9. STRESZCZENIE Rozwiązaniem problemów związanych z

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU GLIWICKIEGO
Rozdział IX
9.
STRESZCZENIE
Rozwiązaniem problemów związanych z odpadami, powstającymi w określonym regionie, jest
opracowanie przemyślanej i perspektywicznej strategii gospodarki odpadami, zgodnej z
obowiązującymi przepisami prawnymi, ekonomicznymi, technicznymi oraz wspartej odpowiednim
nadzorem, kontrolą i akceptacją społeczną. Taką właśnie wizję kompleksowych i zintegrowanych
działań na rzecz minimalizacji, zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów
powstających w powiecie gliwickim przedstawia niniejsze opracowanie pn. „Plan gospodarki
odpadami dla powiat gliwickiego”.
Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego został opracowany zgodnie z Ustawą z dnia 27
kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zmianami), Ustawą z dnia
27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 ze zmianami) i Ustawą z dnia 27 lipca 2001
r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo Ochrony Środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie
niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 100 poz. 1085 oraz Dz. U. z 2002 r. Nr 143 poz. 1196).
Niniejszy Plan uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu
gospodarki odpadami, m.in. w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami i Planie Gospodarki
Odpadami dla województwa śląskiego.
Określa on, zgodnie z art. 14.2 ustawy o odpadach:
1.
2.
3.
4.
5.
Aktualny stan gospodarki odpadami.
Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami.
Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami.
Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów.
System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów,
oraz w szczególności (art. 15.3):
1. Rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub
unieszkodliwiania.
2. Rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania
odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie.
3. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości
odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania
z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w
odpadach komunalnych kierowanych na składowiska.
4. Projektowany system gospodarowania odpadami.
Podstawą merytoryczną opracowanego planu i formułowanych w nim zadań są rządowe dokumenty
określające politykę ekologiczną państwa, jak: „II Polityka Ekologiczna Państwa” - przyjęty przez
Parlament RP w 2001 roku, „Program wykonawczy do II. Polityki Ekologicznej Państwa na lata
2002 - 2010”, „Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2007-2010” a także plany gospodarki odpadami wyższego szczebla do których należą
„Krajowy plan gospodarki odpadami” i „Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego”.
Powiat gliwicki położony jest w środkowo-zachodniej części województwa śląskiego, w obrębie
Wyżyny Śląskiej. Od wschodu powiat gliwicki graniczy z powiatem tarnogórskim, z miastem
Tarnowskie Góry oraz z miastem na prawach powiatu - Zabrzem. Na południu graniczy z powiatem
rybnickim i powiatem mikołowskim. Z zachodniej strony powiatu zlokalizowany jest powiat
kędzierzyńsko-kozielski (województwo opolskie), strzelecki (województwo opolskie) oraz
raciborski.
Ziemie powiatu gliwickiego obfitują w bogate zasoby węgla kamiennego a także innych kopalin
zaliczanych do kopalin podstawowych. Prowadzi to zasobom dużą uciążliwość wynikającą z faktu
eksploatacji górniczej jak i ograniczeń wynikających z zagospodarowania terenu ponieważ
konieczna była ochrona złóż. Największe złoża węgla kamiennego zlokalizowane są w południowe
części powiatu gliwickiego m. in. w Gierałtowicach, Knurowie i w Pilchowicach.
Budowa geologiczna powiatu gliwickiego jest niezwykle zróżnicowana.
Powiat gliwicki zajmuje obszar o powierzchni ok. 663 km2 i obejmuje swym zasięgiem osiem
gmin, w tym dwie gminy miejskie Knurów i Pyskowice oraz dwie gminy wiejsko-miejskie; tj.
Toszek i Sośnicowice. Cztery pozostałe to gminy wiejskie: Gierałtowice, Pilchowice, Rudziniec,
Wielowieś.
Przedstawione prognozy świadczą o tym, że w perspektywie do 2015 roku liczba ludności powiatu
gliwickiego będzie ulegała stopniowemu i systematycznemu zmniejszeniu i w roku 2015 ilość
mieszkańców wyniesie ok. 107,7 tys. osób, z czego wynika, że ulegnie zmniejszeniu o prawie 7% w
stosunku do roku 2004.
Na terenie powiatu gliwickiego funkcjonuje ok. 6200 zarejestrowanych podmiotów
gospodarczych. Przeważająca ilość firm funkcjonuje w sektorze prywatnym (ok. 95%). Głównie są
to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stanowiące ok. 90% ogółu firm sektora
prywatnego. Głównym źródłem utrzymania na obszarze powiatu gliwickiego, jak wynika ze
struktury zatrudnienia jest przemysł, ochrona zdrowia i opieka społeczna, edukacja, budownictwo
oraz handel i naprawy. W powiecie gliwickim dominują małe i średnie przedsiębiorstwa.
Sektor komunalny
Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych związanych z działalnością bytową
człowieka są przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty użyteczności publicznej
(infrastruktury).
Do oszacowania ilości odpadów komunalnych, z terenu powiatu gliwickiego, przyjęto podział
odpadów wg źródeł, w których te odpady są generowane.
Aktualnie gospodarka odpadami na terenie powiatu gliwickiego jest prowadzona zgodnie z
Uchwałami Rad Miasta i Rad Gmin w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i
porządku. Gospodarka odpadami prowadzona na terenie powiatu gliwickiego polega głównie na
zbiórce odpadów komunalnych i deponowaniu ich na składowiskach.
Ocenę stanu aktualnego gospodarki odpadami komunalnymi (stan 31.12.2003 r.) oparto na
ankietyzacji, zarówno poszczególnych gmin wchodzących w skład powiatu gliwickiego, jak
również na ankietyzacji firm, posiadających stosowne zezwolenia administracyjne na odbiór
odpadów komunalnych. Zezwolenia takie posiada 18 firm. Odpowiedzi na ankiety udzieliło 11
firm, co stanowi ok. 60%.
Bilans ilości odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego sporządzono na
podstawie informacji udzielonych przez firmy zajmujące się wywozem odpadów komunalnych.
W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że z powiatu gliwickiego w 2003 roku
wywieziono ok. 24 000 Mg odpadów komunalnych zmieszanych.
Największą ilość odpadów komunalnych zebranych z terenu powiatu gliwickiego wywiozła firma
KOMART (48,6%), następnie firma MPGK Pyskowice – 26,4%, Rethmann MPGK – 9,5% i
ZGKiM Sośnicowice – 5,3%. Pozostałe firmy zebrały ok. 10,2% odpadów komunalnych.
Większość odpadów komunalnych jest deponowana na składowiskach zlokalizowanych na terenie
powiatu gliwickiego.
Należą do nich:
-
Składowisko Odpadów w Knurowie (przewidywane rok zamknięcia – 2045),
-
Składowisko Odpadów w Pyskowicach (przewidywany rok zamknięcia – 2015),
-
Składowisko Odpadów w Sośnicowicach (przewidywany rok zamknięcia –2009).
Ponadto część zebranych odpadów komunalnych jest eksportowana poza teren powiatu. Szacuje się
ilość odpadów eksportowanych na poziomie ok. 1200 Mg (4%).
Na teren powiatu gliwickiego są importowane odpady komunalne, łączny import tych odpadów
można szacować na poziomie 100 000 Mg.
