Spis treści

Spis treści
Wstęp .................................................................................................................
Rozdział I. Wprowadzenie do teorii i polityki konkurencyjności
międzynarodowej .........................................................................
1. Podstawowe elementy analizy ......................................................................
2. Wokół istoty teorii i polityki gospodarowania ................................................
3. Główne kierunki rozwoju badań teoretycznych dotyczących
gospodarowania oraz funkcjonowania gospodarki państw i krajów
3.1. Od staroŜytności do fizjokratów ..............................................................
3.2. Podstawy dorobku klasyków ekonomii politycznej ...............................
3.3. Elementy wkładu K. Marksa i marksistów .............................................
3.4. Od klasyków ekonomii politycznej i K. Marksa do J.M. Keynesa ...
3.5. Główne elementy teorii J.M. Keynesa; „rewolucja keynesowska"
i zarys rozwoju ekonomii neoklasycznej ................................................
4. Intensyfikacja studiów nad konkurencyjnością międzynarodową
na przełomie XX i XXI wieku.........................................................................
Rozdział II. Przesłanki teoretyczne i zarys skutków konkurowania
róŜnorodnych podmiotów gospodarczych w okresie
ekonomii przedklasycznej ...........................................................
1. Początki teorii i polityki konkurowania w staroŜytności oraz zarys
podstawowych implikacji ..............................................................................
2. Doktryna ekonomiczna i konkurowanie we wczesnym średniowieczu ..
3. Merkantylizm i jego główne implikacje ........................................................
Rozdział III. Uwarunkowania, teoretyczne podstawy
i ogólne zasady konkurowania w skali międzynarodowej
w świetle ekonomii klasycznej .................................................
1. Zarys realiów gospodarczych w okresie działalności klasyków
ekonomii politycznej .....................................................................................
2. Główne idee klasyków dotyczące konkurowania
w skali międzynarodowej ..............................................................................
2.1. Zarys krytyki dorobku ekonomii przedklasycznej
w ujęciu A. Smitha ....................................................................................
2.2.DorobekD. Ricardo ..................................................................................
2.3. Dorobek J.S. Milla.....................................................................................
3. Ogólna ocena i główne implikacje .................................................................
Rozdział IV. Podstawowe elementy marksistowskiej koncepcji
konkurowania w skali międzynarodowej ................................
1. Wkład K. Marksa ...........................................................................................
2. Zarys rozwoju idei K. Marksa i F. Engelsa......................................................
3. Podstawowe róŜnice między gospodarką wolnorynkową i gospodarką
centralnie planowaną oraz najwaŜniejsze implikacje ....................................
4. Mechanizmy kształtowania międzynarodowej zdolności
konkurencyjnej oraz rozwoju powiązań zewnętrznych
w gospodarce wolnorynkowej i centralnie planowanej .................................
Rozdział V. Neoklasyczne ujęcia źródeł przewag konkurencyjnych
w wymianie międzynarodowej ..................................................
1. Teoria i zasada kosztów realnych ...................................................................
2. Teoria i zasada kosztów alternatywnych..........................................................
3. Teoria i zasada obfitości zasobów ...................................................................
4. Twierdzenia oparte na sformalizowanej wersji
teorii obfitości zasobów ..................................................................................
5. Neoklasyczna teoria międzynarodowych przepływów
czynników wytwórczych..................................................................................
6. Ogólna ocena ...................................................................................................
Rozdział VI. Konkurowanie w skali międzynarodowej
w świetle poglądów strukturalistów
i autorów tradycyjnej teorii wzrostu gospodarczego
oraz J.M. Keynesa i neokeynesistów ......................................
1. Poglądy strukturalistów .................................................................................
1.1. Pierwsze argumenty na rzecz protekcjonizmu ........................................
1.2. Początki teorii konkurowania w skali międzynarodowej
przy uwzględnieniu zróŜnicowanych poziomów
rozwoju gospodarczego .........................................................................
2. Konkurowanie w skali międzynarodowej według prekursorów
teorii wzrostu i rozwoju gospodarczego ........................................................
