Standardy krajowe w pielęgniarstwie w Niemczech

Standardy krajowe w pielęgniarstwie w Niemczech.
Doświadczenia własne.
Dipl. Pflegewirtin Urszula Aleksy, Niemcy
Słowa kluczowe: standard krajowy, DNQP, jakość, proces tworzenia, wdrażanie
w praktykę
Krajowy standard stworzony przez ekspertów czy specjalistów w pielęgniarstwie (Nationaler
Expertenstandard in der Pflege) jest obowiązującą wytyczną dotyczącą świadczeń
pielęgniarskich w Niemczech. Cechami charakterystycznymi standardu jest:
- temat standardu, który odnosi się do diagnozy pielęgniarskiej, czyli do potencjalnego albo
aktualnego problemu pacjenta.
- wydanie standardu przez autoryzowaną jednostkę, którą stanowi DNQP (Deutsches
Netzwerk für Qualitätsentwicklung in der Pflege) - Niemiecka Sieć do Spraw Rozwoju
Jakości w Pielęgniarstwie).
DNQP jest to ogólnokrajowy zespół naukowców, ekspertów, specjalistów w pielęgniarstwie
z siedzibą na uczelni w Osnabrück, działający od 1999 roku oraz finansowany przez
Ministerstwo Zdrowia [1].
Głównym celem DNQP jest rozwój i wzmacnianie jakości świadczeń przez tworzenie
standardów, czuwanie nad procesem ich wdrażania oraz kontrolą rezultatów ich
implementacji. Ponadto bierze aktywny udział w badaniach związanych z metodami rozwoju
oraz pomiarem jakości.
DNQP kooperuje z Towarzystwem Pielęgniarskim DPR (Deutscher Pflegerat e.V.), instancją
polityczną BUKO-QS (Bundeskonferenz zur Qualitätssicherung in in Gesundheits- und
Pflegevesen e.V.) oraz Związkiem Obrony Praw Pacjenta.
Przez standard rozumiemy uzgodniony poziom wykonawstwa zmierzający do ideału, regułę,
normę, wzorzec [2].
Wielostronne spojrzenie na standard uwidacznia jego przydatność w zakresie:
- pracy naukowej

metody tworzenia i ewaluacji

poszerzania zasobu wiedzy sprawdzonej

instrument w Evidence Based Practice
- polityki zawodowej

sprecyzowanie świadczeń

odzwierciedlenie w gratyfikacji

aprobata społeczna
- zarządzania

wprowadzenie w praktykę

realizacja w praktyce

dopasowanie warunków pracy
- składu i budowy

pragmatyczny instrument
Zadaniem standardu krajowego jest podniesienie jakości świadczeń pielęgniarskich oraz
zapewnienie opieki na wysokim poziomie przez coraz doskonalszą praktykę pielęgniarską
w konkretnej sytuacji.
W tym właśnie celu standardy krajowe obejmują najważniejsze zagadnienia w działalności
pielęgniarki. Formułują konkretny problem i cel specyficzny dla danej sytuacji, np.:
adekwatna profilaktyka przeciwodleżynowa zapobiegająca powikłaniu „odleżyna“.
Dalszym, jednakże nieodzownym zadaniem standardu krajowego jest efektywne zaspokojenie
z
potrzeb
uwzględnieniem
ekonomicznego
wykorzystania
potencjału
ludzkiego.
Niezmiernie istotne jest zapewnienie EBN (Evidence-Based-Nursing), a przez to dalszy
rozwój pielęgniarstwa jako dziedziny naukowej.
Zasięg standardu obejmuje cały personel pielęgniarski (fachowców) każdej placówki Służby
Zdrowia (obszar) i wszystkich pacjentów albo ich określonej populacji (klienci) jednocześnie.
Z tematem standard nieodzownie związane jest pojęcie jakość.
Przez jakość rozumiany jest zespół cech produktu lub usługi, które wpływają na ich zdolność
do zaspokojenia określonej potrzeby. Stopień w jakim świadczona usługa przynosi pożądany
wynik [2].
Proces tworzenia i kontrola - audit jest dokładnie sformułowany przez DNQP i bazuje na
aktualnych metodach stosowanych w badaniach oraz pracach naukowych.
Postępowanie w toku opracowania standardu krajowego zawiera:

