docKomunikacja banków centralnych z otoczeniem na
download 
Reklamacja Transkrypt
Komunikacja banków centralnych z otoczeniem na
ANNALES U N I V E R S I TAT I S M A R I A E C U R I E - S K à O D O W S K A LU B LI N – P OL ONIA VOL. XLVI, 4 SECTIO H 2012 Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Teorii Pieniądza i Polityki PieniĊĪnej WIESàAWA PRZYBYLSKA-KAPUĝCIēSKA Komunikacja banków centralnych z otoczeniem na przykáadzie NBP The issue of central banks communication as exemplified by the National Bank of Poland Sáowa kluczowe: strategia bezpoĞredniego celu inflacyjnego, polityka informacyjna banków centralnych, projekcje inflacji, projekcje stopy procentowej, przejrzystoĞü polityki monetarnej Key words: direct inflation targeting, central banks information policy, inflation projections, projections of interest rates, transparency of monetary policy Bank centralny jest wiarygodny wówczas, gdy sektor prywatny wierzy, Īe bank centralny bĊdzie realizowaá to, co zapowiedziaá. A.S. Blinder WstĊp „StrategiĊ bezpoĞredniego celu inflacyjnego moĪna zdefiniowaü jako strategiĊ polityki pieniĊĪnej banku centralnego polegającą na zobowiązaniu banku centralnego do dbaáoĞci o stabilnoĞü cen, publicznego ogáaszania Ğredniookresowego celu inflacyjnego, prowadzenia jasnej, przejrzystej polityki informacyjnej, opierania decyzji o zastosowaniu odpowiedniego instrumentu polityki pieniĊĪnej na wielu róĪnych wskaĨnikach i danych o stanie gospodarki oraz ogáaszania prognozy inflacyjnej peániącej funkcjĊ celu poĞredniego.”1 1 W. Przybylska-KapuĞciĔska, Strategia bezpoĞredniego celu inflacyjnego w nowych krajach czáonkowskich Unii Europejskiej, [w:] BankowoĞü centralna od A do Z, NBP, Warszawa 2006, s. 102. WIESàAWA PRZYBYLSKA-KAPUĝCIēSKA 712 Od 1999 r. strategią polityki pieniĊĪnej w Polsce jest wáaĞnie strategia bezpoĞredniego celu inflacyjnego (BCI). Dokumentem wprowadzającym strategiĊ BCI w Polsce byáa ĝredniookresowa strategia polityki pieniĊĪnej na lata 1999–2003, usankcjonowana Uchwaáą Rady Polityki PieniĊĪnej z dnia 23 wrzeĞnia 1998 r. w sprawie Ğredniookresowej strategii polityki pieniĊĪnej na lata 1999–2003. W tym pierwszym dokumencie formuáującym zaáoĪenia strategii BCI w Polsce podkreĞlono istotnoĞü polityki informacyjnej NBP dla wáaĞciwej realizacji strategii. Polityka informacyjna NBP miaáa na celu, wedáug tego dokumentu, wspieraü realizacjĊ celu inflacyjnego na páaszczyznach ksztaátowania oczekiwaĔ inflacyjnych podmiotów gospodarczych oraz budowania zaufania do Narodowego Banku Polskiego. CzternaĞcie lat po wprowadzeniu strategii BCI naukowcy i praktycy z banków centralnych przeprowadzili wiele badaĔ, których wnioski mogą posáuĪyü do oceny postulatów o wpáywie polityki informacyjnej banków centralnych na oczekiwania inflacyjne oraz opiniĊ publiczną. Celem artykuáu jest weryfikacja, w jakim stopniu zaáoĪenia zawarte w strategii na lata 1999–2003 i strategii po 2003 r. znalazáy zastosowanie w faktycznej realizacji polityki informacyjnej NBP interpretowanej poprzez analizĊ przejrzystoĞci prowadzonej polityki monetarnej. W pierwszej czĊĞci artykuáu opisano narzĊdzia polityki informacyjnej