wygasł w ciągu roku, podatek za ten
rok ustala się proporcjonalnie do liczby miesięcy, w których istniał obowiązek.
E.Fakt posiadania nieruchomości
przez przedsiębiorcę skutkuje
tym, że budynek, budowla lub
grunt jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej.
W myśl art. 1a pkt 3 użyte w ustawie określenia oznaczają grunty, budynki i budowle związane z prowa-
dzeniem działalności gospodarczej —
grunty, budynki i budowle będące w
posiadaniu przedsiębiorcy lub innego
podmiotu prowadzącego działalność
gospodarczą, z wyjątkiem budynków
mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt
1 lit. b, chyba że przedmiot opodatkowania nie jest i nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych.
Działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy jest działalność, o
której mowa w przepisach Prawa
działalności gospodarczej z wyjątkiem
działalności rolniczej, leśnej i wynajmu turystom pokoi gościnnych w
budynkach mieszkalnych znajdujących się na obszarach wiejskich, jeżeli ich liczba nie przekracza 5.
Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku WSA w Białymstoku
z dnia 30 maja 2006 r. (sygn. I SA/Bk
95/06) sam fakt posiadania lokalu
przez przedsiębiorcę skutkuje tym, że
budynek, budowla lub grunt jest związany z prowadzeniem działalności
gospodarczej. Oznacza to, że nawet
budynki niewykorzystywane przez
przedsiębiorcę w danym momencie
lub też wykorzystywane na inną działalność niż gospodarcza (za wyjątkiem
budynków mieszkalnych) należy
uznać za związane z działalnością
gospodarczą.
Oznacza to, że organy podatkowe
nie mają obowiązku dokonywania
kontroli sposobu użytkowania wynajmowanego przez podatnika lokalu, ani
przed jego wynajęciem ani też w trakcie trwania umowy najmu. Ustalenia
takie nie mają istotnego znaczenia,
ponieważ wskazane rzeczywiste wykorzystywanie czy też nie lokalu na
działalność gospodarczą prowadzoną
przez podatnika nie ma wpływu na
zakwalifikowanie lokalu jako związanego z prowadzeniem działalności
gospodarczej, a w konsekwencji opodatkowaniem według stawek najwyższych, przewidzianych dla nieruchomości związanych z prowadzoną
działalnością gospodarczą.
Podsumowując, zgodnie z zaprezentowanym stanowiskiem, w omawianej definicji nie ma warunku wykorzystywania tego rodzaju nieruchomości na cele związane z działalnością
gospodarczą, wystarczy sam fakt ich
posiadania przez przedsiębiorcę.
F.Podatnik podatku leśnego.
W myśl art. 2 ustawy o podatku
leśny, podatnikami podatku leśnego,
są osoby fizyczne, osoby prawne,
jednostki organizacyjne, w tym spółki,
nieposiadające osobowości prawnej,
będące: właścicielami lasów;
– posiadaczami samoistnymi lasów;
– użytkownikami wieczystymi lasów;
– posiadaczami lasów, stanowiących
własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Obowiązek podatkowy w zakresie
podatku leśnego od lasów pozostających w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe
oraz wchodzących w skład Zasobu
Własności Rolnej Skarbu Państwa,
nieobjętych obowiązkiem podatkowym, ciąży odpowiednio na jednostkach organizacyjnych Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i Lasów
Państwowych. Jeżeli las znajduje się
w posiadaniu samoistnym, obowiązek
podatkowy w zakresie podatku leśnego ciąży na posiadaczu samoistnym.
Jeżeli las jest współwłasnością lub
znajduje się w posiadaniu dwóch lub
więcej podmiotów, stanowi wówczas
odrębny przedmiot opodatkowania
podatkiem leśnym, a obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach.
G.Zakres podmiotowy podatku od
środków transportowych.
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy,
obowiązek podatkowy w zakresie
podatku od środków transportowych
co do zasady ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących
właścicielami środków transportowych. Jak właścicieli traktuje się
również jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, na
które środek transportowy jest zarejestrowany, oraz posiadaczy środków
transportowych zarejestrowanych na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
jako powierzone przez zagraniczną
osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu.
Zgodnie z ust. 2 przywołanego
przepisu, jeżeli środek transportowy
stanowi współwłasność dwóch lub
więcej osób fizycznych lub prawnych,
obowiązek podatkowy w zakresie
podatku od środków transportowych
ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach.
Należy podkreślić, że zgodnie z
wyrokiem NSA z dnia 4 listopada
1997 r. fakt tego, iż obowiązek podatkowy (co do zasady) ciąży na
właścicielu środka transportowego, a
nie jego posiadaczu, powoduje, iż w
sytuacji gdy pojazd jest przedmiotem
bankowej umowy przewłaszczenia
rzeczy na zabezpieczenie wierzytelności, obowiązek podatkowy ciążyć
będzie na banku jako właścicielu
środka transportowego. A zatem, obowiązek podatkowy, który ma charakter
obowiązku publicznoprawnego, nie
podlega przeniesieniu na mocy czynności cywilnoprawnej. Strony nie
mogą w drodze czynności cywilnoprawnej, ustanowić podatnikiem podatku od środków transportowych
innego podmiotu niż jego właściciel.
2. Przedmiot podatku.
A.Część budynku, a stawka podatkowa.
NSA w wyroku z dnia 14 sierpnia
2012 r., uznał że związanie tylko części
budynku z prowadzoną działalnością
gospodarczą nie wywołuje obowiązku
opodatkowania najwyższą stawką podatkową całości tego budynku.
Dz. U. z 2013r., nr 465 j.t.
I SA/Po 334/97.
II FSK 2444/10.
Podatnik pomimo tego, że nie zakończył budowy budynku handlowousługowego, rozpoczął użytkowanie
jego części.
Zarówno organ podatkowy jak i
WSA przyjęły, że całą powierzchnię
budynku, także, gdy tylko jego część
jest związana z prowadzoną działalnością gospodarczą, należy opodatkować
najwyższymi stawkami podatkowymi.
Według organu podatkowego w
odniesieniu do budynków niemieszkalnych ustawodawca łączy opodatkowanie ich stawką najwyższą z istnieniem
związku z prowadzeniem działalności
gospodarczej, a nie z faktem „zajęcia”
ich na tę działalność. Podatnik nie
zgodził się z tym rozstrzygnięciem i
sprawa trafiła do NSA.
NSA nie przychylił się do wykładni art. 6 ust. 2 ustawy w związku z art.
1a ust. 1 pkt 3 ustawy co do tego, że
związanie z prowadzoną działalnością
gospodarczą nawet części budynku i
rozpoczęcie jego użytkowania tylko
w części powoduje konieczność opodatkowania jego całości najwyższymi
stawkami podatkowymi.
Według Sądu, jest to rozszerzająca
wykładnia tych przepisów. Z art. 6 ust.
2 ustawy nie wynika bowiem, że związanie tylko części budynku z prowadzoną działalnością gospodarczą wywołuje
obowiązek podatkowy jego opodatkowania najwyższą stawką podatkową na
całości. NSA wskazał, że zgodnie z art.
2 ust. 1 pkt 2 ustawy przedmiotem
opodatkowania może być „budynek lub
jego część”. A skoro także art. 1a ust.
1 pkt 3 ustawy nawiązuje do posiadania
przez przedsiębiorcę budynku lub jego
części to związanym z prowadzeniem
działalności gospodarczej może być
cały budynek lub jego część. Również
cały budynek lub tylko jego część może
nie być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych.
B.Nieruchomości nie wykorzystywane w działalności gospodarczej ze względów technicznych.
Przedmiotem opodatkowania są
nieruchomości w rozumieniu prawa
cywilnego oraz budynki lub ich części,
budowle lub ich części związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej. Związek z prowadzoną działalnością gospodarczą determinuje
opodatkowanie gruntów i budynków
wyższymi stawkami opodatkowania.
W przypadku budowli związek z działalnością gospodarcza decyduje o samym fakcie opodatkowania lub też
braku obowiązku podatkowego w tym
podatku. Zgodnie z definicją ustawową za związane z działalnością gospodarczą uważa się grunty, budynki i
budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z
wyjątkiem budynków mieszkalnych
oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba
że przedmiot opodatkowania nie jest
i nie może być wykorzystywany do
prowadzenia tej działalności ze względów technicznych.
Za związane z działalnością gospodarczą nie uznaje się nigdy budynków
mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni
wodnych, które korzystają z preferencyjnej (niższej) stawki opodatkowania. Mankamentem omawianej definicji jest to, iż z treści przepisu nie
wynika, czy kryterium przydatności
technicznej ma być stosowane w oparciu o przepisy prawa oraz ewentualnie
jakie.
Ministerstwo Finansów oraz szereg
organów podatkowych gmin zaistnienie „względów technicznych” w sensie dowodowym – w zakresie budynków lub budowli - warunkują wyłącznie istnieniem prawomocnej decyzji
właściwego organu nadzoru budowlanego w zakresie decyzji o rozbiórce
albo decyzji o opróżnieniu bądź wyłączeniu z użytkowania całości lub
części budynku ze względu na jego
zły stan techniczny. Twierdzenie to nie
znajduje jednak uzasadnienia w
brzmieniu przepisu art. 1a ust. 1 pkt 3
ustawy. Fakt, iż budynek lub budowla
nie może być wykorzystywany do
prowadzenia działalności gospodarczej ze względów technicznych, może
być potwierdzony także opinią rzeczoznawcy budowlanego czy nawet wewnętrznym dokumentem podatnika
(najlepiej sporządzonym przez osobę/
komisję legitymującą się uprawnieniami budowlanymi), z którego jednoznacznie wynika, iż obiekt budowlany
nie jest wykorzystywany obecnie i nie
będzie mógł być wykorzystywany w
przyszłości do prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej ze
względów technicznych (związanych
z jego stanem technicznym, a nie np.
ze względów słabej kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa podatnika).
C.Podatek od nieruchomości od
budynku bez zadaszenia.
WSA w Bydgoszczy w dniu 23
października 2012 r. wydał wyrok, z
którego wynika, że nie można zgodzić
się ze stanowiskiem organów, że budowla nie posiadająca poszycia dachowego, zabezpieczającego budynek
przed opadami atmosferycznymi, dalej spełnia funkcję dachu. Skoro zaś
nie można mówić o dachu, to i nie
można mówić o budynku - w tej części
- i obiekt taki w części powinien być
wyłączony z opodatkowania, gdyż
brak jest jednego z niezbędnych elementów, które składają się na jego
definicję na gruncie zarówno prawa
podatkowego jak i budowlanego. Nie
można założyć, że tylko całkowita
likwidacja (wyburzenie) dachu uzasadnia wyłączenie z opodatkowania w
całości bez możliwości oceny takiego
budynku z punktu posiadania koniecznych elementów w części.
Z drugiej strony Sąd stwierdził, że
braków w obiekcie budowlanym elementów niezbędnych do uznania go
za budynek nie można utożsamiać ze
złym stanem technicznym budynku.
Niemożność korzystania z budynku z
przyczyn technicznych, czy jak określa to strona skarżąca w przedmioto
I SA/Bd 763/12.
wej sprawie, że brak dostępu do części
powierzchni budynku, nie uzasadnia
wyłączenia z opodatkowania. Obiekt
budowlany pozostaje budynkiem w
rozumieniu przepisów ustawy nawet
wówczas, gdy ze względów technicznych, prawnych czy faktycznych, nie
jest i nie może być wykorzystywany,
w tym zgodnie z jego przeznaczeniem.
Brak okien, schodów wewnętrznych
lub ogólna dewastacja budynku nie
powoduje utraty przez taki obiekt
budowlany cech budynku w rozumieniu przepisów ustawy podatkowej.
Budynek pozostaje budynkiem nawet
wówczas, gdy został wyłączony z
bieżącej eksploatacji.
D.Dane z ewidencji gruntów i budynków a podatek od nieruchomości.
Organy podatkowe nie mogą dokonywać samodzielnych ustaleń co do
klasyfikacji gruntu, zatem wiążąca dla
organów podatkowych jest klasyfikacja gruntów wynikająca z ewidencji
gruntów i budynków na podstawie art.
21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r.
Przepis ten stanowi, że podstawę planowania gospodarczego, planowania
przestrzennego, wymiaru podatków i
świadczeń, oznaczania nieruchomości
w księgach wieczystych, statystyki
publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw
rolnych, stanowią dane zawarte w
ewidencji gruntów i budynków. Według tego przepisu ewidencja gruntów
i budynków jest zatem urzędowym
źródłem informacji faktycznych wykorzystywanych w postępowaniach
administracyjnych, w tym i w postępowaniu podatkowym. Od tej reguły
nie zostały przewidziane żadne wyjątki, a więc organy ustalające wysokość
zobowiązań podatkowych nie są
uprawnione do przyjęcie innej podstawy wymiaru podatku niż dane zawarte w ewidencji gruntów. Dane zawarte w ewidencji mają walor dokumentu
urzędowego, o których mowa w art.
194 Ordynacji podatkowej i zgodnie
z tym przepisem stanowią one dowód
tego, co zostało w nich stwierdzone.
