„MATEMATYCZNY FUNDAMENT”

„MATEMATYCZNY
FUNDAMENT”
Program matematyczny
Przedszkole nr 128
Autorzy:
Dyrektor: mgr Dorota Gliwicka
Nauczyciele: mgr Elżbieta Szafaryn
mgr Marta Kaczmarek
mgr Marianna Murawska
mgr Urszula Derlicka
1
SPIS TREŚCI:
1. Wstęp.
2. Cele programu, metody, formy aktywności.
3. Matematyka w plenerze.
4. Matematyka w plastyce.
5. Matematyka w muzyce.
6. Matematyka w ruchu.
7. Zakończenie.
8. Bibliografia.
2
Wstęp
Program „Matematyczny fundament” ma służyć doskonaleniu procesu
wychowawczo-dydaktycznego,
poprawie
jakości
pracy
nauczyciela
i
sprzyjaniu rozwojowi dzieci.
Inspiracją do opracowania programu były trudności w przyswajaniu
przez dzieci treści z tego zakresu. Zgodnie z założeniami Rocznego Planu
Pracy program będzie realizowany w roku 2012/2013. Celem naszym było
stworzenie takiego programu, który stanie się solidnym fundamentem w
nauce matematyki na długie lata.
Opracowanie programu stawiało przed nami poszukiwanie rozwiązań
dotyczących sposobów nauki matematyki w przedszkolu:

Co zrobić, żeby nauka była atrakcyjna?

Co zrobić, żeby zdobyta wiedza była solidna i trwała?

Jak rozbudzać zainteresowanie matematyką i jak je pogłębiać?
Program „Matematyczny fundament” zakłada naukę przez zabawę,
działanie
na
konkretach
i
ćwiczeniach
praktycznych.
Wszechobecna
matematyka jest kluczem do wiedzy. W edukacji najważniejsze są osobiste
doświadczenia dziecka, które rozwijają myślenie, hartują odporność oraz
tworzą pojęcia i doskonalą umiejętności. Im więcej nauczymy dziecko w
wieku przedszkolnym, tym większe sukcesy matematyczne odniesie w życiu.
Edukację matematyczną należy rozpocząć jak najwcześniej. Okres
przedszkolny jest właśnie tym momentem w życiu człowieka, gdy jesteśmy
nastawieni na odkrywanie, poznawanie i przeżywanie.
Program
„Matematyczny
fundament”
zakłada
realizację
treści
matematycznych w każdej grupie wiekowej. Treści te możemy realizować
poprzez: przyrodę, muzykę i plastykę oraz ruch.
Nauczyciel powinien dbać o harmonijny rozwój wszystkich sfer
osobowości dzieci. Dążyć, aby zdobyły najwyższy poziom sprawności,
umiejętności i wiedzy potrzebnej do prawidłowego funkcjonowania.
3
Cele programu:

Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień matematycznych.

Zapobieganie trudnościom w uczeniu się matematyki.

Dopasowanie się do możliwości intelektualnych dzieci.

Kształtowanie odporności emocjonalnej.

Stworzenie warunków sprzyjających zdobywaniu wiedzy poprzez
zabawę.

Rozwijanie i stosowanie posiadanej wiedzy i umiejętności.

Wspomaganie rozwoju umysłowego dziecka.

Wspomaganie w rozwoju dojrzałości intelektualnej.
Metody:

Metoda przekazu wiedzy.

Metoda samodzielnych doświadczeń.

Metody aktywizujące.

Metoda pokazu.

Metoda kierowania własną działalnością.

Metoda zadań stawianych dziecku.
Formy aktywności dziecka:

Zabawowo – zadaniowa.

Językowa.

Muzyczno – ruchowa.

Plastyczna.

Umysłowa.

