System instytucjonalny UE po Traktacie z Lizbony Prof. dr hab

STUDIA
PODYPLOMOWE
"OCHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
1
1
2
System instytucjonalny UE
po Traktacie z Lizbony
Prof. dr hab. Sławomir Dudzik
7 listopada 2015 r.
2
CELE OSTATNIEJ REFORMY TRAKTATÓW
Przyjęty 21-22.06.2007 r. mandat negocjacyjny dla Konferencji Międzyrządowej 2007
wskazywał na 3 podstawowe cele reformy traktatów:
• zwiększenie efektywności funkcjonowania rozszerzonej Unii,
• umocnienie legitymacji demokratycznej Unii,
• umocnienie spójności działań zewnętrznych Unii
3
CELE SYSTEMU INSTYTUCJONALNEGO UE
Art. 13 TUE - ramy instytucjonalne mają na celu:
4
ZASADY SYSTEMU INSTYTUCJONALNEGO UE
1. Zasada demokracji przedstawicielskiej
2. Zasada przyznania uprawnień (kompetencji)
3. Zasada równowagi międzyinstytucjonalej
4. Zasada autonomii instytucjonalnej
5. Zasada lojalnej współpracy międzyinstytucjonalnej
6. Zasada otwartości
5
ZASADA DEMOKRACJI PRZEDSTAWICIELSKIEJ
Została wprost wyrażona w nowym traktacie o Unii Europejskiej (art. 10
ust. 1 – „Podstawą funkcjonowania Unii jest demokracja
przedstawicielska”)
6
Demokracja przedstawicielska jest realizowana na różnych poziomach i w
różnych formach:
7
Demokracja przedstawicielska – cd.
• Państwa członkowskie są reprezentowane w Radzie Europejskiej przez swoich
szefów państw lub rządów, a w Radzie UE przez swoje rządy:
– nieprzerwany łańcuch legitymacyjny (legitymacji demokratycznej) – możliwość
przypisania działań organów unijnych choćby pośrednio woli obywateli
– szefowie państw lub rządów i rządy odpowiadają demokratycznie przed
parlamentami narodowymi albo przed swoimi obywatelami
8
• parlamenty narodowe aktywnie przyczyniają się do prawidłowego
funkcjonowania Unii (art. 12 TUE):
9
b. czuwając nad poszanowaniem zasady pomocniczości zgodnie z
procedurami przewidzianymi w Protokole w sprawie stosowania zasad
pomocniczości i proporcjonalności;
10
d. uczestnicząc, w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości, w mechanizmach oceniających wykonanie polityk Unii w
tej dziedzinie, zgodnie z artykułem 70 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, oraz włączając się w polityczną kontrolę Europolu i ocenę
działalności Eurojustu, zgodnie z artykułami 88 i 85 tego Traktatu;
1
9
b. czuwając nad poszanowaniem zasady pomocniczości zgodnie z
STUDIA
PODYPLOMOWE
procedurami przewidzianymi
w Protokole
w sprawie stosowania zasad
CHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
pomocniczości "O
i proporcjonalności;
EUROPEJSKIEJ
I W PRAWIE POLSKIM”
10
d. uczestnicząc, w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości, w mechanizmach oceniających wykonanie polityk Unii w
tej dziedzinie, zgodnie z artykułem 70 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, oraz włączając się w polityczną kontrolę Europolu i ocenę
działalności Eurojustu, zgodnie z artykułami 88 i 85 tego Traktatu;
11
f. uczestnicząc we współpracy międzyparlamentarnej między parlamentami
narodowymi i z Parlamentem Europejskim, zgodnie z Protokołem w sprawie
roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej.
12
• instytucje UE mają obowiązek utrzymywać otwarty,
przejrzysty i regularny dialog ze stowarzyszeniami
przedstawicielskimi i społeczeństwem obywatelskim (np. konsultacje
Komisji) – art. 11 ust. 2 i 3 TUE
13
• TUE podkreśla rolę partii politycznych na poziomie europejskim jako
podmiotów przyczyniających się do kształtowania europejskiej świadomości
politycznej i wyrażania woli obywateli UE – art. 10 ust. 4 TUE
14
Demokracja przedstawicielska - cd. :
• każdy obywatel ma prawo uczestniczyć w życiu demokratycznym (w tym: prawo do
wypowiadania się, udział w publicznej wymianie poglądów we wszystkich
dziedzinach działania UE – art. 10 ust. 3, art. 11 ust. 1 TUE, art. 24 TFUE)
15
Demokracja przedstawicielska - cd. :
• prawo inicjatywy obywatelskiej (co najmniej milion obywateli UE ze znacznej liczby
państw członkowskich):
– art. 11 ust. 4 TUE, art. 24 akapit pierwszy TFUE;
– rozporządzenie PE i Rady nr 211/2011 z 16.02.2011 r. w sprawie inicjatywy
obywatelskiej – sygnatariusze inicjatywy pochodzą z co najmniej ¼ p.czł.