W powiecie gliwickim jest prowadzona również selektywna zbiórka odpadów. W 2003 roku na
terenie powiatu ustawiono łącznie 232 sztuki pojemników (w tym 98 sztuk na szkło, 115 sztuki na
tworzywa sztuczne, 10 sztuk na makulaturę i 9 sztuk na metale).
W powiecie gliwickim w wyniku selektywnej zbiórki zebrano następujące ilości odpadów:
Ą
szkła – 409 Mg,
Ą
tworzyw sztucznych - 94 Mg,
Ą
makulatury – 3 Mg,
Ą
metali – 17,5 Mg,
co łącznie stanowi ok. 524 Mg odpadów.
Poza tym, na terenie gmin powiatu gliwickiego prowadzi się selektywną zbiórkę odpadów
wielkogabarytowych (zazwyczaj 2 razy do roku – okres wiosenny i okres jesienny) oraz selektywną
zbiórkę żużla (gmina Pilchowice).
Na terenie gmin powiatu gliwickiego funkcjonują „dzikie wysypiska”, które są na bieżąco
likwidowane na koszt urzędów gmin w ramach obowiązku utrzymania czystości i porządku w
gminie. W 2003 roku z terenu miasta Pyskowice i gmin Gierałtowice oraz Toszek zebrano ok. 1600
m3 odpadów.
Na terenie powiatu gliwickiego (gmina Gierałtowice) funkcjonuje firma GRUZ-BET zajmująca się
profesjonalną przeróbką gruzu budowlanego. Brak danych dotyczących ilości zebranego gruzu
budowlanego przez tę firmę z terenu powiatu gliwickiego.
Na terenie powiatu gliwickiego wytworzono ok. 4500 Mg osadów ściekowych, co stanowi ok. 900
Mg s. m.
Większość gmin powiatu gliwickiego ma podpisaną umowę na odbiór zwłok zwierząt z
Przedsiębiorstwem Utylizacji Odpadów Zwierzęcych PROFET (Zakład Utylizacji, ul. Pustkowska
18, 46-023 Węgrów).
Należy rozważyć lokalizację grzebowiska zwierząt zakażonych i dzikich na terenie powiatu
gliwickiego w przypadku zaistnienia zagrożenia nadzwyczajnego.
Szacunkowa ilość odpadów komunalnych powstająca na terenie całego powiatu gliwickiego wynosi
35 384,08 Mg.
Rzeczywista ilość odpadów zebrana przez firmy wywozowe w 2003 roku wynosi 23 876,1 Mg, co
stanowi ok. 67,5% oszacowanej ilości odpadów.
W powiecie gliwickim zbiórkę odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów
komunalnych prowadzono tylko w niektórych gminach.
Na terenie gmin: Pyskowice, Knurów i Pilchowice jest prowadzona zbiórka przeterminowanych
lekarstw (na terenie aptek) oraz na terenie Knurowa prowadzona była na terenie sklepów,
posiadających stosowne zezwolenia Starosty Gliwickiego, zbiórka akumulatorów (bd danych na
temat ilości odpadów zebranych w 2003 roku).
Ponadto na terenie miasta Pyskowice jest prowadzona zbiórka baterii. Inicjatorem tej zbiórki jest
MZGiK w Pyskowicach (bd danych na temat ilości odpadów zebranych w 2003 roku).
Szacunkowa ilość odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych na terenie
powiatu gliwickiego wynosi 232,3 Mg, z czego ok. 51% przypada na gminy miejskie, ok. 16%- na
gminy miejsko-wiejskie, a pozostałe 33% przypada na gminy wiejskie.
W prognozowaniu ilości odpadów komunalnych założono roczne zmiany emisji poszczególnych
strumieni odpadów w odniesieniu do stanu aktualnego, uwzględniono zmiany demograficzne i
trendy związane z rozwojem społeczno-gospodarczym miasta.
Łączna ilość odpadów komunalnych dla powiatu gliwickiego wahać się będzie w granicach 35 200
Mg/rok w 2004 do 36 000 Mg/rok w 2015. W okresie 2004 do 2015 roku spodziewać się będzie
można minimalnego wzrostu ilości odpadów komunalnych dla całego powiatu gliwickiego.
W okresie od 2004 do 2015 roku łączna ilość odpadów niebezpiecznych w strumieniu opadów
komunalnych wynosić będzie 231,2 Mg/rok w roku 2004 i 240,3 Mg/rok w roku 2015. Podobnie
jak w przypadku odpadów komunalnych spodziewać się będzie można minimalnego wzrostu ilości
odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych.
W wyniku przeprowadzonej analizy stanu aktualnego w dziedzinie gospodarki odpadami
komunalnymi, przeprowadzonych prognoz powstawania odpadów komunalnych do roku 2015 oraz
zapisów zamieszczonych w powyższych dokumentach, przedstawiono cele strategiczne niezbędne
do prowadzenia racjonalnej i usystematyzowanej gospodarki odpadami na terenie powiatu
gliwickiego
Nadrzędnym celem gospodarki odpadami komunalnymi jest: minimalizacja i eliminacja zagrożeń
wynikających z gospodarowania odpadami w sektorze komunalnym.
Cele dotyczące odpadów komunalnych do 2006:
1.
objęcie zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych wszystkich
mieszkańców powiatu gliwickiego,
2.
podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów (surowców wtórnych),
3.
rozwój i podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów w celu osiągnięcia
maksymalnych limitów odzysku i recyklingu (zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla
województwa śląskiego):
-
odpadów wielkogabarytowych na poziomie 20%,
-
odpadów budowlanych na poziomie 15%,
-
odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych na poziomie 15%,
4.
budowa Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON),
5.
rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (odpady
kuchenne i odpady zielone),
6.
bieżąca likwidacja nielegalnych miejsc składowania odpadów (tzw. „dzikich wysypisk”),
7.
inwentaryzacja starych składowisk odpadów w celu rekultywacji oraz intensyfikacja działań
w zakresie zamykania, rekultywacji lub modernizacji nieefektywnych składowisk odpadów
komunalnych,
8.
budowa/modernizacja instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
9.
prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego funkcjonowania systemu
gospodarki odpadami komunalnymi (m. in. selektywnej zbiorki).
Cele dotyczące odpadów komunalnych na lata 2007-2015:
1.
dalszy rozwój i podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów w celu osiągnięcia
maksymalnych limitów odzysku i recyklingu (zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla
województwa śląskiego):
- odpadów wielkogabarytowych na poziomie: 60% (2010) - 80% (2015),
- odpadów budowlanych na poziomie: 40% (2010) – 60% (2015),
- odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych na poziomie: 50 % (2010) –
80% (2015),
2.
dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (odpady
kuchenne i odpady zielone),
3.
skierowanie w 2010 roku na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie
więcej niż 75% (wagowo), a w 2013 – 50% (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji (w stosunku do 1995 roku),
4.
rozwój i wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów,
5.
prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego funkcjonowania systemu
gospodarki odpadami komunalnymi (m. in. selektywnej zbiorki).
Cele dotyczące odpadów opakowaniowych na lata 2003-2015
Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego nadrzędnym celem
dotyczącym odpadów opakowaniowych jest osiągnięcie limitów odzysku i recyklingu
poszczególnych rodzajów odpadów opakowaniowych.
Celem nadrzędnym w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi, zgodnie z Planem
Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego jest: zwiększenie stopnia bezpiecznego
wykorzystania osadów ściekowych wraz z poprawą ich jakości.