Społeczna.
4
MATEMATYKA W PLENERZE
Mając na uwadze fakt, że matematyka jest sercem wszystkiego co nas
otacza, to najbliższym i przyjaznym dzieciom otoczeniem, gdzie mogą
rozwijać swój intelekt jest środowisko naturalne – ogród, park, las,
podwórko. Dla dzieci w wieku przedszkolnym z ich potencjałem uczenia się
świat matematyki stoi szeroko otwarty. Nie chodzi o zmuszanie dzieci do
nudnej nauki. Będą to zabawy, które pomogą im zrozumieć pewne pojęcia i
zachęcą je do logicznego myślenia. Eksperci podkreślają, że nie można
zapomnieć o tym, że najlepsze przygotowanie w dorosłość to właśnie dobrze
wykorzystane
dzieciństwo.
Dzieci
potrzebują
możliwości
odkrywania,
eksperymentowania i przekraczania własnych granic i możliwości. Tutaj z
pomocą przychodzi nam m. in. metoda zajęć w terenie.
Zajęcia w plenerze umożliwiają dzieciom poznanie świata z bliska.
Poznawanie w taki sposób jest o wiele efektywniejsze i zabawniejsze. Zajęcia
w terenie są nieskończonym źródłem pomysłów. Zapewniają atmosferę do
nauki, dzięki której dzieci mające zazwyczaj problemy, często stają się
utalentowanymi uczniami. Bezpośrednie doświadczenia są o wiele bardziej
motywujące, zwiększają przyswajanie wiedzy i wiarygodność oraz prowadzą
do rozwoju osobistego i przełomu w nauce. Uczestnicy praktycznych zajęć
często odkrywają swój potencjał i zdolności, zaskakują samych siebie i
nauczycieli.
Standardowe lekcje powoli odchodzą do lamusa. Zajęcia w plenerze
stanowią dla dzieci interesującą alternatywę, a dla nauczycieli wydają się być
niekończącym źródłem inspiracji.
Wszystko, co znajdziemy w parku, na placu zabaw, w lesie czy
piaskownicy może stać się wspaniałą „ pomocą naukową”- liście, szyszki,
piórka, kawałki kory, jarzębina, kamyki, żołędzie, kasztany, patyczki,
drzewa, krzewy, piasek, wiaderka, foremki, woda, huśtawki typu „waga” i
wiele innych.
5
Treści z obszaru edukacji matematycznej możemy realizować w
plenerze nie tylko w słoneczne i pogodne dni, ale również w okresie jesieni i
zimy.
1.
Zdobywanie orientacji w schemacie własnego ciała i w przestrzeni,
powinno odbywać się w naturalnych sytuacjach oraz poprzez udział w
różnorodnych
zabawach,
ćwiczeniach
doskonalących
spostrzeżenia
wzrokowe, słuchowe i koordynację wzrokowo – ruchową, np. :
 Zabawy w ruch uliczny / określanie prawej i lewej strony/;
 Rysowanie
patykiem
na
ubitej
ziemi
prostych
planów
drogi
/zaznaczanie charakterystycznych punktów/;
 Zaznaczanie strzałkami (rysowanie kredą, układanie z patyczków,
szyszek) drogi, którą należy dojść do „ ukrytego skarbu”/pojęcia : na
prawo, na lewo, na wprost/;
 Zabawy
z
wykorzystaniem
sprzętu
ogrodowego
:
wspinaczka,
zjeżdżalnia, huśtawka /poznawanie określeń : góra, dół, do góry, na
dół, wysoko, nisko, na, pod, za, obok/;
 Zabawy z piłkami, szyszkami /rozumienie i stosowanie określeń
dotyczących kierunków w przestrzeni : przed siebie, za siebie, w bok/;
 Określenie położenia sprzętu ogrodowego i roślinności względem siebie
/na prawo, na lewo, naprzeciw, obok, daleko – blisko, dalej – bliżej/
np. : na prawo od wspinaczki jest huśtawka, piaskownica jest blisko
budynku, a zamek daleko, a jeszcze dalej żywopłot i parkan.

