docSprawozdanie z seminarium Akademia a problematyka globalna.
download 
Reklamacja Transkrypt
Sprawozdanie z seminarium Akademia a problematyka globalna.
Sprawozdanie z międzynarodowe seminarium naukowego pt. Akademia a problematyka globalna organizowanego przez Instytut Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Instytut Globalnej Odpowiedzialności. Autor sprawozdania: Bartosz Jankowski (IP UKSW) Tło seminarium Problematyka globalna jest w Polsce stosunkowo nowym obszarem badań. Wraz z awansem gospodarczym i cywilizacyjnym Polski oraz rozwojem oczekiwań społeczności międzynarodowej w zakresie zaangażowania naszego kraju w relacjach Północ-Południe, staje się konieczne podjęcie pogłębionych prac naukowych oraz dydaktycznych dotyczących zagadnień globalnych. Debata o edukacji globalnej, jej definicji, przedmiocie i zakresie, stopniu naukowości oraz sposobie włączania problematyki globalnej do edukacji formalnej została zapoczątkowana już kilka lat temu. Dyskusja toczy się na wielu szczeblach edukacji, od podstawowego (szkoły) po wyższe (uniwersytety), a jej aktywnymi uczestnikami są zarówno wspomniane instytucje edukacyjne, organizacje pozarządowe, jak i organy administracji centralnej. Z ramienia środowiska akademickiego jej uczestnikami są przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, począwszy od antropologii i ekonomii, gdzie niniejsza tematyka została zapoczątkowana, aż po politologię, stosunki międzynarodowe czy pedagogikę. Często środowiska te reprezentują inne praktyki, metody i podejście badawcze oraz dydaktyczne. Aspekt pedagogiczny związany z tym zakresem tematycznym jest często niedoceniany zarówno przez wykładowców akademickich, jak i kadrę nauczycielską na poszczególnych poziomach kształcenia. Pomimo wzrostu zainteresowania tematyką globalną, jakie miało miejsce na przestrzeni kilku ostatnich lat, należy uznać stan wymiany doświadczenia pedagogicznego oraz wspólnych inicjatyw naukowych i dydaktycznych tego zakresu za niezadowalający. Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej. Instytut Globalnej Odpowiedzialności (IGO) od wielu lat współpracuje z organizacjami, instytucjami oraz mediami przekazując rzetelne informacje z krajów globalnego Południa,ale również zwracając uwagę na formę przekazywanych treści oraz towarzyszące im obrazy/zdjęcia. Wg IGO włączenie tematyki globalnej do edukacji studentów wsparte przez techniki i metodologię pedagogiczną może przyczynić się do stałej obecności tej tematyki, jak również podwyższenia jakości przekazywanych treści, w edukacji formalnej. Strategiczna współpraca ze środowiskiem akademickim w tym zakresie ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia tego długofalowego celu. 27 września 2013 roku odbyło się międzynarodowe seminarium naukowe pt. Akademia a problematyka globalna. Spotkanie zostało zorganizowane wspólnie przez Instytut Politologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego IP UKSW) w Warszawie oraz Instytut Globalnej Odpowiedzialności (IGO). Seminarium organizowane przez IP UKSW oraz IGO miało na celu kontynuowanie debaty w tym obszarze w Polsce, a zwłaszcza zapoczątkowanie wymiany doświadczenia pomiędzy przedstawicielami różnych dyscyplin naukowych i środowisk akademickich. W seminarium udział wzięło 24 przedstawicielek i przedstawicieli środowiska akademickiego, w tym przedstawiciele Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Uniwersytetu Śląskiego, Uniwersytetu im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, Państwowej Akademii Nauk, Akademii Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej, Dolnośląskiej Szkoły Wyższej oraz Instytutu