PRAWO KONKURENCJI oraz POMOC PUBLICZNA

PRAWO KONKURENCJI oraz POMOC PUBLICZNA
Cz. I: PRAWO KONKURENCJI UE
Cz. II: POMOC PUBLICZNA
I.
Podstawy traktatowe i charakter prawny zakazów z tych
artykułów
Unijne reguły konkurencji odnoszą się do wszelkiego rodzaju przedsiębiorstw zarówno
prywatnych, jak i publicznych, działających na jednolitym rynku, w tym również do firm
mających swą siedzibę poza UE, jeśli ich praktyki oddziałują niekorzystnie na handel między
paostwami członkowskimi.
Prawo konkurencji obejmuje zasadniczo wszystkie dziedziny gospodarki. Jego zastosowanie
zostało traktatowo ograniczone tylko w przypadku rolnictwa (gdzie polityka konkurencji jest
podporządkowana celom Wspólnej Polityki Rolnej). Odrębne zasady konkurencji obowiązują
też w sektorze węgla i stali.
Pojęcie konkurencji
Brak definicji terminu „konkurencja”. Wytyczne wskazane w orzecznictwie ETS: przesłanki
skuteczności i wykonalności konkurencji, sprawa Societe Technique Miniere v.
Maschinenbau Ulm 56/65 (1966) – przedmiotem prawa konkurencji będą „wszelkie formy
aktywności, które mogą bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie wpływad
na funkcjonowanie rynku wewnętrznego, mogąc utrudniad realizację jego celów, a zwłaszcza
powodowad jego sztuczne podziały utrudniając integrację.”
II.
Przesłanki stosowania art. 101 i 102 TFUE wspólne dla obu
zakazów:
- praktyki są zakazane tylko przedsiębiorstwom;
- są zakazane tylko wówczas, gdy mają wpływ na handel między
państwami członkowskimi;
- są zakazane tylko wówczas, gdy zakłócają konkurencję na wspólnym
rynku
1. wpływ na handel między państwami członkowskimi - sprawa 56/65
Société Technique Miniere p. Maschinenebau Ulm: „na podstawie obiektywnych
czynników prawnych lub faktycznych można z wystarczającym stanem
prawdopodobieństwa przewidzieć, że dane porozumienie może mieć wpływ,
bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, na warunki
handlu między państwami członkowskimi”
2. Obwieszczenie Komisji zawierające wytyczne w sprawie pojęcia wpływu na
handel między państwami członkowskimi – reguła „odczuwalności”, Dz. Urz.
UE 2004 C 101/81
3. Eksterytorialne stosowanie wspólnotowego prawa konkurencji
sprawa ICI v. Komisja 48/69 (1972)
Woodpulp I 89, 104, 114, 116-117, 125-129/85 (1987) (obszar wykonania porozumieo).
4. Szeroka interpretacja pojęcia przedsiębiorstwo:
Pojęcie „przedsiębiorstwo”- „każda jednostka zaangażowana w działalnośd gospodarczą, bez względu na formę
prawną i sposób finansowania” spr. Höfner p. Macroton 41/90 (1991) oraz strukturę własności, spr.
Telemarketing v. CLT 311/84 (1985). Również kilka niezależnych prawnie podmiotów można uznad za
przedsiębiorstwo, jeśli „stanowią jednolitą organizacje elementów osobowych, materialnych i niematerialnych,
które realizują szczególny, długoterminowy cel gospodarczy” sprawa ICI p. Komisja 48/69 (1972).
5. Sankcja nieważności i jej zakres (ex nunc, erga omnes),:
Consten i Grundig 56 i 58/64 (1966).
Stosunek sankcji cywilnoprawnych do kar nakładanych przez Komisję.
III.
Zakaz porozumień antykonkurencyjnych (art. 101 TFUE)
1) formy zakazanej kooperacji przedsiębiorstw:
- porozumienia między przedsiębiorstwami
- decyzje związków przedsiębiorstw
- praktyki uzgodnione między przedsiębiorstwami
2) reguła de minimis
3) niezbędne ograniczenia konkurencji
4) zasada racjonalności (rule of reason)
5) rozróżnienie na porozumienia wertykalne i horyzontalne
6) najcięższe ograniczenia konkurencji (hard-core restrictions)
7) wyłączenie
spod
zakazu
porozumień
ograniczających
konkurencję (art. 101 ust. 3 TFUE) – przesłanki !
8) wyłączenia grupowe (tylko ogólnie)
9) odejście od wyłączeń indywidualnych ex ante
IV.
Zakaz nadużywania pozycji dominującej (art. 102 TFUE)
1) przesłanki zastosowania art. 102 TFUE (muszą być spełnione kumulatywnie):
a. dane przedsiębiorstwo lub grupa przedsiębiorstw
ma pozycję dominującą na rynku;
b. nadużywa tej pozycji;
c. nadużycie to ma wpływ na handel między państwami
członkowskimi
2) pojęcie rynku właściwego
i. - rynek właściwy produktowo
ii. - rynek właściwy geograficznie
iii. - rynek właściwy czasowo
3) pojęcie pozycji dominującej na rynku właściwym:
Sprawy:
6/72 Continental Can v. Komisja
27/76 United Brands p. Komisja
85/76 Hoffman-La Roche p. Komisja:
„pozycja siły ekonomicznej posiadanej przez przedsiębiorstwo, która umożliwia mu
zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym, przez stworzenie mu
możliwości działania w liczącym się zakresie niezależnie od konkurentów,
klientów, a w konsekwencji od konsumentów. Taka pozycja, inaczej niż w przypadku
monopolu lub quasi-monopolu, nie wyklucza pewnego zakresu konkurencji, ale
umożliwia przedsiębiorstwu, które z niej korzysta, określanie lub przynajmniej
współkształtowanie warunków, na jakich ta konkurencja może się rozwijać, a w każdym
razie zachowywanie się bez zważania na te warunki, nie ponosząc z tego tytułu żadnej
szkody”
4) kolektywna pozycja dominująca
Sprawy:
poł. T-68, 77 i 78/89 Societa Italiana Vettro p. Komisja (Italian Flat Glass)
T-102/96 Gencor p. Komisja
sprawa C-395/96 Companie Maritime Belge Transports p. Komisja
5) nadużywanie pozycji dominującej
6) sprawa 85/76 Hoffman-La Roche v. Komisja: „zachowania przedsiębiorstwa
dominującego, które może wpływać na strukturę rynku, na którym
konkurencja jest osłabiona właśnie z powodu operowania na nim danego
przedsiębiorstwa, i które utrudnia zachowanie istniejącej jeszcze na tym rynku
konkurencji lub jej rozwój, poprzez stosowanie środków, które odbiegają od
normalnej konkurencji w sferze dóbr lub usług, bazującej na jakości rezultatów
działań uczestników rynku”
7) odmowa dostępu do urządzeń kluczowych
V.
Zasady stosowania art. 101 i 102 – Rozporządzenie 1/2003 (Dz. Urz.
WE 2003 L 1/1)
5. Tradycyjnie publiczny charakter wspólnotowego prawa konkurencji a
prywatnoprawne wdrażanie wspólnotowego prawa konkurencji
1) potwierdzenie właściwości sądów krajowych do stosowania art. 101 ust. 1
TFUE oraz art. 102 TFUE
2) skutek bezpośredni horyzontalny art. 101 ust. 1 TFUE oraz art. 102 TFUE
Sprawy:
127/73 BRT v. SABAM
106/77 Simmenthal
C-231/89 Factortame
poł. C-295/04 i C-298/04 Manfredi
3) doktryna Courage (sprawa C-453/99 Courage v. Crehan) – odpowiedzialność
odszkodowawcza z tytułu naruszenia art. 101 lub art. 102 TFUE