2.
Dostrzeganie
powtarzających
się
rytmów
i
skupianie
przedmiotów
z
uwagi
na
wykorzystaniem
szeregach
naturalnego
materiału przyrodniczego: szyszek, kasztanów, kamyków, patyczków,
liści, zabawek ogrodowych, obręczy, np.:
 Układanie jesiennych rytmów: kasztan, patyczek, kasztan, patyczek,
kasztan, patyczek…..; szyszka, kamyk, orzech, szyszka, kamyk,
orzech…..;
 Nauka
wyliczanek
i
stosowanie
ich
w
zabawach
/dostrzeganie rytmu i powtarzającego się motywu/.
6
terenowych
3.
Łączenie przyczyny i skutku oraz przewidywanie następstw (np.
różnych
zachowań
dzieci
podczas
zabaw
w
ogrodzie),
ustalanie
kolejności czynności, aby osiągnąć cel (np. podczas stawiania budowli z
piasku), ustalanie odwracalności zmian, wydobywanie rozumowania
przyczynowo – skutkowego w różnych sytuacjach.
4.
Kształtowanie umiejętności liczenia obiektów, tworzenie i
klasyfikowanie zbiorów przedmiotów:
 Liczenie
na
tworzywie
przyrodniczym
wykorzystując:
kasztany,
żołędzie, szyszki, kamyki, drzewa, krzewy, liście, kwiaty, babki z
piasku, kule śniegowe itd.;
 Dodawanie i odejmowanie ( wnioskowanie o ilości elementów po
zmianach)
 Układanie zadań matematycznych np. podczas zabaw w piaskownicy
(Zosia zrobiła 5 babek z piasku, 2 babki się popsuły. Ile babek Zosi
zostało?)
 Tworzenie zbiorów i porównywanie ich;
 Klasyfikowanie przedmiotów ze względu na ich wspólną cechę, np.
kolor: liście zielone i żółte;
 Ustawianie przedmiotów w/g podanego porządku w serie, np.:
układanie jesiennych liści w szeregi: od najmniejszego do największego
lub w/g ustalonego kształtu.
5.
Kształtowanie umiejętności mierzenia i pomagania dzieciom w
uświadomieniu sobie stałości długości, szerokości, wysokości i grubości,
np.:
 Mierzenie krokami długości płotu, ścieżki, piaskownicy itp.;
 Rysowanie kredą linii na asfalcie i mierzenie jej długości;
 Mierzenie skakanką grubości pni drzew i porównywanie ich;
 Chodzenie po śniegu stopa za stopą;
 Porównywanie wysokości drzew, krzewów, budynków w okolicy,
budowli z piasku i śniegu.
7
6.
Poznawanie i odwzorowywanie figur geometrycznych, np.:
 Szukanie
w
otoczeniu
kształtów
odpowiadających
figurom
geometrycznym;
 Rysowanie figur kredą lub patykiem na piasku czy ziemi;
 Układanie figur z tworzywa przyrodniczego lub ze skakanek;
 Lepienie figur przestrzennych z gliny i mokrego piasku (kula, sześcian,
walec, stożek);
 Tworzenie figur przestrzennych ze zużytych kartonów ( np. sześcian –
duża kostka do gry).
7.
Określanie ciężaru przedmiotów i próby ważenia ich, np.:
 Zabawy na huśtawkach typu „waga”- stosowanie określeń : cięższy,
lżejszy;
 Zabawy w piaskownicy – porównywanie ciężaru różnego rodzaju
pojemników z piaskiem;
 Zabawy z wagą np. w sklep – ważenie kamyków, szyszek, piasku,
patyczków.
8.
Poznawanie pojemności naczyń , np. :
 Zabawy z wodą i piaskiem – przelewanie płynów, przesypywanie ciał
sypkich za pomocą pojemników o różnych wielkościach i kształtach
(foremki, wiaderka, miski). Dzieci mają tu możliwość samodzielnie
eksperymentować, porównywać i oceniać pojemności.
9.
Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci i zdolności do
wysiłku intelektualnego, np.:
 Zabawy i gry terenowe z elementem rywalizacji - wdrażanie dzieci do
znoszenia klęski z nadzieją, ze tylko trzeba ponownie i lepiej wykonać
coś, a sukces będzie możliwy.
8
MATEMATYKA W PLASTYCE
Matematyka otacza nas wszędzie. Cały świat można powiedzieć, że
opiera się na kolorze i kształcie – a to nic innego jak tylko zagadnienia
plastyczne.
Zajęcia - zabawy plastyczne, w trakcie których dzieci poznają dużo
nowych technik plastycznych, wykonują prace zarówno jedno płaszczyznowe
jak i przestrzenne odkrywają drzemiące w sobie „pokłady” twórczości.
Dzieci
mające
możliwość
pracowania
różnymi
materiałami
plastycznymi: różne kredki – świecowe, drewniane, pastele, farby, papier
