pobierz plik
Transkrypt
pobierz plik
1 System Wspomagania Pracy Dyspozytora WindEx Łukasz Szymanowski Michał Szyszkowski Elbląg 2005 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 2 Spis treści: 1. Informacje ogólne o systemie WindEx……………………………3 1.1 1.2 1.3 1.4 Podstawowe funkcje systemu……….…………………………3 Opcjonalne funkcje systemu ……..……………………………4 Funkcje baz danych……………………………………………6 System bilansowania energii i mocy…………………………..7 2. Cechy systemu WindEx……………………………………………8 3. System dyspozytorski wieloserwerowy……………………………9 3.1 Rozproszenie funkcji pomiędzy serwery…………………..….9 3.2 Rozproszenie redundantnych serwerów…………………..…10 4. System dyspozytorki dwuserwerowy..……………………………11 5. Lokalne centrum dyspozytorskie…………………………………13 5.1 Funkcje udostępniane przez system……………………………13 6. Niezawodność i Bezpieczeństwo…………………………………20 7. Literatura…………………………………………………………20 PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 3 1. Informacje ogólne o systemie WindEx System wspomagania dyspozytora WindEx realizowany jest jako rozproszony system przetwarzania, oparty na systemie operacyjnym UNIX i dedykowanej bazie danych. Zegary serwerów synchronizowane są odbiornikiem DCF77 lub sygnałem satelitów systemu GPS. Pracuje w konfiguracji serwer(y) i terminale, z wykorzystaniem sieci komputerowej. 1.1 Podstawowe funkcje systemu • Prezentacja żywych schematów - pozwala na prezentację schematów sieci w przewijalnych oknach. • Manipulowanie obiektami na schematach - poprzez ręczną animację schematu lub automatyczną animację sygnałami telemechanicznymi. • Obsługa terminali - system może obsługiwać praktycznie nieograniczoną ilość terminali pracujących w różnych środowiskach (np. DOS, Windows 95, Windows NT, X-Windows). W systemach wieloserwerowych w razie utraty łączności z jednym z serwerów terminale automatycznie zestawiają i podtrzymują łączność z serwerem pracującym. • Prowadzenie wydruków prezentowanych danych - system umożliwia na bieżąco wydruk dziennika zdarzeń oraz wydruk zawartości okien terminala (całą planszę lub część widoczną w oknie). • Prowadzenie i obróbka dziennika zdarzeń - dziennik zdarzeń system tworzy na bieżąco zapisując wszelkie akcje związane ze zmianą stanu sieci elektroenergetycznej. W oknach dziennika może być prezentowana zarówno chronologiczna lista wszystkich zdarzeń jak i lista wybranych zdarzeń (poprzez odpowiednią filtrację zastosowaną przez użytkownika). Filtracja zdarzeń może dotyczyć danego pola, stacji lub danej grupy zdarzeń (np. wyłączniki). • Rejestracja i prezentacja pomiarów - wartości pomiarów spływających do systemu WindEx poprzez systemy nadzoru pracy sieci elektroenergetycznej rejestrowane są w bazie danych czasu rzeczywistego jako próbki z cechą czasu i mogą być prezentowane jako wartość pomiaru na makiecie lub w formie graficznych wykresów dwu- i trójwymiarowych, mogą być także wykorzystywane do tworzenia rozmaitych bilansów i sprawozdań rzeczywistych i historycznych. Ilość pamiętanych próbek zależy od możliwości pamięciowych serwerów. • Alarmowanie dyspozytora - system alarmuje dyspozytora o wszelkich nieprawidłowościach w stelemechanizowanej części systemu energetycznego poprzez listę alarmową. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 4 • System pomocy - pomaga dyspozytorowi w sprawnym posługiwaniu się systemem WindEx. 1.2 Opcjonalne funkcje systemu • Sprzęg międzymaszynowy do systemów podwójnych - stosowany jest w systemach zdwojonych w celach niezawodnościowych. Pozwala na współpracę serwerów ze sobą i synchronizuje ich bazy danych. • Sterowanie makietą dyspozytorską - umożliwia obsługę jednej lub kilku makiet dyspozytorskich. Istnieje możliwość sterowania "na ciemno" i "na jasno" dowolnej praktycznie ilości punktów świetlnych oraz wyświetlaczy numerycznych. • Blokady i sekwencje sterowań. umożliwia automatyzację typowych czynności łączeniowych składających się zwykle z wielu operacji sterowniczych. Sekwencje sterowań są wywoływane z listy powołanej