docŚwiatowe Dziedzictwo 25 EXT BUR
download 
Reklamacja Transkrypt
Światowe Dziedzictwo 25 EXT BUR
25 EXT BUR Światowe Dziedzictwo Do ograniczonej dystrybucji WHC-01/CONF.207/INF.6 Paryż, 1 października 2001 r. Język oryginału: angielski ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH D/S OŚWIATY, NAUKI I KULTURY KONWENCJA W SPRAWIE O OCHRONY ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTURALNEGO I NATURALNEGO BIURO KOMITETU ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA dwudziesta piąta sesja nadzwyczajna Helsinki, Finlandia 7-8 grudnia 2001 r. Dokument informacyjny: Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w miejscu Światowego Dziedzictwa Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu (Polska) w dniach 1-2 lipca 2001 roku Biuro może uwzględnić „Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w miejscu Światowego Dziedzictwa Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu (Polska) w dniach 1-2 lipca 2001 r.”, którą to wizytę przeprowadzono pod kierownictwem Przewodniczącego Komitetu Światowego Dziedzictwa. Biuro może przekazać Komitetowi pod rozwagę wnioski i zalecenia zawarte w części 5 tego sprawozdania. SPRAWOZDANIE Z MIĘDZYNARODOWEJ WIZYTY W MIEJSCU ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA AUSCHWITZ CONCENTRATION CAMP I JEGO OTOCZENIU (POLSKA) W DNIACH 1-2 LIPCA 2001 R. SPIS TREŚCI PODZIĘKOWANIA STRESZCZENIE I ZALECENIA 1 STRESZCZENIE DZIAŁAŃ MISJI 2 TŁO MISJI Historia wpisu Kryteria i wartości Światowego Dziedzictwa Oceny stanu zachowania miejsca przeprowadzone przez Komitet Światowego Dziedzictwa i jego Biuro Umocowanie misji 3 KRAJOWA STRATEGIA OCHRONY I ZARZĄDZANIA MIEJSCEM ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA 4 IDENTYFIKACJA I ZAKRES POSZCZEGÓLNYCH ZAGADNIEŃ Zarządzanie miejscem Światowego Dziedzictwa Strefa ochronna Obiekty powiązane Społeczności lokalne Rząd i szczeble odpowiedzialności Proces tworzenia planu zarządzania Zagadnienia finansowe Dalsze działania 5 WNIOSKI I ZALECENIA 6 ZAŁĄCZNIKI Załącznik I: Program misji Załącznik II: Skład zespołu misji Załącznik III: Uczestnicy posiedzenia w dniu 2 lipca 2001 r. Załącznik IV: Wyciąg ze sprawozdania z dwudziestej piątej sesji Biura Komitetu Światowego Dziedzictwa, w tym mapa Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 1 WHC- PODZIĘKOWANIA Misja pragnie wyrazić głęboką wdzięczność za szybką organizację spotkania i za gościnność polskich władz. Misja jest pod wrażeniem zaangażowania i profesjonalizmu personelu zajmującego się zarządzaniem i ochroną miejsca. Członkowie misji są również bardzo wdzięczni przedstawicielom władz lokalnych za poświęcenie czasu na szczegółowe wyjaśnienia konkretnych kwestii, z którymi władze się borykają i dla których nieustannie poszukują wszechstronnie zadawalających rozwiązań. STRESZCZENIE Na podstawie oceny informacji udostępnionych zespołowi misji w ramach dokumentacji wejściowej, w wyniku spotkań z przedstawicielami administracji rządowej, władz samorządowych i zespołu zarządzającego miejscem Światowego Dziedzictwa oraz po wizji lokalnej w dniach 1-2 lipca 2001 roku - zespół misji sformułował wnioski przedstawione poniżej w części 5 dokumentu oraz w poszczególnych rozdziałach. 1 STRESZCZENIE DZIAŁAŃ MISJI Misja, pod kierownictwem Petera Kinga, Przewodniczącego Komitetu Światowego Dziedzictwa, odwiedziła w dniach 1 i 2 lipca 2001 roku Państwowe Muzeum AuschwitzBirkenau i związane z nim obiekty usytuowane w otoczeniu Muzeum. Misja była reakcją na zaproszenie Rządu RP i rezolucję uchwaloną tuż przed misją na posiedzeniu Biura Światowego Dziedzictwa w Paryżu. Misję powitała polska delegacja pod kierownictwem Pani Małgorzaty Dzieduszyckiej (Stałego Przedstawiciela RP przy UNESCO), Pana Stefana Wilkanowicza (Wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej) oraz Dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Misja dokonała wizji lokalnej byłych obozów Auschwitz i Birkenau oraz przeszła po terenie pomiędzy obydwoma obozami w celu przeglądu obiektów z nimi powiązanych, takich jak Judenrampe, infrastruktura kolejowa czy dawna fabryka tytoniu. Podczas wizji lokalnej Przewodniczący, w imieniu wspólnoty Światowego Dziedzictwa, złożył wieńce pod Ścianą Śmierci w byłym KL Auschwitz I i pod pomnikiem w byłym KL Birkenau. Misja obejrzała następnie inne obiekty mające związek z obozem, w tym zakłady