Ustalenia oparte o treść tych dokumentów urzędowych stanowią istotny
element określenia podatkowego stanu faktycznego. W związku z tym
organ podatkowy nie ma podstaw do
pomijania tych danych w postępowaniu podatkowym. Jednakże w sytuacji,
gdy podatnik uprawdopodobni, że w
przewidzianej prawem procedurze
zainicjował uzgodnienie klasyfikacji
danej nieruchomości w ewidencji
gruntów ze stanem rzeczywistym, a
wbrew przesłankom do takiej zmiany
organy ewidencyjne nie skorygowały
klasyfikacji, organy podatkowe są
zobowiązane do krytycznej oceny
danych z ewidencji gruntów, aby
uczynić zadość naczelnej zasadzie
postępowania podatkowego, tj. zasadzie prawdy obiektywnej wyrażonej
w art. 122 Ordynacji podatkowej.
sprzeciwiałaby się treści art. 3 pkt 3
Prawa budowlanego, który wprost
jako przedmiot opodatkowania określa maszty antenowe, nic nie wspominając o antenach, którym trudno z
resztą przypisać budowlany charakter.
Systemy antenowe nie spełniają
również kryteriów urządzenia technicznego, ponieważ nie są urządzeniem wolnostojącym, a zamontowane
są na istniejących masztach. Systemy
te nie są również urządzeniami budowlanymi, ponieważ nie mają nic
wspólnego z zapewnieniem możliwości użytkowania masztu antenowego
zgodnie z jego przeznaczeniem.
W konsekwencji systemy antenowe, o których mowa, nie mogą być
przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
E.Opodatkowanie systemów antenowych.
Prawo budowlane zalicza do obiektów budowlanych także sieci telekomunikacyjne, to jednak, aby sieć
techniczna mogła zostać uznana za
budowlę, a następnie zostać objęta
podatkiem od nieruchomości, musi
stanowić całość techniczno – użytkową. A całości techniczno – użytkowej
nie można utożsamiać z rzeczą i jej
częściami składowymi w rozumieniu
Kodeksu cywilnego. Tworzenie całości techniczno-użytkowej należy rozumieć jako połączenie poszczególnych elementów w taki sposób, aby
zgodnie z wymogami techniki nadawały się one do określonego użytku.
Jako przykład takiego obiektu można
wskazać kanalizację kablową. Jest ona
samodzielnym obiektem budowlanym, jednakże bez wypełnienia jej
kablami nie pełni ona żadnej konkretnej funkcji użytkowej. Dopiero kanalizacja kablowa i położone w kable i
pozostałe elementy stanowią pewną
całość użytkową, pozwalającą na prowadzenie działalności gospodarczej w
postaci świadczenia usług telekomunikacyjnych. Tak rozumianej budowli sieciowej nie stanowi sporny system
antenowy. Przeciwna interpretacja
F.Moment powstania obowiązku
podatkowego w przypadku używania części budowli.
NSA w wyroku z dnia 14 sierpnia
2012 r., rozstrzygnął sprawę, w której
podatniczka nie zakończyła budowy
budynku, nie wykończyła go, ale rozpoczęła użytkowanie jednego piętra.
Parter pozostawał w stanie surowym
zamkniętym. Przepisy dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości
stanowią, że obowiązek podatkowy
powstaje od pierwszego dnia miesiąca
następującego po miesiącu, w którym
powstały okoliczności uzasadniające
powstanie tego obowiązku, np. zakup
nieruchomości. Inaczej jest przy nowych budynkach. Tu obowiązek podatkowy powstaje 1 stycznia po roku,
w którym zakończono budowę lub
rozpoczęto użytkowanie. Zatem jeśli
np. podatnik zakończył budowę 15
stycznia 2012 r., to obowiązek podatkowy powstanie dopiero 1 stycznia
2013 r.
Problem w tym, że w omawianej
sprawie podatniczka nie zakończyła
budowy, a rozpoczęła użytkowanie
tylko części budynku. Do tej pory w
II FSK 2445/10.
podobnych przypadkach zdarzało się,
że organy podatkowe i sądy administracyjne prezentowały negatywne dla
podatników stanowisko, a mianowicie, że nawet w przypadku rozpoczęcia użytkowania tylko części obiektu,
obowiązek podatkowy powstaje w
odniesieniu do całej nieruchomości.
W prezentowanym wyroku NSA
zajął odmienne stanowisko. Zdaniem
sądu, jeżeli budowa nie została zakończona, a rozpoczęto użytkowanie
części budynku, to obowiązek podatkowy powstaje tylko do tej użytkowanej części nieruchomości.
Wyrok NSA jest korzystny dla
podatników. Sąd potwierdził bowiem,
że podatek płaci się tylko od części
użytkowanej nieruchomości.
G.Kwalifikacja domów pomocy
społecznej dla potrzeb podatku
od nieruchomości.
Zgodnie z linią orzeczniczą sądów
administracyjnych, domy pomocy
społecznej dla potrzeb podatku od
nieruchomości traktowane są jako budynki mieszkalne. Zgodnie z wyrokiem
NSA z dnia 3 czerwca 2003 r., dom
pomocy społecznej, zaspokajając potrzeby bytowe, opiekuńcze, wspomagające osób uprawnionych do zamieszkiwania w nim, jest dla tych osób domem mieszkalnym, dlatego powinien
być opodatkowany stawkami podatku
od nieruchomości przewidzianymi dla
budynków mieszkalnych.
Należy jednakże wskazać, że w
wyroku z dnia 22 lutego 2012 r., WSA
wskazał, że budynek wykorzystywany
przez przedsiębiorcę na cele prowadzenia działalności gospodarczej
(prywatnego domu opieki społecznej)
nie może być opodatkowany jako
budynek mieszkalny. Sąd argumentował, że budynek zamieszkiwany przez
pensjonariuszy prywatnego domu
opieki społecznej jest faktycznie wykorzystywany na cele prowadzonej
przez podatnika działalności gospodarczej, mającej za przedmiot właśnie
I SA/Sz 1614/01
I SA/Gd 1/12.
prowadzenie domu opieki społecznej
(spółka uzyskuje przychód z umów
zawieranych z pensjonariuszami,
świadcząc im konkretne usługi). Fakt
zamieszkiwania w budynku opieki
społecznej pensjonariuszy nie sprawia
zatem, iż budynek ten należy opodatkować stawką właściwą dla budynków
mieszkalnych. Zajęcie tego budynku
pod działalność gospodarczą skutkuje
bowiem opodatkowaniem go wg wyższej stawki podatku.
H.Podatek od nieruchomości a
podjazdy, chodniki i parkingi.
Wyrokiem z dnia 15 stycznia
2013 r., NSA uznał, iż w zakresie, w
jakim budowle, położone na gruntach
związanych z budynkami mieszkalnymi, służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, nie dotyczy ich opodatkowanie podatkiem od nieruchomości,
przewidziane dla budowli związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Istota sporu sprowadzała się do
rozstrzygnięcia problemu dotyczącego
objęcia podatkiem od nieruchomości
mienia spółdzielni mieszkaniowej w
postaci budowli niezwiązanych z
działalnością gospodarczą (w sensie
faktycznym), a służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.
Na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 3
ustawy, opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości podlegają budowle lub
ich części związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej. W świetle
art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy, grunty,
budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to
grunty, budynki i budowle będące w
posiadaniu przedsiębiorcy lub innego
podmiotu prowadzącego działalność
gospodarczą, z wyjątkiem budynków
mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5 ust. 1
pkt 1 lit. b, chyba że przedmiot opodatkowania nie jest i nie może być
wykorzystywany do prowadzenia tej
działalności ze względów technicz
II FSK 933/11.
nych. Co do zasady więc każda budowla będąca w posiadaniu przedsiębiorcy, nawet nieprzydatna z uwagi na
rodzaj prowadzonej działalności, podlega opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości.
Z treści art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. a) i b) ustawy wynika, że budynki mieszkalne
generalnie nie podlegają opodatkowaniu według stawek przewidzianych dla
budynków lub ich części związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej, wyjąwszy te części budynku
mieszkalnego, które są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.
Przez zwrot „zajęte na prowadzenie
działalności gospodarczej” należy
rozumieć okoliczność faktyczną polegającą na rzeczywistym wykorzystywaniu (zajęciu) określonej części
budynku mieszkalnego na prowadzenie działalności gospodarczej, tj.
prowadzeniu w tej części budynku
(np. lokalu użytkowym) działalności
gospodarczej w rozumieniu art. 1a ust.
1 pkt 4 ustawy. Za zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej nie
mogą być uznane natomiast te części
budynku, które są wykorzystywane
(zajęte) na cele mieszkalne, nawet
wówczas, gdy ich oddanie przez spółdzielnię (lub innego właściciela będącego przedsiębiorcą) do korzystania
osobom trzecim dla zaspokojenia ich
potrzeb mieszkaniowych (zajęcie na
cele mieszkalne), nastąpiło w ramach
gospodarczej działalności spółdzielni
mieszkaniowej/innego przedsiębiorcy
(np. komercyjnego najmu). W konsekwencji zasadne jest uznanie, że opodatkowanie będących w posiadaniu
spółdzielni mieszkaniowej budynków,
kwalifikowanych jako mieszkalne
(jednorodzinne, dwurodzinne lub
wielorodzinne), a to według stawek
podatku od nieruchomości właściwych dla budynków związanych z
prowadzeniem działalności gospodarczej, uzależnione jest od tego, czy
budynki te lub ich części zostały zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej w przedstawionym wyżej
rozumieniu.
Stosownie do art. 1a ust. 1 pkt 3
ustawy, wyłączone z opodatkowania
według stawek przewidzianych dla
gruntów i budynków związanych z
prowadzeniem działalności gospodarczej są - obok budynków mieszkalnych - również grunty związane z
tymi budynkami. Zwrot „grunty
związane z budynkami (mieszkalnymi)” nie został wypełniony treścią
normatywną. Jednak w ocenie NSA
przez grunty związane z budynkami
mieszkalnymi należy rozumieć nie
tylko grunty, na których taki obiekt
budowlany został posadowiony, ale
również grunty doń przylegające,
zapewniające właściwe korzystanie
z tego budynku, niezbędną obsługę
budynku oraz jego mieszkańców, w
tym w zakresie odpowiedniego skomunikowania, zabezpieczenia porządku, rekreacji (np. place dla dzieci) oraz zaspokojenia innych niezbędnych potrzeb związanych z korzystaniem z powierzchni mieszkaniowej
budynku.
Zdaniem Sądu opodatkowanie
podatkiem od nieruchomości nie dotyczy też budowli zlokalizowanych na
gruntach, które należy traktować jako
związane z budynkami mieszkalnymi
w przedstawionym wyżej znaczeniu,
nawet jeżeli nie stanowią części składowej lokali mieszkalnych, ale których przeznaczenie wiąże się z realizacją potrzeb mieszkaniowych i nie są
one wykorzystywane dla prowadzenia
działalności gospodarczej. W przedmiotowej sprawie spółdzielnia we
wniosku o wydanie indywidualnej
interpretacji wyraźnie wskazała, że
znajdujące się na terenie nieruchomości mieszkaniowych budowle (chodniki, parkingi) służą zaspokajaniu
potrzeb mieszkaniowych. NSA, uznał,
że w zakresie, w jakim wskazane budowle, położone na gruntach związanych z budynkami mieszkalnymi,
służą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, nie dotyczy ich opodatkowanie podatkiem od nieruchomości,
przewidziane dla budowli związanych
z prowadzeniem działalności gospodarczej.
I.Podatek od nieruchomości a
względy techniczne.
Wyrokiem z dnia 15 listopada
2012 r.,10 WSA w Szczecinie uznał, iż
okoliczności polegające na wyłączeniu prądu i wody, przygotowywaniu
lokalu do sprzedaży, nie mogą być
uznane za względy techniczne uniemożliwiające wykorzystywanie lokalu do prowadzenia działalności gospodarczej. Przejściowe niewykorzystywanie przez podatnika nieruchomości
do wykonywania działalności gospodarczej (np. na skutek złego stanu
technicznego budynku, braku mediów), nie daje podstaw do tego, by
do wymiaru podatku od nieruchomości, nie miały zastosowania stawki
przewidziane dla nieruchomości związanych z działalnością gospodarczą.
J. Wpływ danych z ewidencji gruntów i budynków na podatek od
nieruchomości.
Organy podatkowe nie mogą dokonywać samodzielnych ustaleń co do
klasyfikacji gruntu, zatem wiążąca dla
organów podatkowych jest klasyfikacja gruntów wynikająca z ewidencji
gruntów i budynków na podstawie art.
21 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r.
Zgodnie z tym przepisem podstawę
planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych,
statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych, stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków.
Według tego przepisu ewidencja gruntów i budynków jest zatem urzędowym źródłem informacji faktycznych
wykorzystywanych w postępowaniach
administracyjnych, w tym i w postępowaniu podatkowym. Od tej reguły
nie zostały przewidziane żadne wyjątki, a więc organy ustalające wysokość
zobowiązań podatkowych nie są
uprawnione do przyjęcie innej podstawy wymiaru podatku niż dane zawarte w ewidencji gruntów. Dane zawar10
I SA/Sz 530/12.
te w ewidencji mają walor dokumentu
urzędowego, o których mowa w art.
194 Ordynacji podatkowej i zgodnie
z tym przepisem stanowią one dowód
tego, co zostało w nich stwierdzone.
Ustalenia oparte o treść tych dokumentów urzędowych stanowią istotny
element określenia podatkowego stanu faktycznego. W związku z tym
organ podatkowy nie ma podstaw do
pomijania tych danych w postępowaniu podatkowym. Jednakże w sytuacji,
gdy podatnik uprawdopodobni, że w
przewidzianej prawem procedurze
zainicjował uzgodnienie klasyfikacji
danej nieruchomości w ewidencji
gruntów ze stanem rzeczywistym, a
wbrew przesłankom do takiej zmiany
organy ewidencyjne nie skorygowały
klasyfikacji, organy podatkowe są
zobowiązane do krytycznej oceny
danych z ewidencji gruntów.