NBP z punktu widzenia przejrzystoĞci instytucjonalnej i behawioralnej polityki pieniĊĪnej. W drugiej czĊĞci przeprowadzono analizĊ na podstawie wyliczonych wartoĞci indeksu Fry dla Polski, Sáowacji i Czech w latach 1999–2007. WydáuĪenie okresu badawczego nie byáo w kontekĞcie porównawczym moĪliwe, poniewaĪ Sáowacja weszáa 1 stycznia 2009 r. do strefy euro i zmianie ulegáa zawartoĞü jej Raportów o inflacji (publikacja projekcji inflacji dla obszaru euro) oraz charakter polityki informacyjnej (przygotowanie spoáeczeĔstwa na wejĞcie do strefy euro). Klamrą zamykającą artykuá jest zakoĔczenie prezentujące moĪliwe kierunki dalszego rozwoju polityki informacyjnej NBP. 1. PrzejrzystoĞü behawioralna i instytucjonalna polityki pieniĊĪnej NBP Przytoczona wyĪej definicja strategii BCI podkreĞla koniecznoĞü prowadzenia przejrzystej polityki pieniĊĪnej. Wybór strategii BCI wyjaĞniano m.in. tym, iĪ „cel polityki pieniĊĪnej jest jasno okreĞlony i zrozumiaáy dla otoczenia gospodarczego, […] system ten poprzez swoją otwartoĞü ogranicza moĪliwoĞü realizacji przez wáadze monetarne krótkookresowych celów w sferze realnej i pozwala na publiczną weryfikacjĊ kierunku i skutecznoĞci polityki pieniĊĪnej, przez co zwiĊksza jej wiarygodnoĞü”2. „Strategia zwiĊkszy ponadto przejrzystoĞü polityki pieniĊĪnej, a przez to umoĪliwi podejmowanie przez podmioty gospodarcze i gospodarstwa domowe bardziej racjo2 ĝredniookresowa strategia polityki pieniĊĪnej na lata 1999–2003, NBP, Warszawa 1999, s. 8. KOMUNIKACJA BANKÓW CENTRALNYCH Z OTOCZENIEM NA PRZYKàADZIE NBP 713 nalnych decyzji, a takĪe przyczyni siĊ do rozwoju rynku pieniĊĪnego i walutowego oraz instrumentów wystĊpujących na tych rynkach”3. „[…] strategia bezpoĞredniego celu inflacyjnego wymaga modyfikacji roli polityki informacyjnej NBP”4. Zarówno w strategii polityki pieniĊĪnej na lata 1999–2003 („wzrost znaczenia polityki informacyjnej banku centralnego poprzez bardziej aktywne táumaczenie podejmowanych decyzji”5), jak i w strategii po 2003 r. zostaáa podkreĞlona rola polityki informacyjnej NBP: „[…] wspieranie polityki pieniĊĪnej aktywną dziaáalnoĞcią informacyjną”6. „Strategia ta pozwala elastycznie reagowaü na wyzwania i zagroĪenia dla procesu ograniczania inflacji w krótkim i dáugim okresie przy wykorzystaniu wszelkich dostĊpnych instrumentów w stopniu daleko wiĊkszym niĪ w przypadku innych strategii polityki pieniĊĪnej. […] potrzebna jest taka zmiana polityki informacyjnej, która przekona spoáeczeĔstwo o determinacji banku centralnego w realizacji deklarowanego celu”7. W literaturze moĪna znaleĨü wiele prób zdefiniowania transparentnoĞci polityki monetarnej banków centralnych. Najlepiej jednak opisaü przejrzystoĞü banków centralnych poprzez jej cechy. Są nimi otwartoĞü, jasnoĞü przedstawiania i interpretacji informacji, jednolitoĞü pojmowania i szczeroĞü. Ponadto przejrzystoĞü nie powinna skupiaü siĊ gáównie na udzielaniu informacji, ale przede wszystkim na efektywnej komunikacji banku centralnego z sektorem prywatnym8. PrzejrzystoĞü banku centralnego naleĪy postrzegaü na dwóch páaszczyznach: instytucjonalnej i behawioralnej. Páaszczyzna instytucjonalna skupia