Przywództwo polityczne 2013-2014

Instytut Nauk Politycznych UW
Kierunek: „politologia” – stacjonarne
Rok akademicki 2013-2014
Prowadzący: doc. dr Bohdan Kaczmarek, Zakład Filozofii i Teorii Polityki INP UW, dyżury
w środy w godz. 15.30 – 16.30, p.208 INP, kontakt [email protected],
[email protected], strona www.kaczmarek.edu.pl,
www.bohdankaczmarek.com.pl
KONWERSATORIUM
PRZYWÓDZTWO POLITYCZNE
(organizacja zajęć, wykaz zagadnień i literatury)
Cele konwersatorium:
Studenci powinni: zdobyć podstawową wiedzę z zakresu psychologii przywództwa politycznego; poznać
aparat kategorialny i umieć posługiwać się nim do opisu i wyjaśniania psychologicznych zjawisk i procesów
w obszarze przywództwa politycznego; stawiać tezy i hipotezy, rozpoznawać i wyjaśniać psychologiczne
mechanizmy wyłaniania i funkcjonowania przywódców politycznych i elit władzy we współczesnym świecie;
identyfikować modele przywództwa politycznego; formułować problemy badawcze na podstawie zalecanej
literatury; nabyć kompetencje i umiejętności praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy w obserwacji i
analizie sceny politycznej, ale także w kierowaniu zespołami ludzkimi.
Forma i metody zajęć:
 wprowadzenie i dyskusja nad teorią i metodologią badań przywództwa politycznego na podstawie
zaleconej literatury (metody aktywizujące);
 prezentacja modeli przywództwa politycznego (z wykorzystaniem środków multimedialnych)
Warunki zaliczenia przedmiotu (kryteria)
 aktywny udział w konwersatorium;
 napisanie pracy semestralnej (praca zespołowa lub indywidualna);
 prezentacja wyników pracy własnej – przygotowanie do zajęć
Weryfikacja efektów kształcenia:
 ocena aktywności na zajęciach, w tym stopnia opanowania zalecanej literatury;
 kolokwium (część teoretyczno-metodologiczna zajęć);
 ocena prezentacji multimedialnych studentów i znajomości zalecanej literatury;
 zaliczenie końcowe na ocenę (test)
I/II Polityka – władza – przywództwo
Zagadnienia:
Przywództwo w tradycji badawczej; współczesne kierunki badań nad przywództwem; etymologia
przywództwa; przywództwo i pojęcia bliskoznaczne (władza i przywództwo; przewodzenie a
sprawowanie władzy, przywództwo i elity i in.); podstawowe cechy przywództwa politycznego;
próba definicji przywództwa politycznego.
Zalecana literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
P. Żukiewicz, Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, Warszawa 2011, s. 47-50; 69-82)
B. Kaczmarek, Przywództwo polityczne a przywództwo organizacyjne, w: T. Bodio (red.), Przywództwo
polityczne, „Studia Politologiczne”, INP UW, 2001, vol V.
U. Jakubowska, Czym jest przywództwo polityczne?, w: T. Bodio (red), Przywództwo polityczne, „Studia
Politologiczne”, wyd.cyt.; tejże autorki: Przywództwo polityczne, w: K. Skarżyńska (red.), Psychologia
polityczna, Poznań 1999.
T. Biernat, Józef Piłsudzki – Lech Wałesa. Paradoks charyzmatycznego przywództwa, Toruń 1999
(s. 14-24).
J. Nocoń, Elity polityczne, Toruń 2005.
K. Pałecki, Przywództwo jako kategoria teoretyczna i przedmiot oczekiwań społecznych, w: L. Rubisz, K.
Zuba (red.) Przywództwo polityczne, Teorie i rzeczywistość, Toruń 2004.
M. G. Hermann, Elementy przywództwa, w: Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu
socjologii polityki, Wybór i opracowanie J. Szczupaczyński, Warszawa 1995, t 2.
M. Hartliński, Przywództwo polityczne. Wprowadzenie. Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2012 (wersja elektroniczna).
2
9.
W. Konarski, A. Durska, Sz. Berdychowski (red.), Kryzys przywództwa we współczesnej polityce,
Warszawa 2011.
