Refleksje na temat tureckiej rewolucji - recenzja - EMIDDLE

Refleksje na temat tureckiej rewolucji - recenzja - EMIDDLE

Portal i Kwartalnik Emiddle East
Refleksje na temat tureckiej rewolucji - recenzja
Autor: Marcin Pietrzyk
Refleksje na temat tureckiej rewolucji - recenzja
Jednym z bardziej znamiennych wydarzeñ XX wieku by³a rewolucja turecka, która nast±pi³a po rozpadzie Imperium
Ottomañskiego po I wojnie ¶wiatowej. Wielkie imperium rozpada³o siê stopniwo, a korzenie kryzysu pañstwa,
mo¿emy odnale¼æ ju¿ w XVIII-XIX wieku.
Ksi±¿ka "Reflections on the Turkish Revolution", autorstwa Peyami Safa, przybli¿a okoliczno¶ci rozpadu imperium i
powstania nowej Republiki Tureckiej w 1923 roku. Tekst turecki zosta³ ju¿ napisany w latach trzydziestych,
przet³umaczony pó¼niej na jêzyk angielski, mo¿na m.in. nabyæ w Mauzoleum Ataturka w Ankarze w formie
ksi±¿kowej.Zob. Zdjêcia z ANKARY
¬ród³o: Ataturk Arastirma Merkezi, Elektronic Magaza
W ksi±¿ce trudno spodziewaæ siê uwag krytycznych pod adresem rewolucji tureckiej, bowiem traktat ten mia³ niejako
przybli¿aæ cele rewolucyjne, czy te¿ promowaæ jej osi±gniêcia. Z tego punktu widzenia nie bêdzie to z pewno¶ci±
krytyczna, czy te¿ obiektywna publikacja po¶wiêcona rewolucji tureckiej, do jakich przywykli¶my na Zachodzie.
Tym niemniej ksi±¿ka jest bardzo interesuj±cym stadium formowania siê my¶li, koncepcji filozoficznej nowego pañstwa
- republiki. Autor siêga nawet do czasów antycznych, poszukuje korzeni narodu tureckiego oraz próbuje porównywaæ
cywilizacjê Wschodu i Zachodu. Wiele z tych uwag na pewno pozostanie kontrowersyjnych dla licznych badawczy m.in.
teza o tureckim pochodzeniu Awicenny, turecki wk³ad w cywilizacjê Sumerów, czy gloryfikowanie osi±gniêæ Czyngis
Chana, Attyli i Tamerlana , jako potomków tureckich. Pomimo tego w ksi±¿ce w sposób jasny zobrazowano koncepcje
nowego pañstwa, przes³anki jego utworzenia, stosunek do Zachodu i kultury europejskiej oraz przysz³o¶ci ¶wiata
islamu. Ze zrozumieniem nale¿y tak¿e przyj±æ uwagi Autora, ¿e Turkom potrzeba nowatorskiego spojrzenia na historiê
Turków, a nie przyjmowania jej jako wytworu mitów napisanych, wytworzonych przez przedstawicieli innych cywilizacji.
Jednym s³owem ksi±¿ka opisuje formowanie siê turkizmu, panturkizmu, czy nawet idei wielkiego Turanu. W momencie
rozpadania siê Imperium Ottomañskiego w pañstwie dominowa³y trzy nowe ideologie: zachodnia, islamska i turecka.Â
W oczywisty sposób osoby opowiadaj±ce siê za opcj± zachodni± promowa³y europejski styl ¿ycia, chcia³y
wprowadzenia europejskich standardów w dziedziny techniki, prawa etc. W wielu wypadkach westernizacja kojarzona
byla z potrzeb±Â modernizacji.
Cele poszczególnych orientacji pozostawa³y czêsto wspólne. I tak w przypadku modernizacji, podobnie silny
nacisk k³adli na ni± zwolennicy turkizmu, jak i opcji zachodniej. Jednocze¶nie turkizm akcetowa³, tak jak islami¶ci,
znacz±c±Â rolê islamu. Nacjonali¶ci tureccy uznawali islam za religiê Turków. Tym co ju¿ ró¿ni³o ich od islamistów
by³a chêæ zast±pienie alfabetu arabskiego - ³aciñskim. W przeciwieñstwie do islamistów domagali siê tak¿e
ograniczenia wp³ywu religii na sprawy pañstwowe, chc±c odst±piæ w tym wypadku od tradycji ottomañskiej. Podobnego
zdania byli zwolennicy westernizacji, którzy jeszcze w wiêkszym stopniu, ni¿ turki¶ci domagali siê wprowadzenia
ustawodawstwa europejskiego. Zarówno turki¶ci, jak zwolennicy opcji zachodniej, potêpiali poligamiê, ¿±dali
powa¿nych zmian w organizacji ustawodawstwa, ustroju pañstwa, usuniêcia tak¿e tego, co by³o szkodliwe w tradycji
islamskiej, szczególnie w rozumieniu promowania postêpu.