siĊ na ujawnianiu informacji otoczeniu. Jest ona realizowana poprzez udostĊpnianie informacji zawartych w dokumentach banku centralnego. PrzejrzystoĞü behawioralna natomiast oznacza moĪliwoĞü zrozumienia przez podmioty gospodarcze kierunków i zasad dziaáania polityki monetarnej9. Jest ona realizowana takĪe poprzez np. dokumenty banku centralnego, ale juĪ takie, które otwarcie definiują kierunki i moĪliwe zachowanie siĊ podstawowych wskaĨników makroekonomicznych, w tym gáównie inflacji. Ma ona na celu ksztaátowanie oczekiwaĔ inflacyjnych poprzez zrozumiaáe ukazywanie kierunków polityki pieniĊĪnej i moĪliwej wielkoĞci przyszáej inflacji, tzw. inflation forecast targeting. Stąd teĪ do páaszczyzny przejrzystoĞci moĪna podejĞü jako do celów operacyjnych polityki informacyjnej banku centralnego: celu instytucjonalnego – przedstawienia zaáoĪeĔ prawnych, opinii, procesu decyzyjnego, oraz celu behawioralnego – okreĞlającego kierunki i mechanizmy obecnej i przyszáej polityki pieniĊĪnej. Z tego punktu widzenia bieĪące dokumenty NBP publikowane 3 Uchwaáa Rady Polityki PieniĊĪnej z dnia 23 wrzeĞnia 1998 r. w sprawie Ğredniookresowej strategii polityki pieniĊĪnej na lata 1999–2003, NBP, Warszawa 1999, s. 12. 4 Ibidem, s. 12. 5 ĝredniookresowa strategia…, s. 20. 6 Strategia polityki pieniĊĪnej po 2003 roku, NBP, Warszawa 2003, s. 14. 7 Uchwaáa Rady Polityki PieniĊĪnej z dnia 23 wrzeĞnia..., s. 12. 8 J. Mackiewicz-àyziak, WiarygodnoĞü banku centralnego, Difin, Warszawa 2010, s. 48. 9 M. Szyszko, Prognozowanie inflacji w polityce pieniĊĪnej, C.H. Beck, Warszawa 2009, s. 43–44. WIESàAWA PRZYBYLSKA-KAPUĝCIēSKA 714 periodycznie podzielono w opracowaniu na te skupiające siĊ gáównie na aspekcie instytucjonalnym i te o podejĞciu behawioralnym. Tabela 1 prezentuje wybrane gáówne dokumenty NBP publikowane w latach 1998–2012, podzielone ze wzglĊdu na wyĪej okreĞlone kryteria. Tabela 1. Wybrane publikacje NBP z punktu widzenia gáównego rodzaju prezentowanej przejrzystoĞci polityki pieniĊĪnej NBP Dokument Data pierwszej publikacji Na co poáoĪono nacisk? Rodzaj przejrzystoĞci Regulamin Rady Polityki PieniĊĪnej 31 marca 2004 Podstawy prawne funkcjonowania RPP PrzejrzystoĞü instytucjonalna Opis dyskusji na posiedzeniach decyzyjnych Rady Polityki PieniĊĪnej 2007 Dyskusje na temat inflacji PrzejrzystoĞü instytucjonalna Raport o inflacji 1998 Inflacja. Perspektywy inflacji PrzejrzystoĞü instytucjonalna 2004 Projekcja inflacji PrzejrzystoĞü instytucjonalna, przejrzystoĞü behawioralna ZaáoĪenia polityki pieniĊĪnej 2000 ZaáoĪenia są przedkáadane do wiadomoĞci Sejmowi jednoczeĞnie ze záoĪeniem przez RadĊ Ministrów projektu ustawy budĪetowej PrzejrzystoĞü instytucjonalna Strategia polityki pieniĊĪnej 1999 BezpoĞredni cel inflacyjny PrzejrzystoĞü instytucjonalna Sprawozdanie z wykonania zaáoĪeĔ polityki pieniĊĪnej 1998 Podsumowanie realizacji przyjĊtej strategii polityki pieniĊĪnej PrzejrzystoĞü instytucjonalna, przejrzystoĞü behawioralna Opinie Rady Polityki PieniĊĪnej do projektów ustawy budĪetowej 2001 PrzedáoĪony projekt ustawy budĪetowej a polityka pieniĊĪna PrzejrzystoĞü instytucjonalna Raport o inflacji ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie: www.nbp.pl. Z punktu widzenia przejrzystoĞci instytucjonalnej komunikacjĊ banku centralnego z otoczeniem zapewniają publikacje opisujące stan polityki gospodarczej, przebieg i decyzje podejmowane przez RadĊ Polityki PieniĊĪnej. Do takich wybranych na- KOMUNIKACJA BANKÓW CENTRALNYCH Z OTOCZENIEM NA PRZYKàADZIE NBP 715 rzĊdzi polityki informacyjnej NBP naleĪą, m.in. Strategia polityki pieniĊĪnej, ZaáoĪenia polityki pieniĊĪnej, Sprawozdanie z wykonania zaáoĪeĔ polityki pieniĊĪnej, Opinie Rady Polityki PieniĊĪnej do projektów ustawy budĪetowej, Opis dyskusji na posiedzeniach decyzyjnych Rady Polityki PieniĊĪnej, Regulamin Rady Polityki PieniĊĪnej oraz Raport o inflacji. Liczba publikowanych przez NBP dokumentów od 1999 r. wzrosáa, a ich zawartoĞü merytoryczna staáa siĊ bardziej dopracowana i szczegóáowa10. NaleĪy zwróciü uwagĊ, iĪ Raporty o inflacji zostaáy przez autorkĊ zaklasyfikowane jako instrumenty przejrzystoĞci instytucjonalnej i behawioralnej. Podzielono je na dwa typy. Publikacje pierwszego rodzaju, ukazujące siĊ od 1998 r. do sierpnia 2004 r., zostaá zaklasyfikowane jako dokumenty o charakterze instytucjonalnym. Taki podziaá wynika z opisu procesów inflacyjnych oraz perspektyw inflacji, które zdaniem autorki nie stanowiáy konkretnych wyznaczników kierunków przyszáej polityki pieniĊĪnej NBP. Miarodajne są natomiast projekcje inflacji. Zawierają je Raporty o inflacji publikowane od sierpnia 2004 r. Stanowią one jasne i klarowne przesáanki co do ksztaátowania siĊ przyszáej inflacji na 4–8 kwartaáów wprzód i mogą byü wykorzystywane jako narzĊdzia ksztaátowania oczekiwaĔ inflacyjnych podmiotów gospodarczych. Szczególną wartoĞü stanowią podane tabelarycznie prawdopodobieĔstwa, Īe inflacja znajdzie siĊ w przedziale celu inflacyjnego. Raport o inflacji jest najwaĪniejszym dokumentem polityki informacyjnej banku centralnego. Zawiera on „aktualną ocenĊ procesów inflacyjnych i determinant inflacji, opis polityki pieniĊĪnej prowadzonej w ciągu ostatnich trzech miesiĊcy, projekcjĊ inflacyjną na rok bieĪący i dwa peáne lata po nim nastĊpujące”11. „Rada prezentuje w nim wáasną ocenĊ bieĪącej i przyszáej sytuacji gospodarczej z punktu widzenia ksztaátowania siĊ procesów inflacyjnych oraz perspektyw realizacji przyjĊtego celu inflacyjnego, a takĪe wyjaĞnia przyczyny podejmowanych decyzji z zakresu polityki pieniĊĪnej”12. Raporty o inflacji NBP w czternastoletnim okresie ukazywaáy siĊ w okresach póárocznych wraz z koĔcowym raportem oraz kwartalnie. Od 2008 r. są publikowane trzy razy w roku. Przy analizie tabeli 1 Raport o inflacji jest gáównym narzĊdziem behawioralnej polityki informacyjnej NBP. Pierwszy Raport o inflacji wydano w 1998 r. Jego budowa znacząco róĪniáa siĊ od konstrukcji Raportu o inflacji wydanego w marcu 2012 r. ZawartoĞü merytoryczna Raportów o inflacji ewoluowaáa w kierunku jak najbardziej dokáadnego opisu podstawy, na jakiej RPP podejmuje decyzje dotyczące stóp procentowych i jak najlepszego dotarcia do podmiotów gospodarczych i ksztaátowania ich oczekiwaĔ inflacyjnych. Tabela 2 przedstawia ewolucjĊ zawartoĞci merytorycznej Raportów o inflacji NBP z lat 1998–2012. 