plik pdf

SPRAWDŹ SIEBIE 2
Dziś chcę Pani opowiedzieć smutną historię. . .
Pamiętam, że tego dnia Mateusz jako jedyny z klasy chodził jakiś dziwny. W końcu okazało się, że po szkole
ma go odebrać ojciec, bo to jego kolej, i mają razem jechać do ortodonty. Odkąd ojciec ma nowe dziecko,
Mateusz nie lubi go jeszcze bardziej, bo ojciec kompletnie na niego nie patrzy, nie odzywa się, jakby Mateusz
był powietrzem. Nie wiem, co Mateusz powiedział Jackowi, w każdym razie po lekcjach zobaczyłam tylko,
że Jacek wsiada do jakiegoś samochodu. Dopiero wieczorem przyszła do nas ciocia Zuza i Jacek, oczywiście.
– Czy uwierzycie, co on dziś zrobił? – ciocia zawsze tak zaczyna.
– Ja uwierzę we wszystko. Zjesz krokieta? Z kapustą i prawdziwkami. – Tatuś był po dyżurze i miał iść spać,
ale oczywiście został.
I ciocia dokładnie nam opowiedziała.
– Wyszłam dziś wcześniej z pracy, bo miałam zaległe pół dnia urlopu i pomyślałam, że usiądę na balkonie,
zrobię sobie kawę i będę robić nic, jak Krzyś z Kubusia Puchatka. Jeszcze nie zdążyłam jej postawić na balkonie,
gdy ktoś zadzwonił. Otwieram. Na progu stoi mój syn i jakiś pan. „Proszę pani, czy pani wie, co ten chłopczyk
zrobił?”. „Wyobrażam sobie – odparłam”. Zaprosiłam go na balkon, bo kawa stygła, ale on nie chciał. Jakiś
dziwny był, zdenerwowany. W każdym razie podobno. . .
– Mamuś, to ja już opowiem.
Jacek i ciocia Zuza zawsze sobie przerywają.
– Mateusz opowiedział mi, że ojciec zastawił jego mamę i ma nową rodzinę, ale sąd zmusza go, aby dwa
razy w miesiącu spotykał się z synem, czyli Mateuszem. On się spotyka i zawsze wtedy chce coś załatwić. A to
idą do ortopedy, a to do ortodonty. Tym razem do ortodonty. Mateusz skarżył mi się, że ojciec tylko mówi
mu: „Cześć” i całą drogę milczy, nawet na niego nie spojrzy. Po lekcjach wsiadłem do samochodu. Z tyłu,
bo Mateusz mi powiedział, że siada zawsze za ojcem. To ja tak samo. Powiedział mi: „Cześć” i co w szkole.
Odparłem, że normalnie. Potem dwadzieścia trzy minuty jechaliśmy w milczeniu. Dwadzieścia trzy minuty!
I Mateusz ma tak dwa razy w miesiącu. Podjechaliśmy do tego ortodonty. Ojciec Mateusza rozmawiał przez
komórkę. Pokazał ręką, żebym poszedł sam, a on dojdzie. Poszedłem do poczekalni, usiadłem, siedzę. W końcu
wyszła pielęgniarka i mówi: „Mateusz Urbanek”, to wszedłem. Ortodonta była tyłem, myła ręce. Usiadłem. Pomoc
założyła mi śliniaczek i czekam. Ta ortodonta wzięła kartę Mateusza i czyta. Potem mówi: „No jak tam, wszystko
dobrze?”. „Wszystko”. Otworzyłem usta i czekam, a ona mi grzebie i grzebie. W końcu mówi: „Bardzo ładnie
wszystko weszło na swoje miejsca, aż nie myślałam. . . tylko. . . gdzie masz aparat?”. To ja, że zapomniałem. „W
takim razie konieczna będzie jeszcze jedna wizyta. Tu trzeba zrobić wypełnienie Pani Basiu, dlaczego w karcie
nie wpisane”. Ucieszyłem się, że teraz zaczną się kłopoty. Ale gdzie tam! Ortodonta skrzyczała tą panią Basię,
że źle zaznacza i dawaj borować. Wyleczyła mi dwa zęby. Potem poprosiła ojca Mateusza, żeby zapłacił, ale on
rozmawiał przez komórkę, rzucił tylko, żeby mu przefaksowała rachunek. Zatrzymał się pod domem Mateusza.
Mateusz stał tam i kopał krawężnik. „To dziękuję za zęby i za przejażdżkę. A może mnie pan podrzucić o tam, bo
ja tam mieszkam?” – mówię. Ale miał minę! Najpierw się zapowietrzył, a potem zaczął krzyczeć. Powiedziałem
mu, żeby tak się nie darł i zapytałem go, co jest gorsze: że podszyłem się pod jego syna, czy że on wcale się
nie zorientował? I poradziłem mu, żeby koniecznie zgłosił tę sprawę do sądu, a ja chętnie się do wszystkiego
przyznam.