III. Koncepcje przywództwa politycznego
Zagadnienia:
W poszukiwaniu paradygmatu; koncepcje przywództwa; podejścia badawcze; modele
przywództwa: naturalny, ewolucyjny, charyzmatyczny, partycypacyjny; decyzyjny, sytuacyjny,
motywacyjny, transformacyjny, transakcyjny, etosowo – transakcyjny, kulturowy, funkcjonalny,
autorytarny, klanowy i in.
Zalecana literatura:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
T. Biernat, Józef Piłsudzki – Lech Wałesa, wyd. cyt.,(część I – przegląd koncepcji przywództwa).
L. Kanarski, Przywództwo we współczesnych organizacjach, Warszawa 2005. (przegląd koncepcji
przywództwa; źródła przywództwa w wybranych koncepcjach – tabela s.108).
James MacGregor Burnus, Władza przywódcza, w: Władza i społeczeństwo. Antologia, wyd.cyt., t. 1.
P. Żukiewicz, Przywództwo polityczne, wyd. cyt.; s. 53-63; s. 132-143.
J. Zdański, W poszukiwaniu optymalnego modelu przywództwa, w: A. Kasińska-Metryka (red.), Studia
nad przywództwem politycznym. Ustalenia metodologiczne i praktyka, Toruń 2011.
A. Borkowski, Modele przywództwa w naukach społecznych, „Prakseologia” 1998, nr 138.
K. Zuba, Przywództwo w teorii nauk politycznych, w: L. Rubisz, K. Zuba (red.) Przywództwo, wyd. cyt.
(przegląd modeli przywództwa).
A.Y. Lee Chai, J. A. Bargh (red.) Władza Pokusy i zagrożenia, Gdańsk 2009, cz. III: Tożsamość
społeczna, przywództwo i władza, cz.II: Ukryta dominacja. Władza, świadczenie korzyści i wyzysk w
relacjach międzyludzkich, Różne oblicza władzy, Jak otrzymywać to, czego się chce. Wpływ władzy na
dynamikę i wyniki interakcji interpersonalnych
W. Dohnal, Władza i autorytet - przywództwo polityczne w ujęciu antropologicznym, w: Lider, manager,
oportunista – współczesne koncepcje przywództwa, red. K. Kasianiuk, Warszawa: Centrum Kreowania
Liderów SA, Collegium Civitas Press, 2008, s. 45-55; „Lud” tom 93, 2009.
K. Przybył, Przywództwo sytuacyjne w polityce, w: W. Konarski, A. Durska, Sz. Bachrynowski (red.),
Kryzys Przywództwa we współczesnej polityce, Academica, Warszawa 2011;
T. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje w krajach WNP, Warszawa 2010, t 1; T.Bodio, W.
Jakubowski (red.), Przywództwo i elity polityczne w krajach WNP, Warszawa 2010, t 2.
J. Ćwiek-Karpowicz, Rosyjska elita władzy centralnej w latach 2000-2008, Warszawa 2011.
Justyna G. Otto, Przywódca polityczny elementem konstytutywnym reżimu politycznego, Toruń 2012,
(przywództwo autorytarne, totalitarne i demokratyczne).
IV. Typy i style przywództwa politycznego
Zagadnienia:
Cywilizacyjne formy przywództwa; kryteria klasyfikacji typów przywództwa; typy przywództwa;
rodzaje i style przywództwa; funkcje przywództwa; przywództwo kompetencyjne; przywództwo:
między demokracją a totalitaryzmem; między autorytetem a przymusem, przemocą i strachem;
typy, format i style przywództwa w państwach transformacji ustrojowej.
Zalecana literatura:
1. A.Axelrod, Ch. Philips, Władcy, tyrani, dyktatorzy, LEKSYKON,Warszawa 2000.
2. A.Y. Lee Chai, J. A. Bargh (red.) Władza Pokusy i zagrożenia, Gdańsk 2009, cz. IV: Władza w
interakcjach, Maskowanie władzy, Mity legitymizujące i psychologia uprzywilejowanych, Konfucjusz, jen i
sprawowanie władzy w interesie innych
3. T. Biernat, Józef Piłsudzki – Lech Wałesa, wyd. cyt.
4. B. Barber, Imperium strachu. Wojna, terroryzm i demokracja, Warszawa 2005.,
5. A. Chodubski, Cywilizacyjne formy przywództwa, w: L. Rubisz,K. Zuba (red.), wyd. cyt.
6. K. Karwat, Charyzma i pseudocharyzma, T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne, „Studia Politologiczne),
wyd.cyt.; tegoż autora: Wielkość – wybitność – przeciętność – mierność. Skala jakości polityków. „Studia
Politologiczne 1996, vol 1; Figuranctwo jako paradoks uczestnictwa, Warszawa 2004; Manipulacyjna
funkcja przywództwa, w: W. Konarski, A. Durska,Sz. Bachrynowski (red.), Kryzys Przywództwa, wyd.cyt.