niezależnie dla każdego pola. Poza pojedynczymi sterowaniami może zawierać: skoki warunkowe, uzależnienia czasowe, żądanie potwierdzeń użytkownika, itp. Proces generowania poleceń sterowniczych dyspozytor może obserwować w osobnym oknie. Jest możliwe przerwanie procesu w dowolnym momencie. Możliwe jest również wprowadzenie rozmaitych warunków dla pojedynczych sterowań - wówczas otrzymujemy moduł blokad sterowań. • Sprzęg z systemem telemechaniki - pozwala na obsługę urządzeń obiektowych, zarówno produkcji firmy Elkomtech, jak też produktów firm trzecich, pracujących w protokołach standardowych, takich, jak DNP3.0. Jednym z dostępnych protokołów jest protokół łączności trunkingowej. • Zdalny nadzór - polega na obsłudze terminala przez modem, również zwykły modem pocztowy. Pozwala na pracę z systemem również z domu. Usługa ta wykorzystywana jest też przez serwis dla nadzoru systemu. • Zdalny nadzór - polega na obsłudze terminala przez modem, również zwykły modem pocztowy. Pozwala na pracę z systemem również z domu. Usługa ta wykorzystywana jest też przez serwis dla nadzoru systemu. • Retransmisja między systemami dyspozytorskimi - pozwala na współpracę dyspozycji ze sobą, np. Rejon - Zakład. Połączenie o charakterze informatycznym (modem, światłowód etc.) udostępnia dwie usługi: - spontaniczną retransmisję wybranych zdarzeń i pomiarów - możliwość dostępu do funkcji zdalnego systemu, np. schematów, dzienników, baz danych Oba serwisy korzystają z tego samego łącza. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 5 • Arkusz kalkulacyjny czasu rzeczywistego - jest narzędziem umożliwiającym prowadzenie nawet bardzo złożonych obliczeń zarówno liczbowych (pomiary), jak i logicznych. Arkusz udostępnia także obiekty związane z czasem (np. pomiar na zadaną godzinę). W typowym zastosowaniu służy do wykonywania rozmaitych bilansów i przekrojów chwilowych, dobowych itp. Dane wejściowe są czytane bezpośrednio z bazy danych, dane wynikowe mogą być wyświetlane, zapisywane w bazie, a także eksportowane do innych narzędzi. Obecna wersja arkusza kalkulacyjnego posiada rozbudowany zestaw operatorów arytmetycznych, logicznych, funkcji matematycznych. Umożliwia tworzenie przekrojów dobowych bezpośrednio na ekranie jak w postaci raportów na drukarce. Możliwe jest również graficzne (skalowalne) przedstawianie tabel. Arkusz ma również wbudowane możliwości współpracy z bazami SQL. • Graficzna prezentacja pomiarów, analiza trendów - umożliwia użycie różnych wariantów krzywych, symboli do prezentacji dowolnego zestawu pomiarów. Korzystając z zarejestrowanych pomiarów w celu ich analizy można dokonywać prezentacji pomiarów bieżących i historycznych. Analiza trendów umożliwia porównanie aktualizowanych na bieżąco wykresów pomiarów celem określenia kierunku ich zmian. Pomiary analizowane są wybierane przez operatora przez zaznaczenie ich na schemacie sieci. • Analizator ciągów beznapięciowych - zaznacza na schemacie obiekty pozbawione zasilania, oraz wyświetla je w formie listy. Dla obiektów niezasilanych wskazuje potencjalne możliwości zasilania; dla obiektów zasilanych wskazuje, z jakiego pola w GPZ obiekt jest zasilany. • Analizator zwarć - alarmuje dyspozytora w przypadku próby załączenia uziemionej linii. System analizuje manipulację obiektami na schematach zarówno poprzez ręczną animację (obiekty niestelemechanizowane) jak i poprzez telesterowanie i wykrywając nieprawidłowości powiadamia dyspozytora przed wykonaniem manipulacji. Elementy uziemione zaznaczone są na planszach poprzez ich "podświetlenie". • Symulacja - umożliwia przeprowadzenie symulacji wykonania np. przełączeń w celu sprawdzenia skutków przeprowadzonej operacji przed faktycznym jej wykonaniem. Operacje te nie są zapisywane w dzienniku dyspozytora systemu. Jest istotnym uzupełnieniem do Analizatora ciągów beznapieciowych i Analizatora zwarć. • Generator raportów o wyłączeniach - wykrywa i rejestruje przerwy w zasilaniu każdego pola transformatorowego stacji SN/NN, dostarczając informacji między innymi o: czasie i rodzaju wyłączenia, liczbie transformatorów, które utraciły zasilanie wraz z listą ważnych odbiorców, mocy wyłączenia oraz sumie niedostarczonej energii. W trakcie usuwania awarii wszystkie informacje są na bieżąco uaktualniane, a po usunięciu przyczyny wyłączenia informacje są archiwizowane. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 6 • Prezentacja danych retrospektywnych - umożliwia wizualizację wartości pomiarów i stanu układu połączeń sieci z przeszłości. Zarejestrowane próbki i zdarzenia prezentowane są bezpośrednio na schemacie sieci. Umożliwia to później analizę stanu systemu energetycznego w rejestrowanym okresie. Można wywołać retrospekcję w żądanym momencie lub "poruszać się w czasie" od zdarzenia do zdarzenia z listy analizowanego dziennika, Częstość rejestracji określa użytkownik. Ilość próbek jest ograniczona rozmiarem systemu dyskowego. • Układ normalny - pozwala na zapamiętanie jednego lub wielu układów normalnych (np. lato / zima / układ eksperymentalny). Układ zapamiętany można przywołać na ekran, wprowadzić w nim zmiany, zapamiętać. Możliwe jest także porównanie układu zapamiętanego z bieżącym i wyświetlenie różnic. • Prezentacja grafiki wektorowej - pozwala na wyświetlanie na ekranach terminali animowanych skalowanych schematów, rysunków technicznych, map itd. Grafika może być importowana z innych narzędzi, takich, jak programy CAD, GIS etc. Istniejące dotychczas schematy modularne mogą być konwertowane do postaci wektorowej przy pomocy programu konwersji do standardu DXF. Tak przekształcone rysunki mogą być prezentowane w systemie wektorowym lub eksportowane do programów GIS, CAD itd. • System informacji technicznej - pozwala na kojarzenie informacji hipertekstowej HTML z dowolnymi obiektami energetycznymi. System stosuje się tam, gdzie zachodzi potrzeba zapamiętywania instrukcji i innych dokumentów nie mających charakteru bazy danych dotyczących prezentowanych obiektów (np. instrukcje przełączeń, instrukcje BHP dla stacji). System jest zgodny ze standardem zapisu informacji na stronach WWW w Internecie i zapisane informacje mogą być przeglądane przy pomocy standardowych przeglądarek internetowych. 1.3 Funkcje baz danych • Wewnętrzna tekstowa baza danych systemu - pozwala na przechowywanie paszportów obiektów widocznych na schemacie a także innych (np. grafik pogotowia, telefony do obsługi stacji). Możliwe są relacje między tablicami, np. stacja → transformator → typ transformatora • Interface do standardowej bazy SQL - pozwala na współpracę systemu z innym systemem przetwarzania, np. eksploatacja, GIS etc. przy wykorzystaniu wspólnej bazy danych. Niezbędny przy integracji systemów. • System narzędziowy - do ww. interfejsu umożliwia użytkownikowi samodzielne tworzenie i modyfikację aplikacji opartych na bazach danych SQL, pracujących w środowisku Ex. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 7 • • • • Dokumentacja ruchowa - podsystem umożliwiający prowadzenie dziennika operacyjnego i dziennika poleceń. Umożliwia wyeliminowanie dokumentacji "papierowej" z dyspozycji. System przyjmowania reklamacji - umożliwia przyjmowanie reklamacji, kojarzenie ich z obwodami, notowanie historii reklamacji. System planowania prac w sieci - pozwala na rejestrację planu prac rocznego / kwartalnego / miesięcznego, notowanie historii pozwoleń na prace i odmów. Baza danych nastaw zabezpieczeń SN - współpracuje z zabezpieczeniami typu BEL umieszczonymi w polach stacji energetycznych, umożliwia zdalny odczyt i przesyłanie nastaw parametrów zabezpieczeń. 1.4 System bilansowania energii i mocy System pobiera informacje o przepływie energii przez linie energetyczne rejestrowane przez koncentratory Ex-IMP. Dane są transportowane automatycznie do centrum przy wykorzystaniu istniejących łącz telemechaniki systemu WindEx (nie wymaga dodatkowych łącz), następnie są zapisywane i przetwarzane przy pomocy bazy danych SQL. System generuje raporty, wykresy i tabele energii i mocy piętnastoi jednominutowych, godzinnych, dobowych i miesięcznych. System uwzględnia wymagania wynikające ze stosowania taryfy hurtowej. 