K.Transformator jako opodatkowany element sieci.
Opodatkowaniu podlegają nie same
transformatory, ale sieć elektroenergetyczna, jako całość, w skład której te
transformatory wchodzą. Takie stanowisko wynika z wyroku WSA w Łodzi
z 6 lutego 2013 r.11 Zdaniem sądu budowle stanowią sieci techniczne, w tym
sieci służące do przesyłania energii
elektrycznej (sieci elektroenergetyczne). W skład tak rozumianej budowli
jako całości użytkowo-technicznej
wchodzą również urządzenia zapewniające stabilizację i przesyłanie energii w postaci stacji transformatorowych
umieszczonych na słupach, czy też
fundamentach betonowych.
A skoro budowlą jest sieć techniczna (jak i sieć uzbrojenia terenu), składająca się w tym przypadku z naziemnych przewodów i urządzeń elektroenergetycznych, to sporne transformatory są elementem tej sieci, a ich
wartość podlega uwzględnieniu przy
obliczaniu podstawy opodatkowania
w podatku od nieruchomości.
Sąd zwrócił także uwagę na elementy funkcjonalne spornych trans I SA/Łd 1579/12.
11
formatorów, czyli ich przeznaczenie
oraz sposób i możliwość wykorzystania ich, jako całości. Zadaniem transformatorów w sieci przesyłowej jest
przetwarzanie energii elektrycznej.
Bez wątpienia zatem stanowią one
część sieci elektroenergetycznej, albowiem w przypadku ich odłączenia
od niej, tracą swój charakter i przeznaczenie, a sieć pozbawiona zostanie
elementów niezbędnych do jej prawidłowego funkcjonowania.
Sąd jednocześnie odróżnił sytuację, gdzie transformator jest urządzeniem technicznym (umieszczonym w
budynku lub budowli) zabezpieczającym prawidłowość pracy maszyn dostarczającym energię elektryczną o
określonym napięciu, od sytuacji gdzie transformator wchodzi w skład
sieci elektroenergetycznej (przesyłowej). W pierwszym przypadku trudno
uznać, aby stanowił urządzenie budowlane, czy też wchodził w skład budowli jako całość techniczno-użytkowa;
natomiast w drugim przypadku, jako
element sieci elektroenergetycznej
wchodzi w skład budowli, a tym samym jego wartość podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
L.Definicja względów technicznych.
Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy użyte w ustawie określenia oznaczają grunty, budynki i budowle
związane z prowadzeniem działalności gospodarczej — grunty, budynki i
budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z
wyjątkiem budynków mieszkalnych
oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba
że przedmiot opodatkowania nie jest
i nie może być wykorzystywany do
prowadzenia tej działalności ze względów technicznych
Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 1
czerwca 2011 r.12 w przepisie tym nie
ma wymogu, aby nieodpowiedni stan
II FSK 151/10.
12
techniczny winien wynikać z decyzji
organu nadzoru budowlanego o zakazie użytkowania obiektu budowlanego
lub opróżnieniu lub wyłączeniu z
użytkowania budynku ze względu na
zły stan techniczny.
Ustawa nie zawiera definicji legalnej pojęcia „względy techniczne”.
Zgodnie z przywołanym wyrokiem
NSA wyłączenie z zakresu przedmiotów opodatkowania związanych z
prowadzeniem działalności ze względu na stan techniczny dotyczyć może
sytuacji , gdy przedmiot ten jest i
jednocześnie nie może być wykorzystywany w działalności trwale i to
niezależnie od woli podatnika. Chodzi
zatem o takie wady fizyczne budynków i budowli (gruntów), które w
sposób stały, a nie przejściowy uniemożliwiają korzystanie z nich przez
przedsiębiorcę, zgodnie z celem działalności, jak również inne występujące przeszkody faktyczne. Tym samym
przejściowe niewykorzystywanie
przez przedsiębiorcę nieruchomości
lub jej części, nie daje podstaw do
zastosowania innych stawek podatku
niż przewidzianych dla nieruchomości
związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Z kolei zgodnie z wyrokiem NSA
z dnia 9 stycznia 2009 r.13 przesłanka
ta wymaga szczegółowego i zindywidualizowanego ustalenia oraz rozważenia rodzaju i obiektywnego charakteru tej przeszkody, przyczyn jej powstania i występowania w okresie,
którego dotyczy dane postępowanie
podatkowe
M.Opodatkowani nie podlegają
budowle zlokalizowane na gruntach związanych z budynkami
mieszkalnymi oraz służące realizacji potrzeb mieszkaniowych.
Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy użyte w ustawie określenia oznaczają grunty, budynki i budowle
związane z prowadzeniem działalności gospodarczej — grunty, budynki i
budowle będące w posiadaniu przed13
II FSK 1354/07.
siębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z
wyjątkiem budynków mieszkalnych
oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba
że przedmiot opodatkowania nie jest
i nie może być wykorzystywany do
prowadzenia tej działalności ze względów technicznych.
W myśl art. 2 ust. 1 pkt 2 tej ustawy
opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane
budowle lub ich części związane z
prowadzeniem działalności gospodarczej.
NSA w wyroku z dnia 15 stycznia
2013 r.14 rozstrzygnął problem dotyczący objęcia podatkiem od nieruchomości mienia spółdzielni mieszkaniowej w postaci budowli niezwiązanych
z działalnością gospodarczą (w sensie
faktycznym), a służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych np.
chodniki, parkingi.
Zgodnie ze stanowiskiem organu
interpretacyjnego Spółdzielnia Mieszkaniowa jest podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. W
związku z tym winna wszystkie posiadane budowle wykazywać jako budowle związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej. Zdaniem
organu ważne jest tylko kryterium
posiadania przez podmiot prowadzący
działalność gospodarczą, nie zaś kryterium istnienia związku budowli z
działalnością gospodarczą.
Zgodnie ze stanowiskiem NSA co
do zasady każda budowla będąca w
posiadaniu przedsiębiorcy, nawet mu
nieprzydatna z uwagi na rodzaj prowadzonej działalności, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Ponadto Sądu zauważył, że w
orzecznictwie wyraźnie akcentuje się,
że działalność spółdzielni mieszkaniowej w zakresie zarządzania nieruchomościami stanowiącymi jej mienie i
nabyte na podstawie ustawy mienie jej
członków jest obligatoryjną działal14
II FSK 933/11.
nością gospodarczą takiej spółdzielni.15 Potwierdza to stanowisko również
treść art. 1 ust. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zgodnie z
którym spółdzielnia może prowadzić
również inną działalność gospodarczą
na zasadach określonych w odrębnych
przepisach i w statucie, jeżeli działalność ta związana jest bezpośrednio z
realizacją celu, o którym mowa w ust.
1. Użycie przez ustawodawcę zwrotu
„inną działalność gospodarczą” wyraźnie wskazuje, że tak właśnie kwalifikuje on działalność, o której mowa
w art. 1 ust. 3 ustawy.
Skoro zatem spółdzielnia mieszkaniowa prowadzi działalność gospodarczą, to będące w jej posiadaniu grunty, budynki i budowle należy co do
zasady zakwalifikować jako związane
z prowadzoną działalnością gospodarczą. Przewidziany przytoczonym
przepisem wyjątek dotyczy budynków
mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami. Z treści art.
1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust.
1 pkt 2 lit. a i b ustawy wynika, że
budynki mieszkalne generalnie nie
podlegają opodatkowaniu według
stawek przewidzianych dla budynków
lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej,
wyjąwszy te części budynku mieszkalnego, które są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej.
Stosownie do art. 1a ust. 1 pkt 3 tej
ustawy wyłączone z opodatkowania
według stawek przewidzianych dla
gruntów i budynków związanych z
prowadzeniem działalności gospodarczej są – obok budynków mieszkalnych – również grunty związane z
tymi budynkami.
Zgodnie ze stanowiskiem NSA
wyrażonym w przywołanym wyroku
przez grunty związane z budynkami
mieszkalnymi należy rozumieć nie
tylko grunty, na których taki obiekt
budowlany został posadowiony, ale
również grunty doń przylegające,
zapewniające właściwe korzystanie z
tego budynku, niezbędną obsługę
SN z dnia 26 kwietnia 2006 r., III CZP 21/02.
15
budynku oraz jego mieszkańców, w
tym w zakresie odpowiedniego skomunikowania, zabezpieczenia porządku, rekreacji (np. place dla dzieci) oraz
zaspokojenia innych niezbędnych
potrzeb związanych z korzystaniem z
powierzchni mieszkaniowej budynku.
Funkcje związane z zaspokajaniem
potrzeb mieszkaniowych, mogą spełniać obiekty budowlane (zarówno
obiekty małej architektury jak i budowle), położone w obrębie gruntów
związanych z budynkiem mieszkalnym, a niestanowiące przynależności
konkretnego lokalu mieszkalnego,
lecz służące zaspokajaniu potrzeb
mieszkaniowych ogółu mieszkańców
budynku. Podsumowując zgodnie ze
stanowiskiem wyrażonym w wyroku
NSA z dnia 15 stycznia 2013 r. opodatkowanie podatkiem od nieruchomości nie dotyczy budowli zlokalizowanych na gruntach, które należy
traktować jako związane z budynkami
mieszkalnymi oraz których przeznaczenie wiąże się z realizacją potrzeb
mieszkaniowych i nie są one wykorzystywane dla prowadzenia działalności gospodarczej.
N.Grunty położone poza obszarem
parku narodowego a podatek od
nieruchomości.
WSA w Gdańsku w wyroku z dnia
13 lutego 2013 r.,16 stwierdził że grunty położone poza obszarem parku
narodowego, czy rezerwatu przyrody
nie mogą być objęte zwolnieniem z
podatku od nieruchomości.
Małżeństwo złożyło informację w
sprawie podatku od nieruchomości, w
której zadeklarowali do opodatkowania grunt letniskowy, przy czym grunt
ten wykazali jako przedmiot opodatkowania, podlegający zwolnieniu na
podstawie art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy.
Wójt gminy stwierdził, że zadeklarowane przez podatników grunty nie
mogą korzystać ze zwolnienia określonego w art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy,
gdyż z przepisu tego wynika, że na16
I SA/Gd 1324/12
wet, jeśli grunt objęty jest ochroną, to
dodatkowo musi być położony w parku narodowym lub rezerwacie przyrody. Tymczasem na terenie gminy nie
ma ani parku narodowego, ani rezerwatu przyrody, a jedynie znajduje się
park krajobrazowy.
WSA w Gdańsku potwierdził stanowisko wójta. Podkreślił, że aby
grunt objęty ochroną mógł korzystać
ze zwolnienia, musi znajdować się na
terenie parku narodowego lub rezerwatu przyrody. W związku z tym
grunt podatników nie może być zwolniony z podatku od nieruchomości na
podstawie art. 7 ust. 1 pkt 8 ustawy,
ponieważ nie znajduje się w obrębie
ani parku narodowego, ani rezerwatu
przyrody. Okoliczność, że grunt położony jest na terenie parku krajobrazowego oraz na terenie rezerwatu
biosfery nie jest wystarczającą przesłanką do zastosowania tego zwolnienia.
W ocenie sądu takie stanowisko
znajduje potwierdzenie w wykładni
systemowej. Reżim prawny stanowiony dla ochrony przyrody określa
ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o
ochronie o przyrody. Zgodnie z tą
ustawą obszary ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej ustawodawca zarezerwował dla parków narodowych i
rezerwatów przyrody, a nie dla parków
krajobrazowych.
WSA nie uwzględnił także argumentu podatników, że grunt miałby
podlegać zwolnieniu od podatku od
nieruchomości w związku z faktem,
iż znajduje jednocześnie się na terenie
rezerwatu biosfery, ponieważ dla zastosowania zwolnienia nie może mieć
decydującego znaczenia decyzja Międzynarodowej Rady Koordynacyjnej
Programu Człowiek i Biosfera przy
Organizacji Narodów Zjednoczonych
do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury
(UNESCO) o włączeniu parku krajobrazowego do rezerwatu biosfery. Za
rezerwat przyrody należy uznać taką
formę ochrony przyrody, która została utworzona na podstawie przepisów
prawa powszechnie obowiązujących
na terenie RP.
O.Spór o opodatkowanie podatkiem od nieruchomości kolejek
linowych.
Spór w orzecznictwie w zakresie
opodatkowania podatkiem od nieruchomości kolejek linowych dotyczy
tego, czy konstrukcje nośne i podporowe kolejki linowej (wyciągu narciarskiego) wraz z fundamentami i
osprzętem wyciągu orczykowego i
krzesełkowego, a także urządzenia
mające zastosowanie w wyciągach
orczykowym i krzesełkowym, tj.
dźwigi, silniki, koła napędowe, liny
napędzające, orczyki, krzesełka zainstalowane na fundamentach/podporach stanowią budowlę w rozumieniu
art. 1a ust. 1 pkt 2 oraz art. 2 ust. 1 pkt
3 ustawy. Spór dotyczy zatem rozstrzygnięcia, czy podstawę opodatkowania podatkiem od nieruchomości
stanowić ma wartość całej konstrukcji
wyciągu narciarskiego, czy też jedynie
wartość konstrukcji nośnych i podporowych kolei linowej wraz z fundamentami i osprzętem. Jednakże w
ostatnim czasie w orzecznictwie prezentowane są następujące tezy.
W świetle aktualnych tez orzecznictwa sądów administracyjnych kolejka linowa (wyciąg narciarski) jako
całość stanowi budowlę w rozumieniu
art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy i podlega tym
samym opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości. Tworzy jedną, techniczno-użytkową całość, rozumianą
jako zespół urządzeń przeznaczonych
do przewozu osób przy użyciu pojazdów lub urządzeń wyciągowych.