7. L. Kanarski, Przywództwo, wyd. cyt.
8. Z Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa - Kraków 1998.
9. F. Ryszka, Nauka o polityce, Warszawa 1984 (strach, lęk, trwoga, obawa, zawiść – s.107 i nast.; jednostki
przywódcze, autorytet – 247 i nast.)
10. M. Weber, Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa 1984.
11. K. Zuba, Przywództwo w teorii nauk politycznych, Rubisz, K. Zuba (red), wyd. cyt. (funkcje przywództwa –
s 25 i nast.)
12. E.M. Marciniak, Kompetencje przywódcy politycznego (w:) T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne,
„Studia Politologiczne, wyd. cyt. s. 97–110.
13. F. Gołembski, Odpowiedzialność przywódcy, T. Bodio (red), Przywództwo Polityczne, „Studia
Politologiczne”, wyd. cyt.
2
3
14. T. Klementewicz, Historia nie osądzi. Z problemów wartościowania jakości przywódców politycznych, T.
Bodio (red.), Przywództwo polityczne, „Studia Politologiczne”, wyd. cyt.
15. W. Szostak, Przywództwo polityczne a „wodzostwo, w: A. Kasińska-Metryka (red.), Studia nad
przywództwem politycznym. Ustalenia metodologiczne i praktyka, Toruń 2011.
16. Justyna G. Otto, Przywódca polityczny elementem konstytutywnym reżimu politycznego, Toruń 2012
(osobowość przywódcy).
V. Psychologiczne uwarunkowania przywództwa politycznego
Zagadnienia:
Osobowość i polityka; paranoja i inne rodzaje psychopatologii przywództwa; charyzma
i narcyzm; biografia i psychobiografia jako metody badawcze; biografie wybitnych przywódców
politycznych; mechanizmy rywalizacji i legitymizacji przywódców; kreacja wizerunku przywódcy
na rynku politycznym; autoprezentacja; rola języka i mowa ciała.polityka bez „ideologii” – sztuka
bycia wybranym
Zalecana literatura:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Dawid O. Sears,Leonie Buddy, Robert Jervis, Psychologia polityczna, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagielońskiego, Kraków 2008 (D. G. Winter, Osobowość a zachowania polityczne 101-133).
M. Mankowicz, Przywódcy polityczni współczesnego świata. Mężowie stanu, demokraci i tyrani,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
A Chodubski, Neurastenicy i władza w dziejach cywilizacji, T. Bodio (red.), Przywództwo polityczne,
wyd. cyt.
Z. Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków 1998. (rozdział IV, Proces decydowania
emocjonalnego).
W. McKinely Runyan, Historie życia a psychobiografia, Warszawa 1992.
R. Robins, J. Post, Paranoja polityczna, Warszawa 1999.
A.Y.Lee-Chai, J.A. Bargh (red.) Władza Pokusy i zagrożenia, Gdańsk 2009, cz. I: Wykorzystywanie
władzy, Wywieranie wpływu, Czym jest piekło wybrukowane? Dobre chęci a nieświadome skłonności do
nadużywania władzy, Od Mojżesza do marcosa. Różnice indywidualne dotyczące wykorzystywania i
nadużywania władzy, Motywacje do sprawowania władzy a motywacje do pomagania innym
A. Kępiński, Rytm życia, Kraków 2000 (Psychopatologia władzy, Z psychopatologii nadludzi i in).
Li Zhisui, Mao. Prywatne życie przewodniczącego, Warszawa 1996.
R. Stefoff, Saddam Husajn, Warszawa 2000.\
A. Axelrod, Ch. Philips, Władcy, tyrani, dyktatorzy, wyd.cyt.
A. Neumayr, Dyktatorzy i medycyna, Warszawa 1999.
P. Żukiewicz, Przywództwo polityczne, wyd. cyt.; s. 132- 172.
J. Potulski, Przywództwo narcystyczne jako specyficzna cecha wieku informacji, w: A. KasińskaMetryka (red.), Studia nad przywództwem politycznym, wyd.cyt.