sprecyzowanie problemu,

pracę z literaturą przedmiotu,

konsultacje,

ustalenie stanowiska (konsensus),

opracowanie pierwszej wersji,

test w praktyce,

ewaluację wyników,

publikację opracowanego dokumentu.
Struktura gotowego standardu zawiera kryteria (mierniki) oraz odpowiednik ich wymogów
w oparciu o definicje jakości Donabediana z 1980 roku [3], w której to jakość znajduje
odbicie w trzech kryteriach (wymiarach) jednocześnie:
Organizacja/struktura (wymogi stawiane placówce służby
zdrowia oraz
pielęgniarce)
Proces (uogólnione wyliczenie czynności pielęgniarskich)
Wynik. (rezultat końcowy/outcome)
Kryteria zawierają praktyczne informacje jak osiągnąć/spełnić standard oraz są sprecyzowane
na 5 płaszczyznach.
Rezultat opisany w wyniku końcowym jest odzwierciedleniem celu.
Tabela nr 1. Skład i budowa standardu krajowego [1, 2]
Struktura
Proces
Wynik
Opisuje warunki, które są
Opisuje przebieg
Opisuje stan pacjenta i
istotne dla wyniku końcowego:
działań bazujących na stopień jego
procesie
zadowolenia.
pielęgnowania:
Konkretyzuje w jakim
W
- Personel
Y
- Wyposażenie
M
- Organizacja wewnętrzna
- zastosowanie wiedzy i osiągnięty cel:
O
- Procesy wewnętrzne
umiejętności
G
- Komunikacja/informacja
- nawiązanie kontaktu
- wynik interwencji
I
- Regulamin wewnętrzny
z pacjentem
pielęgniarskiej
- Tożsamość firmy
- zaplanowanie i
- konsenus współpracy
- Edukacja
realizacja procesu
lekarsko-pielęgniarskiej
- Sieć
pielęgnacji
- ustalenie następnego
stopniu został
celu
- zadowolenie klienta
Informacja zwrotna
Tabela nr 2. Przykład: Krajowy standad ekspertów „Pielęgnacja osób z raną przewlekłą” ;
płaszczyzna pierwsza [1,5] w tłumaczeniu autorki.
Struktura
Proces
Wynik
Pielęgniarka – posiada wiedzę Pielęgniarka – podczas wywiadu
Dokumentacja
oraz umiejętność
- zawiera
(anamnesa) zbiera dane o ranie,
komunikowania, dzięki krórym o rodzaju dolegliwości związanych
specyficzne
W
identifikuje osoby z raną
z raną oraz o możliwościach
informacje
Y
przewlekłą oraz problemy
pacjenta w zakresie samoopieki.
dotyczące
M
pielęgnacyjne zwiazane z
O
istnieniem rany.
G
I
stanu rany oraz
Kontaktujez pielęgniarką
stanu pacjenta
specjalistką w zarządzaniu ranami.
wraz z jego
Placówka –
wiedzą na
posiada regulamin ustalający
temat związany
zasady współdziałania w
z raną
opiece nad chorym z raną.
Dysponuje potrzebnym
personelem oraz
wyposarzeniem
Informacja
zwrotna
Informacja zwrotna na przykładzie krajowego standardu ekspertów „Pielęgnacja osób z raną
przewlekłą” zawiera dane czy:
pacjent jest przygotowany do samopielęgnacji
poprawa stanu pacjenta odzwierciedla się w poprawie jakości życia
dokumentacja odzwierciedla aktualny stan pacjenta
Proces wprowadzania standardu w praktykę przebiega wg wskazówek DNQP.
Planowana implementacja czyli okres próbny wersji pierwszej następuje w wybranych
placówkach Służby zdrowia i zajmuje 6 miesięcy. Kierownicy poszczególnych projektów
biorą udział w warsztatach na uczelni w Osnabrück . Celem spotkań jest wymiana informacji
oraz kontrola dotychczasowych poczynań. Każda uczestnicząca w implementacji placówka
przesyła swoje wyniki projektu do biura DNQP. Zebranie danych o projekcie przeprowadzane
jest na opracowanych przez ekspertów formularzach. Wyniki zbierane sa na podstawie
dokumentacji, wywiadu z kadrą oraz pacjentami. Analizowane dane dotyczą:

stanu rany i pacjenta,

współpracy między grupami zawodowymi,

warunków pracy,

stanu wiedzy kadry związanej z tematem standardu

zadowolenia pacjenta z opieki

wzmocnienia samoopieki.
Następnie DNQP dokonuje ewaluacji wszystkich projektów (w ciągu kolejnych 6 miesiecy)
oraz opracowuje wynik końcowy wraz z jego interpretacją, który jest podstawą dyskusji
w gronie fachowców. Konsensem ewaluacji jest oficjalne wydanie pełnego tekstu Standardu
w postaci wydania ISBN. Pierwsza publikacja standardu odbywa sie podczas konferencji
ogólnokrajowej przez grupę ekspertów z DNQP.
Dalsze wdrażanie standardów krajowych w praktykę zawodową odbywa sie przez zespoły
pielęgniarskie. DNQP przy współpracy kierowników projektów wspomagają wdrażające
zespoły. Związki oraz towarzystwa pielęgniarskie uwzględniają temat „Standardy krajowe”
w programach swoich konferencji, zjazdów a także szkoleń.
Standardy krajowe spotykają sie także z krytyką ze strony praktyków. Krytyka ostatniego
standardu „Pielęgnacja osób z raną przewlekłą” dotyczy [4]:
warunków pracy i zakresu obowiazków
kwalifikacji
wymogów stawianych dzisiejszej kadrze
edukacji przyszłej kadry
braku wpływu na refundację procedur
wpływu polityki na treść standardu (autonomia zawodu)
niechęci do zmian ze strony pacjentów, Kasy Chorych i innych
pojedyńczo samej treści standardu
Standardy narodowe ekspertów okazały sie dobrym wzorcem i instrumentem w praktyce
pielęgniarskiej. Przyjęte zostały przez praktyków, aczkolwiek również krytycznie przez nich
są spostrzegane. Przyczyniają się do ustabilizowania oraz ciągłego rozwoju jakości świadczeń
pielęgniarskich.
Piśmiennictwo:
1. www.dnqp.de
2. www. thieme.de/cne/inhalte/pflegestandards
3. Hoehl, Mechthild (Hrsg.):Gesundheits und Kinderkrankenpflege, Thiemes 2008, 3
Auflage
4. Moers,
Martin:
Ergebnisse
der
wissenschaftlichen
Begleitung;
11.
Netzwerkworkshop des DNQP in der Charite Universitätsmedizin Berlin,
27.02.09.
5. Deutsches Netzwerk für Qualitätsentwicklung in der Pflege: Sonderdruck
Expertenstandard Pflege von Menschen mit chronischen Wunden; Fachhochschule
Osnabrück 2008