Wszystkie elementy konstrukcji wyciągu narciarskiego, a więc te zaliczone do grupy 1 i 2 dopiero łącznie
spełniają funkcję, dla której zostały
wzniesione. Wyciąg narciarski (kolejka linowa), jest zatem budowlą w
rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy
w związku z art. 3 pkt 1 b) ustawy
Prawo budowlane w związku z art. art.
2 ust. 1 pkt 3 ustawy. Przewóz osób
przy użyciu pojazdów lub urządzeń
wyciągowych za pomocą lin oraz orczyków czy krzesełek jest podstawowym przeznaczeniem wyciągu narciarskiego, to jest budowli stanowiącej
całość techniczno-użytkową. Nie
można jako uzasadnione przyjąć
twierdzenie, że funkcję taką spełniają
jedynie wybrane elementy wyciągu,
takie jak słupy nośne wraz z fundamentami, liny napinające oraz osprzęt.
Elementy te tworzą jedynie całość
techniczną, a nie techniczno-użytkową
wyciągu, jak wymaga tego art. 3 pkt
1 lit. b) ustawy Prawo budowlane.
Pomimo, że elementy budowlane nie
są technicznie tożsame z pozostałymi
urządzeniami wyciągu, to jednak dopiero wszystkie łącznie tworzą całość
techniczno-użytkową składającą się
na budowlę w rozumieniu art. 3 pkt 1
lit. b) ustawy Prawo budowlane. Wyłączenie z całości budowli technicznoużytkowej jaką jest wyciąg narciarski
(kolejka linowa), elementów konstrukcji czy instalacji wymienionych
w grupie drugiej, pozbawiłoby wyciąg
cech budowli, o której mowa w art. 3
pkt 1b Prawa budowlanego w związku
z art. 1a ust. 1 pkt 2 oraz art. 2 ust. 1
pkt 3 ustawy. Tymczasem przepisy art.
2 ust. 1 pkt 3 ustawy w związku z art.
1a ust1 pkt 2 tej ustawy oraz w związku z art. 3 ust. 1 pkt b ustawy Prawo
budowlane należy rozumieć w ten
sposób, że przy rozważaniu opodatkowania podatkiem od nieruchomości
stacji narciarskiej opodatkowaniu
podlegają wszystkie elementy wyciągu tworzące całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami.
Zaprezentowane tezy potwierdza
m.in. wyrok NSA z dnia 14 maja
2012 r.17
P.Nieruchomość uczelni wyższej
zajęta na prowadzenie działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
W dniu 24 maja 2012 r. NSA wydał
wyrok, 18 w którym oddalił skargę
kasacyjną od wyroku WSA w Poznaniu z dnia 9 lipca 2010 r.19
II FSK 1589/10.
II FSK 2266/10.
19
III SA/Po 345/10.
17
18
Sprawa dotyczyła interpretacji w
następującej sprawie: czy nieruchomości Uczelni, jeżeli są zajęte na
prowadzenie działalności gospodarczej przez podmioty trzecie (najemców), podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości wg stawek
określonych w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a,
pkt 2 lit. b oraz pkt 3 ustawy.
NSA oddalając skargę wskazał, że
zgodnie z art. 7 ust. 2 pkt 1 tej ustawy,
od podatku od nieruchomości zwalnia
się również uczelnie; zwolnienie, o
którym mowa, nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą. Niewątpliwie ma
rację Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wywodząc, że chodzi
tu o wyłączenie od zwolnienia podatkowego o charakterze przedmiotowym. Trafnie zaznaczył on, że każda
część nieruchomości zajęta faktycznie
na prowadzenie działalności gospodarczej podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości – według
wyższych stawek związanych z działalnością gospodarczą. Bez znaczenia
jest to, czy ową działalność prowadzi
sama uczelnia wyższa jako właściciel
nieruchomości czy też inny podmiot,
w szczególności posiadacz zależny
(najemca, dzierżawca). Przedstawione
w tej materii przez sąd administracyjny pierwszej instancji rozumowanie
jest całkowicie prawidłowe i uwzględnia bezpośrednie brzmienie regulacji
ukształtowanej przepisami ustawy, jak
również wnioski płynące z wykładni
historycznej jej przepisów. Wypada
zarazem dodać, iż teza, jakoby utrata
przez uczelnię wyższą zwolnienia
dotyczyła tylko sytuacji, w której to
ona samodzielnie prowadziłaby działalność gospodarczą, nie znajduje
umocowania w treści powołanego
uprzednio przepisu ustawowego. Byłaby to zatem wykładnia contra legem,
zakładająca w istocie niemożność
zdefiniowania zwrotu „zajęcie przedmiotu opodatkowania na działalność
gospodarczą” (tak na s. 8 skargi kasacyjnej). Tymczasem ustalenie znaczenia tego określenia nie nasuwa najmniejszych wątpliwości i prowadzi do
wniosków tożsamych z konkluzjami
WSA w Poznaniu.
Q.Tablica reklamowa jest budowlą.
Urządzenia reklamowe, w szczególności tablice jako najczęściej występujące urządzenia reklamowe,
tylko wtedy są budowlami, gdy trwale związano je z gruntem. Istniejąca w
Prawie budowlanym definicja tymczasowego obiektu budowlanego (art. 3
pkt 5) niczego nie zmienia w kwestii
kwalifikacji obiektu budowlanego,
gdyż pojęcie tymczasowego obiektu
budowlanego nie pozostaje w żadnym
prawnym związku z budynkiem, budowlą i obiektem małej architektury.
Ustawa podatkowa pozostawia poza
zakresem swojej regulacji zarówno
obiekt małej architektury, jak też tymczasowy obiekt budowlany. W art. 1a
ust. 1 pkt 1 i 2 oraz w art. 2 ust. 1
ustawy znaczenie podatkowe przypisuje jedynie własności i posiadaniu
gruntów, budynków lub ich części
oraz budowli lub ich części.
Związanie tablicy reklamowej z
gruntem, dla zaistnienia przedmiotu
opodatkowania, polegać musi na trwałym powiązaniu tablicy z gruntem w
sensie faktycznym, jak również na
powiązaniu w sensie czasowym – zamiarem towarzyszącym związaniu
tablicy z gruntem powinno być powiązanie trwałe czasowo, a nie tylko dla
przemijającego użytku, choćby odłączenie rzeczy od gruntu powodowało
zniszczenie albo uszkodzenie jej bądź
samego gruntu (wyrok WSA w Warszawie) 20. Wskazać w tym miejscu
należy, że zgodnie z ustawą, budowla
to obiekt budowlany w rozumieniu
przepisów prawa budowlanego niebędący budynkiem lub obiektem małej
architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów
prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia
możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem.
Powyżej wskazany wyrok uchylił
NSA w wyroku z dnia 20 stycznia
2012 r.21 zawarta w art. 3 pkt 3 Prawo
budowlane definicja budowli, która
wymienia między innymi jako budowlę tablice reklamowe trwale związane
z gruntem, nie może mieć przesadzającego znaczenia dla wyniku oceny
prawnej. Wprowadzenie przez unormowanie tej ustawy pojęcia tymczasowego obiektu budowlanego sprawia
bowiem, że tablice reklamowe, bez
względu na sposób związania ich z
gruntem podlegają zaliczeniu do
obiektów budowlanych – budowli.
Skoro tak, przez „trwałe związanie z
gruntem”, w kontekście art. 3 pkt 3
ustawy – Prawo budowlane, należy
rozumieć takie połączenie danej budowli z gruntem o charakterze techniczno-użytkowym, które uwzględnia,
z jednej strony, określony typ tablic
reklamowych (ze względu na podłoże,
do którego są one przymocowywane),
a z drugiej strony bierze pod uwagę
fakt, iż tablice reklamowe jako konstrukcja przestrzenna muszą stawiać
czoło parciu wiatrów oraz innym
czynnikom atmosferycznym.
Jak powołał się NSA w ww. wyroku na doktrynę - przy ustalaniu podatnika podatku od nieruchomości duże
znaczenie ma ustalenie tego, czy
obiekty budowlane (w tym tablice
reklamowe) są trwale związane z
gruntem w rozumieniu k.c. Jeżeli tak,
to płaci od nich podatek właściciel
gruntu. Jeżeli nie – są to tymczasowe
obiekty budowlane, wobec czego podatek płaci od nich ich właściciel, a
właściciel gruntu płaci za grunt. Jeżeli tablice są zlokalizowane na gruncie
Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, za grunt i za
tablice płaci posiadacz gruntu.
R.Wyrejestrowanie pojazdu a podatek od środków transportowych.
Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy,
obowiązek podatkowy powstaje od
pierwszego dnia miesiąca następują-
cego po miesiącu, w którym środek
transportowy został zarejestrowany na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
a w przypadku nabycia środka transportowego zarejestrowanego - od
pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek
transportowy został nabyty.
Na podstawie przywołanego przepisu należy stwierdzić, że obowiązek
podatkowy w podatku od środków
transportowych powstaje z mocy prawa. Fizyczna likwidacja pojazdu, czy
brak możliwości faktycznego korzystania z zarejestrowanego środka
transportowego nie zwalnia z obowiązku podatkowego. Dopiero wydanie przez właściwego starostę decyzji
o wyrejestrowaniu pojazdu spowoduje, iż z końcem miesiąca, w którym
dokonano wyrejestrowania pojazdu,
nastąpi wygaśnięcie obowiązku podatkowego. Dopóki właściciel nie złoży
wniosku o wyrejestrowanie pojazdu i
- w konsekwencji - nie zostanie wydana decyzja o jego wyrejestrowaniu,
dopóty ciążyć będzie na nim obowiązek podatkowy w podatku od środków
transportowych.22 W takiej sytuacji,
bez znaczenia pozostaje fakt zutylizowania pojazdu, wywozu pojazdu z
kraju, czy jego kradzieży, jeżeli jego
właściciel nie złoży stosownego wniosku, a starosta nie wyda decyzji o
wyrejestrowaniu pojazdu.
S.Projekt nowego rozporządzenia
dotyczącego deklaracji elektronicznych w podatku od środków
transportowych.
Ministerstwo Finansów udostępniło w dniu 22 stycznia 2013 r. projekt
rozporządzenia w sprawie deklaracji
na podatek od środków transportowych składanych za pomocą środków
komunikacji elektronicznej. Delegacja
ustawowa do wydania takiego rozporządzenia została zawarta w art. 9 ust.
9 ustawy. W myśl tego artykułu MF,
w porozumieniu z ministrem właści-
22
III SA/Wa 1913/09.
20
21
II FSK 1405/10.
por. wyrok NSA z dnia 27 maja 2011 r., sygn. akt
II FSK 129/10.
wym do spraw informatyzacji, ma
określić w drodze rozporządzenia:
– format elektroniczny deklaracji na
podatek od środków transportowych oraz układ informacji i powiązań między nimi zgodnie z
przepisami o informatyzacji działalności podmiotów realizujących
zadania publiczne;
– sposób przesyłania deklaracji na
podatek od środków transportowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej;
– rodzaje podpisu elektronicznego,
którym powinny być opatrzone
deklaracje na podatek od środków
transportowych.
Istotą projektowanego rozporządzenia jest umożliwienie podatnikom
składania deklaracji przez ePUAP.
Poprzednie rozporządzenie dotyczące
tego zagadnienia zostało wydane 2
kwietnia 2007 r. Obowiązujący zgodnie z tym rozporządzeniem format
elektroniczny deklaracji na podatek
od środków transportowych uniemożliwia upowszechnienie wzoru tej deklaracji w centralnym repozytorium
wzorów dokumentów elektronicznych
prowadzonym w ramach elektronicznej Platformy Usług Administracji
Publicznej (ePUAP), z uwagi na elementy struktury dokumentu określane
poprzez publikację wzoru dokumentu
na CRD. Rozporządzenie ma na celu
umożliwienie jednostkom samorządu
terytorialnego wykorzystywanie systemu bezpłatnej obsługi deklaracji na
podatek od środków transportowych
składanych drogą elektroniczną poprzez portal ePUAP.
Zmieniono także przepisy w zakresie rodzajów podpisu elektronicznego,
którymi powinny być opatrzone te
deklaracje. Dopuszczono możliwości
opatrywania deklaracji na podatek od
środków transportu podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP.
Zgodnie projektem format elektroniczne deklaracji zgodny będzie ze
wzorem elektronicznych deklaracji
udostępnionym przez ministra finansów w centralnym repozytorium wzorów dokumentów elektronicznych.
Rozporządzenie zostało skierowane do uzgodnień międzyresortowych.
Ma ono wejść w życie z dniem ogłoszenia. Należy zaznaczyć, że z dniem
15 lutego mija termin składania deklaracji na podatek od środków transportowych.
T.Użytki rolne – podatek rolny czy
od nieruchomości.
Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne,
grunty zadrzewione i zakrzewione na
użytkach rolnych lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Użyte w art. 2 ust. 1 wyżej wskazanej ustawy sformułowanie, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty, uzupełnione
jest treścią ust. 2 tego artykułu uzupełnione o odpowiednią regulację
ustaw o podatku rolnym i leśnym
stanowi kompleksową regulację opodatkowania gruntów w Polsce. Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku rolnym,
opodatkowaniu podatkiem rolnym
podlegają grunty sklasyfikowane w
ewidencji gruntów i budynków jako
użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach
rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności
gospodarczej innej niż działalność
rolnicza. Art. 2 ust. 2 ustawy, stanowi
zamknięcie kompleksowej regulacji
dotyczącej opodatkowania gruntów.