L. Kanarski, Przywództwo, wyd. cyt. (potencjał psychologiczny kompetencji przywódczych – 119 i nast.)
N. B. Enkelmann, Charyzma, Warszawa 2000.
A. Antoszewski, Wzorce rywalizacji politycznej we współczesnych demokracjach europejskich, Wrocław
2004; tegoż autora: Instytucjonalne uwarunkowania rywalizacji politycznej w państwach proradzieckich,
w: T. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje, wyd., cyt.
J. Sielski, M. Czerwiński, Partie polityczne – przywództwo partyjne, Toruń 2008.
M. Karwat, Sztuka manipulacji politycznej, Toruń 1998; tegoż autora: O złośliwej dyskredytacji.
Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, Warszawa, PWN 2007.
E. Thiel, Mowa ciała zdradza więcej niż tysiąc słów, 1992.
Prace wydane w ramach serii edytorskiej: „Galeria tyranów XX wieku” (i inne opracowania poświęcone
biografiom przywódców).
VI. Przywództwo w multikulturowym świecie globalizacji i transformacji
Zagadnienia:
Globalizacja i tradycyjna polityka; kryzys przywództwa tradycyjnego?; kontury postpolityki; zmiana natury
władzy; kryzys przywództwa politycznego?; przywództwo polityczne w świecie postępującej globalizacji i
rewolucji naukowo-technicznej i innych zmian cywilizacyjnych; kręgi kultury politycznej a typy
przywództwa; związek między reżimem politycznym a przywództwem; cechy szczególne przywództwa w
reżimach totalitarnych, autorytarnych i demokratycznych; reżimy i modele przywództwa w wybranych
państwach
Zalecana lektura:
1. H. A Tofler, Zmiana władzy, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań; Budowa nowej cywilizacji. Poznań 1995.
2. J. Staniszkis, Władza globalizacji, Warszawa 2003.
3
4
3. T. T. Bodio, Władza i transformacja, „Rocznik Nauk Politycznych”, Pułtusk, 2004. Bodio (red.), Przywództwo, elity
i transformacje krajów WNP, Warszawa 2010, t 1
4. J.Ćwiek-Karpowicz, Rosyjska elita władzy, wyd.cyt.
5. F. Fukuyama, Koniec człowieka, Kraków 2004.
6. B. Kaczmarek, Polityka a władza. Kryzys paradygmatu?, w: T. Klementewicz (red.), Współczesne teorie polityki –
od logiki do retoryki, „Studia Politologiczne” 2004, vol 8.
7. U. Beck, Władza i przeciwwładza w erze globalizacji, Warszawa 2005.
8. S. Michałowski, K. Kuć-Czajkowska, Przywództwo lokalne a kształtowanie demokracji partycypacyjnej, Wydawnictwo
Uniwersytetu Curie-Skłodowskiej, Lublin 2008.
9. A. Żukowski (red.) Przywódcy i przywództwo we współczesnej Afryce, „Forum Politologiczne”, Olsztyn 2008.
10.T. Łoś-Nowak, Przywództwo w świecie globalnym, w: L. Rubisz, K. Zuba (red.) Przywództwo polityczne, wyd. cyt.
11.P.J. Sieradzan, Czerwono-brunatni, Sojusz radykalizmu lewicy i prawicy w Rosji współczesnej, seria Władza,
przywództwo, elity, Warszawa 2010;
12.Żukiewicz, Przywództwo polityczne, wyd. cyt. (rozdz.5: Instytucjonalne uwarunkowania przywództwa politycznego;
rozdz.7: Przywództwo polityczne w poszczególnych kręgach kulturowych);
14.
A. Chodubski, Cywilizacyjne formy przywództwa, wyd. cyt.
15.
A. Wierzbicki, Przywództwo i elity krajów WNP w perspektywie badań etnopolitycznych w transformacji
systemowej (na przykładzie państw WNP), w: T. Bodio (red.), Przywództwo, elity i transformacje, wyd.cyt.
16.
T. Bodio, Wyjaśnienie cywilizacyjne w badaniach transformacji państw Azji Centralnej, w: Przywództwo, elity
i transformacje, wyd.cyt.;
17.
A. Żukowski, Przywódcy południowoafrykańscy dwóch epok: Jan Smuts i Nelson Mandela, w: W. Konarski,
A. Durska,Sz. Bachrynowski (red.), Kryzys Przywództwa, wyd.cyt.
18.