10 11 12 www.nbp.pl. www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/dokumenty/raport_o_inflacji. Informator NBP, NBP, Warszawa 2004, s. 27. WIESàAWA PRZYBYLSKA-KAPUĝCIēSKA 716 Tabela 2. Zestawienie danych dotyczących projekcji inflacji w Polsce w latach 1998–2012 Raport o inflacji Forma realizacji przejrzystoĞci behawioralnej Od Raportu o inflacji z 1998 r. do Raportu o inflacji z maja 2004 r. opis tzw. perspektyw inflacji Raporty o inflacji od sierpnia 2004 r. do sierpnia 2005 r. Wykres wachlarzowy inflacji Raporty o inflacji od stycznia 2006 r. do lipca 2007 r. wykres wachlarzowy inflacji, wykres wachlarzowy PKB, Tabela prawdopodobieĔstw przyszáej inflacji Raporty o inflacji od paĨdziernika 2007 r. do marca 2012 r. wykres wachlarzowy inflacji, wykres wachlarzowy PKB, tabela prawdopodobieĔstw przyszáej inflacji, tabela ksztaátowania siĊ ĞcieĪki projekcji centralnej inflacji i PKB, wykres wachlarzowy projekcji inflacji i PKB na tle projekcji poprzedniej Z kaĪdym nastĊpnym raportem obserwowano rosnącą tendencjĊ do dokáadniejszego opisu ryzyk i niepewnoĞci projekcji inflacji. ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie Raportów o inflacji z lat 1998–2012. W ciągu czternastu lat od wprowadzenia strategii BCI polityka informacyjna NBP stopniowo siĊ rozszerzaáa, przenosząc nacisk z przejrzystoĞci instytucjonalnej na przejrzystoĞü behawioralną. Zasada ta jest obecna w wiĊkszoĞci krajów stosujących strategiĊ BCI, które stopniowo poszerzają wachlarz narzĊdzi behawioralnej polityki informacyjnej. WystĊpującą tendencjĊ przedstawia rysunek 1. Przejrzystość instytucjonalna Przejrzystość instytucjonalna Przejrzystość behawioralna 2000 2012 Rysunek 1. Ewolucja przejrzystoĞci prowadzonej polityki pieniĊĪnej w NBP w latach 2000–2012 ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie Raportów o inflacji z lat 2000–2012. KOMUNIKACJA BANKÓW CENTRALNYCH Z OTOCZENIEM NA PRZYKàADZIE NBP 717 2. PrzejrzystoĞü polityki pieniĊĪnej NBP w porównaniu z Czechami i Sáowacją Analiza przejrzystoĞci prowadzonej przez NBP polityki pieniĊĪnej byáa wykonywana na podstawie wielu wskaĨników. Jednym z najbardziej znanych jest indeks Fry. W sposób szczególny zwraca on uwagĊ na przejrzystoĞü behawioralną prowadzonej polityki pieniĊĪnej, a tym samym na moĪliwoĞci wpáywu na oczekiwania inflacyjne podmiotów gospodarczych. Obejmuje on trzy obszary. Pierwszy dotyczy WyjaĞniania decyzji polityki pieniĊĪnej, czyli kwestii WyjaĞnienia w dniu zmiany polityki, WyjaĞnienia, gdy nie ma zmiany, Decyzji omawianych w publikacjach, Publikacji Minutes oraz Publikacji wyników gáosowania. Drugi obszar obejmuje Prognozy i analizĊ antycypacyjną, w których skáad wchodzi Analiza antycypacyjna w biuletynach, Forma publikacji oraz WyjaĞnienie przeszáych báĊdów prognozy. Trzeci obszar natomiast, okreĞlony jako Oceny i badania, wyróĪnia AnalizĊ w biuletynach, Przemówienia, Working Papers i inne badania13. Wykres pierwszy przedstawia opracowania wyników badaĔ J. Mackiewicz-àyziak, która wyliczyáa wartoĞci indeksu Fry dla wybranych krajów w latach 1999–2007. PrzejrzystoĞü polityki pieniĊĪnej na