16
Inicjatywa obywatelska
wyrok Sądu UE w sprawie T-450/12, Alexios Anagnostakis [2015]
• fakt, iż wniosek [o rejestrację inicjatywy obywatelskiej] nie został zarejestrowany,
może wpłynąć na samą skuteczność ustanowionego w art. 24 akapit pierwszy TFUE
prawa obywateli do przedłożenia inicjatywy obywatelskiej. W związku z tym decyzja
taka powinna wyraźnie przedstawiać względy uzasadniające wspomnianą odmowę.
• Obywatelowi, który przedłożył proponowaną inicjatywę obywatelską, należy bowiem
umożliwić zrozumienie powodów, dla których nie została ona zarejestrowana przez
Komisję. Zadaniem Komisji, do której złożono proponowaną inicjatywę obywatelską,
jest ocena, lecz także uzasadnienie swej decyzji o odmowie, zważywszy na jej wpływ
na skuteczne wykonywanie prawa ustanowionego przez traktat. Wynika to z samego
charakteru tego prawa, które, jak wynika z motywu 1 rozporządzenia nr 211/2011,
ma wzmacniać obywatelstwo Unii i usprawniać demokratyczne funkcjonowanie Unii
poprzez uczestnictwo obywateli w życiu demokratycznym Unii
17
ZASADA PRZYZNANIA UPRAWNIEŃ (KOMPETENCJI)
Zasada przyznania kompetencji na rzecz UE – art. 1, art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 1-2 TUE
Każda z instytucji działa (art. 13 ust. 2 TUE):
• w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy Traktatów
• zgodnie z procedurami określonymi w Traktatach
• na warunkach określonych w Traktatach
• w celach określonych w Traktatach
18
ZASADA RÓWNOWAGI MIĘDZYINSTYTUCJONALNEJ
2
Zasada przyznania kompetencji na rzecz UE – art. 1, art. 4 ust. 1, art. 5 ust. 1-2 TUE
STUDIA
PODYPLOMOWE
Każda z instytucji"O
działa
(art. 13 ust. 2 TUE):
CHRONA ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
• w granicach uprawnień
przyznanych
jej na mocy Traktatów
EUROPEJSKIEJ
I W PRAWIE POLSKIM”
• zgodnie z procedurami określonymi w Traktatach
• na warunkach określonych w Traktatach
• w celach określonych w Traktatach
18
ZASADA RÓWNOWAGI MIĘDZYINSTYTUCJONALNEJ
19
Wyrok ETS w sprawie 9-56, Meroni [1958]
Podstawowe wymogi prawne delegowania kompetencji w prawie UE:
20
•delegacja kompetencji nie może być domniemana i wymaga wyraźnej
decyzji organu delegującego w tej sprawie
21
Wyrok ETS w sprawie 9-56, Meroni…
22
Wyrok ETS w sprawie 9-56, Meroni…
23
Wyrok ETS w sprawie C-70/88, PE v. Rada („Czernobyl”)[1990]:
„Ustanawiając system podziału kompetencji między różne instytucje
Wspólnot, przypisując instytucji jej własną rolę w strukturze
instytucjonalnej i wykonywaniu zadań powierzonych Wspólnotom,
Traktaty stworzyły równowagę instytucjonalną.
24
Wymaga ona także, aby było możliwe penalizowanie wszelkich
ewentualnych naruszeń tej zasady.
25
Trybunał, którego zadaniem na mocy Traktatów jest zapewnienie
przestrzegania prawa przy wykładni
i stosowaniu Traktatu, musi zatem być zdolny do utrzymania równowagi
instytucjonalnej, i w tym celu musi mieć możliwość kontroli przestrzegania
prerogatyw różnych instytucji przy pomocy środków prawnych.”
26
ZASADA AUTONOMII INSTYTUCJONALNEJ - art. 13 ust. 2 TUE
Każda instytucja dysponuje wyznaczoną przez traktaty autonomią
niezbędną do wykonywania jej zadań.
27
Oznacza to w szczególności uprawnienie każdej instytucji do:
28
ZASADA LOJALNEJ WSPÓŁPRACY MIĘDZYINSTYTUCJONALNEJ – art. 13 ust.