kolorowy o różnej fakturze, plastelina, ciastolina, masa solna, papierowa,
glina, surowce wtórne – na płaszczyźnie lub w przestrzeni trójwymiarowej
rozwijają swoje zdolności twórcze oraz matematyczne.
Zajęcia z plastyki uczą dzieci nie tylko różnorodnych technik tworzenia
prac plastycznych, lecz także – poprzez wytwarzanie właściwego nastroju
emocjonalnego oraz klimatu wspólnej zabawy – kształcą spostrzegawczość,
pamięć wzrokową, rozbudzają zainteresowanie otaczającym światem oraz
rozwijają poczucie piękna barw i kształtów.
To zabawy plastyczne poprzez między innymi: rysowanie, malowanie,
wycinanie, układanie elementów na płaszczyźnie, a także lepienie –
tworzenie, pomagają w wyrabianiu i ćwiczeniu wyobraźni przestrzennej,
która bardzo dobrze przygotowuje dziecko do dalszej nauki matematyki w
szkole.
Niemal w każdej technice plastycznej można odnaleźć treści z obszarów
edukacji matematycznej.
Zajęcia plastyczne mają tę szczególną cechę, że łączą wyobraźnię
artystyczną i ścisłe myślenie
logiczne, a to nic innego jak integracja
matematyki z plastyką.
9
1. Zdobywanie orientacji w schemacie własnego ciała i w przestrzeni.
 Rysunek postaci człowieka
/ rysowanie pod dyktando – u starszych
dzieci wymuszanie detali, zabawa – opowiedz jaki jesteś a ja cię narysuję,
zabawa –„ To łatwo narysować” recytowanie wyliczanki połączone z
rysowaniem, układanie postaci na kartce papieru z różnych figur
geometrycznych/
 Posługiwanie się w rysunku wyrażeniami przyimkowymi /zabawa:
Opowiedz co narysowałeś? Używając pojęć: na, pod, za, obok przed,
rysowanie pod dyktando: narysuj na górze słońce, na dole trawę, pod
słońcem chmurkę, na środku domek obok drzewo, itp.
 Rozwijanie orientacji w układzie elementów na płaszczyźnie – umiejętne
określanie dołu i góry kartki, prawego i lewego boku, prawego górnego i
lewego górnego rogu oraz prawego dolnego i lewego dolnego rogu, np.
narysuj w prawym górnym rogu kartki słońce, na dole trawę, w dolnym
lewym rogu płot …
2. Dostrzeganie rytmów i skupianie uwagi na szeregach powtarzających
się, z wykorzystaniem różnego materiału plastycznego / kredki ,
farba, plastelina, nożyczki/
 Rysowanie szlaczków według wcześniej wysłuchanego rytmu, możliwe są
różne interpretacje tego samego rytmu
 Rysowanie rytmów – wskazywanie kolejnych elementów i dorysowywanie
ich.
3. Łączenie
ustalanie
przyczyny
kolejności
i
skutku
czynności
oraz
aby
przewidywanie
osiągnąć
cel,
następstw,
ustalanie
odwracalności zmian, wydobywanie rozumowania przyczynowo –
skutkowego w różnych sytuacjach.
 Łączenie czynności i ich skutków, co trzeba zrobić aby osiągnąć cel np.:
brudne ręce po malowaniu, lepieniu – trzeba umyć, złamana kredka –
trzeba zatemperować, brudny pędzel – trzeba wypłukać aby zmienić kolor.
10
 Ustalanie które zmiany są odwracalne a które takimi nie są np.: gdy włożę
brudny pędzel do pojemnika z inną farbą, to wybrudzę farbę i nie można
jej wyczyścić, mieszanie farb, barwienie wody, łączenie plasteliny,
ciastoliny, czysta kartka gdy ją pomaluję nie można jej wyczyścić
–
niemożność odwracania tego typu zmian
 Składanie pociętych obrazków w całość: wybieramy i oglądamy obrazek,
obserwowanie jak rozpada się na części w trakcie rozcinania, składanie w
całość./ ważne stopniowanie trudności, rozcinanie na 3,4,5 i więcej
elementów/
4. Kształtowanie
umiejętności
liczenia
obiektów,
tworzenie
i
klasyfikowanie zbiorów przedmiotów
 Policz ile kolorów użyłeś malując obrazek, ile namalowałeś elementów /
ile kwiatów narysowałeś na łące, chmurek na niebie, ile promyków ma
słońce itp.
 Rysowanie zbiorów oraz elementów w zbiorach / dwa drzewa i ilość
owoców/
 Dzielenie kartki na pół na jednej rysujesz pięć elementów na drugiej trzy
 Temperatura barw w plastyce – klasyfikowanie na barwy ciepłe zimne,
jasne – ciemne.
