Przemoc wśród rówieśników

Scenariusz zajęć
Temat:
„Przemoc wśród rówieśników – mechanizmy powstawania przemocy”
Cele:
•uświadomienie uczniom powszechności przemocy rówieśniczej
•uwrażliwienie uczniów na akty przemocy w ich otoczeniu
•nabycie przez uczniów umiejętności odróżniania sposobów wyrażania negatywnych emocji od
agresji
•poznanie pobudek agresywnego zachowania rówieśników
•poznanie mechanizmu powstawania agresji i różnych mechanizmów obronnych
Warunki techniczne:
•wiek uczestników – szkoła ponadgimnazjalna
•miejsce zajęć - szkoła, świetlica
•czas trwania zajęć – 90 minut
Metody:
pogadanka, burza mózgów, dyskusja, praca z tekstem, ćwiczenia integracyjne
Forma pracy:
indywidualna, grupowa
Materiały:
brystol, kredki, klej, kolorowe czasopisma, nożyczki
Przebieg zajęć:
Część I
Nauczyciel wcześniej przed zajęciami ustawia krzesła w kręgu. Pozwoli to na bardziej swobodną
rozmowę z uczniami. Taki charakter zajęć, będzie zaproszeniem do wspólnej pracy na równych
zasadach.
Na brystolu lub tablicy jest narysowany kontur ludzkiej sylwetki. Zadanie uczniów polega na
wyobrażeniu lub przypomnieniu sobie sytuacji która budziła w nich złość. Uczniowie poprzez
zaznaczenie np. kropką na konturze postaci odpowiadają na pytania: Co się ze mną dzieje kiedy się
złoszczę? Gdzie rodzi się złość?
Nauczyciel zadaje pytanie: W jaki sposób można pozbyć się złości? Czy macie na to jakąś receptę,
swój sposób na wyrzucenie z siebie złych emocji? Uczniowie udzielają odpowiedzi np.:
•sport
•wysiłek fizyczny
•spacer z psem
•liczę do 10
•krzyk
•płacz
•słuchanie muzyki
Celem tego zadania jest uświadomienie uczniom, że złość jest emocją naturalną dla każdego
człowieka, nauczenie ich, jak złość się objawia w ciele, jak ją u siebie rozpoznać (pozwala to na
pewien rodzaj zdystansowania się, oswojenia tej emocji), i w jaki sposób można ją wyrażać nie
krzywdząc przy tym drugiego człowieka.
Ćwiczenie integracyjne „Prezent” (Zał.1)
Część II
Nauczyciel pyta uczniów, czy mają na sobie, albo w plecaku jakąś rzecz dzięki, której czują się
bezpiecznie? Każdy uczeń przedstawia tę rzecz i krótko o niej opowiada. Nauczyciel pyta się jak te
przedmioty wpływają na ich samopoczucie, czy dodają im pewności siebie i dlaczego tak się
dzieje?
Dyskusja z udziałem uczniów.
Nauczyciel prosi uczniów aby odliczyli np. do 5 i podzielili się na grupy. Każda grupa otrzymuje
brystol, pisaki, kolorowe czasopisma, nożyczki, klej. Zadaniem każdej grupy jest przedstawienie w
formie graficznej odpowiedzi na pytania: Co wpływa na twoje poczucie bezpieczeństwa, kiedy
czujesz się bezpiecznie itp.? Każda grupa prezentuje swoją pracę, a pozostałe grupy starają się ją
odczytać, zinterpretować.
Część III
Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat agresji i przyczyn agresywnego zachowania. Wspólnie
wypracowany zostaje schemat
Niezaspokojona potrzeba -----> Frustracja --------> Agresja
Nauczyciel pyta uczniów czy słyszeli kiedyś pojęcie mechanizm obronny, a jeśli tak prosi aby je
wyjaśnili. Po krótkiej rozmowie, nauczyciel podaje definicję mechanizmu obronnego i rozdaje
kartki z definicjami różnych mechanizmów obronnych.
Praca w grupach
Każda grupa otrzymuje jedną z definicji mechanizmu obronnego: np. wyparcie, racjonalizacja,
przemieszczenie, zaprzeczenie, identyfikacja z agresorem. Zadaniem uczniów jest zilustrowanie
otrzymanej definicji przykładami, tak aby jak najprzystępniej przedstawić ją pozostałym grupom.
Czas przygotowania 15 minut.
Czas przeznaczony na wystąpienia: 5 minut dla grupy
Podsumowanie:
Rozmowa na temat jak ważną rolę pełnią mechanizmy obronne w naszym codziennym życiu (np.
ochrona przed lękiem, wstydem, poczuciem winy, obniżeniem samooceny, odrzuceniem), jak często
świadomie lub nieświadomie je stosujemy i jakie mogą być tego konsekwencje (np. agresja i
przemoc wobec innych).
Oprac. Katarzyna Hermasz, Alicja Kisała
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w Opolu
Literatura:
Charaktery: portal psychologiczny: psychosłownik /www.charaktery.eu
Mechanizmy obronne u ofiar przemocy / Anna Seredyńska, Jadwiga Lach // Niebieska Linia .2012, nr 2
Słownik psychologii / Artur S. Reber, Emily S. Reber . - Warszawa : „Scholar”, 2005
Załącznik 1
Prezent
Cele: integracja grupowa, wzajemna komunikacja.
Materiały: przybory do pisania, materiały do rysowania.
Instrukcja dla uczestników:
Prosimy, żeby każdy uczeń napisał na kartce swoje imię (karteczki należy zebrać i zgiąć, tak aby
nie było widać co jest na nich napisane).
Teraz niech każdy wylosuje jedną (nikt nie powinien wylosować siebie, jeśli tak się stanie należy
zamienić karteczkę z inną osobą).
Każdy wylosował osobę, dla której będzie przygotowywał prezent. Prosimy o zastanowienie się, co
chciałaby ta osoba otrzymać, o czym najbardziej marzy. To nie musi być konkretna rzecz. Można
na przykład podarować dobry nastrój.
Prezent może być wyrażony w formie rysunku, opowiadania lub wypowiedzi ustnej. Następnie
każdy prezentuje w grupie to co przygotował, zwracając się bezpośrednio do osoby obdarowywanej
„ Chciałabym Ci podarować …”
Omówienie:
Warto zachęcać, aby uczestnicy krótko uzasadnili, dlaczego chcą obdarować osobę tym
konkretnym prezentem. Można zachęcać do powiedzenia jak się czuli, dając coś komuś. Czy łatwo
było znaleźć podarek dla innego uczestnika grupy. Jeżeli był z tym jakiś kłopot, to dlaczego tak
było. Osoby obdarowywane zapytajmy, jak czują się dostając podarek. Czy o tym właśnie marzyli.