Zakład Teorii Wychowania Fizycznego

Zakład Teorii Wychowania Fizycznego - Treści programowe
Teoria Wychowania Fizycznego
Teoria wychowania fizycznego jest realizowana w dwóch etapach. Celem zajęć na I roku (kurs propedeutyczny)
jest wprowadzenie studenta w świat zjawisk i pojęć kultury fizycznej, ukształtowanie jego poglądów na istotę i
cele wychowania fizycznego oraz ukazanie miejsca i funkcji tego procesu w programie powszechnej edukacji i
systemie kultury fizycznej. Zajęcia na IV roku (w postaci kursu systematycznego) mają służyć uporządkowaniu
wiedzy zdobytej podczas studiów z uwzględnieniem teorii i praw naukowych wyjaśniających mechanizmy
oddziaływania środkami fizycznymi na organizm oraz środkami pedagogicznymi na osobowość w procesie
kształcenia i wychowania fizycznego. Zadaniem przedmiotu jest także przygotowanie studenta do efektywnej
pracy we współczesnej szkole oraz ukształtowanie pozytywnej postawy wobec zawodu nauczycielskiego.
Treści programowe:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Teoria wychowania fizycznego, jej przedmiot, miejsce w systemie nauk i funkcje w programie studiów.
Trzy wersje teorii wf: biotechniczna, kulturowa, pedagogiczna.
Kultura fizyczna i jej miejsce w kulturze globalnej. Przedmiotowe i podmiotowe rozumienie kultury.
Dziedziny kultury, a dziedziny edukacji. Egzystencjalne i symboliczne rozumienie kultury fizycznej.
Formy uczestnictwa w kulturze fizycznej.
Wartości ciała jako motyw jego uprawy. Zdrowotne, utylitarne, estetyczne, agonistyczne i
hedonistyczne znaczenie uprawy ciała. Rekreacja fizyczna, rehabilitacja ruchowa i sport jako formy
realizacji różnorodnych wartości ciała. Wychowanie fizyczne jako wychowanie do różnych wartości
ciała.
Edukacja fizyczna, jej składniki oraz doraźne i odległe cele. Usprawnianie organizmu i nauczanie ruchu
jako cel fizycznego kształcenia. Kształtowanie postaw prosomatycznych jako cel fizycznego
wychowania. Kompetencje technologiczne i aksjologiczne w zakresie uprawy ciała i ich znaczenie dla
przyszłego uczestnictwa w kulturze fizycznej.
Teoretyczne przesłanki fizycznego kształcenia. Biologiczne i kulturowe uwarunkowania aktywności
fizycznej człowieka. Motoryczność, jej rodzaje, struktura i osobnicze uwarunkowania. Cele formalne i
materialne w procesie fizycznego kształcenia.
Uwarunkowania, zasady i środki fizycznego usprawniania i nauczania ruchu. Osobnicze i pozaosobnicze
wyznaczniki przebiegu i efektów usprawniania fizycznego i nauczania ruchu. Aktualistyczne i
prospektywne znaczenie uczenia się i nauczania motorycznego.
Teoretyczne przesłanki fizycznego wychowania. Psychologiczne podstawy oddziaływań
wychowawczych. Struktura i przedmiot postawy prosomatycznej. Teorie kształtowania i zmian postaw.
Metody oddziaływań wychowawczych i możliwości ich zastosowań w procesie fizycznego wychowania.
Związek metod oddziaływania wychowawczego z głębokością reakcji na kształtowanie postawy.
Rodzaje metod wychowawczych, ich skuteczność i wyznaczniki doboru.
Nauczyciel jako podmiot stosunku wychowawczego i przedmiot badań. Stosunek wychowawczy, jego
istota i komponenty. Przedmiot, metody i wynik badań pedeutologicznych.
Proces fizycznej edukacji i jego prakseologiczna struktura. Prakseologia, jej przedmiot, możliwości
zastosowań w procesie fizycznej edukacji. Ogniwa i kryteria skutecznego działania w procesie fizycznej
edukacji.
Zakres i znaczenie pojęć: czynniki, warunki i środki fizycznej edukacji oraz wynikające z ich analizy
zasady dydaktyczne i dyrektywa prakseolgiczna.
Ruch jako czynnik psychofizycznego rozwoju. Wpływ aktywności ruchowej na poszczególne układy i
narządy. Podstawowe zasady dotyczące obciążeń ruchowych i ich skuteczność w wieku rozwojowym.