Ciocia Zuza oczywiście bardzo tego pana przepraszała (zanim jeszcze dowiedziała się konkretnie, co Jacek
zrobił), ale też wbiła mu szpilę, że dziecko własne to chyba mógłby poznać. Żadne z nich nie wspomniało
o rachunku za leczenie.
Teraz jak to Pani opisałam, to pomyślałam sobie, że w tym wszystkim jedno jest najsmutniejsze: że coś
takiego zdarzyło się naprawdę. Ja bym na miejscu tego ojca zabiła się ze wstydu, a on wcale się nie zabił, tylko
wsiadł do samochodu i odjechał.
Następnego dnia w szkole słyszałam, jak Jacek opowiada w klasie:
– Było gorąco! Chciał mnie bić, że się podszywam pod ciebie! Miałem pietra. Twój stary jest niezły. Strasznie
się zdenerwował, czy na pewno nic ci się nie stało.
Mateusz śmiał się ze wszystkimi i był wybitnie zadowolony. Nie wiem, jak Jacek załatwił to z jego ojcem,
w każdym razie od tamtej pory, gdy ojciec Mateusza zabiera go spod szkoły, zawsze wysiada z samochodu
i jeszcze chwilę gada z chłopakami z naszej klasy. Ta cała historia mi się przypomniała, bo dziś po szkole
właśnie widziałam ojca Mateusza.
Ciekawe, czy jak taki ojciec Mateusza był w szkole, to sobie już wtedy myślał, że będzie takim podłym ojcem?
Że się rozwiedzie, że będzie miał dwie rodziny? Czy on planował, że nie będzie się odzywał do swojego syna
i że będzie liderem w zawodach z podłości? Myślę tak o moich kolegach – żaden nie wygląda na takiego raz–w
tygodniu–ojca, a przecież niektórzy takimi się staną. Mam tylko nadzieję, że ja będę fajną mamą, taką, co gada
ze swoimi dziećmi i może im powiedzieć, że są jej kumplami. Kurcze, za nic bym nie chciała, żeby moje dzieci
na przerwach albo w szatni opowiadały swoim kolegom, jaką mają podłą matkę. Ciekawe, że nie wszystkim
zależy na opinii własnych dzieci. Dlaczego? [. . .]
H.
Fragment książki Ewy Nowak Yellow bahama w prążki
1. Zaznacz poprawne odpowiedzi.
1. Powyższy fragment powieści Ewy Nowak jest napisany w formie:
a. listu.
b. felietonu.
c. dziennika.
d. pamiętnika.
2. Celem Jacka było:
a. dokuczenie ojcu Mateusza.
b. chęć darmowego wyleczenia zębów.
c. zabawienie się kosztem ojca Mateusza.
d. uzmysłowienie ojcu Mateusza, jakim jest rodzicem.
3. Przedstawiona we fragmencie sytuacja:
a. nie ma potwierdzenia w rzeczywistości.
b. porusza ważny dla nastolatków problem.
c. ma na celu tylko rozśmieszenie czytelnika.
d. pokazuje brak szacunku młodzieży dla starszych.
4. Narratorem jest:
a. Jacek.
b. ciocia Zuza.
c. rówieśniczka Jacka.
d. Nic nie wiemy o narratorze.
5. Na podstawie tekst możemy przypuszczać, że narrator jest:
a. osobą wrażliwą.
b. niewrażliwy na krzywdę innych.
c. nieuważnym obserwatorem rzeczywistości.
d. Żadna odpowiedź nie jest poprawna.
6. Wyraz kumpel to:
a. archaizm.
b. neologizm.
c. wulgaryzm.
d. kolokwializm.
2. Wyjaśnij, dlaczego ani mama Jacka, ani ojciec Mateusza nie wspomnieli o rachunku za leczenie zębów.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
3. Czy zachowanie Jacka było bezczelne? Napisz kilkuzdaniową wypowiedź, w której uzasadnisz swoją opinię na temat zachowania bohatera.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
4. Zacytuj przynajmniej dwa fragmenty tekstu, w których ujawnia się styl potoczny.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
5. Odpowiedz, na czym polega błąd w zdaniu: Ta ortodonta wzięła kartę Mateusza i czyta, i napisz, jak
powinna brzmieć poprawna forma. W razie potrzeby skorzystaj z odpowiedniego słownika.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
Czesław Miłosz
Ojciec objaśnia
„Tam, gdzie ten promień równiny dotyka
I cień ucieka, jakby biegł naprawdę,
Warszawa stoi, ze wszech stron odkryta,
Miasto niestare, ale bardzo sławne.