P. Załęski, Kultura polityczna Azji Centralnej, Warszawa 2011.
Opracowania na temat przywództwa politycznego w przestrzeni proradzieckiej wydane w serii edytorskiej
„Władza, elity, przywództwo” (Warszawa 2010-2012) oraz „Współczesna Azja Centralna” (m.in.: P. Załęski,
Elity władzy politycznej Kazachstanu, Warszawa 2006; T. Bodio, P. Załęski, Elity władzy w Azji Centralnej.
Tradycja, modernizacja, etnopolityka, Warszawa 2008; T. Bodio (red.), Kaukaz: transformacja przywództwa i
elit politycznych, Warszawa 2012; T. Bodio (red.), Kaukaz: mechanizmy legitymizacji i funkcjonowania elit
politycznych, Warszawa 2012.
Uwaga: XXII Forum Ekonomiczne w Krynicy Górskiej (wrzesień 2012) przebiegało m.in. pod hasłem
globalnego kryzysu przywództwa. Zaleca się wykorzystanie materiałów do zajęć z niniejszego Forum.
VII- XV. Modele przywództwa politycznego (studium przypadków)
(rekonstrukcja, diagnoza i prognoza rozwoju współczesnych modeli w wybranych
państwach: praca w zespołach i prezentacje multimedialne efektów badawczych)
Przywództwo polityczne
(tematyka i wymogi prezentacji prac multimedialnych )
Tematyka wiodąca: Modele przywództwa politycznego
(zakres: modele przywództwa politycznego w wybranych państwach;
współczesnych modeli przywództwa politycznego - podobieństwa i specyfika)
osobliwości
Wskazówki metodyczne:
1.
Podstawowe zadanie: próba rekonstrukcji
politycznego w wybranym kraju.
i
opisu
modelu
przywództwa
2.
Prace będą pisane i prezentowane przez zespół (2-3 osobowe; pracą zespołów
kierują liderzy). Możliwe są też prace przygotowane indywidualnie
3.
Preferowane metody badawcze: analiza systemowa, metoda neoinstytucjonalna,
decyzyjna,
biograficzna,
porównawcza,
statystyczna,
behawioralna,
psychohistoryczna, normatywna, etnograficzna itp.
4.
Prezentacje autorskie (konceptualizacja, struktura itp.) z zachowaniem
klasycznych kanonów: (struktura: wstęp, rozdziały, podsumowanie, bibliografia,
aneksy). Należy zwrócić uwagę na kondensację tekstu, wykorzystanie badań
empirycznych, tekstów źródłowych, korzystać z technik graficznych przy
budowaniu modeli.
5.
W pracy należy dążyć do wykorzystania oryginalnych materiałów. Należy unikać
powierzchowności w analizie tematyki badawczej, dane precyzyjnie dokumentować
(źródło informacji itp.).
4
5
6.
W koncepcji prezentacji ujawniającej specyfikę określonego przywództwa warto
uwzględnić takie zagadnienia jak:
 krótka historia przywództwa politycznego – podłoże kulturowe, psychohistoryczne
(prototypy przywództwa, ewolucja itp.). Socjopolityczne, psychologiczne i kulturowe
uwarunkowania współczesnego modelu przywództwa;
 konstytucyjne (stanowione i zwyczajowe) podstawy modelu przywództwa
politycznego (przywództwo w systemie podziału władzy (relacje, zakres praw i
obowiązków, pozycja formalna i nieformalna przywódców, przywileje, konwenanse i
zwyczaje konstytucyjne i pozakonstytucyjne);
 mechanizmy legitymizacji przywództwa politycznego (formalne i nieformalne
mechanizmy wyłaniania przywódców, promocja przywódcy w procesie legitymizacji
itp.);
 specyfika metod i technik marketingowych stosowanych w kampaniach
wyborczych i kreowaniu wizerunków przywódców politycznych;
 rodzaj i styl przywództwa politycznego (klasyfikacja i opis na podstawie
istniejących typologii przywództwa);
 cechy psychologiczne przywódców (cechy ------myślenia politycznego, osobowość narcyzm, charyzma itp.);
 opozycja polityczna (kontrelity, partie polityczne, organizacje legalne i nielegalne,
programy, konkretne działania, forma walki politycznej i rozstrzygania sporów
politycznych itp.);
 przywództwo polityczne w optyce grup społecznych danego kraju (kompetencje,
skuteczność, etyka, patologie, poparcie społeczne - opinie, komentarze, badania
empiryczne itp.);
 przywództwo polityczne w ocenie społeczności międzynarodowej;
 próba budowy modelu przywództwa.
