Biblioterapia - terapeutyczna rola literatury i jej wykorzystanie w

Biblioterapia - terapeutyczna rola literatury i jej wykorzystanie w pracy
z uczniem.
Biblioterapia (gr. biblion-książka i therapia-leczenie), jest rodzajem psychicznego
wsparcia, pomocą w rozwiązywaniu problemów. Jako nauczyciel bibliotekarz dostrzegam
szerokie możliwości wykorzystania literatury jako pomocy terapeutycznej w rozwiązywaniu
problemów osobistych uczniów. Ukierunkowane czytelnictwo może być pomocą dla
"samotnych w tłumie", nieśmiałych, zakompleksionych, szukających gdzieś po drodze sensu
życia. Współczesna młodzież bardziej niż kiedykolwiek potrzebuje miłości, życzliwego słowa
i uśmiechu. Przez odpowiednio dobraną lekturę, można wpłynąć na zmianę myśli, uczuć,
zachowań młodych ludzi, wprowadzić ich w świat wartości moralnych, redukować lęki,
pomóc w uwolnieniu od stresu.
Biblioterapia jest metodą psychoterapeutyczną dzięki której można:
- dać czytelnikom namiastkę spokoju, poczucia bezpieczeństwa
- uczyć młodego człowieka radzenia sobie w sytuacjach nowych i trudnych, jak np. lęk przed
pójściem do nowej szkoły, przed odrzuceniem z powodu inności
- próbować wpływać na postawę ucznia
- natchnąć wiarą w skuteczność walki z doraźnymi trudnościami
- podejmować działania mające na celu wytworzenie wiary w jego określoną rolę w świecie
- podnieść poziom samooceny ucznia
- przekonać, że w książkach można znaleźć odpowiedź na wiele nurtujących pytań.
Efektem prowadzonych działań jest lepsze przystosowanie społeczne, przyswojenie
określonych wartości psychologicznych, socjologicznych i estetycznych za pomocą lektur.
Z literatury młodzieżowej należy dobierać uczniom pozycje uczące wglądu w siebie,
uwrażliwiające na kłopoty, problemy i zmartwienia innych. W powieściach Małgorzaty
Musierowicz "Ida sierpniowa", "Kwiat kalafiora", "Brulion Bebe B", czytelnicy śledzą
podejmowane przez młodych bohaterów wspaniałe próby uczynienia świata lepszym dla
wywołania uśmiechu na twarzach innych. W celu dostosowania się do nowej sytuacji
życiowej, gdy konieczne jest szybkie pobudzenie aktywności, nie dopuszczenie do utrwalenia
się apatii, rezygnacji, wskazanie szansy, że w każdej sytuacji należy szukać sytuacji
wychodzenia z nieszczęść. Tu należy zaproponować młodzieży cykl powieści Jerzego
Szczygła "Po kocich łbach", "Ziemia bez słońca", "Nigdy cię nie opuszczę". Bohaterowie
ukazują nam zupełnie nowy świat ludzi niewidzących, ich wrażliwość na zapachy,
nadzwyczajne zdolności do odróżniania głosów, dotyku, wyczuwania stopami,
rozpoznawania rękami. Treści tych książek nie tylko wpływają pozytywnie na emocjonalne
stany chorych czytelników, ale wyciszają ich rozdrażnienie, pobudzają z apatii, umożliwiają
szukanie nowych zainteresowań. Proponowane utwory literackie są optymistyczne, emanują
przekonaniem, że nie wolno się załamywać, że do końca jesteśmy odpowiedzialni za swój los,
że zawsze jest szansa. Wymienione tytuły staja się narzędziem terapii w wielostronnym
i profilaktycznym oddziaływaniu na psychiczny stan czytelnika.
Biblioterapię należy wykorzystywać szczególnie w odniesieniu do uczniów,
podsuwając im lekturę ukazującą losy nastolatków z kręgów narkomanów, alkoholików,
niesprawnych fizycznie. Należy zaproponować m. in. B. Rosiak "Pamiętnik narkomanki",
Christiane F "My dzieci z dworca ZOO", D. Terakowskiej "Poczwarka". Czytelnicy
współuczestniczą z bohaterem w jego walce z nałogiem, z samotnością. Zaczynają rozumieć
jak delikatną sprawą jest współczucie, jak trudno jest zwyciężyć samego siebie, jak
skomplikowane są formy skutecznej pomocy najbliższych nam osób (matki, sympatii,
przyjaciół).
Biblioterapia polega nie tylko na przeciwdziałaniu emocją, które spełniają negatywną
rolę. Oddziaływanie książki przejawia się także w wywoływaniu uczuć pozytywnych:
radości, nadziei i optymistycznego nastawienia do życia.
Nauczyciele bibliotekarze powinni pamiętać również, że nuda podobnie jak
cierpienie, wpływa niekorzystnie na powstawanie swoistych form zaburzeń nerwicowychpustkę psychiczną. Występuje tu problem uczestnictwa w działaniu jako podstawowy
warunek rozwoju osobowości, samorealizacji i wytworzenia się poczucia sensu życia. I tu
z pomoc przychodzą książki przygodowe, w których uczniowie z zapartym tchem czytają
relacje z samotnych rejsów, wypraw, podróży, zmaganie się bohaterów z przeciwnościami
przyrody, z własną słabością, strachem. Lektury te wywołują radość, nadzieję, które czynią
czytelnika wrażliwym, rozwijają i wzmacniają organizm. Nadzieja mobilizuje do
realizowania pragnień, przeciwstawiania się sytuacją trudnym, służy też do optymistycznego
nastawienia wobec życia.
Jeżeli proces biblioterapeutyczny przebiega prawidłowo, to niesie on ogromną pomoc
uczniom potrzebującym psychicznego wsparcia, rzeczowej informacji i pomocy
w rozwiązywaniu ważnych problemów życiowych. Wtedy literatura spełnia ogromną rolę
życiową.