Dalej, gdzie z chmurki wiszą deszczu struny,
Pod pagórkami z akacjowym gajem,
To Praha. Nad nią zamek widać cudny,
Wsparty na górze starym obyczajem.
To, co krainę białą pianą dzieli,
To Alpy. Czarność – to są lasy jodły.
Za nimi, w słońca żółtego kąpieli
Italia leży niby talerz modry*.
Z pięknych miast, których wznosi się tam wiele,
Rzym rozpoznacie, chrześcijaństwa stolicę,
Po tych okrągłych dachach na kościele,
Czyli świętego Piotra bazylice.
A tam, na północ, za morską zatoką,
Gdzie mgły niebieskiej chwieje się równina,
Paryż chce wieży towarzyszyć krokom
I stado mostów ponad rzeką wspina.
I inne miasta Paryżowi wtórzą
Szkłem ozdobione, okute żelazem.
Ale na dzisiaj byłoby za dużo.
Resztę opowiem kiedyś innym razem”.
*modry – intensywnie niebieski
6. Zaznacz poprawne odpowiedzi.
1. Tekst jest wzięty w cudzysłów, ponieważ:
a. jest to wypowiedź autora.
b. jest to wypowiedź narratora.
c. jest to wypowiedź bohatera lirycznego.
d. jest to wypowiedź podmiotu lirycznego.
2. Bohaterem lirycznym wiersza jest:
a. ojciec.
b. podróżnik.
c. podmiot liryczny.
d. W wierszu nie ma bohatera lirycznego.
3. Adresatem wypowiedzi jest:
a. syn.
b. córka.
c. dzieci.
d. Nie można jednoznacznie określić adresata.
4. O tym, że nadawcą słów jest ojciec, czytelnik dowiaduje się:
a. z tytułu.
b. ze sposobu mówienia.
c. z ostatniego wersu wiersza.
d. odpowiedź b i c jest prawidłowa.
5. Wiersz Czesława Miłosza to przykład liryki:
a. pośredniej.
b. inwokacyjnej.
c. bezpośredniej.
d. Żadna odpowiedź nie jest poprawna.
6. Słowa W słońca żółtego kąpieli / Italia leży niby talerz modry to:
a. metafora.
b. ożywienie.
c. porównanie.
d. Wszystkie odpowiedzi są poprawne.
7. Wiersz ma budowę:
a. ciągłą – jest zbudowany z 6 strof.
b. ciągłą – jest zbudowany z 24 wersów.
c. stroficzną – jest zbudowany z 6 strof.
d. stroficzną – jest zbudowany z 24 wersów.
8. W trzeciej strofie występują rymy:
a. krzyżowe, zewnętrzne, żeńskie, dokładne.
b. krzyżowe, wewnętrzne, żeńskie, dokładne.
c. okalające, wewnętrzne, żeńskie, dokładne.
d. parzyste, zewnętrzne, żeńskie, niedokładne.
9. Rymy gramatyczne występują w parze wyrazów:
a. dzieli – kąpieli.
b. wiele – kościele.
c. równina – wspina.
d. gajem – obyczajem.
10. Słowa mgły niebieskiej chwieje się równina to:
a. alegoria.
b. metafora.
c. peryfraza.
d. epitet metaforyczny.
7. Napisz, jaki obraz ojca jest przedstawiony w utworze Czesława Miłosza.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
8. Przyjrzyj się obrazowi Zygmunta Menkesa i napisz, czy
– twoim zdaniem – obraz ten mógłby być wykorzystany
jako ilustracja do wiersza Czesława Miłosza Ojciec objaśnia.
Uzasadnij swoją odpowiedź.
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
Zygmunt Menkes, Ojciec i syn, ok. 1934 r.
9. Napisz artykuł do gazetki szkolnej, w którym poruszysz temat relacji nastolatków z rodzicami. W tym celu:
a) Zdecyduj i napisz, jakie zagadnienie lub problem chcesz poruszyć.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
b) Zastanów się i zapisz, czy twój artykuł będzie miał charakter argumentacyjny, a ty będziesz dowodzić
jakiejś tezy, czy informacyjny i skupisz się tylko na przedstawieniu jakiegoś zagadnienia lub problemu.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
c) Zbierz argumenty i przykłady, które zilustrują wybrany przez ciebie temat.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
d) Napisz plan pracy.
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
e) Zatytułuj swój artykuł i napisz lid (lid – część wstępna artykułu prasowego, mająca na celu przykucie
uwagi i zainteresowanie odbiorcy tematem, zwykle wyodrębniona graficznie).
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................
............................................................................................................................... ................................................