5. Kształtowanie umiejętności mierzenia i pomagania dzieciom w
uświadomieniu sobie stałości długości, szerokości i grubości, np.:
 Rysowanie kresek na kartce i porównywanie ich
 Narysuj grubego i chudego kotka
 Narysuj mały i duży dom
 Narysuj duże i małe drzewo itp.
6. Poznawanie i odwzorowywanie figur geometrycznych
 Szukanie na swoim rysunku kształtów odpowiadających
geometrycznym
 Rysowanie figur na kartce
11
figurom
 Zamalowywanie, wypełnianie konturu plasteliną, wydzieranką – używając
różnych technik plastycznych
 Tworzenie figur przestrzennych z papieru, kartonu, obklejanie ich,
/
pomoce do kącika matematycznego/
 Robienie kostek do gry,
 Lepienie z masy solnej, plasteliny – utrwalanie pojęcia koło – kula, np.:
lepienie kurczaka, bałwanka,
 Wycinanie figur geometrycznych z kolorowego papieru
 Przyklejanie figur geometrycznych na kartce i dorysowywanie – budzenie
wyobraźni, np.: koło – kwiat, słońce…
 Kompozycje geometryczne – przyklejanie na kartkę, przeliczanie ile jakich
figur użyto.
7. Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci i zdolności do wysiłku
intelektualnego.
 Częste
tłumaczenie
dzieciom
że
każda
praca
jest
wyjątkowa,
niepowtarzalna, bardzo ważne jest chwalenie.
 Zachęcanie dzieci, mających małą wiarę we własne siły / nie potrafię/ do
rysowania
 Oceniając pracę twórczą dziecka starajmy się być obiektywnymi. Nie
każdy potrafi pięknie rysować i malować, ale każdy potrafi przedstawić
swoje uczucia na papierze.
 Oceniajmy przede wszystkim indywidualne predyspozycje dziecka i jego
zaangażowanie.
12
MATEMATYKA W MUZYCE
Matematyka zawsze budziła emocje, ale niestety negatywne. Istnieje
przekonanie, że nabywaniu doświadczeń matematycznych w toku edukacji
musi towarzyszyć poczucie porażki, uczucie niedosytu, a tylko nieliczni mogą
liczyć na sukces. Prawdą jest że nie każdy rodzi się ze specyficznymi
umiejętnościami matematycznymi, ale przecież nie każdy z nas rodzi się z
wyjątkowymi
zdolnościami do śpiewu, tańca, czy plastyki, co wcale nie
oznacza, że nie jesteśmy w stanie nauczyć się śpiewać, nieźle tańczyć, czy
rysować. Tak samo jest z matematyką. Umiejętnie wprowadzana przez
doświadczonych, świadomych swojej roli nauczycieli przedszkola może
znaleźć się w gronie nauk budzących wyłącznie pozytywne emocje.
Kształtowanie wrażliwości matematycznej może między innymi rozbudzić
muzyka.
Łączeniem muzyki z matematyką zajmowali się już starożytni między
innymi poprzez przyporządkowanie liczb i dźwięków, a także poszczególne
cechy dźwięku – wysokość, natężenie, długość. Współcześni naukowcy
wskazali na związek między muzyką, a rozumieniem przestrzennym i na tzw.
„Efekt Mozarta”. Badacze wierzą, że słuchanie muzyki Mozarta uaktywnia
niektóre z tych samych obwodów nerwowych, które pracują w czasie zadań
przestrzenno – wizualnych. Prekursorem łączenia nauczania matematyki z
innymi przedmiotami w tym także muzyki jest profesor UW Zbigniew
Semadeni. Podążając więc za myślą profesora muzykę z matematyką
najsilniej łączy pojęcie rytmu, a matematycznym odpowiednikiem tego
pojęcia są między innymi wielokrotność liczby, działanie mnożenia, dzielenia
z resztą, przesunięcie figury geometrycznej odpowiadające powstawaniu
danej figury rytmicznej, ułamki (podział na takty).
Aby
wspomóc
nabywanie
umiejętności
matematycznych
przedszkolaków muzyka może stać się nieocenioną wartością w procesie
kształtowania
pojęć
matematycznym,
wyobrażenia
w
figur,
liczbowych,
kształtowaniu
w
orientacji
w
posługiwaniu
poczucia
dotyczącej
13
czasu,
się
nazewnictwem
pojęcia
stosunków
kierunku,
czasowych
i
przestrzennych, w posługiwaniu się symbolami, w określeniu położenia w
przestrzeni,
w
wyodrębnianiu
i
w
opisywaniu
cech
wielkościowych,
klasyfikowaniu przedmiotów według cech jakościowych, jak również w
posługiwaniu się liczbą.