Proponowany system gospodarki odpadami do 2015 roku
Aby osiągnąć limity odzysku i recyklingu przedstawione w opracowaniu należy rozważyć
wariantowe rozwiązania prowadzenia gospodarki odpadami komunalnymi na terenie powiatu
gliwickiego.
Powiat gliwicki ze względu na swój charakterystyczny kształt proponuje się podzielić na dwie
strefy - strefę północną i strefę południową.
Strefę południową natomiast stanowią gminy: Knurów (gmina miejska), Sośnicowice (gmina
miejsko-wiejska) oraz gminy Pilchowice i Gierałtowice o charakterze wiejskim.
Strefę północą powiatu gliwickiego stanowią następujące gminy: Pyskowice (gmina miejska),
Toszek (gmina miejsko-wiejska) i dwie gminy wiejskie: Wielowieś i Rudziniec.
Na południu powiatu, w Knurowie, funkcjonuje PPHU KOMART Sp. z o.o. (ul. Szpitalna 7).
PPHU KOMART jest właścicielem i zarządzającym składowiskiem odpadów. Składowisko to
zostało uruchomione w 1997 roku. Przewidywany termin zamknięcia – 2045 rok. Jest to
składowisko odpadów innych niż nie niebezpieczne i obojętne oraz odpadów niebezpiecznych.
Na terenie przedsiębiorstwa funkcjonuje zakład higienizacji (moc przerobowa 20 tys. Mg/rok) oraz
kompostownia o mocy przerobowej 1460 Mg/rok. Poza tym KOMART planuje zrealizować do
2015 roku następujące inwestycje:
Ą
budowa sortownia,
Ą
budowa zakładu przetwarzania tworzyw sztucznych,
Ą
rozbudowa składowiska.
Na terenie gminy Sośnicowic, w Trachach, położone jest składowisko odpadów obojętnych (rok
uruchomienia – 1993, rok zamknięcia - 2009). Właścicielem składowiska jest Urząd Miasta
Sośnicowice, a zarządzającym – Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w
Sośnicowicach. ZGKiM dysponuje na swoim terenie ręczną linią doczyszczającą odpady
pochodzące z selektywnej zbiórki oraz prasą do tworzyw sztucznych. Nie planuje się żadnych
inwestycji. Po roku 2009 składowisko zostanie rekultywowane. Jednakże na terenie ZGKiM
planowane jest uruchomienie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON).
Proponuje się wobec powyższego, że do 2009 roku gmina Sośnicowice będzie nadal korzystała ze
składowiska odpadów w Sośnicowicach (gmina Sośnicowice) a pozostałe gminy ze składowiska w
Knurowie. Po 2009 roku (tzn. po zamknięciu składowiska odpadów w Sośnicowicach) proponuje
się aby odpady pochodzące ze wszystkich gmin strefy południowej deponować wyłącznie na
składowisku w Knurowie.
Na północy powiatu gliwickiego funkcjonuje składowisko odpadów na terenie miasta Pyskowice
(dzielnica Zaolszany). Jest to składowisko odpadów innych niż nie niebezpieczne i obojętne,
którego zarządzającym jest EKOFOL II (Bytom, Korfantego 45). Składowisko to zostało
uruchomione w 1995 roku, planowany rok zamknięcia – 2015). Na terenie składowiska planuje się
budowę kompostowni i sortowni.
Na terenie miasta Pyskowice działa Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
MPGK. MPGK dysponuje specjalistycznym sprzętem do wywozu, zbierania i segregacji odpadów.
Proponuje się wobec powyższego, że odpady komunalne pochodzące z 4 gmin strefy północnej
będą kierowane na składowisko w Pyskowicach.
Dopuszcza się zmianę przynależności gmin do powyższych stref, w szczególności dla gmin
leżących na ich granicy, np. ze względu na koszt transportu odpadów do składowiska strefowego.
Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego składowiska w Knurowie i
Pyskowicach są określane jako składowiska o zasięgu ponadlokalnym, natomiast składowisko w
Sośnicowicach - jako składowisko lokalne.
Proponuje się dla powiatu gliwickiego następujące rozwiązania wariantowe gospodarki odpadami
komunalnymi:
Wariant I – polega na rozszerzeniu selektywnej zbiórki odpadów – dokupienie pojemników i/lub (w
zależności od warunków gminy) rozszerzenie asortymentu zbieranych odpadów: szkło, tworzywa
sztuczne, metale i makulatura. Odpady te będą zbierane w systemie pojemnikowym i/lub
workowym w zależności od charakteru gminy. Odpady zmieszane będą zbierane w dotychczasowy
sposób.
Wariant II – nazywany sposobem „mokre-suche” polega na wprowadzeniu zbiórki odpadów do
dwóch pojemników. Do pojemnika „suche” będą zbierane wszystkie opakowania, do pojemnika
„mokre” będą zbierane pozostałe odpady, w tym organiczne (biodegradowalne). W tym wariancie
należy rozważyć stopniowe wycofywanie się ze zbiórki surowców wtórnych.
Nie jest możliwe wdrożenie tego samego wariantu na terenie całego powiatu, tj. we wszystkich
gminach, ze względu na ich charakter. Na terenie powiatu gliwickiego są dwie gminy miejskie,
dwie gminy miejsko-wiejskie i cztery gminy wiejskie.
W gminach miejskich są możliwe do realizacji oba warianty, w gminach miejsko-wiejskich – w
mieście-oba warianty, a na terenie wsi- wariant I. Na terenie gmin wiejskich nie jest możliwy do
realizacji wariant II ze względu na to, że odpady „mokre” (biodegradowalne) są wykorzystywane
indywidualnie przez wytwórców (kompostowanie).
Ostatecznego wyboru wariantów należy oczekiwać w planach gospodarki odpadami dla
poszczególnych gmin.
W celu funkcjonowania zbiórki odpadów z sektora komunalnego oprócz składowisk odpadów
niezbędnymi elementami są:
Ą
kompostownia,
Ą
sortownia,
Ą
stacja przerobu gruzu budowlanego lub firma wykonującą tę usługę,
Ą
stacja przerobu odpadów wielkogabarytowych,
Ą
punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych.
Na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że system workowy będzie obowiązywał
na terenie następujących gmin: Sośnicowice i Pilchowice (podobnie jak dotychczas) oraz w gminie
Rudziniec i Gierałtowice (planuje się wycofanie się ze zbiórki w systemie pojemnikowym i
wprowadzenie systemu workowego).
System pojemnikowy będzie obowiązywał na terenie gmin: Pyskowice, Toszek, Wielowieś.
Natomiast w Knurowie w zabudowie wielorodzinnej będzie funkcjonował system pojemnikowy, a
w zabudowie jednorodzinnej – system workowy.
W opracowaniu przedstawiono ilości pojemników, które należałoby dokupić, aby selektywną
zbiórką odpadów (tworzywa sztuczne, szkło, metale i makulatura) objąć cały powiat gliwicki.
Odpady wielkogabarytowe kierowane będą poza teren powiatu gliwickiego do specjalistycznych
firm unieszkodliwiających. Odpady tego rodzaju będą zbierane w sposób okresowy przez firmy
wywozowe wg harmonogramu zbiórki oraz na indywidualne zamówienie.