2 TUE
29
ZASADA OTWARTOŚCI – art. 1 i art. 10 ust. 3 TUE oraz art. 15 ust. 1 TFUE
Instytucje, organy i jednostki organizacyjne UE zostały zobowiązane do:
30
Zasadę otwartości realizuje:
31
INSTYTUCJE, ORGANY I JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE UE
32
Organy doradcze
33
Organ finansowy (wyspecjalizowany): Europejski Bank Inwestycyjny
Organy międzyinstytucjonalne
34
Agendy (agencje) Unii Europejskiej (organy zdecentralizowane) np.:
3
30
Zasadę otwartości realizuje:
31
STUDIA PODYPLOMOWE
INSTYTUCJE, ORGANY I JEDNOSTKI
ORGANIZACYJNE UE
32
Organy doradcze EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
33
Organ finansowy (wyspecjalizowany): Europejski Bank Inwestycyjny
"OCHRONA
ŚRODOWISKA W PRAWIE
UNII
Organy międzyinstytucjonalne
34
Agendy (agencje) Unii Europejskiej (organy zdecentralizowane) np.:
35
Agendy (agencje) Unii Europejskiej…
36
RADA EUROPEJSKA
37
1974 – pierwszy raz zgromadzenie szefów państw
i rządów przyjęło miano „Rady Europejskiej”
Traktat z Lizbony zaliczył Radę Europejską do instytucji UE
Podstawy prawne działania - art. 15 TUE oraz art. 235-236 TFUE
Regulamin wewnętrzny Rady Europejskiej – decyzja RE z dnia 1 grudnia
2009 r.
38
Siedziba – początkowo brak stałej siedziby; po rozszerzeniu z 2004 r. wszystkie sesje w Brukseli (wyjątkowo, za jednomyślną zgodą Rady ds.
Ogólnych lub Komitetu Stałych Przedstawicieli – w innym miejscu).
39
Charakter organu: organ międzyrządowy, organ decyzji politycznych
(głównie), niekadencyjny
Skład Rady Europejskiej:
- szefowie państw lub rządów p.czł.,
- przewodniczący Rady Europejskiej,
- przewodniczący Komisji.
W pracach uczestniczy wysoki przedstawiciel UE ds. zagranicznych i polityki
bezpieczeństwa.
Jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą
podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku
przewodniczącego Komisji – członek Komisji.
40
Przewodniczący Parlamentu Europejskiego może zostać zaproszony przez
Radę Europejską w celu jego wysłuchania.
Taka wymiana poglądów odbywa się na początku posiedzenia Rady
Europejskiej, chyba że Rada Europejska jednomyślnie postanowi inaczej.
41
Organizacja wewnętrzna. Administracja:
Przewodniczący Rady Europejskiej – Donald Tusk (wybrany jednogłośnie w 2014 r. na
2,5-letnią kadencję)
przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace;
42
• wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej;
43
• przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego
posiedzenia Rady Europejskiej.
44
Radę Europejską wspomaga Sekretariat Generalny Rady.
4
41
Organizacja wewnętrzna. Administracja:
Przewodniczący Rady Europejskiej – Donald Tusk (wybrany jednogłośnie w 2014 r. na
STUDIA PODYPLOMOWE
2,5-letnią kadencję)
"OCHRONA
ŚRODOWISKA
W PRAWIE
przewodniczy Radzie
Europejskiej
i prowadzi jej
prace; UNII
42
• wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej;
43
• przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego
posiedzenia Rady Europejskiej.
44
Radę Europejską wspomaga Sekretariat Generalny Rady.
45
Przewodniczący RE posiada także swój gabinet (ponad 30 osób).
46
Tryb działania Rady Europejskiej:
47
Tryb działania…
48
Funkcje i wydawane akty:
Art. 15 ust. 1 TUE
49
Akty polityczne Rady Europejskiej nie podlegają kontroli ze strony
sądownictwa unijnego
(np. orzeczenie ETS w sprawie C-253/94 P, Roujansky v. Council of the
European Union – skarga p-ko deklaracji Rady Europejskiej w sprawie
wejścia w życie TUE).
50
RE przyjmuje jednak także akty prawne, np.
Artykuł 236 TFUE Rada Europejska przyjmuje większością kwalifikowaną:
EUROPEJSKIEJ
I W PRAWIE POLSKIM”
a) decyzję ustanawiającą wykaz składów Rady innych
niż Rady do Spraw
Ogólnych i Rady do Spraw Zagranicznych, zgodnie z artykułem 16 ustęp 6
Traktatu o Unii Europejskiej;
b) decyzję dotyczącą prezydencji składów Rady, z wyjątkiem Rady do
Spraw Zagranicznych, zgodnie z artykułem 16 ustęp 9 Traktatu o Unii
Europejskiej.
