Nowe znaczenie szczepień ochronnych w aspekcie narastania

Nowe znaczenie szczepień ochronnych w aspekcie narastania
lekooporności drobnoustrojów chorobotwórczych
Dr hab. Rafał Gierczyński
Zakład Bakteriologii,
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny,
ul. Chocimska 24, 00-791 Warszawa
Kalendarium wprowadzania antybiotyków i pojawiania się lekooporności
Rok
Zdarzenie
1928 Odkrycie penicyliny
1935 Wprowadzenie sulfonamidów do lecznictwa (Prontosil)
1940 Masowe stosowanie penicyliny w lecznictwie
1940 Pierwszy enzym rozkładający penicylinę (AmpC)
1944 Odkrycie streptomycyny
1945 Masowe stosowanie modyfikowanych sulfonamidów w lecznictwie
1947 Odkrycie choloramfenikolu
1949 Pierwsze zastosowania kliniczne tetracyklin (Aureomycina)
1949 Odkrycie neomycyny
1952 Pałeczki czerwonki oporne na sulfonamidy
1952 Paciorkowce grupy A oporne na tetracykliny
1955 Opracowanie metody krążkowej do oceny lekooporności
1956 Odkrycie wankomycyny
1957 Multiple drug resistant Shigella (Sm, Cm, Tc, Su)
1957 Odkrycie kanamycyny
1958 Pierwsze plazmidy R i oporność na penicyliny
1962 B-laktamaza TEM w plazmidzie MDR
1963 Odkrycie gentamicyny
Kalendarium c.d.
1978 Sekwencja nukleotydowa TEM-1
1981 Sekwencja nukleotydowa ampC z E. coli
1985 Wprowadzenie ciprofloksacyny do stosowania w lecznictwie
1988 Pierwsza plazmidowa carbapenemaza IMP-1 u Ps. aeruginosa
1989 pierwsze plazmidy z B-laktamazami AmpC
1993 Synteza chemiczna tigecykliny (GAR-963)
1995 plazmidowa oporność na erytromycynę (erm)
1995 wprowadzenie funkcjonalnej klasyfikacji B-laktamaz
Kalendarium c.d.
1996 CTX-M-1
1996 IMP-1 i IMP-6 MBL na plazmidzie u K. pneumoniae i S. marcescens
1996 Klebsiella pneumoniae carbapenemase (KPC-1)
1998 CTX-M-3 (M. Gniadkowski, Polska)
1998 plazmidowa oporność na fluorochinolony (QnrA)
2001 ArmA 16S rRNA metylaza Polska pCTX-M3
2001 VIM-1 MBL na plazmidzie u E. coli
2002 plazmidowy Eflux fluorochinolonów (QepA) RND-family
2003 plazmidowy Eflux fluorochinolonów (OqxAB) RND-family
2003 ArmA 16S rRNA metylaza Francja
2003 Npma 16S rRNA metylaza (pan-aminoglycosideresistance)
2005 Wprowadzenie tigecykliny do lecznictwa
2006 plazmidowy enzym modyfikujący ciprofloksacynę AAC(6')-Ib-cr
2007 Pierwsze szczepy oporne na tigecyklinę (Acinetobacter)
2008 KPC-2 u K. pneumoniae ST258 w Polsce
2009 New Deli MBL (NDM-1)
2009 KPC-2 i ArmA u E. cloacae w Chinach (2 plazmidy)
2009 KPC-2 i ArmA u K. pneumoniae w Chinach (1 plazmid)
2009 KPC-2, CTXM-3 i ArmA u K. pneumoniae w Polsce
Mycobacterium tuberculosis – prątek gruźlicy
M(X)DR tuberculosis (TB); problem globalny: zakażenia mieszane TB+HIV
multidrug-resistant (MDR) – 16% nowych zachorowań w Rosji (TB 82/100 tys)
extensive drug-resistant (XDR) – 42% uprzednio leczonych zachorowań w Rosji
oporność na:
1. rifampicynę (RIF) (mutacje w rpoB);
2. isoniazid (INH),
3. pyrazinamid,
4. etambutol (EMB),
5. streptomycynę
6. amikacynę & kanamycynę
7. fluorochinolony
Streptococcus pneumoniae
Community-acquired pneumonia (CAP) (zapalenie płuc)
invasive pneumococcal disease IPD (inwazyjne zakażenia pneumokokowe)
W IPD:
40% szczepów opornych na penicylinę (USA) – oporność modyfikacja PBPs
15% szczepów opornych cefotaksym (FR)
20% szczepów opornych na cefotaksym i ceftriakson (SP)
Oporność na makrolidy serotyp A19 (SP)
MDR S. pneumoniae – Ceftaroline (CPT) nowy antybiotyk z grupy cefalosporyn
(aktywny in vitro) wobec S. pneumoniae opornych na penicyliny i klasyczne
cefalosporyny (in vivo?)
nowe fluorochinolony moxifloxacyna wykazuje aktywność wobec S. pneumoniae
(oporność 1%)
Neisseria meningitidis
inwazyjne zakażenia meningokokowe (inwazyjna choroba meningokokowa)
• w Europie i USA 1-3/100 tys.
• w Afryce 55-1000/100 tys.
Penicylina G – lek z wyboru
oporność typu non-susceptible (modyfikacja PBPs) problem coraz liczniej
występujących szczepów o obniżonej wrażliwości na penicyliny w Europie.
narastająca oporność na:
1. sulfonamidy, Afryka
2. penicyliny, Afryka
3. ciprofloksacynę (Indie, Ameryka Południowa)