1.5 System WindEx Lite Skalowalna architektura systemu WindEx umożliwia realizację większości funkcji w środowisku DOS lub Windows, bez serwera UNIX. W szczególności można uruchomić w pełni funkcjonalny system na jednym niewielkim komputerze, również typu laptop. Rozwiązanie to pozwala na realizację niewielkich dyspozycji o mniejszej odpowiedzialności, stanowisk na posterunkach itd. 2. Cechy systemu WindEx Integracja systemów poszczególnych dyspozycji nadzoru w spójny system umożliwia pracę użytkowników na wspólnym zbiorze schematów, a co za tym idzie pełny podgląd na stan sieci wszystkich dyspozytorów a nie tylko dyspozytora z operatywną dyspozycją do danego wycinka obszaru. Wspólny zbiór schematów umożliwia także analizę źródła zasilania oraz grafu sieci zasilanych z tych źródeł dla całego nadzorowanego obszaru. Z drugiej strony praca na rozproszonej sprzętowo ale wspólnej logicznie bazie danych czasu rzeczywistego zwiększa bezpieczeństwo danych oraz możliwości korzystania z nich. Informacja o ruchu sieciowym gromadzona jest w „jednym miejscu” co bardzo ułatwia analizę zjawisk zachodzących na sieci, tworzenie statystyk, raportów i wykresów czy współpracę z zewnętrznymi systemami informatycznymi. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 8 System WindEx rozproszony terytorialnie Następną ważną cechą zintegrowanego systemu WindEx jest możliwość współpracy urządzeń obiektowych równoległymi drogami łączności poprzez różne węzły systemu. System zapewnia synchronizację danych przychodzących z telemechanik, mimo fizycznego podpięcia dróg łączności do serwerów w różnych lokalizacjach (rozproszony sprzęg z telemechaniką). Na koniec warto wspomnieć o wielodostępnym systemie edycyjnym kontrolującym jednoczesną pracę wielu osób. Dzięki tym cechom uzyskano możliwość: • elastycznej organizacji pracy służb dyspozytorskich w skali całego Zakładu czy Koncernu, • integracji systemu dyspozytorskiego z innymi systemami wspomagania (eksploatacyjnymi, inżynierskimi, GIS), zarządzania majątkiem sieciowym (np. SAP), • integracji systemu dyspozytorskiego ze zcentralizowanym punktem obsługi odbiorcy energii (TOK) • zwiększenia bezpieczeństwa i niezawodności systemu PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 9 3. System dyspozytorski wieloserwerowy System dyspozytorski WindEx dla kontroli rozległych sieci elektroenergetycznych zbudowany jest w oparciu o sieć współpracujących serwerów stanowiących węzły systemu. Redundantne serwery lub grupy serwerów mogą być rozmieszczone albo tradycyjnie w jednej dyspozycji, albo w dużej odległości od siebie, np. w różnych miastach. System może być stosowany w konfiguracji z rozproszeniem funkcji między serwery (wariant dla jednej dużej dyspozycji) lub/i z rozproszeniem redundantnych serwerów. Umożliwia to zastosowana technologia klient / serwer. 3.1 Rozproszenie funkcji pomiędzy serwery System przy dyspozycji głównej może być posadowiony na kilku serwerach, dzięki czemu można wydzielić funkcje ściśle dyspozytorskie, wspomaganie służb niedyspozytorskich i współpracę z systemami innych firm oraz funkcje komunikacyjne. Poszczególne serwery w normalnym stanie pracy realizują odrębne zadania, przy zachowaniu pełnej redundancji. Wszystkie serwery są połączone i dysponują taką samą bazą danych. Każda z maszyn może w każdej chwili przejąć rolę innej. Zintegrowany system WindEx – rozproszenie usług Zaletami takiego rozwiązania są m. in.: • odciążenie serwerów, które obsługują dyżurnych, • separacja użytkowników, • wydzielenie funkcji komunikacyjnych. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 10 3.2 Rozproszenie redundantnych serwerów WindEx oparty o koncepcję współpracujących, rezerwujących się i automatycznie synchronizujących serwerów umożliwia stworzenie rozproszonego terytorialnie systemu nadzoru. Rozmieszczone w różnych miejscowościach serwery lub grupy serwerów współpracują ze sobą w taki sposób, że każdy z nich dysponuje kompletem danych. Zintegrowany system WindEx w rozproszonej konfiguracji sprzętowej Tak zaimplementowany system umożliwia połączenie dyspozycji obszarowych w jeden spójny system, w którym: • każdy lokalny węzeł może pracować jako wyspa w razie awarii łączności, • każda telemechanika współpracuje z kilkoma węzłami, • każdy węzeł może przejąć nadzór nad siecią innego węzła, • terminale dyspozytorskie podłączone są do systemu dwutorowo – do serwera umieszczonego lokalnie oraz do serwera w sąsiednim węźle (zwykle obsługującego dyspozycję główną). WindEx w konfiguracji wieloserwerowej udostępnia użytkownikom funkcje umożliwiające łatwe wprowadzanie zmian organizacyjnych w służbach ruchowych i elastyczne przypisywanie obszarów działania do poszczególnych dyspozycji. Umożliwia współpracę z systemami zarządzania i analizy dysponując danymi całego obszaru nadzorowanej sieci. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 11 4. System dyspozytorski dwuserwerowy. System WindEx w standardowej wersji funkcjonuje w poszczególnych dyspozycjach jako niezależny system sterowania i nadzoru, który nadzoruje obszar sieci, podlegający jednej dyspozycji. Schematy przedstawiają stan sieci na określonym obszarze. Najważniejsze informacje są retransmitowane do dyspozycji nadrzędnej (obszarowej). Na podstawie danych gromadzonych w zasobach pamięciowych systemu WindEx można dokonywać różnego typu analiz, statystyk i raportów. Mogą one również być źródłem dla innych systemów ułatwiających pracę służb energetycznych. Stanowisko dyspozytorskie PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 12 W systemach obejmujących jedną dyspozycję preferuje się (w celach niezawodnościowych) konfigurację dwóch rezerwujących się serwerów i sieci terminali. Terminale dyspozytorskie mogą być dodatkowo połączone z serwerami łączami szeregowymi rezerwującymi łączność podstawową poprzez sieć. Na rysunku poniżej przedstawiono przykładową konfigurację systemu. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 13 5. Lokalne centrum dyspozytorskie. Na system nadzoru i sterowania obiektem elektroenergetycznym składają się: • na poziomie pola – rozproszone stacje telemechaniki (Slave RTU) i/lub zabezpieczeń cyfrowych, • na poziomie stacji (rozdzielni) - koncentrator (Master RTU), • oraz lokalny i/lub zdalne systemy dyspozytorskie. Lokalny system dyspozytorski WindEx-Lite umożliwia nadzór nad obiektem energetycznym z poziomu tegoż obiektu. W systemie gromadzone są dane cyfrowe i analogowe spływające z urządzeń obiektowych. Wszystkie dane (cechowane czasem) przechowywane są na dysku systemu przez okres czasu wybrany przez użytkownika (standardowo rok). System WindExLite realizowany jest jako rozproszony system przetwarzania, oparty na komputerze PC z systemem operacyjnym Windows 2000/XP i dedykowaną bazą danych. Pracuje w czasie rzeczywistym. Zegar komputera synchronizowany jest sygnałem satelitarnym systemu GPS. 5.1 Funkcje udostępniane przez system. • komunikacja z koncentratorem poprzez lokalną szynę danych Poprzez lokalną szynę danych odbywa się: • ciągły przesył informacji o położeniu (stanie) aparatury, • przesyłanie zdarzeń z cechą czasu (SOE), • cykliczna transmisja pomiarów, • odbiór zdarzeń z parametrem (np. prąd i odległość od miejsca zwarcia), • telesterowanie Tym samym łączem można także otrzymać: • zdalny dostęp do nastaw, • zdalny dostęp do rejestratorów, PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 14 • • zdalny dostęp do liczników i długoterminowa rejestracja energii, wizualizacja układu pracy sieci na schemacie synoptycznym System odzwierciedla stan stacji w czasie rzeczywistym. Schematy zawierające m.in. bieżące stany łączników i wartości pomiarów prezentowane są w przewijalnych i skalowalnych oknach. Każde okno można przewijać w dowolnym kierunku, można także skalować