W przypadku gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez starostę jako
użytki rolne – grunty zadrzewione i
zakrzewione na użytkach rolnych i
lasy podlegają one opodatkowaniu –
odpowiednio – podatkiem rolnym lub
leśnym nawet, gdy znajdują się w
posiadaniu podmiotu prowadzącego
działalność gospodarczą. Dopiero
faktyczne ich zajęcie na prowadzenie
działalności gospodarczej i rozpoczęcie tam wykonywania jakichkolwiek
czynności wchodzących w zakres
działalności gospodarczej podatnika
lub z nią związanych (np. organizacja
parkingu, składu materiałów, itp.),
skutkuje ich opodatkowaniem podatkiem od nieruchomości wg najwyższych stawek podatku.
Grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy albo
jako użytki rolne lub grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach
rolnych – w związku z powyższym –
mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości tylko wtedy,
kiedy faktycznie zajęte zostały na
prowadzenie działalności gospodarczej.
Wprawdzie zgodnie z art. 1a ust. 1
pkt 3 ustawy za grunty, budynki i
budowle związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej (a więc
opodatkowane według najwyższych
stawek) uznaje się grunty, budynki i
budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą i o
opodatkowaniu gruntu przy zastosowaniu najwyższych stawek przesądza
– co do zasady – sam fakt posiadania
ich przez przedsiębiorcę – niezależnie
od faktu i sposobu ich wykorzystywania czy powierzchni faktycznie zajętej
na prowadzenie działalności.
Opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości nie podlegają jednak
grunty sklasyfikowane w ewidencji
gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy, za
wyjątkiem zajętych na prowadzenie
działalności gospodarczej. Na podstawie cytowanego przepisu nie
podlegają opodatkowaniu podatkiem
od nieruchomości grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach
rolnych lub lasy – w okresach, w
których nie są faktycznie zajęte do
prowadzenia działalności gospodarczej (tzn. w okresach, kiedy ta działalność nie jest tam wykonywana). w
tym przypadku idzie nie o sam fakt
posiadania przez przedsiębiorcę, ale
właśnie o sposób wykorzystywania
(faktyczne prowadzenie działalności
gospodarczej).
Jeżeli więc przykładowo podatnik
wykorzystuje grunty leśne, na których
znajduje się ośrodek wypoczynkowy
w celu prowadzenia działalności
ośrodka jedynie w sezonie (np. w
okresie od maja do września) i ośrodek
ten jest tylko i wyłącznie w tym okresie wykorzystywany do prowadzenia
działalności gospodarczej, a w pozostałym okresie grunt nie jest w ogóle
wykorzystywane (faktycznie zajęty)
na jakąkolwiek działalność gospodarczą – przedmiotowy grunt podlega
opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawek dla gruntów
związanych z działalnością gospodarczą w okresie 5 miesięcy. Za pozostałe 7 miesięcy wymierzony powinien
zostać podatek leśny – zgodnie z art.
1 ustawy o podatku leśnym.
Jeżeli w trakcie roku podatkowego
następuje przerwanie faktycznego
zajęcia lasu na działalność gospodarcza, daje to podstawę do zmiany zasad
opodatkowania (w omawianym przypadku opodatkowanie podatkiem
leśnym). Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy, jeżeli w trakcie roku podatkowego
zaistniało zdarzenie mające wpływ na
wysokość opodatkowania w tym roku,
a w szczególności zmiana sposobu
wykorzystywania przedmiotu opodatkowania lub jego części, podatek
ulega obniżeniu lub podwyższeniu,
poczynając od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w
którym nastąpiło to zdarzenie.
Zatem działka jako użytek rolny
podlega opodatkowaniu podatkiem od
nieruchomości wówczas gdy faktycznie jest wykorzystywana przez podatnika do wykonywania działalności
gospodarczej.
3. Podstawa
opodatkowania.
A.Powierzchnia gruntu a podatek
od nieruchomości.
Zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 1) ustawy, podstawę opodatkowania dla
gruntów stanowi ich powierzchnia.
Przy ustalaniu powierzchni gruntów
na potrzeby podatku od nieruchomości
brane są pod uwagę dane wynikające
z ewidencji gruntów prowadzonej dla
konkretnej miejscowości. Zgodnie z
wyrokiem WSA w Warszawie z dnia
15 kwietnia 2011 r.,23 kwestionowanie
danych dotyczących powierzchni
gruntów może odbywać się wyłącznie
w odrębnym postępowaniu administracyjnym i dopóki to nie nastąpi,
dopóty nie można skutecznie zarzucić
organom podatkowym błędnych ustaleń co do wielkości i rodzaju gruntów.
Do czasu zmiany w ewidencji dane z
ewidencji muszą stanowić jedyną
podstawę ustalenia wielkości powierzchni nieruchomości podlegającej
opodatkowaniu. Również WSA w
Poznaniu w dniu 10 maja 2011 r. 24
podkreślił, że skoro z urzędowego
rejestru gruntów wynika, że działka
ma określoną powierzchnię, to organy
podatkowe zobowiązane są do
uwzględnienia jej przy wymiarze podatku, nawet gdyby faktyczna powierzchnia gruntu różniła się od tej
wskazanej w ewidencji.
B.Podatek od nieruchomości - termin składania deklaracji.
Zgodnie z ustawą przedmiotem
opodatkowania podatkiem od nieruchomości są grunty, budynki lub ich
części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności
gospodarcze.
Wskazać należy, że obowiązek
podatkowy powstaje z pierwszym
dniem miesiąca następującego po
miesiącu, w którym nastąpiło nabycie
tytułu prawnego do przedmiotu opodatkowania lub wejście w jego posiadanie. Jeżeli okolicznością, od której
jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku
następującego po roku, w którym
budowa została zakończona albo w
którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części
23
24
III SA/Wa 2168/10.
III SA/Po 778/10.
przed ich ostatecznym wykończeniem.
Zgodnie z art. 6 ust. 6 i ust. 9 ustawy podatnicy (osoby prawne) podatku
od nieruchomości są obowiązani składać organowi podatkowemu, właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania,
sporządzone na formularzach według
ustalonego wzoru deklaracje na podatek od nieruchomości w terminie do
dnia 15 stycznia roku podatkowego, a
jeżeli obowiązek podatkowy powstał
po tym dniu w terminie 14 dni od dnia
wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie
obowiązku podatkowego lub od zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania.
Dodatkowo podkreślić należy, że
osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, w
tym spółki nieposiadające osobowości
prawnej mają obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości za poszczególne miesiące w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku
podatkowego - do 15 dnia każdego
miesiąca.
C.Podatek od nieruchomości od
budowli wniesionych aportem.
Przepisy ustawy nie dopuszczają
sytuacji, w której Podatnik może ustalać wartość początkową budowli odmiennie dla celów podatków dochodowych, odmiennie dla celów podatku
od nieruchomości, przyjmując wartość
rynkową budowli.
Zasadą jest, że podstawę opodatkowania budowli stanowi ich wartość
ustalona na dzień 1 stycznia roku
podatkowego stanowiąca podstawę
obliczania amortyzacji w tym roku.
Użyte przez ustawodawcę sformułowanie „wartość ustalona na dzień 1
stycznia roku podatkowego” wskazuje jednoznacznie, że chodzi tu o
„wartość stanowiąca podstawę obliczania amortyzacji” na potrzeby podatkowe, którą określają ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podkre-
ślenia wymaga, że art. 4 ust. 1 pkt 3
ustawy stanowi, że podstawę opodatkowania stanowi wartość. Zatem
ustawodawca dla celów podatku od
nieruchomości nie nakazuje ustalać
podstawy opodatkowania, wskazuje
pewien określony stan faktyczny
„wartość budowli”, od którego należy obliczyć podatek stanowiący
wskazany w ustawie procent tej wartości. Podatnik nie może wedle swego uznania ustalać podstawy opodatkowania, przyjmując wartość rynkową. Owa wartość rynkowa określona
przez podatnika na dzień powstania
obowiązku podatkowego może stanowić podstawę opodatkowania, o ile
od budowli lub ich części, o których
mowa w ust. 1 pkt 3, nie dokonuje się
odpisów amortyzacyjnych.
Określenie wartości rynkowej przy
pomocy biegłego i ewentualne obciążenie podatnika kosztami takiego
działania ma zastosowanie tylko wtedy, kiedy podatnik miał obowiązek
podać jako podstawę opodatkowania
wartość rynkową budowli. Określenie
wartości rynkowej może nastąpić
wtedy, gdy podatnik wprawdzie dokonuje odpisów amortyzacyjnych ale z
jakichś względów unika podania tej
wartości organowi podatkowemu
właściwemu dla podatku od nieruchomości. Wówczas organ podatkowy
określa tę wartość w oparciu o wartość
rynkową.
Trafny jest pogląd, że podstawę
opodatkowania budowli, od których
dokonywane są odpisy amortyzacyjne
stanowi ich wartość początkowa ustalona przez podatnika dla celów podatku dochodowego. Organ podatkowy
właściwy w sprawie podatku od nieruchomości nie jest kompetentny do
ustalania wartości budowli w oparciu
o przepisy o podatkach dochodowych.25
wyrok NSA z dnia 13 kwietnia 2011 r., sygn. II
FSK 2027/09.
D.Zmiana przeznaczenia nieruchomości i jej wpływ na wysokość
obciążenia podatkowego.
WSA w Rzeszowie w wyroku z
dnia 17 stycznia 2013 r.26 orzekł, iż
zmiana przeznaczenia nieruchomości
przez wpis w planie zagospodarowania przestrzennego nie ma znaczenia
dla powstania oraz ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego. Powstanie zobowiązania podatkowego
nie jest uzależnione od określonego
przeznaczenia nieruchomości, wiąże
się zaś z dysponowaniem prawem
majątkowym do nieruchomości, o
którym mowa w art. 3 ustawy. Zatem
dopóki skarżącej przysługuje prawo
współwłasności przedmiotowej nieruchomości, ciąży na niej zobowiązanie
podatkowe w podatku od nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1
ustawy z dnia 17 maja 1989 r., podstawę planowania gospodarczego,
planowania przestrzennego, wymiaru
podatków i świadczeń, oznaczania
nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji
gospodarstw rolnych stanowią dane
zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Z treści tego przepisu wynika, że
organy podatkowe, ustalając wysokość zobowiązania podatkowego nie
mogą przyjąć innej podstawy opodatkowania niż ta, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków. Wiążący
charakter danych zawartych ewidencji
gruntów i budynków wynika z faktu,
iż posiada ona walor dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 194 § 1
Ordynacji podatkowej, co oznacza, że
stanowi dowód tego, co zostało w niej
urzędowo stwierdzone.
E.Wymiar podatku od nieruchomości a ewidencja gruntów i budynków.
Podstawą służącą do wymiaru podatku od nieruchomości, na mocy
uregulowania zawartego w art. 21
ustawy z dnia 17 maja 1989 r., powin-
25
26
I SA/Rz 1036/12.
ny być dane zawarte w ewidencji
gruntów i budynków.
Warto rozważyć zatem status danych z powyższej ewidencji. Ewidencja gruntów i budynków jest dokumentem urzędowym. Zgodnie z regulacjami art. 194 Ordynacji podatkowej
dokumenty urzędowe sporządzone w
formie określonej przepisami prawa
przez powołane do tego organy władzy publicznej stanowią dowód tego,
co zostało w nich urzędowo stwierdzone. Istnieje zatem swoiste domniemanie prawdziwości danych zawartych w takim dokumencie. Należy
wskazać, że ewidencja gruntów i budynków stanowi dokument, na mocy
którego ustala się wymiar podatku od
nieruchomości, jedynie w przypadku,
gdy dane te są zgodne ze stanem faktycznym i prawnym. Jeżeli tak nie jest,
podatnikowi służy prawo do wszczęcia procedury ich zmiany przed odpowiednim organem prowadzącym
ewidencję na danym obszarze (starosta).
Jeżeli ewidencja gruntów nie jest
na danym obszarze prowadzona, wymiar podatku od nieruchomości warunkuje dokumentacja budowlana
konkretnego obiektu, czyli – tytułem
przykładu – pozwolenie na budowę,
projekt budowlany.
Warto podkreślić, że danych zawartych w ewidencji gruntów i budynków nie może zmienić organ podatkowy ani sąd administracyjny.
F. Znaczenie danych z ewidencji
gruntów i budynków dla wymiaru podatku od nieruchomości.
Podstawę wymiaru podatku od
nieruchomości stanowią dane zawarte
w ewidencji gruntów i budynków,
prowadzonej przez starostwa powiatowe. Dane te dotyczą m.in. rodzajów
i powierzchni gruntów, czyli wskazują na przedmiot opodatkowania. Ustalenia organów podatkowych, oparte o
treść danych z ewidencji gruntów i
budynków stanowią istotny element
określenia podatkowego stanu faktycznego. Dokonując powyższych
ustaleń organ podatkowy jest związa-
ny zakresem przedmiotowym zapisów
zawartych w tej ewidencji i nie jest
uprawniony do dokonywania własnych ustaleń w tym przedmiocie.
Oznacza to, że organ podatkowy nie
ma żadnych podstaw do pomijania
tych danych w prowadzonym postępowaniu podatkowym. Takie stanowisko wyraził m. in. WSA w Kielcach w
wyroku z dnia 16 grudnia 2010 r.27.
Dane zawarte w ewidencji gruntów
i budynków mają walor dokumentu
urzędowego, o którym mowa w art.