51
Art. 48 ust. 6 i 7 TUE
Rada Europejska decyduje w sprawie uproszczonych zmian traktatów
52
Akty Rady Europejskiej zmierzające do wywarcia skutków prawnych wobec
podmiotów trzecich podlegają kontroli Trybunału (art. 263 TFUE).
Kontroli Trybunału podlega także bezczynność Rady Europejskiej (art. 265
TFUE).
53
PARLAMENT EUROPEJSKI
54
Zgromadzenie Ogólne (EWWiS)
Zgromadzenie (zwane „Zgromadzeniem Parlamentarnym”) - EWG
1962 – Parlament Europejski
1976 - Akt o powszechnych wyborach bezpośrednich
do PE
1979 – pierwsze wybory bezpośrednie
55
Podstawy prawne – art. 14 TUE, art. 223-234 TFUE, Regulamin proceduralny
decyzja PE z 28 września 2005 r. w sprawie przyjęcia statutu posła do
parlamentu Europejskiego
5
1962 – Parlament Europejski
STUDIA
PODYPLOMOWE
1976 - Akt o powszechnych
wyborach bezpośrednich
"OCHRONA ŚRODOWISKA
W PRAWIE UNII
EUROPEJSKIEJ
do PE
I W PRAWIE POLSKIM”
1979 – pierwsze wybory bezpośrednie
55
Podstawy prawne – art. 14 TUE, art. 223-234 TFUE, Regulamin proceduralny
decyzja PE z 28 września 2005 r. w sprawie przyjęcia statutu posła do
parlamentu Europejskiego
decyzja Prezydium PE z 19 maja i 9 lipca 2008 r. (ze zm.) ustanawiająca
przepisy wykonawcze do Statutu posła do Parlamentu Europejskiego
56
Sposób ukonstytuowania – wybory
Prawo wyborcze:
Akt o powszechny wyborach bezpośrednich (ostatnia zmiana - 2002 r.)
Prawo głosowania i kandydowania w wyborach do PE stanowi jedno z
uprawnień składających się na instytucję obywatelstwa UE – art.20 ust. 2
lit.b), art.22 ust.2 TFUE
57
Prawo wyborcze – cd.
• Art.14 ust. 3 TUE – wybory powszechne, bezpośrednie, wolne i tajne
• dyrektywa nr 93/109/WE dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiająca szczegółowe warunki
wykonywania prawa głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu
Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w Państwie
Członkowskim, którego nie są obywatelami
58
Prawo wyborcze – cd.
• dyrektywa nr 93/109/WE dnia 6 grudnia 1993 r. ustanawiająca szczegółowe warunki
wykonywania prawa głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu
Europejskiego przez obywateli Unii mających miejsce zamieszkania w Państwie
Członkowskim, którego nie są obywatelami
• Art.223 ust.1 TFUE – jednolita ordynacja wyborcza do PE:
– inicjatywa PE,
– jednomyślność w Radzie UE
– zgoda PE (większość głosów spośród wszystkich posłów)
– zatwierdzenie przez państwa czł. zgodnie z krajowymi wymogami konstytucyjnymi
Do tej pory nie uchwalono jednolitej ordynacji
59
Siedziba: Strasburg
60
Charakter i skład organu:
61
• Status deputowanego: przedstawiciel obywateli UE; mandat wolny;
odnawialny;
nie można łączyć np. z:
mandatem krajowym (od 2004 r.),
funkcją czł. rządu p.czł.,
funkcją komisarza,
funkcją sędziego ETS,
funkcją Rzecznika Generalnego,
funkcją RPO i in.
62
Organizacja wewnętrzna. Administracja:
przewodniczący i prezydium (art. 14 ust. 4 TUE), komisje stałe (20) i
tymczasowe, grupy polityczne
Przewodniczącym PE jest Martin Schulz - Grupa Postępowego Sojuszu
6
funkcją czł. rządu p.czł.,
funkcją komisarza, STUDIA PODYPLOMOWE
funkcją sędziego
ETS,ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII
"OCHRONA
funkcją Rzecznika
Generalnego,
EUROPEJSKIEJ
I W PRAWIE POLSKIM”
funkcją RPO i in.