Proponowany system zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów
komunalnych stanowi uzupełniający i konieczny do wdrożenia element każdego z przedstawionych
powyżej wariantów prowadzenia gospodarki odpadami komunalnymi na terenie powiatu
gliwickiego. Zgodnie z założeniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz Planu
Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego, a także zgodnie z Kompleksowym Programem
Gospodarki Odpadami Niebezpiecznymi w rejonie Polski południowej proponuje się wdrożenie
systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi opartego o dwa Gminne Punkty Zbiórki Odpadów
Niebezpiecznych, tzw. GPZON oraz o Mobilne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych.
Dla optymalnego rozwiązania tego problemu proponuje się zorganizowanie dwóch stacjonarnych
punktów (GPZON) w strefie północnej i w strefie południowej. Obecnie tylko gmina Sośnicowice
zgłosiła chęć do prowadzenia pilotażowej zbiórki odpadów niebezpiecznych na swoim terenie.
W ramach proponowanego systemu zbierane będą m. in. następujące rodzaje odpadów
niebezpiecznych: baterie, świetlówki, oleje i smary, resztki farb i lakierów, rozpuszczalniki,
przeterminowane lekarstwa, opakowania po substancjach niebezpiecznych, tj. np. środki ochrony
roślin oraz wycofany z użytku sprzęt elektryczny i elektroniczny.
Proponowany GPZON będzie obsługiwał w sposób systemowy (wg harmonogramu) zbiórkę
odpadów niebezpiecznych z obszarów budownictwa wielorodzinnego i jednorodzinnego oraz
małych i średnich przedsiębiorstw z terenu poszczególnych gmin powiatu.
Odpady niebezpieczne będą od ludności odbierane bezpłatnie, natomiast korzystanie z systemu
przez małe i średnie przedsiębiorstwa wiązać się będzie z opłatą za tę usługę.
Odpady z sektora gospodarczego
Oceny stanu aktualnego odpadami pochodzącymi z sektora gospodarczego dokonano na podstawie
przeprowadzonej ankietyzacji i sprawozdań przekazanych przez podmioty gospodarcze do Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Dla tych podmiotów, które nie odpowiedziały na
ankietę i nie przekazały sprawozdania do Urzędu Marszałkowskiego, ilość wytwarzanych odpadów
została określona na podstawie decyzji dotyczących pozwoleń na wytwarzanie odpadów wydanych
przez Wojewodę Śląskiego lub Starostę Powiatu Gliwickiego
W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego podmioty
gospodarcze wytworzyły ok. 3,2 mln Mg odpadów, z czego niecałe 1,0 % stanowią odpady
niebezpieczne (ok. 31tys. Mg).
Należy podkreślić, że określone w wyniku analizy ilości odpadów nie odzwierciedlają stanu
faktycznego powstających odpadów w sektorze gospodarczym, ponieważ tylko ok. 20%
ankietyzowanych podmiotów gospodarczych udzieliło odpowiedzi na ankiety. Poza tym,
przedstawione ilości odpadów są zaniżone gdyż nie obejmują odpadów wytwarzanych we
wszystkich małych podmiotach gospodarczych.
Na terenie powiatu gliwickiego w sektorze gospodarczym głównymi wytwórcami odpadów innych
niż niebezpieczne (wytwarzającymi ponad 1 tys. Mg odpadów) w 2003 r., były następujące
podmioty gospodarcze:
-
Kompania Węglowa KWK Szczygłowice w Knurowie,
-
Kompania Węglowa KWK Knurów.
Ilość odpadów pochodzących z grupy 01 (Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu,
fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin) to ok. 3.223.761,6 Mg odpadów, co
stanowi około 98% całkowitej ilości odpadów innych niż niebezpieczne, wytworzonych w całym
sektorze gospodarczym.
Kolejne grupy pod względem największej ilości wytworzonych odpadów innych niż niebezpieczne
to:
-
grupa 17 – 34 000 Mg,
-
grupa 15 –14 000 Mg,
-
grupa 10 – 600 Mg,
-
grupa 16 – 260 Mg,
-
grupa 19 – 200 Mg.
Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz
innych kopalin -grupa 01
Kompania Węglowa KWK Szczygłowice w Knurowie i Kompania Węglowa KWK Knurów
wytworzyły w 2003 roku prawie 100% odpadów pochodzących z grupy 01. Pozostali wytwórcy tej
grupy odpadów to: Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem oraz
BUDIMEX DROMEX.
Większość odpadów z tej grupy została wytworzona na terenie miasta Knurowa.
Odpady z budowy , remontów i demontażu obiektów budowlanych infrastruktury drogowej – grupa
17
Głównymi wytwórcami są następujące podmioty gospodarcze:
-
Kompania Węglowa KWK Szczygłowice – ok. 27 000 Mg,
-
Kompania Węglowa KWK KNURÓW – ok. 4 000 Mg,
-
OPERATOR – ok. 380 Mg,
-
KADEX – ok. 24 Mg,
-
EKO-PRO-HUT – ok. 20 Mg.
Odpady z podgrupy 17 05 stanowiły ok. 76% całkowitej ilości odpadów grupy 17 i zostały
wytworzone w Kompanii Węglowej KWK Szczygłowice. Odpady pochodzące z podgrupy 17 04
stanowią ok. 18,5% całkowitej ilości odpadów z grupy 17. Pozostałą część stanowią odpady o
kodach: 1701, 17 02 i 17 09.
Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne
nieujęte w innych grupach – grupa 15
Na terenie powiatu gliwickiego powstało ponad 14 000 Mg odpadów z grupy 15.
Wytworzono największą ilość odpadów o kodzie 15 01 06 (zmieszane odpady opakowaniowe).
Głównymi wytwórcami odpadów o kodzie 15 01 06 są firmy LAMINAT i KARINA ze Stanicy.
Firma LAMINAT wytworzyła 3 680 Mg odpadów, a firma KARINA 10 400 Mg opadów.
Pozostała ilość odpadów grupy 15 pochodzi z podmiotów gospodarczych tj. PACTIV (35 Mg),
KWK Knurów (2,28 Mg), KATEX (4 Mg), Fabryka Ceramiki Budowlanej „Wacław Jopek” (4 Mg).
Odpady z procesów termicznych – grupa 10
Na terenie powiatu gliwickiego wytworzono ok. 600 Mg odpadów z procesów termicznych, w tym
ponad 500 Mg odpadów o kodzie 10 01 01 (żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów) oraz ok. 84
Mg odpadów o kodzie 10 12 08 (wybrakowane wyroby ceramiczne, cegły, kafle i ceramika
budowlana (po przeróbce termicznej)). Największym wytwórcą odpadów o kodach 10 01 01 i 10 12
08 jest Fabryka Ceramiki Budowlanej "Wacław Jopek, która wytworzyła odpowiednio: ok. 260 Mg
i ok. 84 Mg tych odpadów.
Odpady nieujęte w innych grupach – grupa 16
Odpady nieujęte w innych grupach stanowią ok. 260 Mg.
Dominującymi pod względem wytworzonych ilości odpadów są następujące podgrupy odpadów:
16 02 i 16 01.
Odpady należące do podgrupy 16 02 stanowią ok. 91 Mg, z czego ok. 90 Mg to odpady o kodzie 16
02 14 (zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 13), które zostały wytworzone
w KWK Knurów.
Zużyte opony (kod 16 01 03) wytworzyło 8 podmiotów gospodarczych (wg przeprowadzonej
analizy dostępnych informacji), które łącznie wytworzyły ok. 27 Mg tych odpadów.
Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz
z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych (grupa 19)
W 2003 roku powstało ok. 200 Mg. odpadów grupy 19. Większość tych odpadów, (tj. ok. 85,2%)
stanowiły odpady z oczyszczania ścieków (podgrupa 19 08) - których powstało ok. 170 Mg zwłaszcza odpady o kodzie 19 08 01 (skratki) oraz odpady o kodzie 19 08 02 (zawartość
piaskowników).
Największymi wytwórcami odpadów z podgrupy 19 08 są: Przedsiębiorstwo Wodociągów i
Kanalizacji w Knurowie (96,5 Mg) oraz Fabryka Ceramiki Bud "Wacław Jopek" (60,5 Mg).
Łącznie na terenie powiatu gliwickiego procesom odzysku i unieszkodliwienia poddano 3 460 186
Mg odpadów innych niż niebezpieczne, z czego 94,2% (3,3 tys. Mg) to odpady pochodzące z grupy
01 i wytworzone na terenie Knurowa.
Zezwolenie Wojewody Śląskiego na prowadzenie działalności w zakresie odzysku i
unieszkodliwienia odpadów innych niż niebezpieczne posiada PPHU KOMART (ŚR-II6622/18/2/D/02 z dnia 1 lipca 2002 roku) i KWK Knurów (ŚR-II-6622/42/2/02 z dnia 28 czerwca
2002 roku).
Na podstawie uzyskanych ankiet stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego funkcjonują 4
instalacje do odzysku i unieszkodliwienia odpadów innych niż niebezpieczne, pochodzących z
sektora gospodarczego.
Na terenie powiatu gliwickiego obecnie funkcjonuje 5 składowisk odpadów. Na terenie powiatu
gliwickiego zlokalizowane są również nieczynne składowiska odpadów. Należą do nich:
-
składowisko odpadów komunalnych przy ul. Stawowej w Knurowie,
-
składowisko odpadów ZTS KRYWAŁD-ERG S.A w Knurowie,
-
składowisko odpadów komunalnych w Świbiu, gmina Wielowieś.
Zmiany w ilości i jakości wytwarzanych odpadów wytwarzanych odpadów w sektorze
gospodarczym w powiecie gliwickim do roku 2015 zależeć będą od rozwoju gospodarczego
powiatu.
Informacje uzyskane z ankietyzowanych zakładów przemysłowych, szczególnie największych
wytwórców odpadów, jak również dane zawarte w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa
śląskiego nie pozwalają oszacować ilości wytwarzanych odpadów do 2015 roku.
Jedynie 8 podmiotów prowadzących działalność przedstawiło prognozowane ilości odpadów
powstających w wyniku prowadzonej przez nie działalności, przy czym największy wśród nich
wytwórca odpadów swoje prognozy przedstawił w sposób fragmentaryczny. Ze względu na
powyższe, w prognozach nie można było ująć wszystkich rodzajów odpadów powstających na
terenie miasta.
Z prognoz wynika, że ilość odpadów wytwarzanych na powiatu gliwickiego w sektorze
gospodarczym będzie w większości utrzymywała się na tym samym poziomie.
Należy podkreślić, że ze względu na niekompletność dostępnych danych, przedstawione prognozy
należy traktować jedynie jako szacunek dokonany na dużym stopniu ogólności.
Odpady niebezpieczne z sektora gospodarczego
Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych są zakłady przemysłowe (małe, średnie i duże
przedsiębiorstwa) oraz obiekty infrastruktury.
Odpady niebezpieczne pochodzące z sektora gospodarczego są wykorzystywane na miejscu lub
przekazywane zewnętrznym odbiorcom w celu ich odzysku lub unieszkodliwienia.
Odpady niebezpieczne stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska, z tego
względu gospodarka nimi wymaga szczególnej kontroli i zorganizowania systemu gospodarowania
nimi.
Ocena stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi polegała na analizie informacji
pochodzących z:
decyzji wydanych przez organy administracji (Starostwo Powiatowe oraz Urząd
Wojewódzki),
-
ankiet uzyskanych z poszczególnych przedsiębiorstw,
-
sprawozdań przesyłanych przez podmioty gospodarcze do Urzędu Marszałkowskiego.
W załączniku 4-1przedstawiono zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych w
sektorze gospodarczym wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego w 2003 roku.
Całkowita ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych wynosiła w 2003 roku ok. 31 tys. Mg.
Dominującymi grupami odpadów pod względem ilości są: grupa 17– 20712,5 Mg (67,7%
całkowitej ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych), grupa 13 – 7198,4 Mg (23,2%), grupa
12 – 1259,1 Mg (3,9%), grupa 16 – 585,5 Mg (1,9%) i grupa 06 – 483,8 Mg (1,6%). Pozostałe
grupy stanowią ok. 1,7% całkowitej ilości wytworzonych w 2003 roku odpadów niebezpiecznych.
Wśród grupy odpadów niebezpiecznych należy szczególnym sposobem postępowania objąć tzw.
specyficzne odpady niebezpieczne. Należą do nich m. in.: odpady zawierające PCB, oleje
odpadowe, baterie i akumulatory, pestycydy, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne,
wycofane pojazdy samochodowe, odpady medyczne i weterynaryjne oraz odpady zawierające
azbest.
Na terenie powiatu była prowadzona w 2003 roku zbiórka przeterminowanych lekarstw w
następujących gminach: Pyskowice, Knurów i Pilchowice. Obecnie brak danych nt. ilości
zebranych lekarstw. Na terenie powiatu zarejestrowano obecnie 36 punktów sprzedaży wyrobów
farmaceutycznych, 4 szpitale, 125 praktyk lekarskich, 31 praktyk stomatologicznych i 48 placówek
związanych z ochroną zdrowia ludzkiego (wg GUS).
Zgodnie z obowiązującym katalogiem odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206 z 2001 roku)
niebezpieczne odpady medyczne zakwalifikowano do grupy 18 (Odpady medyczne i
weterynaryjne), podgrupy 18 01 (Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej).
W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, że w placówkach medycznych w powiecie
gliwickim wytworzono łącznie ok. 23 Mg odpadów medycznych.
Oleje odpadowe należą do odpadów pochodzących ze źródeł bardzo rozproszonych. Na terenie
powiatu gliwickiego oleje odpadowe pochodzą przede wszystkim z przemysłu, PKP, koncernów
energetycznych oraz stacji paliw i warsztatów samochodowych a także z firm transportowych.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001 r. w sprawie katalogu
odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) oleje zostały zaklasyfikowane do grupy 13 Oleje odpadowe i
odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19).
Po przeprowadzeniu analizy zebranych informacji oraz ich weryfikacji, stwierdzono, że ilość
olejów odpadowych powstałych w 2003 roku w sektorze gospodarczym wynosi ok. 7200 Mg.
W Knurowie jest zorganizowana zbiórka olejów odpadowych w punktach wymiany olejów. Brak
danych nt. ilości zebranych olejów w 2003 roku.
Awas Polska jest największym wytwórcą odpadów pochodzących z grupy 13, ilość odpadów
wytworzona przez tę firmę stanowi 98,6% całkowitej ilości odpadów grupy 13.
Pozostałe firmy wytworzyły tylko ok. 0,2% odpadów z tej grupy.
W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego w 2003 roku
powstały następujące ilości odpadów:
-
16 06 01- Baterie i akumulatory ołowiowe – ok. 12 Mg
-
16 06 02 - Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe – ok. 2,1 Mg,
-
16 06 06 - Selektywnie gromadzony elektrolit z baterii i akumulatorów – ok. 1,1 Mg
co stanowi łącznie ok. 15,2 Mg.