podstawie indeksu Fry zostaáa oceniona na tle Czech i Sáowacji. Wybór tych paĔstw wynikaá z podobnej sytuacji gospodarczej, podáoĪa polityczno-geograficznego oraz stosowania strategii bezpoĞrednio celu inflacyjnego przez ich banki centralne. Tabela 3 przedstawia wybrane podstawowe dane dotyczące przejrzystoĞci polityki banków centralnych w Polsce, Czechach i na Sáowacji. Z przeprowadzonego krótkiego porównania wynikają nastĊpujące wnioski. W Īadnym z prezentowanych paĔstw stosujących strategiĊ BCI nie wyodrĊbniono oddzielnego dokumentu dotyczącego strategii komunikacji banku centralnego z otoczeniem. Zapis dotyczący polityki informacyjnej znajduje siĊ w dokumentach dotyczących strategii polityki pieniĊĪnej14. Obecnie kaĪdy z banków centralnych analizowanych paĔstw publikuje projekcje inflacji. Jedynie Czechy zdecydowaáy siĊ na dodatkową projekcjĊ stopy procentowej PRIBOR 3M. ĝrednia wartoĞü wyliczonego dla lat 1999–2007 indeksu Fry pokazuje, iĪ najwiĊkszą przejrzystoĞcią prowadzonej polityki charakteryzowaá siĊ Bank Centralny Czech. Zaraz po nim znajduje siĊ NBP i Bank Centralny Sáowacji. ĝrednia wartoĞü wskaĨnika Fry wybranych paĔstw nie odbiegaáa znacząco od siebie. Wykres 1 przedstawia ksztaátowanie siĊ wartoĞci indeksu Fry w latach 1999–2007 w Polsce, Czechach i na Sáowacji. Celem wykresu jest ukazanie ogólnych tendencji realizowanej przez banki przejrzystoĞci. Widaü na nim ogólną tendencjĊ rozwojową przejrzystoĞci polityki pieniĊĪnej wybranych paĔstw. W roku 2003 wystąpiá okres krótkiej stagnacji. Na wykresie widaü, iĪ najwiĊkszą tendencją wzrostową wartoĞci wskaĨnika charakteryzowaá siĊ NBP. 13 14 J. Mackiewicz-àyziak, op. cit., s. 152. M. Szyszko, Prognozowanie inflacji w polityce pieniĊĪnej, op. cit., s. 102. WIESàAWA PRZYBYLSKA-KAPUĝCIēSKA 718 Tabela 4 prezentuje porównanie wartoĞci skrajnych indeksu Fry dla wybranych do analizy paĔstw w latach 2002–2007. Na jej podstawie moĪna zaobserwowaü, iĪ minimalna wartoĞü indeksu Fry dotyczy roku 1999, a maksymalna 2007. Stąd wynika, Īe przejrzystoĞü banków centralnych Polski, Czech i Sáowacji systematycznie rosáa. NajwiĊkszą róĪnicą, a tym samym rozwojem polityki informacyjnej banku centralnego, mierzonym indeksem Fry, moĪe pochwaliü siĊ NBP – wzrost ten wyniósá aĪ ok. 28 pkt. Na tle banków centralnych Czech i Sáowacji jest to wzrost (odpowiednio) 1,5- i 2,5-krotny. Tabela 3. PrzejrzystoĞü polityki monetarnej NBP na tle Czech i Sáowacji PaĔstwo Projekcja inflacji Projekcja stopy procentowej ĝrednia wartoĞü indeksu Fry w latach 1999–2007 Zapis odrĊbnej strategii komunikacji Polska Tak Nie 77,02 Nie Sáowacja Tak Nie 72,75 Nie Czechy Tak Tak 83,82 Nie ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie J. Mackiewicz- àyziak, WiarygodnoĞü banku centralnego, Difin, Warszawa 2010; M. Szyszko, Prognozowanie inflacji w polityce pieniĊĪnej, C.H. Beck, Warszawa 2009. Wykres 1. Tendencje rozwojowe wartoĞci indeksu Fry w latach 1999–2007 w Polsce, Czechach i na Sáowacji ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie J. Mackiewicz-àyziak, WiarygodnoĞü banku centralnego, Difin, Warszawa 2010; M. Szyszko, Prognozowanie inflacji w polityce