62
Organizacja wewnętrzna. Administracja:
przewodniczący i prezydium (art. 14 ust. 4 TUE), komisje stałe (20) i
tymczasowe, grupy polityczne
Przewodniczącym PE jest Martin Schulz - Grupa Postępowego Sojuszu
Socjalistów i Demokratów w Parlamencie Europejskim (poprzednio: Jerzy
Buzek - Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci).
Martin Schulz został wybrany na Przewodniczącego PE 17.01.2012 r. na 2,5letnią kadencję; 1.07.2014 r. wybór został ponowiony (pierwszy raz w
historii UE);
63
Przewodniczący PE Martin Schulz
64
Tryb działania: pracuje w trybie sesyjnym (pierwsza sesja – drugi wtorek
marca), uchwały zapadają co do zasady większością oddanych głosów,
kworum – 1/3 czł., głosowanie jawne, w tym imienne, wyjątkowo tajne
(sprawy personalne)
65
Funkcje:
prawodawcza
budżetowa
kontrolna (kontroli politycznej)
konsultacyjna
kreacyjna
66
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH
(obecnie: Emily O’Reilly)
67
Art. 228 TFUE - zajmuje się sprawami niewłaściwego administrowania
w działaniach instytucji, organów lub jednostek organizacyjnych Unii
Europejskiej
(z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości UE wykonującego funkcje
sądowe)
68
RADA UNII EUROPEJSKIEJ
69
Podstawy prawne:
70
Siedziba:
Bruksela (w kwietniu, czerwcu i październiku posiedzenia w Luksemburgu,
w wyjątkowych sytuacjach, na podstawie jednomyślnej zgody Rady lub
Coreper - w innym miejscu)
71
Rada należy do instytucji UE; organ międzyrządowy, kolegialny, brak
stałego składu, nie jest organem niezależnym
72
Obraduje w 10 różnych konfiguracjach:
73
Obraduje w 10 różnych konfiguracjach cd.:
74
Status członka: w RUE zasiadają przedstawiciele rządów państw
członkowskich szczebla ministerialnego upoważnieni do zaciągania
zobowiązań w imieniu państwa czł., które reprezentują oraz do
wykonywania prawa głosu
75
Organizacja wewnętrzna
Prezydencję Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują
uprzednio ustalone grupy trzech państw członkowskich (trio Prezydencji)
przez okres 18 miesięcy. Grupy te tworzone są na zasadzie równej rotacji
między państwami członkowskimi, przy uwzględnieniu ich różnorodności i
7
73
Obraduje w 10 różnych konfiguracjach cd.:
74
Status członka: w RUE zasiadają
przedstawiciele rządów państw
STUDIA PODYPLOMOWE
członkowskich "O
szczebla
ministerialnego
upoważnieni
do zaciągania
CHRONA ŚRODOWISKA W
PRAWIE UNII
zobowiązań w imieniu
państwa
czł.,
które
reprezentują
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM” oraz do
wykonywania prawa głosu
75
Organizacja wewnętrzna
Prezydencję Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, sprawują
uprzednio ustalone grupy trzech państw członkowskich (trio Prezydencji)
przez okres 18 miesięcy. Grupy te tworzone są na zasadzie równej rotacji
między państwami członkowskimi, przy uwzględnieniu ich różnorodności i
równowagi geograficznej w ramach Unii.
76
Każdy członek grupy kolejno, przez okres sześciu miesięcy, sprawuje
prezydencję wszystkich składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw
Zagranicznych. Pozostali członkowie grupy wspierają prezydencję we
wszystkich jej obowiązkach na podstawie wspólnego programu. Członkowie
grupy mogą przyjąć inne ustalenia między sobą.
77
Trio Prezydencji – 2011-2020
• 2011-2012 - Polska, Dania, Cypr
• 2013-2014 – Irlandia, Litwa, Grecja
• 2014-2015 – Włochy, Łotwa, Luksemburg
• 2016-2017 - Niderlandy, Słowacja, Malta
• 2017-2018 - Wielka Brytania, Estonia, Bułgaria
• 2019-2020 – Austria, Rumunia, Finlandia
78
Sekretariat Generalny na czele z sekretarzem generalnym Rady
79
Tryb działania:
faza przygotowawcza, posiedzenie Rady
80
Funkcje Rady:
sprawowanie ogólnego kierownictwa politycznego (w tym koordynacja
polityk gospodarczych państw członkowskich)
81
Tryb głosowania (na posiedzeniu, wyjątkowo w formie pisemnej, w tym w
trybie milczącej zgody)
82
Rodzaje wydawanych aktów:
83
Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich - COREPER:
organ pomocniczy Rady, odpowiedzialny za przygotowanie prac Rady
i wykonywanie zadań powierzonych mu przez Radę; może przyjmować
decyzje proceduralne w przypadkach przewidzianych w regulaminie
wewnętrznym Rady
84
Traktat Akcesyjny: Polska 27 głosów
85
Protokół (nr 36) w sprawie postanowień przejściowych: Polska 27 głosów
(do 31.10.2014 r.)
