Warsztat Lekcja obywatelska i polskości

Zadanie publiczne pt.: “Wizja wychowawcza bł. Edmunda
Bojanowskiego i jej wpływ na rozwój społeczeństwa
obywatelskiego na terenie Wielkopolski”
Warsztat “Lekcja obywatestwa
i polskości”
Projekt dofinansowany przez:
Scenariusz warsztatów: Lekcja obywatelstwa i polskości
Opracowanie: mgr Iwona Tomaszewska
Czas trwania zajęć: 120 min.
Ilość uczestników: do 15 osób
Miejsce: Izba pamięci im. bł. Edmunda Bojanowskiego w Jaszkowie
Cel główny:

przybliżenie i upowszechnienie wiedzy o działalności bł. Edmunda
Bojanowskiego,

rozbudzanie postawy patriotycznej, obywatelskiej, solidarności społecznej
w oparciu o tradycje wielkopolskiej pracy organicznej ze szczególnym
uwzględnieniem myśli bł. E. Bojanowskiego,

kształcenie postawy szacunku dla tradycji narodowych, wiary przodków,

kształcenie umiejętności pracy w grupie,

umacnianie tożsamości narodowej przez nawiązanie do wizji zawartej w
wizji wychowawczej bł. E. Bojanowskiego,


przybliżenie zasad kaligrafii i myśli, że „Kaligrafia to sztuka”,
wykonanie przez każdego ćwiczeń kaligraficznych gęsim piórem i stalówką.
Cele szczegółowe:
Uczeń zna:

podstawowe zagadnienia związane z myślą wychowawczą
bł. E. Bojanowskiego

zasady pracy indywidualnej i grupowej.

sposoby przygotowania materiałów do ćwiczeń kaligraficznych.
Uczeń potrafi:

skompletować materiały potrzebne do ćwiczeń kaligraficznych

wykonać ćwiczenie kaligraficzne

przygotować i posprzątać stanowisko pracy

wykonać pracę starannie, dokładnie i estetycznie
Uczeń rozumie:

jaki cel i sens miała myśl wychowawcza bł. E. Bojanowskiego oraz tworzone
przez niego ochronki

jaką wartość przedstawia praca we wspólnocie, możliwość kształcenia i
edukacji, znajomość historii i tradycji własnego narodu,

jakie znaczenie w kontaktach międzyludzkich ma umiejętność
porozumiewanie się, jasnego formułowania myśli i poleceń

możliwość przekształcenia w sztukę nawet codziennych czynności - pisanie
Formy i metody pracy:

pogadanka z elementami wykładu

elementy heurezy

pokaz z instruktażem

ćwiczenia praktyczne w formie warsztatowej – praca w grupach i
indywidualna

zabawy i gry integracyjne - typu „razem można więcej”
Materiały:

Kartki formatu A4 w kolorze ecru lub żółtym z tłoczeniami( wykonujemy ja
na kartce za pomocą linijki i np. drucika z gładkim końcem, którym
przeciągamy linię po papierze wzdłuż linijki, ostrożnie, aby papier nie
został przecięty lub przedziurawiony- zależy nam jedynie, aby na kartce
ułożonej w płaszczyźnie pionowej lub poziomej pojawiło się kilkanaście
delikatnie zaznaczonych linii pozwalających na pisanie wzdłuż nich),15
sztuk(grubość 120 lub więcej),

Kartki formatu A4 z wydrukowanymi ćwiczeniami kaligraficznymi , 15
sztuk, (patrz www.kaligrafia.info- „Samouczek kaligrafii”)

Kartki formatu A4 czyste, 15 sztuk

chusteczki higieniczne( do wycierania rąk)

stare gazety lub papier pakunkowy(jako podkład)
pióra gęsie( przygotowane do pisania (patrz www.kaligrafia.info"Demonstracja techniki zacinania gęsiego pióra”.

patyczki( ok. 20cm długości) z przymocowaną stalówką, ( za pomocą gumki
recepturki lub cienkiego sznurka, dratwy),

patyki, kawałki drewna różnej długości, grubości oraz kamyki ( wielkość i
kształt zróżnicowane, raczej niewielkie),

atrament lub tusz( czarny lub granatowy),

słoiczki po musztardzie lub zakrętki od twistów.