194 Ordynacji podatkowej i zgodnie
z treścią tego przepisu, stanowią dowód tego, co zostało w nich stwierdzone. Ewidencja gruntów i budynków jest urzędowym źródłem informacji faktycznych wykorzystywanych
w postępowaniach administracyjnych
i podatkowych, co oznacza, że w każdym przypadku, gdy dane zawarte w
deklaracji, czy informacji złożonej
przez podatnika są niezgodne z danymi wynikającymi z ewidencji, rozstrzygające znaczenie dla opodatkowania gruntów mają zapisy wynikające z ewidencji. Podobny pogląd
przyjął WSA w Gdańsku, który w
wyroku z dnia 25 marca 2010 r. 28
orzekł, że organ podatkowy nie jest
uprawniony do samodzielnej klasyfikacji funkcji budynku, gdy istnieją
odpowiednie zapisy w ewidencji gruntów i budynków.
G.Podstawa opodatkowania podatkiem leśnym.
W myśl art. 3 ustawy o podatku
leśnym, podstawę opodatkowania tym
podatkiem stanowi powierzchnia lasu,
wyrażona w hektarach, wynikająca z
ewidencji gruntów i budynków. Ewidencja gruntów i budynków zawiera
wszystkie dane niezbędne do określenia podstawy opodatkowania, a w
szczególności rodzaj grunt i jego powierzchnie. Dane te są dokumentem
urzędowym, do którego organy podatkowe muszą się stosować. Określenie
danego gruntu symbolem „Ls” oraz
I SA/Ke 553/10.
I SA/Gd 856/09.
jego powierzchnia wynikają ze wspomnianej ewidencji gruntów. Należy
jednak zaznaczyć, że nie zwalnia to
podatnika z obowiązku złożenia stosownej informacji (w przypadku osoby fizycznej) lub deklaracji (w przypadku osoby prawnej lub jednostki
organizacyjnej niemającej osobowości
prawnej). Organ podatkowy powinien
określać podatek na podstawie informacji złożonej przez podatnika. W
przypadku niezłożenia lub nieskorygowania tej informacji organ ma
prawo do określenia wymiaru podatku
zgodnie z danymi wynikającymi z
ewidencji gruntów. Powyższe zastrzeżenie dotyczy także deklaracji na
podatek leśny, w której podatnik wylicza kwotę podatku i poszczególne
raty na podstawie podanej powierzchni lasu. W przypadku gdy deklaracja
nie zostanie złożona lub dane dotyczące powierzchni lasu są niezgodne z
ewidencją, organ podatkowy może
określić wysokość zobowiązania według ewidencji gruntów.
4. Stawka podatku.
A.Współwłasność a stawka podatku od nieruchomości.
WSA w Gliwicach w wyroku z
dnia 28 listopada 2012 r.,29 uznał, iż
osoba fizyczna będąca współwłaścicielem nieruchomości wraz z prowadzącą działalność gospodarczą osobą
prawną, obowiązana jest opłacać podatek od nieruchomości według podwyższonych stawek, obowiązujących
dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Nawet prawomocne postanowienie sądu
o podziale nieruchomości do korzystania nie uprawnia organu podatkowego do dokonania wymiaru podatku
osobno dla każdego ze współwłaścicieli, także wówczas, gdy na wydzielonej części nieruchomości prowadzona jest działalność gospodarcza.
W ocenie Sądu słuszne jest stanowisko organów podatkowych, iż osoba fizyczna będąca współwłaścicielem
nieruchomości wraz z prowadzącą
działalność gospodarczą osobą prawną, obowiązana jest opłacać podatek
od nieruchomości według podwyższonych stawek, obowiązujących dla
gruntów związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej. Jeżeli wyborze stawki podatku decyduje gospodarczy charakter przedmiotu opodatkowania, a nie właściwości podmiotowe podatników, a zobowiązanie
podatkowe obarcza solidarnie wszystkich współwłaścicieli przedmiotu
opodatkowania, nie ma tym samym
usprawiedliwionych podstaw do różnicowania stawki podatku w oparciu
o kryteria podmiotowe.
W omawianym wyroku WSA w
Gliwicach podzielił stanowisko NSA
z dnia 26 czerwca 2007 r.,30 zgodnie z
którym do czasu zniesienia współwłasności, której może żądać każdy
ze współwłaścicieli na podstawie art.
210 k.c., nie jest dopuszczalne odstąpienie od, wyrażonej w art. 3 ust. 4
ustawy, zasady solidarnego obciążenia
obowiązkiem podatkowym w podatku
od nieruchomości współwłaścicieli
władających nieruchomością.
B.Czy osoba fizyczna prowadząca
działalność gospodarczą musi
opodatkować wszystkie posiadanie nieruchomości według najwyższej stawki?
Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy użyte w ustawie określenie grunty,
budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej
oznacza grunty, budynki i budowle
będące w posiadaniu przedsiębiorcy
lub innego podmiotu prowadzącego
działalność gospodarczą, z wyjątkiem
budynków mieszkalnych oraz gruntów
związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5
ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba że przedmiot
opodatkowania nie jest i nie może być
wykorzystywany do prowadzenia tej
działalności ze względów technicznych.
27
28
29
I SA/Gl 501/12.
30
II FSK 1748/06.
Może powstać wątpliwość czy
osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą musi opodatkować
wszystkie posiadanie nieruchomości
według najwyższej stawki, w tym, w
szczególności sporne jest czy nieruchomość będąca własnością osoby
fizycznej prowadzącej działalność
gospodarczą, a nie wykorzystywana
do prowadzenia takiej działalności i
zakupiona przez tę osobę np. wraz z
małżonką, podlega opodatkowaniu
podatkiem od nieruchomości według
najwyższej stawki.
Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia
12 czerwca 2012 r.,31 według literalnej
wykładni przepis ten mógłby oznaczać, że każda nieruchomość zakupiona przez przedsiębiorcę bez względu
na sposób jej wykorzystywania, czy
cel zakupu podlega opodatkowaniu
według najwyższych stawek - poza
wyjątkami wskazanymi wprost w
ustawie. Wykładania ta jest prawidłowa w stosunku do przedsiębiorców nie
będących osobami fizycznymi, jednak
w przypadku przedsiębiorców będących osobami fizycznymi sprawa się
komplikuje. Podmiot taki występuje
w obrocie w dwojakim charakterze,
raz jako osoba prywatna (a więc w
zakresie swojego majątku osobistego),
raz jako przedsiębiorca. Zdaniem
NSA, występowanie przez osobę fizyczną w obrocie w tej dwojakiej roli
uzasadnia rozróżnienie jej sytuacji
prawnopodatkowej na tle ustawy, w
zakresie podatku od nieruchomości. Z
całą pewnością intencją ustawodawcy
nie było w takim przypadku opodatkowanie najwyższą stawką wszelkich
jej nieruchomości. Stąd kluczowe
znaczenie ma ustalenie, czy przedmiotowa nieruchomość wchodzi w skład
przedsiębiorstwa podatnika.
Takiemu ustaleniu mogą służyć
następujące środki dowodowe :
– czy podatnik wprowadził przedmiotową nieruchomość do ewidencji środków trwałych,
– czy dokonywano odpisów amortyzacyjnych,
II FSK 2288/10.
31
– czy wliczono jakiekolwiek wydatki w poczet kosztów uzyskania
przychodu,
– czy wliczono w ramach prowadzonej działalności gospodarczej jakiekolwiek nakłady remontowe,
modernizacyjne w poczet pośrednich lub bezpośrednich kosztów
uzyskania przychodów.
Równie istotne jest także ustalenie,
czy właściciel przedmiotowej nieruchomości nabył ją do majątku osobistego, czy też jest ona własnością
przedsiębiorcy i jest związana z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podsumowując nieruchomości
będące w posiadaniu osoby fizycznej,
które nie wchodzą w skład przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c.,
tj. nie są i potencjalnie nie mogą być
przeznaczone do realizacji określonych zadań gospodarczych przez
prowadzącego przedsiębiorstwo, winny być opodatkowane podatkiem od
nieruchomości według stawki podstawowej.
C.Podatek od nieruchomości od
garaży.
Stawkę podatku właściwą dla budynków mieszkalnych stosuje się w
przypadku garaży będących pomieszczeniami przynależnymi w rozumieniu ustawy o własności lokali oraz dla
garaży wielostanowiskowych mieszczących się w bryle budynku mieszkalnego, stanowiących element nieruchomości wspólnej w przypadku
określenia korzystania z poszczególnych miejsc w ramach podziału quoad
usum.
Natomiast garaż stanowiący część
budynku mieszkalnego, wyodrębniony jako samodzielny lokal w rozumieniu ustawy o własności lokali, jest
odrębną nieruchomością, która stanowi odrębny od innych części budynku
przedmiot opodatkowania podatkiem
od nieruchomości. Należy mieć bowiem na względzie, że zgodnie z art.
2 ust. 1 pkt 2 ustawy opodatkowaniu
podatkiem od nieruchomości podlegają wymienione w tym przepisie
nieruchomości, w tym budynki oraz
części budynków. Zgodnie z definicją
nieruchomości zawartą w art. 46 § k.
c. pod pojęciem tym należy rozumieć
części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności
(grunty), jak również budynki trwale
z gruntem związane lub części takich
budynków, jeżeli na mocy przepisów
szczególnych stanowią odrębny od
gruntu przedmiot własności. Natomiast w myśl art. 2 ust. 1 ustawy z dnia
24 czerwca 1994 r. samodzielny lokal
mieszkalny, a także lokal o innym
przeznaczeniu, mogą stanowić odrębne nieruchomości. Podatek od nieruchomości jest podatkiem majątkowym, którego stawki zróżnicowane są
w zależności od sposobu wykorzystania majątku na określone cele (mieszkalne, do działalności gospodarczej,
pozostałe). W konsekwencji powyższego, w świetle art. 5 ust. 1 pkt 2 i
art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy, garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności,
który nie jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, usytuowany w budynku mieszkalnym
wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości
według stawki podatku przewidzianej
w art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e tej ustawy,
tj. wyższymi stawkami podatku.32
Już wcześniej NSA uchwałą z dnia
27 lutego 2012 r.,33 przesądził, że w
świetle art. 2 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1
pkt 2 ustawy, garaż stanowiący przedmiot odrębnej własności, usytuowany
w budynku mieszkalnym wielorodzinnym, podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości według stawki podatku przewidzianej w art. 5 ust.
1 pkt 2 lit. e) tej ustawy.
D.Górne granice stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych
na 2013r.
Zgodnie z obwieszczeniem z dnia
z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie
górnych granic stawek kwotowych
interpretacja ogólna MF, sygn. PL/LS/833/40/
SIA/12/122
33
II FPS 4/11
32
podatków i opłat lokalnych w 2013 r.
opublikowanym w Monitorze Polskim
stawki w porównaniu do obowiązujących wzrosną o 4 proc.34
Należy wskazać, iż górne granice
kwotowe stawek podatków i opłat
lokalnych ulegają rokrocznie zmianie
w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie I półrocza roku, w
którym stawki ulegają zmianie tak
wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu
2012 r. wzrósł w stosunku do 2011 r.
o 4,0%. Zgodnie ze wskaźnikiem MF
określiło maksymalne stawki podatku
od środków transportowych, podatku
od nieruchomości oraz opłat lokalnych
(opłaty targowej, miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów).
Zgodnie z obwieszczeniem w
2013 r. maksymalna stawka podatku
od nieruchomości ma wynosić od
gruntów związanych z prowadzeniem
działalności gospodarczej - 0,88 zł od
1 m kw. powierzchni, zaś od budynków mieszkalnych - 0,73 zł od 1 m.
kw. powierzchni użytkowej. Zatem w
stosunku do obowiązujących obecnie
stawki wzrosną o 4 proc.
5. Zwolnienia i ulgi
podatkowe.
A.Zastosowanie zwolnienia określonego w art. 17 ust. 2 pkt 2
ustawy o podatkach i opłatach
lokalnych.
Na gruncie ustawy, brak jest podstaw do różnicowania szpitali w pojęciu ogólnym od innych szpitali o
charakterze specjalistycznym, w tym
od szpitali uzdrowiskowych. Gdyby
ustawodawcy zależało na wyeliminowaniu szpitali uzdrowiskowych ze
zwolnienia określonego w art. 17 ust.
2 pkt 2 ustawy, to uczyniłby to wprost
w powyższym przepisie. Tymczasem
ustawa ta posługuje się ogólnym określeniem szpital, nie różnicując w
żadnym przepisie rodzajów szpitali,
M.P. poz. 587.
34
które podlegają lub nie podlegają
zwolnieniu.
Szpital pozostaje pojęciem zbiorczym, szerszym, które obejmuje
różne jego rodzaje. Posłużenie się
wyrazem szpital w art. 2 ust. 1 pkt 1
ustawy o zakładach opieki zdrowotnej (poprzednio obowiązującej), art.
2 pkt 10 ustawy o działalności leczniczej, art. 8 ustawy o działalności
uzdrowiskowej, czy też w art. 17 ust.
2 pkt 2 ustawy, nie stwarza żadnych
podstaw, aby różnicować szpitale ze
względu na rodzaj świadczonych
usług, czy też miejsce ich świadczenia.
Zgodnie z 46 ustawy o lecznictwie
uzdrowiskowym, gminy uzdrowiskowe mają obowiązek realizacji zadań
własnych związanych z zachowaniem
funkcji leczniczych. Obowiązujące
uregulowania prawne rozróżniają
poszczególne kategorie zakładów
lecznictwa uzdrowiskowego. Stosownie do art. 48 ustawy o lecznictwie
uzdrowiskowym, gmina uzdrowiskowa w celu realizacji zadań, o których
mowa w art. 46, ma prawo do pobierania opłaty na zasadach określonych
w odrębnych przepisach.