1. Zdobywanie orientacji w schemacie własnego ciała i w przestrzeni
podczas zabaw muzyczno - rytmizujących
 Zabawy przy muzyce – określanie przy pomocy dźwięków wysokich –
niskich
–
średnich:
np.
wysokości
człowieka,
położenia
danego
przedmiotu w sali
 Podejmowanie prób określania położenia przedmiotów w przestrzeni za
pomocą różnorodnych dźwięków
 Określanie
położenia
własnego
ciała
względem
wysokości
tonów
muzycznych: wysokie – na palcach; niskie – w przysiadzie
 Wykorzystanie
ksylofonu
do
określenia
położenia
określonego
przedmiotu w Sali przedszkolnej (np. piłka jest wysoko – dźwięk wysoki;
samochód jest na podłodze – nisko – dźwięk niski itp.)
 Rozumienie
stosunków
przestrzennych
poprzez
zajęcia
muzyczno-
ruchowe;
2. Dostrzeganie rytmów i skupianie uwagi na szeregach powtarzających
się, z wykorzystaniem różnorodnych fragmentów muzycznych
 Rozróżnianie rytmów w utworach muzycznych, tworzenie własnych
rytmów
 Przeliczanie w układach rytmicznych dwójkowym, trójkowym
 Przeliczanie w zabawach muzyczno-ruchowych (liczba kroków, obrotów,
podskoków itp.)
 Wyklaskiwanie określonych rytmów – przeliczanie
 Wsłuchiwanie się w rytmy, rozróżnianie: wolny – szybki; podział dzieci
odgadujących rytmy, tworzenie zbiorów dzieci, przeliczanie dzieci w
danym zbiorze;
 Porównywanie rytmów.
14
3. Łączenie
przyczyny
ustalanie
i
kolejności
skutku
oraz
czynności
przewidywanie
aby
osiągnąć
cel,
następstw,
ustalanie
odwracalności zmian wydobywania rozumowania przyczynowo –
skutkowego w różnych sytuacjach
 Poznane pór roku przy pomocy „Czterech pór roku” Vivaldiego- (aby była
wiosna – musi być zima);
 Kształtowanie koordynacji ruchowo - słuchowej poprzez postrzeganie
dźwięków i kojarzenie z ruchem;
 Badanie wpływu muzyki na różne formy aktywności dzieci : poprzez
muzykę relaksacyjną, klasyczną, rozrywkową;
 Tworzenie instrumentów perkusyjnych; zależność dźwięków od użytych
materiałów (drobna kasz, groch, sól, cukier)
4. Kształtowanie
umiejętności
liczenia
obiektów,
tworzenie
i
klasyfikowanie zbiorów przedmiotów
 przykłady klasyfikacji przedmiotów według cech jakościowych -ćwiczenia
rytmizujące i zabawy a metrum 2 i 3 miarowym),
 liczby porządkowe – liczenie z taktowaniem na 2, 3, 4 (akcent metryczny
regularny i nieregularny)
 zbiory- porządkowanie elementów według kodu, np. zbiór kwadratów
zawiera same kwadraty, bieg – same ósemki, marsz – ćwierćnuty itp.;
studiując zapis nutowy dzieci doskonalą umiejętność liczenia, każda
wartość nuty to określona miara,
 wprowadzanie dziecka w świat wielokrotności za pomocą powtarzających
się rytmów
 rozróżnianie utworów muzycznych pod względem metrum (utwory
liczone na 2, na 3, na 4
 piosenka: Na cztery i na trzy
 Zabawy rytmizujące z przeliczaniem np. Korale ( dzieci ustawione jedno
za drugim tanecznym krokiem poruszają się przed siebie; na mocny
15
niski dźwięk ostatnie w rzędzie dziecko przysiada – dzieci przeliczają:
jeden, dwa, trzy, cztery itd.
 Zbiory i symbolika zarówno w matematyce, jak i w muzyce wskazują na
podporządkowanie elementów według kodu, np. zbiór kół zawiera same
koła, marsz - ćwierćnuty, bieg - ósemki.
5. Kształtowanie
umiejętności
mierzenia
i
pomagania
dzieciom
w uświadomieniu sobie stałości długości, szerokości i grubości
 ćwiczenia słuchowe: dźwięki długie i
krótkie, różnorodne zabawy
muzyczno - ruchowe
 mierzenie
długości
kroków,
podskoków,
obrotów,
klaśnięć
determinowanych tempem utworów muzycznych
 porównywanie
długości
danego
dźwięku
do
wcześniej
ustalonych
przedmiotów np. dźwięk długi – skakanka, dźwięk krótki - patyczek do
przeliczania
 realizowanie mierzenia i porównywania rozmaitych wielkości odcinków
(cechy wielkościowe), poprzez czasowe ujmowanie różnych wartości nut i
podporządkowanie czasu trwania metrum.
 porównywanie różnic długości trwania dźwięków – od najdłuższego do