rysunek oraz dostosowywać skalę do zaznaczonego obszaru. Ilość okien i ich położenie na pulpicie zależy wyłącznie od użytkownika. Istnieje możliwość sekcjonowania i powiększania schematu synoptycznego stacji w celu otrzymania jednoznacznego, łatwo odczytywanego obrazu. Różne poziomy napięcia są rozróżnione poprzez różne kolory szyn. Do wizualizacji schematów można zastosować niestandardowe symbole graficzne, zaprojektowane przez użytkownika w celu prezentacji nietypowych rozwiązań. Urządzenia, które zostały wyłączone są wyróżnione zmianą stanu symbolu i zmianą barwy. Schematy synoptyczne są przygotowane przez wykonawcę. Istnieje możliwość edytowania schematów przez zamawiającego w miarę potrzeb. • wizualizacja pomiarów na schemacie synoptycznym oraz w standardowych tabelach Wartości odbieranych pomiarów rejestrowane są (jako próbki z cechą czasu) w bazie danych czasu rzeczywistego. System umożliwia rejestrację pomiarów z rozdzielczością 15 sek. Przekroczenie zadanej wartości generuje alarm ostrzegawczy. Wszystkie pomiary otrzymane z systemu telemechaniki mogą być prezentowane na schemacie. Zarejestrowane pomiary mogą być także wykorzystywane do tworzenia: graficznych wykresów dwu- i trójwymiarowych, rozmaitych bilansów, sprawozdań rzeczywistych i historycznych. Ilość pamiętanych próbek zależy tylko od rozmiaru systemu dyskowego. • graficzna prezentacja pomiarów, analiza trendów Umożliwia użycie różnych wariantów krzywych, symboli do prezentacji dowolnego zestawu pomiarów. Korzystając z zarejestrowanych pomiarów, w celu ich analizy, można dokonywać prezentacji pomiarów bieżących i historycznych. Analiza trendów umożliwia porównanie aktualizowanych na bieżąco wykresów pomiarów celem określenia kierunku ich zmian. Analizowane pomiary są wybierane przez operatora przez zaznaczenie ich na schemacie sieci. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 15 • komunikacja systemu z operatorem Komunikacja z operatorem odbywa się poprzez okna dialogowe oraz zestaw narzędzi na pasku terminalowym. Wszystkie informacje, komunikaty i opisy są w języku polskim z użyciem polskich znaków. • generowanie sygnałów ostrzegawczych i alarmów System alarmuje dyspozytora o wszystkich nowych zdarzeniach poprzez: • • mrugający symbol alarmu na pasku narzędziowym terminala, • podświetlenie na czerwono pola, którego dotyczy odebrane zdarzenie, • alarm dźwiękowy bądź słowny, • umieszczenie treści alarmu na liście alarmowej generowanie raportów System umożliwia generowanie raportów w postaci list, tabeli itp. przedstawiających różnorodne zestawienia np. bilansów bieżących oraz historycznych (na zadaną godzinę) • prowadzenie wydruków prezentowanych danych System umożliwia wydruk dziennika zdarzeń (na bieżąco lub wskazanego zakresu na żądanie), wydruk wygenerowanych raportów, bilansów oraz wydruk zawartości okien terminala (także hard copy). • rejestracja i prezentacja zdarzeń Rejestr zdarzeń jest tworzony na bieżąco poprzez zapis wszelkich akcji związanych ze zmianą stanu sieci elektroenergetycznej. Ilość zarchiwizowanych zdarzeń jest praktycznie nieograniczona (zależy tylko od pojemności dysku serwera). Wszystkie zdarzenia, na bieżąco w porządku chronologicznym, są zapisywane na drukarce. Zdarzenia są prezentowane w dzienniku zdarzeń w formie listy. Informacje, które zawiera każdy wiersz tej listy są poukładane w kolumny tematyczne. Komunikaty zawierają: PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 16 • czas i datę zdarzenia • poziom napięcia • źródło zakłócenia, • oznaczenie zakłócenia • dodatkowe objaśnienia Dziennik zdarzeń może być sortowany wg kolumn tematycznych (podstawowo wg czasu zdarzenia). Może być także filtrowany wg kategorii zdarzeń lub poziomu ich szczegółowości. Filtracja zdarzeń może dotyczyć danego pola lub całej stacji.W dzienniku można umieszczać dodatkowe informacje (sygnowane przez system czasem zapisu) w postaci kolejnego wiersza listy. Dziennik może być jednocześnie prezentowany w wielu oknach