Globalnej Odpowiedzialności, World University Service i Liverpool World Centre. CELE SEMINARIUM: • • • Identyfikacja aktualnych problemów globalnych, problemów państw globalnego Południa i ewentualnych możliwości współpracy rozwojowej (np.: problemów etycznych związanych z globalizacją, perspektywy praw człowieka w rozwoju oraz wpływu Wiosny Arabskiej na sytuację społeczną i ekonomiczną, w tym migracje ludności); Prezentacja dobrych praktyk i metodologii nauczania o problemach globalnych wypracowanych przez partnerów projektu z Austrii i Wielkiej Brytanii; Wymiana doświadczeń pomiędzy wykładowcami z różnych uczelni, którzy podczas swoich zajęć poruszają problematykę globalną oraz prowadzą zajęcia dot. edukacji globalnej. Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej. Streszczenie wystąpień i wnioski z poszczególnych sesji Sesja 1 W pierwszej części seminarium, poświęconej aktualnym problemom globalnym, zostały wygłoszone trzy referaty wprowadzające uczestników do poruszanej problematyki. Prof. Aniela Dylus (IP UKSW) przedstawiła referat pt. Globalizacyjne dylematy i wyzwania. Następnie dr Agnieszka Bieńczyk-Missala (ISM UW) przedstawiła referat pr. Prawa człowieka a problematyka globalna. Jako trzeci w tym panelu wystąpił dr Konrad Pędziwiatr (KSE UEK), z referatem na temat Migracje w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej po Arabskiej Wiośnie. W swoim wystąpieniu prof. Dylus poruszyła tematykę sprzecznych tendencji, jakie mają miejsca w obrębie procesów globalizacyjnych. Są to sprzeczności natury ekonomicznej, społecznej i politycznej. Ich wspólną cechą jest wymiar etyczny. Poruszana tematyka wydaje się szczególnie istotna w warunkach kryzysu ekonomicznego, który podważa dotychczasowy neoliberalny ład gospodarczy, w pełni ukazując jego wady, których część została przedstawiona w omawianym wystąpieniu. Przedstawione tendencje dotyczyły m.in. procesu finansjalizacji gospodarki, zaostrzania się konkurencji na rynkach globalnych, gospodarowania w warunkach pluralizmu kulturowego, istoty i celu gospodarowania oraz polityki państwa, a w szczególności funkcjonowania modelu welfare state w warunkach gospodarki globalnej. Globalizacja zmieniając znaczenie podstawowych elementów kapitalizmu, takich jak własność, odpowiedzialność, inwestycje, zysk, współpraca czy konkurencja, w sposób nieunikniony naruszają istotę znanych nam procesów gospodarczych. Zdaniem prof. Dylus przedstawione aspekty globalizacji stanowią wyzwanie dla osób i podmiotów zaangażowanych w procesie gospodarowania, bowiem wymuszają zmianę zachowań, stylu życia oraz reformę podstawowych instytucji prawnych. W wymiarze ogólnopaństwowym wymusza to zmianę polityki gospodarczej i społecznej oraz redefinicję modelu zarządzania globalnego. Dr Bieńczyk-Missala przedstawiła kwestię praw człowieka z perspektywy globalnej. Badanie praw człowieka jest ważne z punktu widzenia jednostki, społeczności, państwa i organizacji międzynarodowych. Prawa człowieka są zagadnieniem budzącym znaczące kontrowersje, co wiąże się z ich kulturowymi uwarunkowaniami oraz z filozoficzną, religijną i prawną genezą. Jak zauważyła dr Bieńczyk-Missala są stosunkowo nową koncepcją, bowiem ich początek sięga końca II wojny światowej. W swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na doraźny stosunek państw do przestrzegania praw człowieka, bowiem historia praw człowieka jest przede wszystkim wynikiem działalności poszczególnych jednostek i organizacji, zaś dopiero potem Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej. państw i organizacji międzynarodowych. Obecnie prawa człowieka nie mają powszechnego charakteru, ponieważ ponad 50% ludzi żyje w warunkach systemu niedemokratycznego, w których podstawowe prawa człowieka nie są respektowane. Naruszenia te mają charakter strukturalny, zwłaszcza w krajach Południa. Perspektywa stająca przed prawami człowieka nie wydają się być obiecujące. Obecnie nie ma atmosfery sprzyjającej rozwojowi i przestrzeganiu praw człowieka w wymiarze globalnym. Jest to konsekwencją faktu, że prawa człowieka rozwijały się głównie w reakcji społeczności międzynarodowej na sytuacje kryzysowe takie jak wojny. Obecnie większość państw wysoko rozwiniętych ze względy na swoje interesy gospodarcze ignoruje łamanie praw człowieka w krajach rozwijających się. Z kolei dr Konrad Pędziwiatr w swoim wystąpieniu skupił się na wydarzeniach, jakie miały miejsce w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej w okresie tzw. Arabskiej Wiosny Ludów. W swoim wystąpieniu zwrócił szczególną rolę na zagadnienie migracji, bowiem problem ten, jak żaden inny problem globalny, wiąże się z realizacją Milenijnych Celów Rozwoju. Na początku swojego wystąpienia dr Pędziwiatr pokrótce omówił społeczny, gospodarczy, kulturowy i polityczny wpływ migracji na rozwój globalny, wskazując zarówno wymiar jednostkowy migracji, jak i grupowy. Następnie omówił zjawisko migracji w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej ukazując m.in. zjawisko emigracji z Egiptu, Tunezji, Libii i Syrii oraz sytuację emigrantów w krajach Rady Zatoki Perskiej. W konsekwencji Arabskiej Wiosny Ludów doszło do czasowej zmiany wzorów mobilności w regionie, czego przykładem jest fakt, że niektóre tradycyjne kraje emigracji, takie jak Egipt i Tunezja, stają się czasowo krajami imigracji. W tych warunkach, dotychczasowe kraje imigracji nie są w stanie realizować swoich polityk migracyjnych. W podsumowaniu swojego wystąpienia dr Pędziwiatr podkreślił, że wbrew oczekiwaniom wielu analityków i komentatorów nie doszło do fali uchodźców do Europy w skali, jaka była początkowo zakładana. Jest to konsekwencja popularności migracji w wymiarze Południe-Południe, co wiąże się równuież ze zbieżnością kulturową tych krajów. Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że wszystkie omówione wystąpienia uczestników sesji pomimo tego, że dotyczą pozornie różnych zagadnień, w sposób istotny wiążą się ze sobą, jak choćby rozpatrywanie praw człowiek w kontekście migracji czy też wpływ migracji na rozwój gospodarczy krajów globalnego Południa. Uczestnczki i uczestnicy seminarium zwrócili uwagę na to, że edukacja globalna może uruchomić oddolne inicjatywy zachęcające do solidarności między Północą a Południem, jak również na nieprecyzyjną definicję krajów globalnego Południa (czy też Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej. krajów rozwijających się) podawaną przez różne organizacje międzynarodowe (tę znaczącą rożnicę opisał dr Konrad Pędziwiatr w swoim wystąpieniu), Sesja 2 Druga sesja seminarium została poświęcona prezentacji dobrych praktyk i metod pracy z zakresu edukacji globalnych. Jej celem było przedstawienie narzędzi służących włączeniu edukacji globalnej do pracy dydaktycznej. W swoich wystąpieniach Roland Humer (World University Service) oraz Andrea Bullivant (Liverpool Hope University/ Liverpool World Center) przedstawili stan edukacji globalnej w swoich krajach ukazując przykłady tzw. dobrych praktyk w tym zakresie. Jednocześnie prelegenci zgodnie podkreślili, że zarówno w Austrii, jak i w Wielkiej Brytanii, edukacja globalna realizowana przez uczelnie wyższe to wciąż wyzwanie edukacyjne i pedagogiczne. Na początku swojego wystąpienia Roland Humer przedstawił system szkolenia przygotowawczego dla