Wiek jako warunek różnicowania środków fizycznej edukacji. Wiek metrykalny a rozwojowy. Etapy
psychomotorycznego rozwoju i wynikające z nich wskazania dla procesu fizycznej edukacji. 1
Płeć jako warunek różnicowania środków fizycznej edukacji. Morfologiczne, funkcjonalne, psychiczne i
estetyczne przesłanki różnicowania środków fizycznej edukacji w zależności od płci. Społecznopedagogiczne aspekty koedukacji na zajęciach wychowania fizycznego.
Zabawa jako środek fizycznej edukacji. Teorie wyjaśniające genezę i znaczenie zabawy w życiu
człowieka. Rodzaje i funkcje zabaw w okresie przedszkolnym, szkolnym i poszkolnym.
Pomiar i ocena w procesie fizycznej edukacji. Przedmiot i metody pomiaru w kształceniu i wychowaniu
fizycznym. Przedmiot, metody i funkcje oceny szkolnej z wychowania fizycznego.
Znamiona nowoczesności i kryteria postępu w procesie fizycznej edukacji. Tradycjonalizm,
nowinkarstwo a nowoczesność w fizycznej edukacji. Tendencje oświatowe jako przesłanki
nowoczesności w kształceniu i wychowaniu fizycznym.
Wychowanie fizyczne jako przedmiot naukowego poznania. Nauka i jej rozumienie. Nauki o kulturze
fizycznej, ich geneza i przedmiot badań. Przyczyny dezintegracji i możliwości integracji teorii
wychowania fizycznego.
Literatura:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Demel M.: "O trzech wersjach teorii wychowania fizycznego", Kraków 1990.
Grabowski H.: "Teoria fizycznej edukacji", Warszawa 1997 lub 1999.
Grabowski H.: "Co koniecznie trzeba wiedzieć o wychowaniu fizycznym", Kraków 2000.
Osiński W.: "Zarys teorii wychowania fizycznego", Poznań 1996.
Przewęda R.: "Rozwój somatyczny i motoryczny", Warszawa 1973 i 1981.
Śniadecki J.: "O fizycznym wychowaniu dzieci", Kraków 1990.
"Wypisy do ćwiczeń z teorii wychowania fizycznego". Wybór i opracowanie M. Bukowiec, Kraków 1992
lub 2000.
8. Kosiba G. (red.) Szkice z teorii i metodyki wychowania fizycznego. Materiały pomocnicze do ćwiczeń z
przedmiotów teoria i metodyka wychowania fizycznego. Kraków 2003
Metodologia pracy naukowej
Celem przedmiotu jest wprowadzenie studenta w problematykę dotyczącą nauki w sensie czynnościowym jako
racjonalnej przesłanki dla wyboru seminarium magisterskiego i tematu pracy magisterskiej. Dobór treści
wykładów podporządkowany jest zasadzie malejącego stopnia ich ogólności, co powinno ułatwić studentom
przejście od problemów metodologicznych wspólnych dla całej nauki, przez swoiste dla nauk o kulturze
fizycznej, do takich, które będą wynikały z realizacji szczegółowych tematów badawczych pod kierunkiem
poszczególnych promotorów.
Treści programowe:
•
•
•
•
•
•
•
•
Nauka i jej rozumienie. Cele i funkcje nauki w sensie czynnościowym. Podział nauk ze względu na
przedmiot, zadania i metody.
Nauki o kulturze fizycznej, ich przedmiot i metody. Miejsce nauk o kulturze fizycznej w ogólnym
systemie nauk.
Metody badań empirycznych. Obserwacja i jej odmiany. Eksperyment, jego odmiany i zastosowania.
Metoda analizy źródeł.BR>
Indukcja eliminacyjna i je zastosowania w badaniach eksperymentalnych. Kanony indukcji
eliminacyjnej.
Metody statystyczne. Statystyka opisowa. Indukcja statystyczna i jej zastosowania.
Sondaż diagnostyczny. Rodzaje i budowa kwestionariuszy. Mocne i słabe strony badań sondażowych.
Metody doboru próby z populacji. Dobór celowy i jego odmiany. Dobór losowy, jego odmiany i
zastosowania.
Typowe etapy postępowania badawczego w naukach przedmiotowo - empirycznych dochodzących do
uogólnień na drodze indukcji niezupełnej.
Literatura:
1. Praca pod redakcją Henryka Grabowskiego: "Metody empiryczne w naukach o kulturze fizycznej",
Kraków 1996.