Ilość samochodów przeznaczonych do unieszkodliwienia (kasacji) wynosiła w 2002 i 2003 roku
odpowiednio 169 i 77 sztuk. Natomiast ilość samochodów wyrejestrowanych w 2002 i 2003 roku
wynosiła odpowiednio 99 i 106 sztuk. Zarówno w 2002 roku, jak i w 2003 roku po ok. 4000 sztuk
samochodów zostało przerejestrowanych do innych urzędów na terenie kraju.
Zbiórkę wraków samochodowych prowadzi się na terenie Knurowa i Sośnicowic. Brak danych na
temat ilości zebranych odpadów w 2003 roku.
Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne pochodzą z następujacych źródeł: gospodarstwa
domowe oraz inni użytkownicy, tj. przemysł, instytucje, biura, szpitale i handel. Na terenie powiatu
gliwickiego nie prowadzi się zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.
Szacunkowa ilość odpadów elektrycznych i elektronicznych powstających na terenie powiatu
gliwickiego wynosi ok. 464 Mg.
Na terenie powiatu gliwickiego znajduje się składowisko, mogilnik i magazyny przeterminowanych
środków ochrony roślin. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że ilość niebezpiecznych
odpadów pestycydowych zgromadzonych na terenie powiatu wynosi ok. 72,5 Mg. Wytwórcami
niewielkich ilości niebezpiecznych odpadów o kodach 07 04 80 oraz 15 01 10 są rolnicy,
dystrybutorzy środków ochrony roślin oraz Instytut Ochrony Roślin w Sośnicowicach (odpady
powstają w wyniku działalności statutowej Instytutu).
W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego wytworzono
następujące ilości odpadów azbestowych:
10 13 09 – 50 Mg
16 02 12 – 50 Mg,
17 06 01 – 7696,31 Mg,
17 06 05 – 11671,73 Mg,
co daje łącznie ok. 19 500 Mg.
Zgodnie z pismem (PINB-0717/5/04) Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego powiatu
gliwickiego przedstawiono wykaz zgłoszonych obiektów zawierających elementy z udziałem
azbestu (ok. 120 budynków).
Wg danych z gmin, na terenie gminy Pilchowice zinwentaryzowano 33 540 m2 płyt azbestowych,
w tym 19 700 m2 płyt pochodzi od osób fizycznych.
Na podstawie informacji o wykorzystanych PCB przekazanych do Urzędu Wojewódzkiego w
Katowicach przez KWK Knurów (pismo Nr MGO/209/2003) stwierdzono, że firma ta posiada 4730
całych urządzeń zawierających PCB oraz ok. 18 Mg oleju zawierającego PCB. Brak danych
dotyczących zawartości PCB.
Do innych rodzajów odpadów niebezpiecznych specyficznych należą:
1.
Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych, grupa 09, w tym:
09 01 01 – Wodne roztwory wywoływaczy i aktywatorów – 0,125 Mg (Szpital Chorób Płuc i
Gruźlicy w Pilchowicach),
09 01 04 – Roztwory utrwalaczy – 0,099 Mg (Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy w
Pilchowicach),
co stanowi łącznie ponad 0,2 Mg.
2.
Lampy fluorescencyjne o kodzie 16 02 13 (Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne
elementy inne niż wymienione w 16 02 09) w ilości 130,8 Mg.
Specyficzne odpady niebezpieczne stanowią ok. 86% (ok. 27 000 Mg) całkowitej ilości odpadów
niebezpiecznych pochodzących z sektora gospodarczego.
Prognozowanie zmian dotyczących ilości i jakości wytwarzanych odpadów w perspektywie 2011
roku w sytuacji poważnych zmian restrukturyzacyjnych w gospodarce oraz zmiennej koniunktury
gospodarczej jest zadaniem niezmiernie trudnym.
Przewidywane zmiany ilościowe i jakościowe odpadów wytwarzanych w powiecie gliwickim w
najbliższych latach, wobec braku realnych przesłanek, wynikających m.in. z faktu, że nie wszyscy
ankietyzowani przedsiębiorcy przedstawili prognozy w zakresie perspektywicznego wytwarzania
odpadów, oparto głównie na dostępnych prognozach (założeniach) rozwoju poszczególnych
sektorów gospodarczych, uwarunkowaniach wynikających z charakteru powiatu oraz szacunkach
zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego.
Z tego powodu przedstawione dane należy traktować jako bardzo orientacyjne, wskazujące
wyłącznie na tendencje w zakresie wytwarzania odpadów.
W tabeli tej przedstawiono prognozy powstawania niektórych grup odpadów niebezpiecznych z
sektora gospodarczego (dane pochodzą z ankietyzowanych zakładów).
Analizując dane należy stwierdzić, że prognozuje się powstawanie największej ilości odpadów
pochodzących z grup: 12 i 15. Do podmiotów gospodarczych, które prognozują powstawanie
największej ilości odpadów należą: Przedsiębiorstwo transportu Kolejowego i Gospodarki
Kamieniem oraz Fabryka Ceramiki Budowlanej „Wacław Jopek”
Na podstawie analizy stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi na terenie powiatu
gliwickiego oraz projektu Planu Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego, przyjęto
następujące cele dotyczące racjonalnej gospodarki odpadami niebezpiecznymi do zrealizowania na
terenie powiatu gliwickiego w latach 2004-2015:
Cel dotyczący odpadów medycznych i weterynaryjnych
Minimalizacja negatywnego oddziaływania na środowisko odpadów medycznych i
weterynaryjnych,
Cel dotyczący olejów odpadowych
Uzyskanie poziomu odzysku olejów odpadowych (smarowych) do roku 2007 w wysokości 50% w
stosunku do ilości wprowadzanej na rynek, i poziomu recyklingu w wysokości 35% zgodnie z
rozporządzeniem z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu
odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 104, poz. 982)
Cel dotyczący akumulatorów i baterii
Stuprocentowy odzysk akumulatorów ołowiowych oraz osiągnięcie zakładanych poziomów
odzysku i recyklingu dla pozostałych baterii i akumulatorów zgodnie z Rozporządzeniem Rady
Ministrów z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów
opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 104, poz. 982) w ilości:
-
akumulatory Ni-Cd wielkogabarytowe – 60% w 2006 r., 70% w 2007 r.,
-
akumulatory Ni-Cd małogabarytowe – 45% w 2006 r., 50% w 2007 r.,
pozostałe baterie (z wyłączeniem cynkowo-węglowych i alkalicznych ) – 30% w 2006 r. i
50% w 2007 r.
Cel dotyczący wycofanych z eksploatacji pojazdów samochodowych
Kontrolowany odzysk i recykling wyeksploatowanych pojazdów samochodowych poprzez
spełnienie wymogów umieszczonych w projektowanej ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych
z eksploatacji (projekt z dnia 18 grudnia 2002),
Cel dotyczący odpadów elektrycznych i elektronicznych
Stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych oraz odzysk i
recykling zużytych urządzeń klimatyzacyjnych, chłodniczych i zamrażających oraz pomp ciepła
zawierających substancje zubożajace warstwę ozonową do 2007 roku zgodnie z rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu
odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 104, poz. 982).