najkrótszego (ćwiczenia słuchowe: dźwięki długie i krótkie, zabawa
ruchowa)
6. Różnicowanie i nazywanie figur geometrycznych poprzez zabawy
muzyczne
 ćwiczenia rytmizujące w kole, w szeregu, w rzędzie
 układy zabaw rytmicznych w różnych figurach geometrycznych
7. Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci i zdolności do wysiłku
intelektualnego
 Podejmowanie działań mimo przeżywanych napięć emocjonalnych,
 Zabawy integracyjne przy muzyce np. „Musisz być z nami”
 Tworzenie gier matematyczno – muzycznych
16
 Wspomagając nabywanie umiejętności matematycznych muzyka stanowi
pomoc między innymi w procesie kształtowania pojęć liczbowych, w
posługiwaniu się nazewnictwem matematycznym, w kształtowaniu
poczucia czasu, pojęcia kierunku, wyobrażenia figur, w orientacji
dotyczącej stosunków czasowych i przestrzennych, w posługiwaniu się
symbolami, w określeniu położenia w przestrzeni, w wyodrębnianiu i w
opisywaniu cech wielkościowych, klasyfikowaniu przedmiotów według
cech jakościowych, jak również w posługiwaniu się liczbą.
8. Poznawanie pojemności naczyń
 Tworzenie instrumentów muzycznych z naczyń wypełnionych wodą
 Badanie zależności dźwięku do ilości płynu w naczyniu.
Najważniejszą sprawą w podejmowaniu działań zmierzających do łączenia
wprowadzanych pojęć matematycznych z muzyką jest to, aby dzieci bawiły
się świetnie, nie zdając sobie sprawy z tego, że uczą się rzeczy niezwykle
ważnych,
będących
ogromną
szansą
w dalszej edukacji.
17
na
bezproblemową
matematykę
MATEMATYKA W RUCHU
Przy
wykorzystaniu
odpowiednio
dobranych
metod
i
pomocy
dydaktycznych rozwijamy u dzieci zainteresowanie edukacją matematyczną,
która towarzyszy dziecku już od pierwszych chwil życia i stanowi swoisty
fundament jego rozwoju poznawczego. Dzieci w przedszkolu często bywają
świadkami sytuacji społecznych, w których pojawia się konieczność liczenia,
wówczas niejako przypadkowo poznają liczby, ich wartość lub zapis
graficzny.
Można z ogromną korzyścią dla dzieci, w grach i zabawach na zajęciach
ruchowych, powtarzać i utrwalać wiedzę matematyczną, jak i sprawdzać
poprawność jej rozumienia.
Aktywność ruchowa rozwija logiczne myślenie, koncentrację uwagi i
pamięć, ułatwia rozumienie pojęć matematycznych np. wyrażanie pojęć za
pomocą różnych symboli, stosowanie znaków w grach i ćwiczeniach. Bardzo
ważne jest celowe zaplanowanie, jakie pojęcia uwzględniamy w poleceniach
kolejnych ćwiczeń, zabaw czy gier. Dziecko zdobywa doświadczenie dzięki
różnego rodzaju zabawom ruchowym, którym się oddaje i poświęca
całkowicie. Stanowią one budulec, z którego dziecięcy umysł tworzy pojęcia i
umiejętności. Jeśli doświadczenia są odpowiednio dobrane i korzystnie
dostosowane do potrzeb dziecka, przyczyniają się do rozwijania dziecięcego
myślenia i edukacji matematycznej.
1. Zdobywanie orientacji w schemacie własnego ciała i w przestrzeni,
powinno odbywać się w ruchu poprzez udział w różnych zabawach,
ćwiczeniach ogólnorozwojowych oraz ćwiczeniach doskonalących
spostrzeżenia
wzrokowe,
słuchowe
i
ruchową, np.:
 Zabawa ruchowa ,,Chodzenie pod dyktando ”
18
koordynację
wzrokowo
–
W tej zabawie ważna jest przemienność: nauczyciel ,,dyktuje ”- dzieci
odliczają kroki, następnie dzieci bawią się w parach. ( utrwalenie pojęć: góra
– dół, nad – pod, lewa – prawa, przód – tył).
 Zabawa ,,Lustrzane odbicie” – kształtowanie umiejętności naśladowania
ruchów ( rozumienie i stosowanie określeń: przed – za, z tyłu – z przodu, z
prawej – z lewej).
2. Dostrzeganie rytmów i skupianie uwagi na szeregach powtarzających
się przedmiotów w zabawach ruchowych, np.:
 Zabawa ,,Dzień – noc” z wykorzystanie szarf ( utrwalanie następstw dnia i
nocy)
 Zabawa ,, Wiosna – lato – jesień- zima” ( utrwalanie nazw pór roku )
 Zabawa ruchowa ,,Klaśnij, tupnij, podskocz” ( odwzorowywanie ruchem