Z powyższego wynika, że to nie
burmistrzowie takich gmin, lecz ustawodawca decyduje o zakresie poboru
takich opłat, a przepisami odrębnymi
są tu przepisy ustawy, które w art. 17
ust. 2 pkt 2 przewidują zwolnienie od
tych opłat osób przebywających w
szpitalach, nie czyniąc tu wyjątku dla
szpitali uzdrowiskowych.
B.Zwolnienie z podatku od nieruchomości, nieruchomości lub ich
części zajętych na prowadzenie
nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez
organizacje pożytku publicznego.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 14 ustawy, zwalnia się od podatku od nieruchomości, nieruchomości lub ich
części zajęte na prowadzenie nieodpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje
pożytku publicznego.
W wyroku z dnia 10 czerwca
2010 r.35 NSA uznał, że za „nieodpłatną działalność pożytku publicznego”
można uznać tylko taką sytuację, w
której organizacja pożytku publicznego za świadczone przez siebie usługi
nie pobiera jakiegokolwiek wynagrodzenia, a nie sytuacje, gdy wynagrodzenie to nie odpowiada rzeczywistej
wartości lub kosztów świadczenia.
Pobieranie wynagrodzenia powoduje
bowiem, że działalność pożytku publicznego staje się działalnością odpłatną, o której mowa w art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o
działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie, zaś pobieranie wynagrodzenia wyższego od tego, jakie
wynika z kalkulacji bezpośrednich
kosztów tej działalności - czyni z niej
działalność gospodarczą, o której
mowa w art. 9 ust.1 pkt 1 tejże ustawy.
W wyroku WSA w Lublinie z 9
kwietnia 2010 r.36 potwierdzono, że
omawianemu zwolnieniu podlegają
nieruchomości lub ich części zajęte na
prowadzenie nieodpłatnej statutowej
działalności pożytku publicznego
przez organizacje pożytku publicznego. Zwolnienie obejmuje także nieruchomości niebędące własnością organizacji pożytku publicznego, a jedynie
przez nie zajmowane (dzierżawione,
wynajmowane, użyczone).
C.Zwolnienie od podatku nieruchomości zajętej przez stowarzyszenie.
Ustawa zwalnia od podatku nieruchomości lub ich części zajęte na
potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród
dzieci i młodzieży w zakresie oświaty,
wychowania, nauki i techniki, kultury
fizycznej i sportu, z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej oraz grunty
zajęte trwale na obozowiska i bazy
wypoczynkowe dzieci i młodzieży.
Zwolnienie powyższe ma charakter
35
36
II FSK 1706/08.
I SA/Lu 795/09.
przedmiotowo - podmiotowy. Warunkiem zastosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości jest prowadzenie na tej nieruchomości przez
stowarzyszenie działalności wśród
dzieci i młodzieży między innymi w
zakresie oświaty lub wychowania.
Przepis nie odnosi się w żaden sposób
do tytułu prawnego, w oparciu o który działalność ta na danej nieruchomości jest prowadzona. Wymogiem
zwolnienia jest, aby działalność ta
prowadzona była przez stowarzyszenie i aby nie stanowiła działalności
gospodarczej.
Nieruchomość stanowiąca własność
osób fizycznych wykorzystywana
przez stowarzyszenie na cele prowadzenia przedszkola niepublicznego
(przedszkole to placówka niepubliczna
stosownie do ustawy o systemie oświaty) korzysta ze zwolnienia, o którym
mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy.
Dochody z prowadzenia przedszkola
w całości wykorzystywane są na jego
potrzeby i cele statutowe stowarzyszenia. Stowarzyszenie nie jest wpisane
do rejestru przedsiębiorców w KRS.
Pobieranie opłat za korzystanie z
przedszkola nie jest prowadzeniem
działalności gospodarczej. W odniesieniu do stowarzyszeń, nie każdy sposób
uzyskiwania dochodów jest przejawem
prowadzenia działalności gospodarczej. Opłaty z tytułu prowadzenia
przedszkola wnoszone przez rodziców
są tzw. dochodami z własnej działalności, o których mowa w ustawie prawo
o stowarzyszeniach. Powyższe daje
podstawy do przyjęcia, że nieruchomość stanowiąca zajęta na prowadzenie przedszkola przez stowarzyszenie
korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od nieruchomości, o
którym mowa w ustawie.37
D.Bocznica nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem
od nieruchomości.
Stosownie do ustawy zwalnia się
od podatku od nieruchomości budow postanowienie w sprawie interpretacji prawa
podatkowego syg. FFW 31100a/19/05.
37
le wchodzące w skład infrastruktury
kolejowej w rozumieniu przepisów o
transporcie kolejowym oraz zajęte pod
nie grunty, jeżeli:
1) zarządca infrastruktury jest obowiązany do jej udostępnienia licencjonowanym przewoźnikom kolejowym lub;
2) są przeznaczone wyłącznie do
przewozu osób, wykonywanego
przez przewoźnika kolejowego,
który równocześnie zarządza tą
infrastrukturą bez udostępniania jej
innym przewoźnikom, lub;
3) tworzą linie kolejowe o szerokości
większej niż 1435 mm.
Poprawne stosowanie powyższego
przepisu wymaga sięgnięcia do ustawy o transporcie kolejowym. Definicja legalna bocznicy kolejowej zawarta została w art. 4 ust. 10 ustawy o
transporcie kolejowym, która stanowi,
że jest to droga kolejowa połączona z
linią kolejową i służąca do wykonywania załadunku i wyładunku wagonów lub wykonywania czynności
utrzymaniowych pojazdów kolejowych lub postoju pojazdów kolejowych oraz przemieszczania i włączania pojazdów kolejowych do ruchu po
sieci kolejowej. W skład bocznicy
kolejowej wchodzą również urządzenia sterowania ruchem kolejowym
oraz inne urządzenia związane z bezpieczeństwem ruchu kolejowego,
które są na niej usytuowane. Z kolei
art. 4 ust. 10a definiuje pojecie użytkownika bocznicy kolejowej jako
podmiot działający w obrębie bocznicy kolejowej będący jej właścicielem
lub władającym nią na podstawie innego tytułu prawnego.
Pojęcie bocznicy jest różne od
pojęcia linii kolejowej. Obie są drogami kolejowymi. Jednak sformułowanie, że bocznica „jest połączona z
linią kolejową” nakazuje odrzucić
pogląd jakoby mogła wchodzić „w
skład linii kolejowej”. Bocznica łączy
się więc z linią kolejową, jednak nie
jest jej częścią. Leży poza obrębem
linii kolejowej. Droga kolejowa może
być więc linią kolejową lub bocznicą.
Bocznica nie wchodzi w skład linii
kolejowych, a więc może być uznana
za infrastrukturę kolejowa jedynie
jako budowla przeznaczona do obsługi przewozu osób i rzeczy. W tym
zakresie spełniony byłby pierwszy
warunek zwolnienia o którym mowa
w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, a mianowicie budowla wchodzi w skład infrastruktury kolejowej. Jej zarządca nie
jest jednak zobowiązany do udostępniania jej licencjonowanym przewoźnikom kolejowym.
Jednakże zarządca infrastruktury
nie jest zobowiązany do udostępniania
bocznicy kolejowej przewoźnikom
kolejowym. Znajduje to potwierdzenie
w zawartym w słowniku z art. 4 ustawy o transporcie kolejowym sformułowaniu „użytkownik bocznicy”. Jest
to bowiem osoba, która prowadzi na
niej działalność w zakresie załadunku
towarów. Nie jest to jednak osoba
będąca zarządcą infrastruktury kolejowej. Nie jest ona zobowiązana do jej
udostępniania.
W świetle powyższego bocznica
nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od nieruchomości.38
E.Zwolnienie z podatku od środków transportowych pojazdów
zabytkowych.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy, zwalnia się z podatku od środków
transportowych pojazdy zabytkowe,
w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym.
Definicja pojazdu zabytkowego
znajduje się w art. 2 pkt 39 z dnia 20
czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nią, pojazdem zabytkowym jest pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został
wpisany do rejestru zabytków lub
znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także pojazd wpisany
do inwentarza muzealiów, zgodnie z
odrębnymi przepisami. Zgodnie z art.
3 pkt 1) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r.
38
wyrok NSA z dnia 22 sierpnia 2012 r., sygn. II
FSK 130/11
o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami pod pojęciem zabytku należy rozumieć nieruchomość lub rzecz
ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane
z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Ochrona pojazdów zabytkowych
może polegać m.in. na wpisaniu takiego pojazdu do rejestru zabytków
znajdujących się na terenie województwa, prowadzonego przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. W
stosunku do pojazdów wpisanie do
rejestru ma znaczenie konstytutywne,
gdyż dopiero wpis nadaje pojazdowi
status pojazdu zabytkowego.
Jak podkreśla WSA w Warszawie,
w wyroku z dnia 24 stycznia 2008 r.,39
od pojazdu zabytkowego należy odróżnić pojazd unikatowy, o którym
mowa w art. 79 ust. 4 pkt 3 ustawy
Prawo o ruchu drogowym. Jest to
pojazd wyrejestrowany, który nie
podlega powtórnej standardowej rejestracji, mający, co najmniej 25 lat,
którego model nie jest produkowany
od lat 15, a który został uznany przez
rzeczoznawcę samochodowego za
unikatowy lub mający szczególne
znaczenie dla udokumentowanej historii motoryzacji.
6. Organy podatkowe.
gium Odwoławcze. Należy zauważyć,
że w zakresie podatku od nieruchomości właściwość tych organów nie
wywołuje wątpliwości. W praktyce
jednak mogą pojawić się problemy
dotyczące właściwości miejscowej
organów podatkowych I instancji w
przypadku zapłaty przez podatnika
wspomnianego podatku np. na rachunek gminy, która nie jest wierzycielem
podatkowym. Dokonanie takiej opłaty nie stanowi bowiem zapłaty podatku i nie powoduje wygaśnięci zobowiązania podatkowego.
Problematyka dotycząca właściwości rzeczowej wspomnianych organów
w odniesieniu do podatku od nieruchomości sporadycznie była przedmiotem rozstrzygnięć sądów administracyjnych.. Tytułem przykładu należy wskazać WSA w Łodzi, który w
wyroku z dnia 24 czerwca 2008 r.40
uznał, że właściwy w sprawie stosowania ulg w zapłacie podatku od
nieruchomości na etapie toczącego się
postępowania egzekucyjnego jest organ podatkowy właściwy do jego
wymiaru, a nie organ egzekucyjny,
którym w sprawie był naczelnik urzędu skarbowego.
Rozdział II.
Podatki od
nadzwyczajnych
przyrostów masy
majątkowej: Podatek od
spadków i darowizn.
1. Podmiot podatku.
A.Właściwość organów podatkowych w sprawach podatków i
opłat lokalnych.
W myśl art. 1c ustawy organem
podatkowym właściwym w sprawach
podatków i opłat unormowanych w
niniejszej ustawie jest wójt (burmistrz,
prezydent miasta).
W myśl wspomnianego artykułu
właściwymi organami podatkowymi I
instancji są wójt i odpowiednio burmistrz, prezydent miasta, a organem
II instancji jest Samorządowe Kole-
A.Darowizna środków pieniężnych
osobie zamieszkałej poza terytorium kraju.
Zasady opodatkowania darowizn
reguluje w Polsce ustawa z dnia 28
lipca 1983 r. Zakres opodatkowania
określony w art. 1 tej ustawy stanowi,
że „podatkowi od spadków i darowizn,
podlega nabycie przez osoby fizyczne
własności rzeczy znajdujących się na
terytorium RP lub praw majątkowych
39 III SA/Wa 1366/07.
40 I SA/Łd 5/08.
wykonywanych na terytorium RP, m.
in. tytułem darowizny, polecenia darczyńcy. Umowa darowizny zawarta w
formie aktu notarialnego pomiędzy
darczyńcą a obdarowanym, gdy zawarcie takiej umowy i przekazanie
środków pieniężnych odbywa się w
Polsce, spełnia przesłanki objęcia
zakresem opodatkowania ustawą o
podatku od spadków i darowizn. Po
spełnieniu określonych wymogów w
ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. zwolnione jest przekazanie darowizny
pomiędzy najbliższymi członkami
rodziny (art. 4a ustawy z dnia 28 lipca
1983 r.).
Jeżeli osoba fizyczna przekazuje
innej osobie fizycznej powyższą darowiznę, a osoba obdarowana zamieszkuje poza terytorium Rzeczpospolitej
Polskiej, należy sprawdzić czy zawarte umowy międzynarodowe, jak również przepisy prawne miejsca zamieszkania tej osoby regulują opodatkowanie takich czynności. W przypadku, gdy osoba obdarowana zamieszkuje na terytorium Wielkiej Brytanii,
Konwencja zawarta w dniu 20 lipca
2006 r. zawarta pomiędzy RP a Wielką Brytanią nie reguluje tych kwestii.
W Wielkiej Brytanii występuje
podatek od spadków (Inheritance
Tax), natomiast nie występuje co do
zasady podatek od darowizn. Przepisy
prawa brytyjskiego przewidują sytuację, gdy może wystąpić obowiązek
rozliczenia podatku od darowizn jako
podatku od spadku – w sytuacji, gdy
darczyńca umrze przed upływem terminu 7 lat od dokonania darowizny.
Wobec powyższego w sytuacji
otrzymania przez osobę obdarowaną
zamieszkałą w Wielkiej Brytanii darowizny w postaci środków pieniężnych nie będzie to rodziło obowiązku
opodatkowania podatkiem w Wielkiej
Brytanii.