5
5
5
5
61
61
63
64
68
7
7
7
8
8
9
9
95
95
96
97
98
3. Konkurowanie w skali międzynarodowej według J.M. Keynesa
i jego zwolenników .........................................................................................
3.1. Zarys rozwaŜań J.M. Keynesa ................................................................
3.2. Poglądy pierwszych zwolenników ekonomii keynesowskiej ...................
4. Ogólna ocena....................................................................................................
Rozdział VII. Współczesne ujęcia teoretycznych podstaw
kształtowania się międzynarodowej konkurencyjności
poprzez uczestnictwo w handlu międzynarodowym .............
1. Teorie neoczynnikowe......................................................................................
2. Teorie neotechnologiczne ..............................................................................
2.1. Teoria luki technologicznej ....................................................................
2.2. Teoria cyklu Ŝycia produktów i sektorów..................................................
2.3. Teoria korzyści skali w sferze produkcji i zbytu ....................................
3. Teorie popytowo-podaŜowe ...........................................................................
3.1. Teoria podobieństwa preferencji ............................................................
3.2. Teoria zróŜnicowania produktów...............................................................
3.3. Teoria handlu wewnątrzgałęziowego i podstawowe modele
jego rozwoju ............................................................................................
4. Kształtowanie się przewag komparatywnych i konkurencyjnych krajów
w świetle współczesnego dorobku teorii handlu międzynarodowego ...
4.1. Teoria przewagi z tytułu dysponowania czynnikami wytwórczymi
i produktami oraz jej rozwinięcia ............................................................
4.1. Model R. Dornbuscha, S. Fischera i RA. Samuelsona ...........................
4.2. Model R. Ruffina jako ogniwo łączące teorię przewag
komparatywnych z teorią obfitości zasobów ............................................
5. Zasada przewag konkurencyjnych jako uniwersalna reguła
konkurowania w skali międzynarodowej ......................................................
gospodarczego
...................................
......................................
.................................
dowej
........................................
prekursorów
...................
95
95
96
97
98
Rozdział VIII. Teoretyczne podstawy aktywnego uczestnictwa
gospodarki narodowej we współczesnych obrotach
czynnikami wytwórczymi .....................................................
1. Pośrednie i bezpośrednie międzynarodowe przepływy
czynników wytwórczych ................................................................................
2. Międzynarodowe przepływy siły roboczej .....................................................
2.1. Istota oraz motywy i przesłanki ..............................................................
2.2. Zarys współczesnej teorii gospodarowania siłą roboczą .........................
2.3. Wstępne wnioski........................................................................................
103
103
105
109
111
112
114
115
116
119
122
124
125
127
137
137
140
146
147
151
151
153
153
154
158
3. Międzynarodowe przepływy kapitału ..............................................................
3.1. Istota i formy ...........................................................................................
3.2. Wstępna ocena skutków przepływów kapitału dla kształtowania się
międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej ...................
3.3. Przyczyny i skutki międzynarodowych przepływów kapitału
we współczesnej literaturze fachowej .....................................................
4. Międzynarodowe przepływy wiedzy technicznej ..........................................
4.1. Istota oraz formy i kanały przepływu ......................................................
4.2. Zarys powstającej teorii i implikacje .....................................................
5. Środowisko naturalne jako specyficzny czynnik wytwórczy
i zarys teorii gospodarowania nim....................................................................
5.1. Istota problemu .......................................................................................
5.2. Elementy teorii racjonalnego gospodarowania środowiskiem
naturalnym w skali międzynarodowej.......................................................
6. Próby ujęć syntetycznych.................................................................................
Rozdział IX. Międzynarodowa konkurencyjność gospodarek
narodowych w świetle teorii lokalizacji działalności
gospodarczej na świecie ...........................................................
1. Istota i główne załoŜenia tradycyjnej teorii lokalizacji działalności
gospodarczej na świecie ..................................................................................
2. Główne tezy prekursorów teorii lokalizacji działalności gospodarczej
dotyczące konkurowania w skali międzynarodowej........................................
3. Istota oraz kierunki rozwoju współczesnej teorii lokalizacji
działalności gospodarczej na świecie ..............................................................