chemiczne, browar1, dawną garbarnię (miejsce lokalizacji kontrowersyjnej dyskoteki), miejsce usytuowania supermarketu, klasztor, Czerwony i Biały domek (miejsca, w których usytuowane były pierwsze komory gazowe), żwirowisko, rampy rozładunkowe, tzw. ziemniaczarki i magazyny oraz rosyjskie miejsce pamięci2, a także synagogę w Oświęcimiu. W drugim dniu misja spotkała się w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau z przedstawicielami władz samorządowych miasta i gminy Oświęcim, z wojewodą oraz z 1 2 dawna Fabryka Wódek i Likierów Jakuba Haberfelda (?) pomnik i masowe mogiły radzieckich jeńców wojennych w byłym KL Birkenau Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 2 WHC- przedstawicielami władz rządowych. Omówiono kwestie zarządzania i planowania w obszarze i w otoczeniu byłych obozów oraz w obrębie miejsc z nimi związanych. Listę osób obecnych na spotkaniu zawiera Załącznik III. Przewodniczący Komitetu Światowego Dziedzictwa, Peter King, odczytał polskiej delegacji treść decyzji Biura (Załącznik IV). W wyniku wizyty misja przygotowała zalecenia dla polskich władz, które ułatwią podjęcie działań i decyzji w istotnych kwestiach związanych z zarządzaniem i planowaniem. 2 TŁO MISJI Historia wpisu Miejsce zostało przedstawione do wpisu przez Rząd RP w dniu 6 czerwca 1978 roku. Komitet Światowego Dziedzictwa dokonał wpisu miejsca na Listę podczas trzeciej sesji w 1979 roku na podstawie kryterium VI, z następującą adnotacją: „Komitet postanowił wpisać Auschwitz Concentration Camp na Listę jako obiekt wyjątkowy i ograniczyć wpis innych miejsc o podobnym charakterze.” Kryteria i wartości Światowego Dziedzictwa Wpisując miejsce na Listę wyłącznie ze względu na skojarzone z nim wartości, Komitet podkreślił jego znaczenie jako miejsca pamięci dokumentującego okoliczności, w jakich doszło do Holokaustu. Obóz koncentracyjny i obóz zagłady Auschwitz-Birkenau był największym obozem w Trzeciej Rzeszy. Oceny stanu zachowania miejsca przeprowadzone przez Komitet Światowego Dziedzictwa i jego Biuro Komitet Światowego Dziedzictwa i jego Biuro wielokrotnie dokonywały przeglądów stanu zachowania miejsca, a w szczególności podczas dwudziestej drugiej, dwudziestej trzeciej, dwudziestej czwartej i dwudziestej piątej sesji obrad Biura Światowego Dziedzictwa (wyciąg ze sprawozdania zamieszczono w Załączniku IV). Umocowanie misji Przewodniczący Komitetu Światowego Dziedzictwa, Peter King, otrzymał od Rządu RP zaproszenie do odwiedzenia miejsca. Przewodniczący zdecydował, że misja odbędzie się natychmiast po zakończeniu dwudziestej piątej sesji Biura Światowego Dziedzictwa (Paryż, 25-30 czerwca 2001 r.). Towarzyszyli mu p. Giora Solar, przedstawiciel ICOMOS, p. Michael Turner, członek Międzynarodowej Grupy Ekspertów, p. Mechtild Rössler, przedstawicielka Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO oraz p. David Roberts, jego doradca. Program i skład zespołu misji oraz dane dotyczące przedstawicieli biorących udział w spotkaniach przedstawiono w Załączniku I, II i III. 3 KRAJOWA STRATEGIA OCHRONY ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA I ZARZĄDZANIA Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 3 MIEJSCEM WHC- Misja odnotowała istnienie wielu programów i postanowień, w tym rządowych, mających znaczenie dla ochrony miejsca Światowego Dziedzictwa, w szczególności: - ustawy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z dnia 2 lipca 1947 roku (o której mowa w nominacji); - strefy ochronnej ustanowionej w 1999 roku o powierzchni 38,89 hektarów; - Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego (1996-2001/2002-2007); - „Deklaracji w sprawie zasad realizacji Programu Oświęcimskiego” (5 marca 1997 r.), zainicjowanej przez Rząd RP, Pełnomocnika Rządu ds. Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego, Amerykańską Radę Pamięci o Holokauście3, Międzynarodową Radę Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau i Prezydenta Miasta Oświęcim. - Ustawy o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady z dnia 7 czerwca 1999 roku. Misja odnotowała zaangażowanie Rządu RP w ochronę miejsca Światowego Dziedzictwa, jednakże podkreśliła potrzebę opracowania dla terenów przyległych strategii ochrony i całościowego zarządzania. 