Cel dotyczący odpadów zawierających azbest
Bezpieczne dla zdrowia usunięcie wyrobów zawierających azbest i unieszkodliwianie poprzez
składowanie na wyznaczonych do tego celu obiektach zgodnie z „Programem usuwania azbestu i
wyrobów zawierających azbest stosownych na terytorium Polski” (do roku 2032 terytorium Polski
powinno być oczyszczone z azbestu i powinny być usunięte wszystkie stosowane wyroby
azbestowe),
Cel dotyczący odpadów zawierających PCB
Całkowite wyeliminowanie odpadów zawierających PCB ze środowiska do 2010 r. (poprzez
kontrolowane unieszkodliwianie PCB oraz dekontaminację lub unieszkodliwienie urządzeń
zawierających PCB),
Proponuje się wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi opartego na sieci
Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON).
Zorganizowanie GPZON ma na celu ułatwienie zbiórki odpadów niebezpiecznych ze źródeł
rozproszonych, tj. małe i średnie przedsiębiorstwa oraz mieszkańcy
Do odpadów niebezpiecznych przyjmowanych do GPZON należą: przeterminowane farmaceutyki,
farby i lakiery oraz opakowania po nich, przeterminowane środki ochrony roślin wraz z
opakowaniami, zużyte baterie i akumulatory małogabarytowe, lampy fluorescencyjne, oleje i smary,
emulsje olejowe, chemikalia i rozpuszczalniki, urządzenia elektryczne i elektroniczne.
Alternatywnie dla małych i średnich przedsiębiorstw, podobnie jak dla zabudowy jednorodzinnej i
wielorodzinnej, należy rozważyć również możliwość wdrożenia zbiórki obwoźnej odpadów
niebezpiecznych z wykorzystaniem specjalnego pojazdu tzw. Mobilnego Punktu Zbiórki Odpadów
Niebezpiecznych obsługującego określony teren zgodnie z ustalonym harmonogramem.
Przewidywane zadania do realizacji w gospodarce odpadami na
terenie powiatu gliwickiego na lata 2004 –2015
Proponowane przedsięwzięcia w dziedzinie gospodarowania odpadami w powiecie gliwickim
obejmują szereg działań pozainwestycyjnych oraz zadań inwestycyjnych.
Zadania pozainwestycyjne dotyczą przede wszystkim :
zintensyfikowanie działań organizacyjnych umożliwiających rozwój selektywnej zbiórki
odpadów komunalnych z wyodrębnieniem surowców wtórnych, odpadów biodegradowalnych oraz
niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych,
podjęcia działań związanych ze zwiększeniem skuteczności istniejącego i przyszłościowego
systemu gospodarki odpadami,
opracowania i wdrożenia rozwiązań organizacyjnych zapewniających właściwe bieżące
zarządzanie strumieniami odpadów (pozwolenia, organizacja systemów zbiórki, transportu i
przerobu, ewidencja, rejestracja, monitoring),
opracowania programów likwidacji odpadów niebezpiecznych (zawierających substancje
niebezpieczne, głównie metale ciężkie i trwałe zanieczyszczenia organiczne),
-
realizacji powiatowego programu usuwania azbestu,
-
inwentaryzacji i oceny zagrożeń oraz problemów wymagających rozwiązania,
-
propagowania nowoczesnych technik odzysku i unieszkodliwiania odpadów (BAT)
inicjowania konieczności wdrażania w przedsiębiorstwach zasad „czystej produkcji” i
„zarządzania środowiskowego”,
wdrażania mechanizmów ekonomicznych stymulujących właściwe zagospodarowanie
odpadów,
-
sposobów pozyskiwania funduszy na realizację zaplanowanych przedsięwzięć,
edukacji i szkolenia, szczególnie w zakresie zmian w prawodawstwie i postępowania z
odpadami niebezpiecznymi.
Zadania inwestycyjne obejmują przedsięwzięcia w zakresie budowy niezbędnego potencjału
technicznego warunkującego właściwe zagospodarowanie odpadów jak np. budowa obiektów
związanych z zagospodarowaniem odpadów, zbiórką i segregacją odpadów niebezpiecznych, zakup
i instalacja urządzeń, środki transportu, likwidacja obiektów wyeksploatowanych stwarzających
szczególne zagrożenie niekontrolowanym uwalnianiem się substancji niebezpiecznych, w tym
składowisk odpadów przemysłowych. Aby podejmowane działania pozainwestycyjne i
inwestycyjne przyniosły wymierne efekty ekologiczne i ekonomiczne muszą one być w pełni
zgodne z działaniami sprecyzowanymi w m. in. Planie Gospodarki Odpadami dla województwa
śląskiego.
W tabeli 5-1 przestawiono niezbędne do zrealizowania w powiecie gliwickim przedsięwzięcia (lata
2004-2015) wraz z jednostkami odpowiedzialnymi za ich realizację, okresem realizacji,
szacunkowymi kosztami oraz potencjalnymi źródłami ich finansowania.
Źródła finansowania inwestycji ekologicznych związanych z gospodarką odpadami można
podzielić na trzy grupy:
- publiczne - np. pochodzące z budżetu państwa, miasta lub gminy lub pozabudżetowych
instytucji publicznych,
-
prywatne - np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych,
-
prywatno-publiczne - np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy.
Dominującymi formami finansowania inwestycji ekologicznych są:
-
zobowiązania kapitałowe - kredyty, pożyczki, obligacje, leasing,
-
udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach,
-
dotacje.
Wymienione formy finansowania mogą występować łącznie.
W Polsce występują najczęściej następujące formy finansowania inwestycji w zakresie gospodarki
odpadami:
-
fundusze własne inwestorów,
- pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez
Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
- kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami
do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne,
- zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe
(np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, konwersji długu wobec Finlandii, fundusz),
- kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju EBOiR, Bank Światowy),
-
kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne,
-
leasing.
Organizacja i zasady monitoringu systemu
gospodarki odpadami na terenie powiatu
gliwickiego
Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Planu jest prawidłowy system sprawozdawczości
oparty na wskaźnikach stanu środowiska i zmiany oddziaływań na środowisko, a także na
wskaźnikach świadomości ekologicznej. Odpowiedni zestaw wskaźników zapewnia sprawne
przeprowadzenie monitoringu przedsięwzięć oraz analiz porównawczych i tematycznych,
dostarczających rzetelnej informacji o stopniu wdrażania planu. W dokumencie przedstawiono
zestawy wskaźników monitoringu Planu Gospodarki Odpadami, wskaźniki monitoringu
prowadzone przez przedsiębiorstwa odpowiedzialne za zbiórkę, transport, odzysk i
unieszkodliwianie odpadów komunalnych oraz terminy sprawozdań z monitoringu prowadzonego
przez organa odpowiedzialne za realizację Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu gliwickiego.
Określenie wskaźników monitoringu Planu Gospodarki Odpadami wymaga posiadania
odpowiednich informacji:
-
pochodzących z monitoringu środowiska (grupa A).
-
pochodzących z przeprowadzenia odpowiednich badań społecznych (grupa B),
Dane analizowane na bieżąco pozwolą na rozpoznanie trudności i ewentualnych opóźnień w
realizacji konkretnych przedsięwzięć, szczególnie inwestycyjnych oraz na ocenę zaangażowania
poszczególnych ogniw odpowiedzialnych za ich wykonanie.