4. Konkurowanie międzynarodowe w świetle rozwaŜań kontynuatorów
dorobku klasyków teorii lokalizacji ................................................................
5. Poglądy współczesnych oponentów rozwaŜań strukturalistów........................
6. Konkurowanie w skali międzynarodowej w świetle dorobku
zwolenników nowej geografii ekonomicznej ................................................
6.1. Zarys początków .....................................................................................
6.2. Istota i załoŜenia nowej geografii ekonomicznej ......................................
6.3. Wstępna ocena dorobku ...........................................................................
Rozdział X. Konkurowanie w skali międzynarodowej w świetle
współczesnej teorii wzrostu gospodarczego .............................
1. Istota i kierunki rozwoju współczesnej teorii wzrostu gospodarczego ..
1.1. Istota .......................................................................................................
161
161
164
166
170
170
173
177
177
179
192
201
201
203
207
208
215
219
220
221
223
227
227
227
1.2. Kierunki rozwoju...................................................................................... 228
2. Ogólne zalety i wady współczesnych modeli wzrostu gospodarczego ... 230
3. Wzrost gospodarczy i konkurencyjność międzynarodowa
z uwzględnieniem podstawowych elementów modeli
wzrostu endogenicznego ............................................................................... 232
3.1. Wpływ handlu zagranicznego .................................................................. 232
3.2. Wpływ zewnętrznych obrotów czynnikami produkcji ........................... 238
4. Endogeniczny postęp techniczny oraz konkurencyjność
międzynarodowa i wzrost gospodarczy ......................................................... 241
5. Wzrost endogeniczny i kształtowanie się międzynarodowej
konkurencyjności gospodarki narodowej ....................................................... 244
5.1. Model wzrostu endogenicznego z uwzględnieniem wymiany
międzynarodowej ................................................................................... 244
5.2. Podstawowe związki między wzrostem gospodarczym
i międzynarodową konkurencyjnością według modelu
G.M. Grossmana i E. Helpmana oraz jego uzupełnień ........................... 249
Rozdział XI. Infrastruktura instytucjonalno-instrumentalna
gospodarki światowej, rozwój polityki konkurowania
w skali międzynarodowej po II wojnie światowej
i zarys skutków............................................................................
1. Wprowadzenie ..............................................................................................
2. Istota, formy i przejawy internacjonalizacji Ŝycia gospodarczego
w XX wieku......................................................................................................
3. Wzrost znaczenia konkurowania instytucjonalnego ....................................
4. Polityka integracyjna i jej znaczenie .............................................................
5. Polityka wielkich korporacji transnarodowych i główne przejawy
ich działalności ..............................................................................................
6. Istota i dylematy polityki globalnej ...............................................................
264
267
Rozdział XII. Główne problemy i zarys polityki kształtowania
międzynarodowej konkurencyjności gospodarki narodowej
w warunkach współczesnej gospodarki światowej ................
1. Wprowadzenie ..............................................................................................
2. Kilka stylizowanych faktów ..........................................................................
3. Istota i cele narodowej polityki gospodarczej .................................................
4. Instrumenty krajowej polityki gospodarczej .................................................
5. Istota oraz instrumenty i środki zagranicznej polityki ekonomicznej ...
273
273
276
282
288
291
253
253
256
258
260
5.1. Zagraniczna polityka ekonomiczna jako część składowa
krajowej polityki gospodarczej i polityki sensu largo .............................. 291
5.2. Instrumenty makroekonomiczne zagranicznej
polityki ekonomicznej ............................................................................... 292
5.3. Sfery bezpośredniego oddziaływania krajowych
władz gospodarczych oraz instrumenty mikroekonomiczne
zagranicznej polityki ekonomicznej ....................................................... 299
6. Współczesne koncepcje kształtowania międzynarodowej
konkurencyjności gospodarki narodowej ....................................................... 304
6.1. Koncepcja strategicznej polityki handlowej .......................................... 305
6.2. Koncepcja zlokalizowanego konkurowania i konkurencyjności
międzynarodowej ................................................................................... 307
7. Uwagi końcowe................................................................................................. 312
Bibliografia
317