pieniĊĪnej, C.H. Beck, Warszawa 2009. KOMUNIKACJA BANKÓW CENTRALNYCH Z OTOCZENIEM NA PRZYKàADZIE NBP 719 Tabela 4. PrzejrzystoĞü polityki monetarnej NBP na tle Czech i Sáowacji – wartoĞci skrajne PaĔstwo Polska Sáowacja Czechy WartoĞü indeksu Fry w 1999 r. 65,84 62,69 74,94 WartoĞü indeksu Fry w 2007 r. 93,93 75,57 93,83 RóĪnica w wartoĞciach indeksów z lat 1999–2007 28,09 12,88 18,88 ħródáo: opracowanie wáasne na podstawie J. Mackiewicz- àyziak, WiarygodnoĞü banku centralnego, Difin, Warszawa 2010. Analiza czĊĞci pierwszej artykuáu pozwoliáa na stwierdzenie, iĪ w ramach stosowanej przez NBP strategii BCI systematycznie jest rozwijana polityka informacyjna. NaleĪy zaznaczyü jednak, Īe podana analiza obejmowaáa tylko dokumenty wydawane przez NBP od 1999 r. Tabela 5. WartoĞci indeksu Fry dla Polski, Sáowacji i Czech w latach 1999–2007 WartoĞü indeksu Fry w wybranym kraju Rok Polska Sáowacja Czechy 1999 65,84 62,69 81,72 2000 65,84 64,97 74,94 2001 70,24 68 74,94 2003 74,77 75,43 74,94 2004 74,77 75,43 82,5 2005 83,12 79,97 93,83 2006 87,65 79,97 93,83 2007 93,93 75,57 93,83 ħródáo: J. Mackiewicz-àyziak, WiarygodnoĞü banku centralnego, Difin, Warszawa 2010. Nie wziĊto zatem pod uwagĊ ani merytorycznej zawartoĞci strony internetowej NBP, ani innych form kontaktu NBP z opinią publiczną (zapisy dĨwiĊkowe, wywiady, publikacje naukowe, konferencje, seminaria, portal edukacyjny, dni otwarte, konkursy, itd.). Nie da siĊ ukryü, Īe te elementy komunikacji takĪe ulegáy daleko idącemu rozwojowi i zasáugują na uznanie. Pomimo widocznych ograniczeĔ w analizie uwadze nie moĪe ujĞü fakt, iĪ polityka informacyjna NBP, zarówno pod wzglĊdem przejrzystoĞci instytucjonalnej, jak i behawioralnej, caáy czas siĊ rozwijaáa, a postulaty bezpoĞrednio z nią związane, zawarte juĪ w ĝredniookresowej strategii polityki pieniĊĪnej na lata 1999–2003 i Strategii polityki pieniĊĪnej po 2003 r., zostaáy speánione. 720 WIESàAWA PRZYBYLSKA-KAPUĝCIēSKA Wykonana analiza porównawcza na podstawie indeksu Fry przedstawia NBP w bardzo dobrym Ğwietle, szczególne pod wzglĊdem tempa zmian, jakie zaszáy w polityce informacyjnej w latach 1999–2007. Artykuá prowadzi do jednego wniosku: Od momentu wprowadzenia w Polsce strategii BCI polityka informacyjna NBP rozwija siĊ w bardzo szybkim tempie, zgodnie z postulatami zawartymi w strategii. ZakoĔczenie Od chwili wdroĪenia w Polsce strategii BCI polityka informacyjna NBP zmieniáa siĊ diametralnie, a raczej moĪna stwierdziü, Īe powstaáa na nowo. Nie moĪna jednak ukryü faktu, iĪ pomimo jej szybkiego rozwoju w Polsce pewne zmiany z pewnoĞcią powinny byü dalej wprowadzane. Analizowany czternastoletni okres ksztaátowania nowej polityki informacyjnej NBP moĪe posáuĪyü jako podstawa do wypracowywania lepszej komunikacji z otoczeniem gospodarczym i wzbogaceniem jej o dodatkowe elementy. Najnowsze tendencje badaĔ naukowych zmierzają w kierunku jak najlepszego ksztaátowania oczekiwaĔ inflacyjnych. Stąd teĪ proponowane zmiany dotyczą przejrzystoĞci behawioralnej, stricte projekcji. Pierwszym z postulatów, jaki coraz czĊĞciej pojawia siĊ w Ğrodowisku naukowym, jest potrzeba podawania do publicznej