z różną treścią i sposobem jej filtracji. • automatyczna aktualizacja danych w przypadku awarii zasilania W przypadku utraty zasilania MMI zapamiętuje ostatni stan, dokonuje samoczynnego zwinięcia systemu, a po powrocie zasilania automatycznie odbudowuje system i odtwarza brakujące dane na podstawie danych zarejestrowanych przez koncentrator. • zdalny nadzór Polega na obsłudze MMI przez modem, również zwykły modem pocztowy. Usługa ta wykorzystywana jest przede wszystkim przez serwis dla nadzoru systemu. • System kontroli dostępu z wykorzystaniem kart elektronicznych Pozwala na przypisanie uprawnień, nie do terminala, lecz danej osoby. Na tym samym terminalu w różnym czasie mogą pracować osoby z różnymi uprawnieniami (np. dyspozytor z uprawnieniami do edycji i dyspozytor bez tych uprawnień). Karty używane są do zidentyfikowania operatora. Uprawnienia każdego operatora zapisane są w bazie danych. Wszelkie manipulacje na schematach (wstawianie, animacja, sterowanie) zostaną zarejestrowane z inicjałami osoby zgłoszonej poprzez czytnik. W przypadku braku karty w czytniku lub braku uprawnień system odmówi wykonania czynności obwarowanej uprawnieniami, natomiast manipulacje nie obwarowane uprawnieniami zostaną zapamiętane z numerem terminala, z którego zostały wykonane. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 17 • Sterowanie obiektem System Ex umożliwia przeprowadzanie operacji z centrum dyspozytorskiego na stacji oraz ze zdalnych centrów dyspozytorskich zgodnie z uprawnieniami. Sterowania mogą być realizowane w postaci: • prostego sterowania • sterowania sekwencyjnego ukierunkowanego na pole • sterowania sekwencyjnego ukierunkowanego na rozdzielnię System umożliwia zaprogramowanie i wywołanie pseudopolecenia sterowniczego jako składającego się z szeregu kroków typu: - oczekiwanie przez zadany czas na spełnienie warunków wejściowych - generowanie polecenia sterowniczego - ewentualne wywoływanie następnego kroku, jednego z kilku możliwych w zależności od warunków sprawdzanych w poprzednim kroku Jeżeli warunki początkowe dla kolejnego kroku nie zostaną spełnione po upływie założonego czasu oczekiwania, generowana jest informacja o błędzie. Wywołanie sekwencji oraz wykonanie każdego z kroków skutkuje odpowiednim zapisem w dzienniku. • sterowania zmianami nastaw zabezpieczeń (poprzez wybór banku nastaw w zakresie uprawnień operatorów stacji • zdalne sterowanie zmianą zaczepów transformatorów oraz wybranymi automatykami stacji • blokad logicznych • rozszerzenie zakresu akwizycji sygnałów, głównie z układów automatyki zabezpieczeniowej (stykowo bądź na drodze informatycznej) • Blokady i sekwencje sterowań Umożliwia automatyzację typowych czynności łączeniowych składających się zwykle z wielu operacji sterowniczych. Sekwencje sterowań są wywoływane z listy powołanej niezależnie dla każdego pola. Poza pojedynczymi sterowaniami może zawierać: skoki warunkowe, uzależnienia czasowe, żądanie potwierdzeń użytkownika, itp. Proces generowania poleceń sterowniczych dyspozytor może obserwować w osobnym oknie. Jest możliwe przerwanie procesu w dowolnym momencie. Możliwe jest również wprowadzenie rozmaitych warunków dla pojedynczych sterowań. Blokady sterowań umożliwiają PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 18 automatyczne odrzucenie sterowania wykonanego przez operatora systemu lokalnego lub systemu nadrzędnego w przypadku niespełnienia wymaganego warunku. Może on być również użyty do wzajemnego przekazywania sterowań między dwoma lub więcej centrami dyspozytorskimi. Jeśli sterowanie zostało wykonane przez dyspozytora przy niespełnionym warunku otrzymuje on odpowiednie ostrzeżenie wraz z możliwością jego przełamania i wysłania polecenia sterowniczego. • dokonywanie obliczeń arytmetycznych i logicznych w czasie rzeczywistym Argumentami obliczeń mogą być m.in. bieżące wartości pomiarów i stany łączników dostarczane przez system telemechaniki. Arkusz kalkulacyjny czasu rzeczywistego umożliwia