nauczycieli, zwracając szczególną uwagę na wpływ dostosowania austriackiego systemu szkolnictwa wyższego do wymogów procesu bolońskiego. Konsekwencją reformy systemu szkolnictwa wyższego jest ograniczenie programu nauczania do niezbędnego minimum, co negatywnie wpłynęło na poziom realizowania edukacji globalnej. Przykładem tego jest usunięcie z programów studiów przedmiotów związanych z etyką lub odpowiedzialnością społeczną w biznesie. Jednak kryzys gospodarczy zachęcił władze uniwersytetów do przywrócenia usuniętych wcześniej przedmiotów, tak aby programy kształcenia zawierały możliwie różnorodne treści i kształciły wszechstronne kompetencje, co w czasach wymaganej elastyczności na rynku pracy jest atutem. W związku z tym następuje ponowny wzrost zainteresowania tematyką globalną w szkolnictwie. Następnie Roland Humer przedstawił praktyki nauczania globalnego w Austrii. Należy zaznaczyć, że na uniwersytetach istnieje wiele kursów i projektów dotyczących edukacji globalnej, jednak brakuje programów dotyczących przygotowania pedagogicznego dla nauczycieli w tym zakresie. W konsekwencji, przyszli nauczyciele mają dużo wiedzy w tym zakresie, jednak często nie potrafią jej przekazać. Dodatkowo, główny ciężar nauczania globalnego spoczywa na przedstawicielach organizacjach pozarządowych, a nie na środowisku akademickim, którego aktywny udział jest relatywnie niski. Z kolei Andrea Bullivant z Liverpool World Centre oraz Liverpool Hope University, odwołując się do swojego doświadczenia akademickiego, przedstawiła ewolucję myślenia o tematyce globalnej/ edukacji globalnej w Wielkiej Brytanii. Odejście od tradycyjnego podejścia do Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej. edukacji globalnej, nowoczesne i kompleksowe włączanie wymiaru globalnego do edukacji na każdym poziomie przyniosło Brytyjczykom zmianę podejścia do tej kwestii i rozważanie jej również w praktycznym wymiarze. Kształtowanie krytycznego myślenia oraz włączanie nowych metod, jak teatr forum, filozoficzne dociekań czy gra z podziałem na role, do kształcenia w zakresie edukacji globalnej może stanowić klucz do włączania tematyki globalnej do głównego nurtu edukacji. Przedstawiona przez prelegentkę metoda Philosophy for children (po polsku znanej jako metoda filozoficznych dociekań) jest przez brytyjskich praktyków z powodzeniem używana do tematyki globalnej, a przykładowe ćwiczenia zaprezentowane podczas tej sesji dały uczestniczkom i uczestnikom seminarium wyobrażenie o sposobie przekazywania treści oraz kształtowaniu krytycznego myślenia w ramach konkretnych sekwencji ćwiczeń. Sesja 3 W ostatniej, trzeciej sesji seminarium poświęconej wykorzystaniu dobrych praktyk z zakresu edukacji globalnej na uczelniach w Polsce, zostały wygłoszone trzy referaty omawiające dotychczasowy stan inicjatyw i praktyk edukacyjnych podejmowanych w środowiskach akademickich reprezentowanych przez poszczególnych prelegentów. W tej części seminarium głos zabrali: dr Urszula Markowska-Manista (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej), dr Paweł Rudnicki (Dolnośląska Szkoła Wyższa) oraz dr Galia Chimiak (Polska Akademia Nauk). Inicjatywy przedstawione przez prelegentów to m.in. projekty dydaktyczne dla studentów i kadry akademickiej, seminaria interdyscyplinarne dotyczące problematyki globalnej, warsztaty i koła naukowe dla studentów, publikacje i ekspertyzy, konferencje naukowe oraz współpraca z organizacjami pozarządowymi. Dr Urszula Markowska-Manista przedstawiła szczególny przykład włączania elementów edukacji globalnej do szkolenia pedagogów pracujących następnie z dziećmi i młodzieżom ze specjalnymi potrzebabmi edukacyjnymi. Za