układów rytmicznych wg. wzoru ).
3. Łączenie przyczyny i skutku oraz przewidywanie następstw ( np.
różnych zachowań podczas zabaw ruchowych ).
 Ustalanie
kolejności
czynności
i
odwracalności
zmian
podczas
różnorodnych zabaw ruchowych.
4. Kształtowanie
umiejętności
liczenia
obiektów,
tworzenie
i
klasyfikowanie zbiorów przedmiotów w zabawach ruchowych, np.:
 Zabawa ruchowa ,, Znajdź swój kolor” ( klasyfikowanie pod względem
jednej cechy ).
 Zabawa ,,Dzieci w domkach” ( tworzenie zbiorów i porównywanie ich ).
 Zabawa ruchowa ,,Od najmniejszego do największego ” ( ustawianie wg.
podanego porządku w serie ).
 Zabawa ,, Mało nas do pieczenia chleba ” ( dodawanie i odejmowanie oraz
ustalanie liczby po zmianie ).
 Zabawa ,,Liczymy schody ” – wchodzenie i liczenie schodów
19
5. Kształtowanie umiejętności mierzenia i uświadamianie dzieciom
stałości długości, szerokości, wysokości i grubości, np.:
 Mierzenie krokami długości sali i korytarza .
 Tworzenie budowli z klocków, porównywanie ich wysokości i szerokości
 Mierzenie krokami długości i szerokości stolików i porównywanie ich
6. Poznawanie i odwzorowywanie figur geometrycznych, np.:
 Tworzenie
układów
ruchowych
przez
dzieci
w
kształcie
figur
geometrycznych w różnych pozycjach ( leżącej, stojącej, siedzącej ).
 Wyszukiwanie w sali przedmiotów w kształcie figur geometrycznych
 Zabawa orientacyjno – porządkowa ,, Znajdź swoją figurę ” ( utrwalanie
nazw figur geometrycznych.
7. Kształtowanie odporności emocjonalnej dzieci i zdolności do wysiłku
umysłowego np.
 Zabawy i gry ruchowe i elementem rywalizacji, wdrażanie do godnego
znoszenia porażki i ponownej próby wykonania zadania
8. Prowadzenie ćwiczeń z elementami metody Paula Dennisona ( ruchy
naprzemienne).
20
Zakończenie
Uwagi o realizacji programu:
Program „ Matematyczny fundament” proponuje nauczycielkom pewną
swobodę działań, nie ogranicza ich inwencji i nie pozbawia możliwości
wyboru.
Liczne przykłady zabaw i zajęć pozwalają na wybranie tego, co jest
najkorzystniejsze i możliwe do zrealizowania z punktu widzenia nauczyciela
w konkretnych warunkach.
Zamierzeniem naszym było zawarcie w programie tego, co stwarza
możliwość
podejmowania
różnorodnych
działań
dotyczących
edukacji
matematycznej dzieci w wieku przedszkolnym. W związku z powyższym w
programie zamieszczono dużo przykładów, które z jednej strony mają
konkretyzować i uściślać omawiane treści, a z drugiej pobudzać inwencję
twórczą nauczyciela.
Treści stymulujące u dzieci rozwój myślenia wiążą się z całokształtem
pracy wychowawczo – dydaktycznej. Poznawanie stosunków jakościowych i
ilościowych
praktycznie
powiązanych
i
praktycznie
zastosowanych
w
działalności dziecka podczas zabawy, pracy i uczenia się, różnymi drogami
wiąże
wszystkie
elementy
pojęcia
integracji:
łączenia,
składania,
uzupełniania i dopełniania w jedną całość.
Dlatego wybór nasz padł na wykorzystanie różnych obszarów podstawy
programowej w edukacji matematycznej dzieci: zajęcia ruchowe, plastyka,
muzyka i zajęcia w plenerze.
Program ma charakter otwarty.
21
Bibliografia:
1. E. Gruszczyk – Kolczyńska, E. Zielińska „ Dziecięca matematyka: książka
dla rodziców i nauczycieli”.
2. S. Popek „ Metodyka plastyki"
3. Z. Czerwosz „ Dzieci lubią rysować”
4. Praca zbiorowa pod red: E. Gruszczyk – Kolczyńskiej „ Wspomaganie
rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku
wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku edukacji szkolnej”
5. M. Fiedlev „ Matematyka już w przedszkolu”
6. K. Konarzewski „ Sztuka nauczania”
7. Z. Semadeni „ Nauczanie początkowe matematyki” tom I i II
8. M. Bogdanowicz, D Okrzesik „ Opis i planowanie zajęć według Metody
Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne.
9. W. Sherborn „Ruch rozwijający dla dzieci”
10. A. Grzęska „ Zajęcia ruchowe w przedszkolu”
22