akty na wniosek Komisji - 255 głosów za + większość członków
• inne akty - 255 głosów za + co najmniej 2/3 członków
• procedura sprawdzenia - 62% ogółu ludności Unii
86
Traktat z Lizbony:
55% członków Rady zawierające co najmniej 15 z nich; Członkowie ci mają
przy tym reprezentować państwa członkowskie obejmujące co najmniej
65% ludności Unii (od 1.11.2014 r.). Mniejszość blokująca – co najmniej 4
członków Rady.
W przypadku, gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji lub wysokiego
przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa - 72%
członków Rady oraz 65% ludności.
8
• procedura sprawdzenia - 62% ogółu ludności Unii
86
Traktat z Lizbony:
STUDIA PODYPLOMOWE
55% członków"O
Rady
zawierające
co najmniej
15 zUnich;
CHRONA ŚRODOWISKA
W PRAWIE
NII Członkowie ci mają
przy tym reprezentować
państwa
członkowskie
obejmujące
co najmniej
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
65% ludności Unii (od 1.11.2014 r.). Mniejszość blokująca – co najmniej 4
członków Rady.
W przypadku, gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji lub wysokiego
przedstawiciela ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa - 72%
członków Rady oraz 65% ludności.
87
Do 31.03.2017r. każde państwo może zażądać głosowania większością
kwalifikowaną sprzed reformy.
88
Kompromis z Joaniny (deklaracja nr 7)
Decyzja Rady z dnia 13 grudnia 2007 r. odnosząca się do wykonania art. 9c
ust. 4 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 205 ust. 2 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej w okresie między dniem 1 listopada 2014
r. a dniem 31 marca 2017 r. i od dnia 1 kwietnia 2017 r. (2009/857/WE)
art. 9c ust. 4 to obecnie art. 16 ust. 4 TUE
art.. 205 ust. 2 to obecnie art. 238 ust. 2 TFUE
89
KOMISJA EUROPEJSKA
EWWiS - Wysoka Władza
1967 - jedna Komisja dla wszystkich trzech Wspólnot
90
Podstawy prawne:
91
Podstawy prawne cd.:
92
Siedziba: Bruksela (niektóre instytucje i służby - Luksemburg)
93
Komisja Europejska (2014-2019)
94
Charakter i skład organu: należy do instytucji UE, organ kolegialny
o charakterze ponadnarodowym, kadencyjny (5 lat)
95
Od 1 listopada 2014 r.:
96
Tryb powoływania i odwoływania: mianowani przez Radę Europejską
(głosowanie większością kwalifikowaną), po uprzednim zatwierdzeniu przez
Parlament Europejski
97
Członkostwo w Komisji ustaje na skutek:
98
Status członka: niezależny, działa w interesie Unii (sprawa Martina
Bangemana, sprawa E. Cresson)
99
Przewodniczący Komisji
Jean-Claude Juncker
100
Organizacja wewnętrzna
101
Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Federica Mogherini
102
Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
• powoływany przez Radę Europejską za zgodą przewodniczącego Komisji
• przewodniczy Radzie ds. Zagranicznych
• pełni funkcję jednego z wiceprzewodniczących
Komisji
• realizuje z upoważnienia Rady wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa
• czuwa nad spójnością działań zewnętrznych Unii
• odpowiada za obowiązki Komisji w dziedzinie stosunków zewnętrznych oraz
9
102
Wysoki Przedstawiciel ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa
STUDIA PODYPLOMOWE
• powoływany przez
Radę
Europejską
za zgodą
przewodniczącego Komisji
"OCHRONA ŚRODOWISKA
W PRAWIE UNII
• przewodniczy Radzie
ds. Zagranicznych
EUROPEJSKIEJ
I W PRAWIE POLSKIM”
• pełni funkcję jednego z wiceprzewodniczących
Komisji
• realizuje z upoważnienia Rady wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa
• czuwa nad spójnością działań zewnętrznych Unii
• odpowiada za obowiązki Komisji w dziedzinie stosunków zewnętrznych oraz
koordynację tych spraw
103
Administracja:
104
Tryb działania Komisji:
Komisja podejmuje decyzje:
105
Funkcje Komisji Europejskiej:
106
Rodzaje wydawanych aktów:
akty wiążące (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) i niewiążące
(obwieszczenia, komunikaty, zalecenia, opinie, białe i zielone księgi)
107
Podstawy prawne:
108
Trybunał Obrachunkowy:
109
Skład Trybunału Obrachunkowego
110
6-letnia kadencja
Niezależność członków TO.