podmiot indywidualny, nawet jeśli jest kontrahentem (drugą stroną umowy),
musi mieć możliwość egzekwowania skutków nieważności postanowień
umownych, które są niezgodne z art. 101 TFUE
art. 101 TFUE wyklucza możliwość stosowania reguły prawa krajowego, według
której podmiot będący stroną porozumienia ograniczającego konkurencję w
rozumieniu art. 101 TFUE nie może ubiegać się o wynagrodzenie szkody
spowodowanej obowiązywaniem tej umowy tylko dlatego, że był stroną tego
porozumienia
4) wzmocnienie roli sądów krajowych w procesie stosowania wspólnotowych
przepisów o ochronie konkurencji na podstawie Rozporządzenia 1/2003

art. 6 Rozporządzenia 1/2003: „sądy państw członkowskich są
właściwe do stosowania art. 101 i 102 TFUE (d. art. 81 i 82 TWE)”

jednolite stosowanie wspólnotowego prawa konkurencji – art. 16
Rozporządzenia 1/2003: orzeczenia sądów w państwach
członkowskich nie mogą być sprzeczne z wcześniejszą decyzją
Komisji lub decyzją rozważaną do podjęcia w toczącym się
postępowaniu
Cz. II: Pomoc publiczna
Pomoc paostwa
a) pojęcie pomocy paostwa – różnorodnośd form pomocy
b) zakaz pomocy paostwa jako reguła prawa wspólnotowego (art. 87 ust. 1 TWE (próg
100000 Euro otrzymanych na przestrzeni 3 lat)
c) pomoc dozwolona z mocy oprawa art. 87 ust. 2 TWE
d) pomoc dopuszczalna po uzyskaniu zgody Komisji art. 87 ust. 3 TWE
 pomoc regionalna
 pomoc sektorowa
 pomoc na realizację projektów w interesie europejskim
 pomoc przeznaczona na wsparcie kultury i dziedzictwa kulturowego
 pomoc przyznawana na podstawie decyzji Rady (na wniosek Komisji)
e) system kontroli pomocy paostwa w ramach art. 88 TWE – wyłączna kompetencja
Komisji do sprawowania kontroli nad już istniejącymi systemami pomocowymi oraz
nowymi projektami. Postępowanie kontrolne nowej pomocy: zgłoszenie, kontrola
wstępna do 2 m-cy, postępowanie kontrolne, decyzja Komisji
f) obowiązek zwrotu nielegalnej pomocy paostwa. Możliwośd zaskarżenia działao
komisji do SPI.