Elementem wspomagającym system sprawozdawczości oparty na wskaźnikach środowiskowych
może być komputerowy system gospodarki odpadami. Właściwe ukierunkowanie systemu
przepływu informacji z przedsiębiorstw do bazy, w celu stałego uaktualniania danych, a także
obserwacja zachodzących zmian, będą dawały aktualny obraz skuteczności wdrażania i stopnia
realizacji w czasie, zamierzonych w planie celów.
Natomiast cykliczna aktualizacja danych (w cyklu półrocznym lub rocznym) stworzy korzystne
warunki do prowadzenia stałego bilansu odpadów komunalnych, niebezpiecznych i przemysłowych
wytwarzanych bądź poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania na terenie powiatu lub
poza nim.
Edukacja ekologiczna
Ważnym elementem realizacji Programu Gospodarki Odpadami jest świadomość ekologiczna
społeczeństwa, biorącego aktywny udział w procesie zagospodarowania odpadów. Edukacja
ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej
postawy mieszkańców powiatu gliwickiego w sferze konsumpcji, a także postępowania z
odpadami.
W zakresie gospodarki odpadami świadomość ekologiczna społeczeństwa jest nadal
niewystarczająca, dlatego też konieczne jest przeprowadzanie edukacji ekologicznej.
Stosuje się dwa rodzaje edukacji ekologicznej:
formalną obejmującą kształcenie dzieci i młodzieży oraz dorosłych na wszystkich szczeblach
kształcenia,
nieformalną, która stanowi uzupełnienie edukacji formalnej i jest organizowana wspólnie z
organizacjami o profilu ekologicznym. Edukacja nieformalna odbywa się poprzez organizowanie
imprez, konkursów, wycieczek.
Celem edukacji jest wykształcenie wśród wszystkich grup społecznych odpowiedzialnych i
świadomych zachowań w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami, poprzez:
realizację polityki edukacyjnej i informacyjnej na temat selektywnej zbiórki odpadów i przez
to prowadzenie ekologicznego sposobu życia we własnym domu,
-
świadome dokonywanie zakupów (minimalizacja wpływu reklam),
-
przekonywanie do kupowania rzeczy trwałych,
wybieranie towarów bezodpadowych oraz posiadających opakowanie łatwo ulegające
całkowitej degradacji lub nadające się do utylizacji,
rozpowszechnienie wiedzy, dotyczącej możliwości powtórnego wykorzystania odpadów
(recykling) oraz wynikających z tego korzyści ekonomicznych,
-
wskazywanie konkretnych działań poprawiających efektywność gospodarki odpadami.
Realizowanie edukacyjnych programów gospodarki odpadami powinno być:
wieloetapowe: krótka kampania (6 miesięcy) w celu osiągnięcia największych i najwcześniej
dostrzegalnych efektów, program podstawowy (2 lata) i długoterminowy (10 lat i więcej),
dwutorowe, realizowane w formie biernej-informacyjnej i formie czynnej polegającej na
perswazji (np. uczestnictwie w warsztatach szkoleniowych),
skoncentrowane na rozbudzeniu osobistej odpowiedzialności za opłaty naliczane za
składowanie odpadów na składowiskach,
-
upowszechniające wiedzę teoretyczną i praktyczną, dotyczącą zagospodarowania odpadów,
-
informujące o sposobach, miejscach i punktach zbiorki odpadów w najbliższej okolicy,
-
propagujące proekologiczne wzorce zachowań.
W realizacji tego przedsięwzięcia powinno się korzystać z pomocy organizacji i instytucji,
zajmujących się edukacją ekologiczną.
Na terenie województwa i powiatu funkcjonują różne organizacje ekologiczne, instytuty i fundacje
mające własne wydawnictwa edukacyjne w formie książek, ulotek czy broszur oraz organizują
szkolenia z zakresu ochrony środowiska dla nauczycieli i uczniów.
Ostatnim etapem prowadzonej edukacji ekologicznej jest badanie odzewu społecznego.
Analiza odzewu społecznego jest sposobem oceny skuteczności zamierzonych w programie
edukacyjno-informacyjnym celów, tj. wzrostu świadomości w dziedzinie gospodarki odpadami.
Analiza oddziaływania planu gospodarki odpadami na środowisko
Wnioski z analizy oddziaływania projektu planu gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego
wynikają z przepisów prawnych zawartych w art. 41 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r -Prawo
Ochrony Środowiska (Dz. U Nr.62 poz. 627 z późniejszymi zmianami) oraz z Rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki
odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620).
Stan środowiska w powiecie gliwickim w odniesieniu do wód powierzchniowych, podziemnych,
gleb i powietrza przedstawiono w Programie Ochrony Środowiska . Potencjalne zmiany tego stanu,
w przypadku braku realizacji projektowanego planu, dotyczą przede wszystkim pogorszenia jakości
wód podziemnych i powierzchniowych, spowodowanej migracją zanieczyszczeń przykładowo z
„dzikich wysypisk”. Likwidacja tych obiektów oraz zorganizowanie zintegrowanego systemu
gospodarki odpadami jest podstawowym działaniem, planowanym w pierwszych latach
funkcjonowania planu.
Oddziaływanie na środowisko projektowanego systemu gospodarowania odpadami wiązać się
będzie z budową i działaniem obiektów na terenie PPHU KOMART i na terenie składowiska w
Pyskowicach oraz Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych.
Obiektami tymi będą: kompostownie, sortownie.
W zależności od wariantu na poszczególne urządzenia kierowane będą różne ilościowo i
jakościowo strumienie odpadów. Zaproponowane do realizacji warianty zapewniają uzyskanie
minimalnego wpływu na środowisko poprzez wdrażanie w pierwszej kolejności procesów odzysku,
a następnie unieszkodliwiania odpadów, traktując składowanie jako rozwiązanie ostateczne.
Wnioski z analizy oddziaływania planu gospodarki odpadami na środowisko:
1.
Likwidacja „dzikich wysypisk” przyczyni się w znaczącym stopniu do poprawy stanu
środowiska. Nastąpi uporządkowanie terenu, przywrócenie naturalnych siedlisk flory i fauny i
przede wszystkim zostanie zlikwidowane ognisko zanieczyszczenia wód podziemnych i
powierzchniowych.
2. Wdrożenie selektywnej zbiórki surowców wtórnych, odpadów wielkogabarytowych,
remontowo – budowlanych i niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych
przyczyni się do wyeliminowania negatywnych zjawisk środowiskowych tj. zanieczyszczenia wód
gruntowych i gleb, ograniczenia ilości odpadów deponowanych na składowisku, oraz umożliwi
zwiększenie stopnia odzysku i gospodarczego wykorzystania w innych sektorach gospodarki.
3.
Kompostowanie odpadów biodegradowalnych wyeliminuje niekorzystne skutki, jakie niesie
za sobą unieszkodliwianie tych odpadów poprzez składowanie: odcieki zanieczyszczające wody
gruntowe, gaz składowiskowy, zajmowanie dużych obszarów oraz niszczenie krajobrazu .
4.
Nowe inwestycje przewidywane do realizacji będą podlegać procedurom ocen oddziaływania
na środowisko, co powinno zagwarantować bezpieczne dla środowiska funkcjonowanie tych
instalacji.
5. Właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do zwiększenia
efektywności prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów, co zapewni pozyskanie surowców
wtórnych, zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko zmniejszenie szkodliwości tych
odpadów.
6. Wdrożenie systemu motywacyjnego uwzględniającego aspekt finansowy przyczyni się do
upowszechnienia selektywnej zbiórki odpadów.