Portret bł. E. Bojanowskiego( w formie wydruku lub na płycie)

Frag. filmiku ze strony www. kaligrafia.info:
*„Demonstracja techniki zacinania gęsiego pióra”.
Środki :

Rzutnik multimedialny, ekran lub tablica interaktywna (niekoniecznie)

komputer z dostępem do Internetu(ewentualnie płyta z nagraniem ze
strony www. kaligrafia.info)

tradycyjna czarna tablica szkolna np. niewielkich rozmiarów - typu
zabawka( niekoniecznie)

kreda szkolna( niekoniecznie).
Przebieg zajęć:
1.Powitanie uczniów.
2. Wprowadzenie w temat, podanie celów warsztatów.
3.Podział grupy na dwa zespoły 7- 8 osób(np. odliczając do 15, numery parzyste
jedna grupa, numery nieparzyste – druga), każdy zespól wybiera dla siebie nazwę(
proponujemy, aby była to nazwa związana z Wielkopolską).
4. Rozdanie grupom kartek z tekstem zapisanym w języku japońskim, arabskim ,
węgierskim itp. oraz kartek z tekstem napisanym nieczytelnie. Zadaniem grupy
jest odczytanie tekstu i wykonanie zawartych tam poleceń, które mogą uchronić
grupę przed bardzo poważnym niebezpieczeństwem. Oczywiście z powodu
braku wiedzy( nieznajomość języków) oraz braku umiejętności (niestaranne
pismo)zadanie jest niewykonalne – grupa nie zostaje uratowana. Uczniowie
powinni odczuć, że brak wiedzy i umiejętności poważnie może ograniczać
człowieka, ograniczać możliwości działania, a nawet być niebezpieczny. Zależność
tę dostrzegał także bł. Edmund Bojanowski, rozumiał jak bardzo potrzebna jest
edukacja, oświata.
5.Krótka prezentacja postaci bł. E. Bojanowskiego(może być pogadanka z
elementami wykładu lub prezentacja w Power Point wykorzystująca poniższe
informacje)
Edmund Bojanowski urodził się 14 listopada 1814 r. we wsi Grabonóg k.
Gostynia. Jego życie przypadło na czas, gdy ojczyzna była podzielona między
trzy mocarstwa.
Żyjąc blisko ludu wiejskiego, spostrzegł tkwiące w nim wartości, które z powodu
nędzy i ciemnoty nie mogły się ujawnić i rozwinąć. Wierzył i był o tym przekonany,
że przez religijne wychowanie dzieci i podniesienie poziomu duchowego
najliczniejszej warstwy społeczeństwa polskiego odrodzi się Polska. Przemyślany
plan działania udało się wprowadzić w życie 3 maja 1850 r. otwarciem w
Podrzeczu k. Grabonoga pierwszej na ziemiach Wielkiego Księstwa Poznańskiego
ochronki wiejskiej. Trzy dziewczęta wiejskie, które zaangażował do pracy w
ochronce, dały początek Zgromadzeniu Służebniczek Bogarodzicy Dziewicy
Niepokalanie Poczętej. Założyciel wdrażał je do pracy wychowawczej, ucząc
pedagogicznego podejścia do dzieci.
W ujęciu E. Bojanowskiego ochronka miała być domem dla dzieci pozostających
bez opieki; miała uwolnić rodziców zmuszonych do zarobkowania poza domem od
pieczy nad nimi; miała chronić od zepsucia i nadawać właściwy kierunek ich
zaniedbanemu wychowaniu. Ponadto ochronki miały być strażnicami rodzimej
tradycji, prostoty i narodowych obyczajów. Przez tradycję rodzimą rozumiał
zwyczaje ludowe, które miały być starannie pielęgnowane, by lud widząc to, mógł
stamtąd czerpać przykłady do umiłowania wszystkiego co swojskie. Jego projekt
zakładał, że ochronki powinny być „ulgą dla wszystkich, a dla nikogo ciężarem”.
Ich organizacyjna struktura przewidywała trwałe podstawy materialne i