2. Przedmiot podatku.
A.Opodatkowanie działu spadku.
Na temat opodatkowania działu
spadków wypowiedział się w niedaw-
no zapadłym wyroku WSA w Poznaniu. Zdaniem Sądu odziedziczony
majątek podlega podatkowi od spadków, ale nie trzeba płacić podatku
dochodowego od działu spadku. Zgodnie ze stanem faktycznym na mocy
postanowienia sądu rejonowego podatniczka i jej dwaj bracia nabyli po
1/3 spadku po zmarłej matce, dzięki
czemu stali się współwłaścicielami
mieszkania. Nabycie (naczelnikowi
urzędu skarbowego, stwierdził, że z
uwagi na to, że byli oni dziećmi zmarłej przysługuje im zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. W dalszej
kolejności osoby dziedziczące postanowiły znieść współwłasność lokalu.
W 2011 r. zawarli umowę sprzedaży
odziedziczonych udziałów w lokalu
na rzecz jednego z braci w formie aktu
notarialnego.
Nabywający udziały w lokalu uiścił na rzecz rodzeństwu spłaty stosownie do ich udziałów w mieszkaniu
(uiszczono podatek od czynności cywilnoprawnych). W wyniku zaistniałego sporu dotyczącego konieczności
opodatkowania działu spadku podatkiem dochodowym WSA rozstrzygnął,
że od spłaty otrzymanej od jednego z
braci nie należy uiszczać podatku
dochodowego.
B.Wniosek o wydanie interpretacji
indywidualnej a powołanie się
przez podatnika na fakt nabycia
darowizny.
Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r.,
przewiduje dwa zdarzenia, które powodują powstanie obowiązku podatkowego, w sytuacji w której niezgłoszono nabycia do opodatkowania. W
myśl art. 6 ust. 4 tej ustawy jedno z
tych zdarzeń to stwierdzenie nabycia
pismem a drugie to powołanie się
przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia. Czy fakt sporządzenia wniosku o udzielenie interpretacji podatkowej, w którym wnioskujący stwierdza otrzymanie darowizny
i przekazanie go organowi podatkowemu powoduje powstanie obowiązku podatkowego w momencie przeka-
zania tego wniosku? Zdaniem NSA,
wyrażonym w wyroku z dnia 14 lutego 2013 r.41 „Nie można zatem uznać,
że wskazanie we wniosku faktu otrzymania darowizny stwierdza jej nabycie w rozumieniu art. 6 ust. 4 ustawa
o podatku od spadków i darowizn. Jest
to bowiem wyłącznie oświadczenie
wnioskodawcy, nie podlegające weryfikacji i oparte na jego ocenie skutków
prawnych określonych zdarzeń”.
Wnioskujący nie ma obowiązku odwoływania się do konkretnych dokumentów związanych z darowizną czy
też wskazywania osób, które były
stronami darowizny. Natomiast pismo
stwierdzające nabycie musi jednoznacznie wskazywać na takie elementy umowy darowizny jak: strony,
podstawa prawna nabycia, czy przedmiot darowizny.
C.Ujawnienie darowizny we wniosku o interpretację a obowiązek
podatkowy w podatku od spadków i darowizn.
Zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 8
marca 2013 r.,42 przyjęcie, że uwzględnienie w opisie stanu faktycznego,
zawartego we wniosku o interpretację,
nabycia mogącego być wynikiem
darowizny, stanowi powołanie się na
fakt nabycia przed organem podatkowym, a tym samym powstanie obowiązku podatkowego w podatku od
spadków i darowizn stosownie do art.
6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r.,
stanowiłoby zaprzeczenie celu instytucji, uregulowanej w dziale II rozdziale
1a Ordynacji podatkowej. Zamiast
uzyskania informacji i ewentualnie
ochrony przed negatywnymi skutkami
zastosowania się do interpretacji, podatnik wywołałby skutek w postaci
„odnowienia” obowiązku podatkowego. Organ udzielający interpretacji,
przy takiej wykładni, powinien natomiast zgłosić organowi właściwemu w
sprawie podatku od spadków i darowizn fakt niezgłoszenia nabycia do
opodatkowania. Zamiast pełnienia
41
42
II FSK 1344/11.
II FSK 1479/11.
funkcji ochronnej, interpretacja podatkowa mogłaby powodować w następstwie wszczęcie postępowania w celu
ustalenia zobowiązania podatkowego
w podatku od spadków i darowizn.
3. Podstawa
opodatkowania.
A.Podstawa opodatkowania w podatku od spadków i darowizn i
sposób jej ustalania.
W podatku od spadków i darowizn
podstawę opodatkowania stanowi
wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i
ciężarów, czyli tzw. czysta wartość.
Zostaje ona ustalona według stanu
rzeczy i praw majątkowych w dniu
nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.
Wartość nabytych rzeczy i praw przyjmuje się w wysokości, która zostaje
określona przez nabywcę, w przypadku jeśli odpowiada ona ich wartości
rynkowej. Ustawa przewiduje sytuację, kiedy to organ podatkowy (w tym
przypadku naczelnik urzędu skarbowego) ma możliwość skorygowania
wartości określonego przedmiotu,
posługując się przy tym opinią biegłego lub rzeczoznawcy.
Istotnym elementem konstrukcji
tego podatku jest podział na grupy
podatkowe. Podział ten opiera się na
osobistych relacjach nabywców spadku lub darowizny w stosunku do osoby, od której lub od której zostały
nabyte rzeczy i prawa majątkowe.
Zaliczenie do poszczególnej grupy ma
bezpośrednie przełożenie na wielkość
podatku, gdyż dla każdej z grup ustalona jest konkretnie określona kwota
wolna odliczana od podstawy opodatkowania, oraz odpowiednia progresywna skala podatkowa. Przez taką
konstrukcje faktycznemu opodatkowaniu podlega nadwyżka czystej
wartości ponad kwotę wolną dla poszczególnych grup. Kwoty te określone są następująco:
– w I grupie – 9637 zł,
– w II grupie – 7276 zł,
– w III grupie – 4902 zł.
B.Odliczenie wartości hipoteki od
wartości nabytej rzeczy i prawa
majątkowego.
Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, 43 gdy hipoteka
przewyższa wartość rynkową nabytego w następstwie zniesienia współwłasności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (czysta wartość
spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie przekracza wartości
udziału we współwłasności), nie powstaje obowiązek zapłaty podatku z
tytułu nieodpłatnego zniesienia współwłasności.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z
dnia 28 lipca 1983 r., podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych
rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i
praw majątkowych w dniu nabycia i
cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jeżeli przed
dokonaniem wymiaru podatku nastąpi
ubytek rzeczy spowodowany siłą
wyższą, do ustalenia wartości przyjmuje się stan rzeczy w dniu dokonania
wymiaru, a odszkodowanie za ubytek
należne z tytułu ubezpieczenia wlicza
się do podstawy wymiaru. W związku
z powyższym, długi i ciężary pomniejszają wartość nabytych rzeczy i praw
majątkowych.
W myśl art. 7 ust. 6 ustawy z dnia
28 lipca 1983 r., przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności, podstawę opodatkowania
stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej
wartość udziału we współwłasności,
który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.
Art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca
1983 r. ma zastosowanie jako przepis
ogólny do tytułu opodatkowania jakim
jest nieodpłatne zniesienie współwłasności z uwzględnieniem zasady wskazanej w art. 7 ust. 6 ustawy z dnia 28
lipca 1983 r. Tym samym, jeżeli dany
przepis prawa sytuuje dane prawo jako
ciężar to stanowić będzie ono ciężar
ITPB2/436-172/09/12-S/DSZ.
43
podlegający potrąceniu od wartości
nabytej rzeczy i prawa majątkowego.
Art. 65 ustawy o księgach wieczystych
i hipotece określa hipotekę jako ciężar
nieruchomości. W związku z tym, o
wartość tego ciężaru należy zgodnie z
art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca
1983 r. potrącić wartość nabytych
rzeczy i praw majątkowych tak aby
ustalić podstawę opodatkowania jako
„czystą”. Zatem w sytuacji, w której
ciężarem obciążającym nabytą rzecz
jest hipoteka, to całkowita wartość
hipoteki powinna być odliczona od
wartości nabytej rzeczy i prawa majątkowego.
4. Stawka podatku.
A.Zastosowanie stawki podatkowej
w podatku od spadków i darowizn.
Podatek od spadków i darowizn
stanowi typowy podatek osobisty, w
którym zastosowano progresję podatkową. Oznacza to, że kwota podatku
odliczana jest od nadwyżki podstawy
opodatkowania ponad kwotę wolną od
podatku, według skal odpowiadających poszczególnym grupom podatkowym. Stawki podatku od spadków
i darowizn są ujęte w ustawie w art.
15 ust. 1, w formie tabeli, która określa podatek wymierzany przez organ
podatkowy w przypadku otrzymania
spadku, darowizny, czy też nabycia
własności przez zasiedzenie.
Istotne jest, że za wartość rzeczy i
praw podlegających opodatkowaniu
przyjmuje się wartość z chwili nabycia, tzn. w przypadku spadkobrania - z
chwili śmierci. Na ten sam dzień ustala się przedział podatkowy, w którym
zostanie opodatkowany spadkobierca,
natomiast obowiązują stawki procentowe podatku z dnia dokonania wymiaru podatku przez organ podatkowy.
Dla ustalenia chwili powstania
obowiązku podatkowego w podatku
od spadków i darowizn nie ma żadnego znaczenia, że wartość spadku nie
jest jeszcze znana.
Poza skalą progresywną, przewidziana została również stawka proporcjonalna, w stosunku do opodatkowania, do którego nie stosuje się wolnych
kwot.
Nabycie własności w drodze zasiedzenia podlega opodatkowaniu w
wysokości 7% podstawy opodatkowania, natomiast w stosunku do nabycia
własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze darowizny lub polecenia darczyńcy zastosowana jest stawka w wysokości 20%, niezależnie od
grupy podatkowej.
5. Zwolnienia i ulgi
podatkowe.
A.Zwolnienie darowizny wśród
najbliższych z podatku od spadków i darowizn.
Nabycie rzeczy lub praw majątkowych przez osobę fizyczną tytułem
darowizny podlega podatkowi od
spadków i darowizn, przy czym, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 28 lipca
1983 r., obowiązek podatkowy ciąży
na obdarowanym. Na podstawie art.
4a tej ustawy zwalnia się od podatku
nabycie własności rzeczy lub praw
majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
– zgłoszą nabycie własności rzeczy
lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od
dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie
art. 6 ust. 1 pkt 2–8 i ust. 2, a w
przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od
dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie
spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4,
oraz
– udokumentują — w przypadku gdy
przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy
są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej
osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło
ostatnie nabycie, doliczona do
wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1
pkt 1 — ich otrzymanie dowodem
przekazania na rachunek bankowy
nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę
oszczędnościowo-kredytową lub
przekazem pocztowym.
Z kolei w myśl art. 4a ust. 4 pkt 2
ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu
notarialnego.
Podsumowując obdarowany może
skorzystać ze zwolnienia od podatku
od spadków i darowizn w razie darowizny otrzymanej od małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę Warunkiem
uzyskania zwolnienia jest zgłoszenie
nabycia darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w
terminie 6 miesięcy od dnia powstania
obowiązku podatkowego. Zgłoszenia
należy dokonać na druku SD-Z2.
Obowiązek zgłoszenia nabycia daro-
wizny w celu skorzystania ze zwolnienia nie dotyczy darowizn dokonanych
w formie aktu notarialnego.
B.Utrata zwolnienia w podatku od
spadków i darowizn.
Wyrokiem NSA z dnia 18 lipca
2012 r.,44 uznano, iż zwolnienie uregulowane w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawa
z dnia 28 lipca 1983 r. ma charakter
przywileju podatkowego, a rzeczą
samych podatników jest wobec tego
dochowanie należytej staranności w
celu uzyskania korzyści podatkowej.
Organ podatkowy w ramach nakazu
wyznaczonego w art. 121 § 2 Ordynacji podatkowej nie ma przy tym obowiązku określonego doradzania podatnikowi, ani też czuwania, by nie poniósł szkody z powodu nieznajomości
prawa. Zatem, złożenie niepodpisanego zgłoszenia o nabyciu własności
rzeczy lub prawa majątkowych SD-Z1
jest równoznaczne z niedokonaniem
takiego zgłoszenia.
Zdaniem Sądu, skorzystanie z ulgi
podatkowej przewidzianej w art. 4a
ustawy o podatku od spadków i da-
44
II FSK 16/11.
rowizn stanowi prawo, a nie obowiązek podatnika, w związku z czym ma
on prawo, a nie obowiązek złożenia
zgłoszenia nabycia własności rzeczy
lub praw majątkowych. W związku z
tym do zgłoszenia nie może mieć
zastosowania przepis art. 272 pkt 2
Ordynacji podatkowej, zgodnie z
którym organy podatkowe pierwszej
instancji, z zastrzeżeniem art. 272a,
dokonują czynności sprawdzających,
mających na celu stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów
wymienionych w pkt 1, tj. deklaracji
oraz wpłacenia zadeklarowanych
podatków. Zgłoszenie stanowi wyłącznie oświadczenie nabywcy o
nabyciu własności rzeczy lub praw
majątkowych, zaś jego niezłożenie w
ustawowym terminie powoduje utratę prawa do zwolnienia od podatku.
Organ podatkowy nie jest zatem obowiązany, ani nawet uprawniony do
zastosowania trybu przewidzianego
w art. 169 § 1 Ordynacji podatkowej,
właściwego dla usuwania braków
formalnych podań.