Na czele TO stoi Prezes, wybierany spośród członków TO (na 3 lata);
obecnie – Vitor Manuel da Silva Caldeira
21.01.2014 r. wybrany na 3 kadencję
Członek TO z Polski - Augustyn Kubik
111
Mandat członka Trybunału Obrachunkowego ustaje na skutek:
112
Trybunał Obrachunkowy podejmuje decyzje na posiedzeniach (wyjątkowo
w procedurze pisemnej).
Decyzje TO (w tym dotyczące przyjęcia sprawozdań i opinii) zapadają
zasadniczo większością głosów członków. Pewne kategorie sprawozdań lub
opinii mogą być jednak przyjmowane przez specjalnie w tym celu
ustanowione wewnętrzne izby TO.
113
Podstawową funkcją Trybunału Obrachunkowego jest kontrola wykonania
budżetu UE. Kontrola obejmuje zarówno finanse samych instytucji UE, jak i
innych organów i jednostek organizacyjnych utworzonych przez UE „w
zakresie, w jakim akt założycielski nie wyklucza takiej kontroli” (art. 287
ust. 1 TFUE).
114
Trybunał Obrachunkowy kontroluje:
115
Efektem prac Trybunału Obrachunkowego są:
116
TO nie posiada kompetencji jurysdykcyjnych, nie może też nakładać
żadnych sankcji.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości lub nadużyć, prócz ich
wykazania w stosownym sprawozdaniu, TO przekazuje stosowne informacje
do Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).
117
EUROPEJSKI INSPEKTOR OCHRONY DANYCH
10
115
Efektem prac Trybunału Obrachunkowego są:
116
TO nie posiada "O
kompetencji
jurysdykcyjnych,
nie może
CHRONA ŚRODOWISKA
W PRAWIE
UNII też nakładać
żadnych sankcji. EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
STUDIA
PODYPLOMOWE
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości lub nadużyć, prócz ich
wykazania w stosownym sprawozdaniu, TO przekazuje stosowne informacje
do Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).
117
EUROPEJSKI INSPEKTOR OCHRONY DANYCH
Podstawy prawne: Rozporządzenie (WE) nr 45/2001 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2000 r. o ochronie osób fizycznych
w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje i organy
wspólnotowe i o swobodnym przepływie takich danych
118
EIOD jest niezależnym organem nadzoru odpowiedzialnym za zapewnienie,
że podstawowe prawa i wolności osób fizycznych, w szczególności prawo do
prywatności, są respektowane przez instytucje i organy unijne w
odniesieniu do przetwarzania danych osobowych.
119
EIOD jest wybierany spośród osób, których niezależność jest
niekwestionowana i o których wiadomo, że mają doświadczenie
i umiejętności wymagane do spełniania obowiązków europejskiego
inspektora ochrony danych, ponieważ na przykład należy lub należała do
organów nadzoru określonych w art. 28 dyrektywy 95/46/WE.
Od 4.12.2014 r. funkcję EIOD pełni Giovanni Buttarelli.
Zastępcą EIOD jest Wojciech Wiewiórowski
120
Kadencja: 5 lat (z możliwością ponownego powołania)
Przed upływem kadencji EIOD przestaje pełnić swą funkcję na skutek:
121
Niezależność EIOD:
122
Niezależność EIOD cd.:
123
Kompetencje: EIOD jest kompetentny:
124
Kompetencje. EIOD …
125
Kompetencje. EIOD …
126
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Traktat z Lizbony w niewielkim tylko stopniu zmodyfikował zasady działania TS UE
(reformy dokonał wcześniej traktat z Nicei)
• Państwa czł. zostały zobowiązane do ustanowienia środków niezbędnych do
zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem UE (art. 19
ust. 1 TUE)
127
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Trybunał Sprawiedliwości UE obejmuje (art. 19 ust. 1 TUE):
– Trybunał Sprawiedliwości
– Sąd
– sądy wyspecjalizowane (obecnie: Sąd ds. Służby Publicznej)
128
Stały Rzecznik Generalny dla Polski
• Deklaracja nr 38 wskazuje na możliwość uzyskania przez Polskę stałego Rzecznika
Generalnego (przy zwiększeniu liczby Rzeczników do 11)
• W takim przypadku Polska, podobnie jak ma to miejsce w przypadku Niemiec,
Francji, Włoch, Hiszpanii i Zjednoczonego Królestwa, nie będzie już uczestniczyć w
systemie rotacji (system rotacji będzie obejmował pięciu rzeczników generalnych
zamiast trzech).