Inne uwagi:
1. Przedmiotem prac (po uprzednim uzgodnieniu z prowadzącym) mogą być także
wybrane aspekty przywództwa politycznego (przywództwo – kultura polityczna;
przywództwo – klany polityczne; styl sprawowania władzy przez konkretnych
przywódców; przywództwo i rewolucje aksamitne, przywództwo i problemy
demokratyzacji itp.). Prace składane są w formie pisemnej i elektroniczne.
2. Tematyka prac oraz podział na zespoły – w uzgodnieniu z prowadzącym zajęcia
3. Prace należy złożyć w postaci drukowej i elektronicznej.
PREZENTACJE
(ważniejsze uwagi organizacyjne i metodyczne)
a) tematyka prezentacji – wyznaczona programem zajęć (może być
doprecyzowana, skorygowana itp., zależnie od inwencji studentów, ich
zainteresowań, dostępu do literatury; powinna być uzgodniona z
prowadzącym;
b) tematy opracowują zespoły, wszyscy członkowie zespołu uczestniczą w
prezentacji;
c) pracą zespołu kieruje lider, uzgadnia podział zadań, koordynuje realizacją
projektu, ustala sposób prezentacji z członkami zespołu, odpowiada za
złożenie prezentacji do oceny;
d) czas trwania prezentacji: zależnie od tematu i ilości członków zespołu;
generalna zasada – 45 minut; następnie dyskusja;
e) w prezentacji należy wykorzystać obraz i dźwięk, środki graficzne (wykresy,
tabele itp.). Ważne znaczenie ma dobór kolorystyki, kompozycja obrazu,
napisów, dynamika zmiany obrazu, jego czytelność i sugestywność. Dobrze
widziane są formy aktywizujące słuchaczy w trakcie prezentacji;
5
6
f)
prezentacje istotnie wzmacniają małe formy filmowe związane z konkretnym
tematem;
g) starać się unikać typowych błędów, nie powtarzać literalnie treści zapisanych
na obrazie (raczej je omawiać, komentować, traktować jako pomoc); w
przypadku czytania obrazu prezentacja staje się nudna, studenci szybciej
czytają obraz niż tekst wygłosi występujący;
h) prezentacje mają swoją logikę i specyfikę, która je odróżnia od standardowych
wystąpień. Stąd trzeba dobrze przemyśleć koncepcję prezentacji, zachować
treściowe i czasowe proporcje w omawianiu poszczególnych sekwencji
tematycznych. Sama koncepcja winna uwzględniać tradycyjne elementy:
wprowadzenie, rozwinięcie tematu i jego podsumowanie;
i)
typowe błędy w prezentacjach studentów: 1) nadmierne skupienie uwagi na
jednym aspekcie – np. historii problemu w rezultacie z pola widzenia znikają
zasadnicze wątki; 2) zbyt mała ilość obrazów – 1-2 obrazy na wielowątkowy
tekst wygłaszany przez 5-7 minut - prezentacja staje się nudna; 3) brak
schematów, wykorzystania grafiki, modelowania prezentowanej problematyki
utrudnia jej percepcję; 4) podsumowanie nie zwierające wyczerpujących
wniosków; 5) brak sformułowanych zagadnień do dyskusji. Często
powtarzającym się błędem w prezentacjach jest brak właściwej selekcji
materiału; zwrócić należy uwagę, aby prezentacja nie była „przegadana”,
potrzebna jest ekonomia słów, kondensacja myśli; należy zadbać o
dynamiczny związek między obrazem a słowem;
j)
prezentacje we wstępie powinny nawiązywać do teorii, metodologii, wyjaśniać
pojęcia; mieć wyraźnie sformułowane zadanie i pytania, na które zespół będzie
starał się odpowiedzieć; podsumowanie powinno zawierać treści motywujące
do dyskusji;
k) należy zważać na psychologię odbioru prezentacji – zadbać o humor, żart,
ciekawostki – chodzi o utrzymanie słuchaczy w skupieniu, napięciu (samą
prezentacją można moderować nastrojami sali).
l)
Sprawdzić sprzęt, zwrócić uwagę na sprawną jego obsługę - doświadczenie
pokazuje, że nierzadko pojawiają się problemy techniczne.
6