także działania na wartościach historycznych (pomiary na zadaną godzinę). Do typowych zastosowań arkusza kalkulacyjnego w systemie WindEx należą: • monitorowanie stanu obciążenia sieci przez obliczanie bilansów bieżących oraz historycznych (na zadaną godzinę), • monitorowanie zmian (trendów) obciążenia sieci przez obliczanie zestawień z zadanych okresów, • bieżące umieszczanie w bazie danych wyliczonych wartości, prezentowanych następnie przez inne aplikacje, np. bilans stacji wyliczony z pomiarów w polach, wyświetlany na schemacie stacji, • bieżące wyliczanie sygnałów pomocniczych, np. sygnał stanu wyłączenia pola na podstawie sygnałów od poszczególnych łączników, sygnał pracy ludzi w stacji na podstawie ustawionych sygnałów o pracy ludzi w polach, • przetwarzanie danych niestandardowych, np. pozycja przełącznika zaczepów transformatora przekazywana kodem BCD Arkusz może równocześnie w różnych oknach na jednym bądź kilku terminalach prezentować inne dane, np. trendy dobowe z różnych dni, bilanse wymiany energii z różnych miesięcy, rozliczenia z różnymi klientami. Wyniki obliczeń mogą być na żądanie lub automatycznie eksportowane do innych programów (np. Excel). PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 19 • prezentacja danych retrospektywnych Umożliwia wizualizację wartości pomiarów i stanu układu połączeń z przeszłości. Zarejestrowane próbki i zdarzenia prezentowane są bezpośrednio na schemacie stacji. Umożliwia to później analizę stanu systemu energetycznego w rejestrowanym okresie. Można wywołać retrospekcję w żądanym momencie lub "poruszać się w czasie" od zdarzenia do zdarzenia z listy analizowanego dziennika. Częstość rejestracji określa użytkownik. Ilość próbek jest ograniczona rozmiarem systemu dyskowego. • porównanie z układem normalnym Pozwala na wizualizację stanu układu połączeń stacji zapamiętanego w przeszłości jako normalny lub zaplanowanego wcześniej jako wzorcowy, porównanie tego układu z bieżącym układem stacji i wskazanie różnic poprzez: okno z listą odstępstw, podświetlenie elementów na tle wygaszonego schematu, umieszczenie informacji o odstępstwie od wzorcowego układu w podpowiedzi systemowej (pojawiającej się w formie "dymku" po wskazaniu kursorem elementu schematu). Na podstawie listy odstępstw użytkownik może wygenerować raport w postaci pliku html i wydrukować go. System umożliwia rozbudowę do układu redundantnego poprzez rozszerzenie kanałów komunikacyjnych w jednostce polowej oraz dołożenie drugiego koncentratora na obiekcie. Programowo urządzenia są przygotowane do współpracy w układzie redundantnym. PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl 20 6. Niezawodność i Bezpieczeństwo Od systemów nadzoru wymaga się bezprzerwowej pracy, bezpieczeństwa otrzymywanych i przechowywanych danych oraz kontroli dostępu. Zastosowanie wspólnej logicznie bazy danych powoduje że: • serwery współpracują ze sobą w taki sposób, że każdy z nich dysponuje kompletem danych. Każdy węzeł (serwer) może przejąć nadzór nad siecią innego węzła. Terminale dyspozytorskie podłączone są do systemu dwutorowo np. do serwera umieszczonego lokalnie oraz do serwera w sąsiednim węźle • każdego węzła można kontrolować całą sieć, tzn. z dowolnego terminala systemu WindEx możliwe jest sterowanie dowolnym obiektem, o ile zgodne jest to z systemem uprawnień Drugim ważnym czynnikiem wpływającym na niezawodność pracy jest rezerwacja serwerów i dróg łączności. Zintegrowany system WindEx umożliwia pracę lokalnego węzła (serwer i lokalna sieć terminali) jako wyspa w razie awarii łączności oraz zapewnienia automatyczną synchronizację baz danych czasu rzeczywistego po odbudowie systemu łączności czy przywróceniu pierwotnej konfiguracji układu serwerów. Zapewnienia także synchronizację danych otrzymywanych z telemechanik współpracujących jednocześnie z kilkoma węzłami. 7. LITERATURA [1] strona internetowa www.elkomtech.pl PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory www.pdffactory.pl