11
– Sąd
STUDIA PODYPLOMOWE
– sądy wyspecjalizowane (obecnie:
Sąd ds. Służby Publicznej)
"OCHRONA
ŚRODOWISKA W PRAWIE
UNII
128
Stały Rzecznik Generalny dla Polski
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
• Deklaracja nr 38 wskazuje na możliwość uzyskania przez Polskę stałego Rzecznika
Generalnego (przy zwiększeniu liczby Rzeczników do 11)
• W takim przypadku Polska, podobnie jak ma to miejsce w przypadku Niemiec,
Francji, Włoch, Hiszpanii i Zjednoczonego Królestwa, nie będzie już uczestniczyć w
systemie rotacji (system rotacji będzie obejmował pięciu rzeczników generalnych
zamiast trzech).
129
Stały Rzecznik Generalny dla Polski
• 16 stycznia 2013 r. - Trybunał Sprawiedliwości wystąpił o zwiększenie liczby
rzeczników generalnych o trzy osoby.
• 25 czerwca 2013 r. - Rada UE postanowiła zwiększyć liczbę Rzeczników Generalnych
do dziewięciu z dniem 1 lipca 2013 r., oraz do jedenastu z dniem 7 października 2015
r.
• 16 października 2013 r. - przedstawiciele rządów państw członkowskich mianowali
Rzecznikiem Generalnym Prof. Macieja Szpunara, na okres od dnia 16 października
2013 r. do dnia 6 października 2018 r.
• 23 października 2013 r. – prof. Maciej Szpunar złożył ślubowanie i objął urząd
Rzecznika Generalnego
130
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Powołanie komitetu ds. opiniowania kandydatów na sędziów i rzeczników
generalnych w TS i Sądzie (art. 253 akapit pierwszy i art. 255 TFUE)
131
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Wprowadzenie zwykłej procedury ustawodawczej dla ustanawiania sądów
wyspecjalizowanych (art. 257 TFUE) – zwiększenie roli PE
• Możliwość nałożenia na państwo członkowskie przez TS sankcji finansowych już w
ramach procedury z art. 258 TFUE w przypadku uchybienia obowiązkowi
poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy przyjętej
zgodnie z procedurą ustawodawczą (art. 260 ust. 3 TFUE)
132
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Skarga na nieważność może dotyczyć także aktów Rady Europejskiej oraz aktów
organów i jednostek organizacyjnych UE zmierzających do wywarcia skutków
prawnych wobec osób trzecich (art. 263 TFUE)
• Analogiczne kompetencje Trybunału dotyczą zaniechania działania po stronie Rady
Europejskiej oraz organów i jednostek org.UE (art. 265 TFUE)
133
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Osoby fizyczne i prawne uzyskały możliwość wniesienia skargi do Trybunału na akty
regulacyjne, które dotyczą je bezpośrednio i nie wymagają środków wykonawczych
(art.. 263 TFUE)
• Pytania prejudycjalne sądów krajowych dotyczyć mogą także wykładni aktów
organów lub jednostek org.UE (art. 267 TFUE)
134
Trybunał Sprawiedliwości UE
• art. 269 TFUE - określa zasady kontroli sądowej aktów Rady Europejskiej i Rady
podejmowanych na podstawie art. 7 TUE (wyłącznie na wniosek zainteresowanego
państwa oraz wyłącznie co do przestrzegania postanowień czysto proceduralnych)
135
Trybunał Sprawiedliwości UE
• Art. 275 TFUE określa kompetencje Trybunału w sprawach wspólnej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa
• Art. 276 TFUE określa kompetencje Trybunału w sprawach dotyczących przestrzeni
wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
12
• art. 269 TFUE - określa zasady kontroli sądowej aktów Rady Europejskiej i Rady
podejmowanych na podstawie art. 7 TUE (wyłącznie na wniosek zainteresowanego
TUDIA
PODYPLOMOWE
państwa oraz wyłącznie coSdo
przestrzegania
postanowień czysto proceduralnych)
135
"OCHRONA
ŚRODOWISKA W PRAWIE
UNII
Trybunał Sprawiedliwości UE
EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM”
• Art. 275 TFUE określa kompetencje Trybunału w sprawach wspólnej polityki
zagranicznej i bezpieczeństwa
• Art. 276 TFUE określa kompetencje Trybunału w sprawach dotyczących przestrzeni
wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
13