kluczowe uznała włączanie edukacji globalnej do pracy w środowiskach wielonarodowych czy wieloetnicznych, które, z uwagi na globalizację i migrację ekonomiczną, są coraz częstszym zjawiskiem również w Polsce. Interdyscyplinarne rozumienie edukacji globalnej i wielopłaszczyznowe jej włączanie jest, zdaniem dr Markowskiej, szansą na jej upowszechnianie. Dr Paweł Rudnicki omówił perspektywę mikro-pedagogiczną w przygotowaniu pedagogicznym nauczycieli w Polsce. Stwierdził, że edukacja globalna jest stosunkowo nowym nurtem w Polsce. W podstawach programowych Ministerstwa Edukacji Narodowej uwzględnione Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej. są tylko pewne jej elementy i to zaledwie od kilku lat. Inicjatywy z zakresu edukacji globalnej spotykają się z dużym oporem i brakiem zrozumienia ze strony osób odpowiedzialnych za kształt systemu szkolnictwa w Polsce. W konsekwencji brakuje spójnej wizji zmiany edukacji w Polsce. Większość działań związanych z edukacja globalną podejmowanych w warunkach szkolnych opiera się na aktywności organizacji pozarządowych. Dr Rudnicki postrzega ten proces negatywnie. Jego zdaniem nadmierne wykorzystywanie przewagi komparatystycznej organizacji pozarządowych w zakresie edukacji globalnej negatywnie wpływa na aktywność systemu szkolnictwa. Ta swego rodzaju filantropia edukacyjna pokazuje, że edukacja globalna długo nie będzie powszechna w polskich szkołach, ponieważ system nie tworzy bazy specjalistów w swoich ramach. Dr Galia Chimiak porównując poziom edukacji globalnej w Polsce i w innych państwach regionu zwróciła uwagę na jej historyczne uwarunkowania. Pierwotnie edukacja globalna podejmowana jeszcze w okresie PRL-u miała charakter w dużej mierze ideologiczny. Zdaniem dr Chimiak wyzwaniem stojącym obecnie przed systemem edukacji w Polsce jest odpowiedz na pytanie o to: jak zakorzenić edukację globalną w systemie nauczania tak, aby nie stała się ona jedną z przemijających, modnych nurtów. Jej zdaniem, wprowadzając elementy edukacji globalnej, Polska przechodzi w przyśpieszonym trybie proces, jaki miał miejsce w innych krajach wysokorozwiniętych. Dotychczasowe próby wdrożenia edukacji globalnej na poziomie wyższego wykształcenia przybierały formy edukacji pionowej, tzn. oferowania studiów podyplomowych dot. rozwoju globalnego, współpracy rozwojowej czy konkretnych krajów globalnego Południa (cih gospodarki, kultury, sytuacji ekonomicznej i społecznej). Co interesujące, w zasadzie wszystkie podane przykłady dotyczą nauk społecznych, zwłaszcza ekonomii. W swoim wystąpieniu dr Chimiak zwróciła również uwagę na różnice w podejściu do nauczania globalnego, jaka występuje między osobami mającymi praktyczną wiedzę dotyczącą rozwoju globalnego, wynikającą z pracy na rzecz rozwoju w krajach globalnego Południa, a pracownikami akademickimi posiadającymi jedynie wiedzę teoretyczną. Jej zdaniem, praktycy pomocy rozwojowej mają przewagę nad teoretykami. Jednak, zarówno pracownicy organizacji pozarządowych oraz organizacji międzynarodowych zaangażowanych we współpracę rozwojową mają swoje własne ograniczenia. Zatem jedynie synergia tych dwóch sposobów pracy, jak i systemowe włączanie tematyki globalnej do głównego nurtu edukacyjnego jest szansą na jego trwałą obecność w szkolnictwie na każdym jego poziomie. Partnerami projektu są: People in Need z Czech, WUS Austria, Liverpool World Centre z Wielkiej Brytanii. Seminarium jest organizowane w ramach projektu “Teachers: Agents of change. A strategic approach to anchoring development education in Czech and in Polish formal education systems” i jest współfinansowana ze środków Komisji Europejskiej.