„niezależność od datkujących”.
W ochronkach bł. E. Bojanowski stosował metody odpowiednie dla wieku
dziecięcego,.
Cel i idea wychowania
Podstawą i najwyższym celem wychowania u Edmunda Bojanowskiego była idea
religijna, „by człowiek stał się obrazem i podobieństwem do Boga na ziemi”. Jest
to bardzo szerokie ujęcie celu, który uwzględnia wszechstronny rozwój
człowieka, jego elementy ludzkie i boskie. Na tym zbudował program nauki, pracy
i zabawy. Wszystkie środki i metody wychowawcze, które przyswajał
pracownicom ochronek, zmierzały do rozbudzenia w dzieciach wielkiej miłości
Boga, bliźniego i ojczyzny. Podkreślał również ważność samowychowania zarówno
opiekunek, jak i dzieci, wdrażanie ich do życia wewnętrznego i umiłowania dobra.
Dzieci miały kontrolować swoje postępowanie, codziennie robiąc z siostrą
rachunek sumienia, by poznawać i rozwijać dobro, a unikać zła. W konkretnym
działaniu wychowawczym dążył do stworzenia dziecku atmosfery rodzinnej. Sam
Bojanowski często zastępował dzieciom ojca: otaczał je czułą i troskliwą opieką,
okazywał wiele serdeczności i przywiązania. W chorobie sam podawał im
lekarstwa i opiekował się nimi. Nic więc dziwnego, że dzieci, odczuwając jego
życzliwość i miłość, nazywały go tatą.
W procesie wychowania Edmund Bojanowski uwzględniał to, że skupienie uwagi u
dziecka, zwłaszcza małego, nie trwa długo. Polecał więc, by „poważne” lekcje
przeplatać gimnastyką i śpiewem. Niegdyś zbierane przez niego pieśni ludowe o
niezaprzeczalnej wartości, wykorzystywał dla dzieci w ochronkach.
Dzieci, pracownice ochronek oraz lud wiejski przeprowadzał Bojanowski przez
szkołę świętych, zachęcając do naśladowania cnót poprzez czytanie żywotów
świętych.
Nauczanie według Bojanowskiego było jak gdyby powiązane z rytmem pór roku i
dni tygodnia. A także z całym rokiem liturgicznym. Tydzień zaplanowano w
następujący sposób: poniedziałek – zabawy i śpiewy z położeniem specjalnego
akcentu na miłość Boga; wtorek poświęcono Aniołom Stróżom; środę – zmarłym;
czwartek był całkowicie nacechowany radością eucharystyczną; w piątek
zaprzestawano zabaw, cały dzień przeznaczając na opowiadanie Męki Pańskiej;
sobota natomiast była poświęcona Matce Bożej, opiekunce ogniska domowego.
Ponadto te wiejskie małe dzieci uczyły się życia. Przy ochronkach uprawiały swoje
małe kawałki ziemi. Słoma do żłóbka na Boże Narodzenie pochodziła z ich „pól”.
Praktykowały dawanie jałmużny ubogim, a zimą… ptakom. Wszystkie te działania,
według Bojanowskiego miały także rozwijać i pogłębiać miłość do Boga, bliźnich,
zwierząt i roślin.
Znakomite jest w myśli pedagogicznej u Bojanowskiego to zintegrowanie natury i
religijności.
*można dodać informacje o miejscach, gdzie zgromadzone są informacje o
bł .E. Bojanowskim,(izby pamięci itp.)
6.Zabawa typu „Razem możemy więcej” (ćwiczenie uświadamiające zasady pracy
w grupie; m.in. potrzebę wyznaczenia lidera, sporządzenia planu, przydziału
zadań, zdolności do kompromisu).Zadaniem grup jest zbudowanie wieży z patyków
i kamyków – powinna być jak najwyższa i jednocześnie stabilna , funkcjonalna.
7.Krótkie przedstawienie czasów, w których żył i działał bł. E. Bojanowski.