Odno¶nie idei nacjonalizmu tureckiego Autor przytacza nastêpuj±cy cytat:
"Pañstwem Turków nie jest Turcja,
Ani Turkiestan
Ich krajem jest rozleg³y Turan".
Koncepcja Turanu jest pojêciem mitycznym, tym niemniej badacze tureccy, tak¿e inni zgodzili siê, ¿e pradawn±
ojczyzn±Â Turków i ich przodków, by³y stepy Azji Centralnej. Turan mo¿e oznaczaæ tereny, gdzie Turkowie w ci±gu
wieków zaznaczyli swoj± obecno¶æ. Zwa¿ywszy, ¿e w poczet Turków zaliczani s± przez Autora i Attyla, Tamerlan, jak i
Czyngis Chan, te tereny mog³yby byæ wprost ogromne.
W kolejnej kwestii nale¿y wyt³umaczyæ tak¿e przes³anki wprowadzenia republiki w 1923 roku. Argumenty Autora id± w
tym w kierunku, aby wskazaæ na silne zwi±zki Turków z kultur± antyczn±, szczególnie greck±. Abstrahuj±c od opinii
wyra¿onej w ksi±¿ce, nale¿y jednak pamiêtaæ, ¿e w Turcji jest wiêcej zabytków greckich, ani¿eli w samej Grecji
(przyk³ad Troi).
http://www.test.emiddle-east.com
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 04:07
Portal i Kwartalnik Emiddle East
To w³a¶nie antyczni Grecy po raz pierwszy wprowadzili republikê, a w staro¿ytnym Rzymie republikanizm by³
oficjalnym ustrojem, ewenementem wówczas na tle innych despotii wschodnich. Z tego powodu Turcja mo¿e pozostawaæ
w czasach wspó³czesnych wa¿nym pomostem pomiêdzy Wschodem i Zachodem. W kwestii kultury antycznej
przypomniano tak¿e, ¿e to "Turkowie przypomnieli Europie o jej zapomnianym dziedzictwie antycznym, stymuluj±c w ten
sposób rozwój europejskiego Renesansu". A sta³o siê to zdaniem Safy za spraw± filozofów Awicenny, Faraby i
Averroesa.
Ciekawy pozostaje tak¿e opis fenomenu Europy i faktu bycia Europejczykiem. Zdaniem Peyami Safy Europejczyków
ukszta³towa³y trzy czynniki: kultura grecka, rzymska oraz chrze¶cijañstwo. Z tego powodu osoba bêd±ca pod
wp³ywem tych czynników, gdziekolwiek zamieszkuje, bêdzie nazywana Europejczykiem, a inna nawet mieszkaj±ca w
centralnej Europie, ale nie identyfikuj±ca siêz tymi warto¶ciami - Europejczykiem nazwana nie bêdzie.
Z innych jeszcze teorii wskazano, ¿e unifikacja Europy w ¶redniowieczu, tak¿e unifikacja poprzez papiestwo
oraz przeniesienie punktu ciê¿ko¶ci z Jerozolimy do Rzymu, uratowa³o Europê przed zalewem islamu.
Zachód, czyli Europa zawsze pozostawa³ zdecydowanie bardziej jednorodny (chrze¶cijañstwo), a tak¿e
racjonalistyczny, m.in. za spraw± wp³ywów greckich (rozwój geometrii) i rzymskich, natomiast Wschód zdecydowanie
bardziej niejednorodny (islam, buddyzm i hinduizm) oraz mistyczny.
¬ród³o:
Peyami Safa, Reflections on the Turkish Revolution, Ankara 1999.
Translated by Prof. Yulug Tekin Kurat, Ataturk Research Center.
Â
Zobacz tak¿eMAUZOLEUM ATTATURKA W ANKARZE
Â
http://www.test.emiddle-east.com
Kreator PDF
Utworzono 4 March, 2017, 04:07