wiadomoĞci dokáadnych wartoĞci ĞcieĪki projekcji centralnej i wartoĞci dla poszczególnych obszarów prawdopodobieĔstw na wykresach wachlarzowych projekcji inflacji. Tego typu dane są publikowane w wiĊkszoĞci paĔstw stosujących strategiĊ celu inflacyjnego i bĊdących na nieco wyĪszym poziomie realizacji polityki informacyjnej banku centralnego (np. Norges Bank, Sveriges Riksbank, Bank of England). Tego rodzaju informacje nie tylko wpáynĊáyby na stopieĔ zaufania do banku centralnego, ale i pozwoliáyby Ğrodowisku naukowemu na lepszą analizĊ zaleĪnoĞci pomiĊdzy publikacją projekcji inflacji, realizacją strategii BCI, oczekiwaniami inflacyjnymi i mechanizmem transmisji monetarnej. Niezwykle miarodajnym narzĊdziem polityki informacyjnej NBP mogáaby byü w przyszáoĞci projekcja stopy procentowej. Zgodnie z opiniami praktyków rynku finansowego podawanie takich informacji w formie projekcji mogáoby stanowiü cenny wyznacznik przy podejmowaniu decyzji gospodarczych i finansowych. OczywiĞcie wartoĞci takiej projekcji nie byáyby zobowiązaniem banku centralnego, ale z pewnoĞcią stosunkowo dokáadnie wykonana – stanowiáaby solidną podstawĊ do dalszego kreowania zaufania opinii publicznej do NBP. Podsumowując ogólne tendencje i proponowane zmiany (na podstawie doĞwiadczeĔ paĔstw o bardziej rozwiniĊtej polityce informacyjnej), moĪna stwierdziü, Īe polityka informacyjna NBP powinna siĊ stale rozwijaü w kierunku rozszerzenia wachlarza instrumentów ksztaátujących przejrzystoĞü behawioralną banku centralnego. KOMUNIKACJA BANKÓW CENTRALNYCH Z OTOCZENIEM NA PRZYKàADZIE NBP 721 Bibliografia 1. Born B., Hermann M., Fratzscher M., Central bank communication on financial stability, NBP Working Paper no. 93, Warsaw 2011. 2. Brzoza-Brzezina M., Polska polityka pieniĊĪna. Badania teoretyczne i empiryczne, C.H. Beck, Warszawa 2011. 3. Brzoza-Brzezina M., Kotáowski J., MiĞkowiec A., How forward looking are central banks? Some evidence from their forecasts, NBP Working Paper no. 112, Warsaw 2012. 4. Grostal W., NiedĨwiedziska J., Stawasz E., Zmiany w strategii i polityce komunikacyjnej FED, NBP, Instytut Ekonomiczny, Biuro Strategii Polityki PieniĊĪnej, Warszawa 11 kwietnia 2012. 5. Mackiewicz- àyziak J., WiarygodnoĞü banku centralnego, Difin, Warszawa 2010. 6. Mechanizm transmisji polityki pieniĊĪnej w Polsce. Co wiemy w 2011 roku, Materiaáy seminaryjne, NBP, Warszawa 5 grudnia 2012. 7. Raporty o inflacji NBP z lat 1999–2012. 8. Stanisáawska E., Tomczyk E., Inflation expectations. A view from various perspectives, Warsaw School of Economics, Warsaw 2010. 9. Szyszko M., Prognozowanie inflacji w polityce pieniĊĪnej, C.H. Beck, Warszawa 2009. 10. Wesoáowski G., ĩuk P., Rola komunikacji banków centralnych z otoczeniem, NBP, Instytut Ekonomiczny, Biuro Strategii Polityki PieniĊĪnej, Warszawa 29 listopada 2011. 11. www.nbp.pl. The issue of central banks communication as exemplified by the National Bank of Poland The information policy of the Central Bank of Poland since the introduction of inflation targeting strategy is changing rapidly. The article presents the directions of the development and proposed changes in the future.