rozbiory( Wielkopolska pod zaborem pruskim),
proces germanizacji – niszczenie kultury, tradycji, języka, wiary,
polskości, której utrzymanie było możliwe dzięki szerzeniu oświaty,
budzeniu świadomości narodowej i patriotyzmu.
*oświecić, rozproszyć ciemności - w których człowiek czuje się zwykle mniej
bezpieczny .
Pytanie do grup :”Kto to jest człowiek „światły”? ( przypuszczalne
odpowiedzi) np.





wykształcony
posiadający wiedzę
mądry
otwarty na świat i ludzi itp.
Pytanie do grup :”Kto to jest „obywatel”? ( przypuszczalne odpowiedzi)
np.




dba o dobro wspólne
troszczy się o innych
aktywny
wykształcony itp.
*definicja ze słownika: członek społeczności danego państwa, mający
prawa i obowiązki; stały mieszkaniec jakiegoś terenu, miasta, okolicy.
8.Zaproszenie do Ochronki - Czas na naukę! Lekcja kaligrafii.



Wszyscy uczestnicy warsztatów siadają w ławkach lub przy stolikach(blaty
przykrywamy gazetą lub papierem).
Ćwiczenia kaligraficzne:
a) rozdanie kartek formatu A4 nalanie tuszu do pojemników
b) rozdanie patyczków ze stalówką
c) ćwiczenia – szlaczki(kąt ustawienia stalówki – zwrócenie uwagi, że inną
grubość ma kreska pisana pod różnym kątem)
Prezentacja frag. filmiku „Demonstracja techniki zacinania gęsiego pióra”
lub demonstracja tej techniki
d) próba z gęsim piórem
*ćwiczenie rozluźniające dłoni i palców( dowolne np. zaciskanie i rozwieranie dłoni
itp.,),
 Prezentacja frag. filmiku „Samouczek kaligrafii” lub pokazanie sposobu
zapisu podstawowych liter podstawowych .
 Ćwiczenia w pisaniu liter - rozdanie kartek formatu A4 z wydrukowanymi
ćwiczeniami kaligraficznymi.
 Pisanie tekstu „na czysto”.
a) rozdanie Kartek formatu A4 w kolorze ecru z tłoczeniami
b) rozdanie tekstu wiersza W. Bełzy pt. „Katechizm polskiego dziecka”,
*wspólna recytacja wiersza W. Bełzy( jedna grupa czyta pytania , druga
odpowiedzi)
c) pisanie tekstu wiersza W. Bełzy pt. „Katechizm polskiego dziecka”,
zapisanie miejsca i daty warsztatów, podpisanie się imieniem i
nazwiskiem

Uczniowie przy pomocy prowadzącego sprzątają swoje stanowiska pracy.
9.Podsumowanie warsztatów.
Po skończonej pracy podsumowujemy krótko zajęcia. Wykonane prace stają się
własnością uczestników warsztatu.
Bibliografia:

Jachimska Małgorzata, „Grupa bawi się i pracuje”, Oficyna Wydawnicza
Unus, Wałbrzych,1994.

„Przewodnik. Śladami bł. Edmunda Bojanowskiego”, Zgromadzenie Sióstr
Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej, Wrocław,
2011.

www.kaligrafia.info.pl