4 IDENTYFIKACJA I ZAKRES POSZCZEGÓLNYCH ZAGADNIEŃ Zarządzanie miejscem Światowego Dziedzictwa Generalną konkluzją wynikającą z wnikliwej wizyty w Państwowym Muzeum AuschwitzBirkenau jest dobre zarządzanie miejscem. Składa się ono z dwóch części, pokrywa duży obszar i obejmuje znaczną ilość obiektów wymagających konserwacji i ochrony. To sprawia, że polskie władze i inne zaangażowane strony, w tym zagraniczni darczyńcy, zapewniają główne środki na utrzymanie miejsca. Z wizyty jasno wynika, że polskie władze bardzo poważnie traktują swoje obowiązki i w miarę dostępnych środków podejmują skuteczne działania organizacyjne i konserwatorskie. Władze przyjęły na siebie poważne obowiązki w zakresie badań i rozwiązywania problemów konserwatorskich, na przykład w zakresie czynników oddziaływujących na betonowe ściany i słupy podtrzymujące drut kolczasty, jak również w zakresie zachowawczego zabezpieczenia ruin komór gazowych. Systematycznie oceniane są też potrzeby w odniesieniu do środków niezbędnych do zapewnienia długoterminowego przechowywania włosów, obiektów skórzanych i innych przedmiotów prezentowanych na wystawie głównej. Misja odnotowała wysoki poziom nowych prac i ostatnio przygotowanych w Muzeum wystaw oraz znaczący wysiłek, który włożono nie tylko dla zapewnienia właściwej informacji przewodnickiej, ekspozycji i systemu oznakowania, ale również w celu podjęcia wieloletnich działań konserwatorskich. Misja pragnie zapewnić Komitet Światowego Dziedzictwa o doskonałym zarządzaniu miejscem oraz o dużym zaangażowaniu i poświęceniu pracowników Muzeum na tym polu, a władzom RP gratuluje dotychczasowych osiągnięć z tym związanych. 3 United States Holocaust Memorial Council Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 4 WHC- Strefa ochronna Podczas gdy samo miejsce jest właściwie zarządzane i podlega odpowiednim wymogom prawnym i zarządczym, fakt jego lokalizacji w bezpośrednim sąsiedztwie nowoczesnego i rozwijającego się miasta powoduje powstanie konfliktu priorytetów w terenie otaczającym. Za wyjątkiem ograniczeń spowodowanych limitowanymi środkami na zarządzanie i ochronę Państwowego Muzeum - wszelkie istotne kwestie związane z zarządzaniem dotyczą obszaru poza samym miejscem. Niektóre z nich odnoszą się do 100-metrowej strefy ustanowionej przepisami przyjętymi w 1999 roku, niektóre – do większej strefy, planowanej pierwotnie przy nominowaniu miejsca (strefa ciszy i strefa ochronna), zaś jeszcze inne - do wydzielonych pojedynczych obiektów, powiązanych z miejscem raczej faktograficzne, niż fizycznie (patrz niżej). Misja odnotowała również, że strefa ciszy i strefa ochronna o szerokości od 300 do 1000 metrów (jak to przedstawiono na mapie w Załączniku IV) nie zostały nigdy wprowadzone w życie, chociaż mapa stref stanowiła integralną cześć dokumentacji nominacyjnej przekazanej przez władze i zatwierdzonej przez Komitet Światowego Dziedzictwa przy dokonywaniu wpisu. Misja stwierdziła, że strefy miały arbitralny charakter. Misja nie uważa korekty stref za problem nie do przezwyciężenia, gdyż rozwiązanie akceptowalne dla rządu, Komitetu Światowego Dziedzictwa, mieszkańców i innych zainteresowanych stron można uzyskać poprzez odpowiednie strefowanie oraz właściwe działania planistyczne i zarządcze. Dla misji było jasne, że powstał impas w określeniu sposobów zarządzania otoczeniem miejsca i że w rozwiązaniu tego problemu może pomóc zapewnienie zewnętrznego wsparcia. Misja zauważyła, że zdaniem niektórych zainteresowanych stron impas jest konsekwencją: 1. arbitralnego charakteru uprzednio określonych stref. Bez względu na to, czy strefy ustanowi się w odległości 100, 300 czy 1000 metrów, spowodują one i tak błędne decyzje w wielu miejscach; 2. narzucania stref bez gruntownej konsultacji. Obecnie, wszelkie dyskusje dotyczące „stref ochronnych” natychmiast wzbudzają negatywne reakcje okolicznych mieszkańców i przedsiębiorców, w szczególności z powodu dotychczasowych doświadczeń we wprowadzaniu przepisów niewłaściwie ograniczających działalność (patrz powyżej); 3. niewłaściwych ograniczeń w regułach zarządzania. Ograniczenia nie muszą być identyczne we wszystkich fragmentach terenu otaczającego obiekt. Powinny wynikać z całościowych wymagań związanych z tym obszarem oraz z alternatyw rozwojowych dostępnych mieszkańcom i innym zainteresowanym wnioskującym o inwestycje bądź zmiany w sposobie wykorzystania gruntów; 4. braku sprecyzowanego celu wprowadzenia „strefy ochronnej” i elastyczności w stosowaniu jej ograniczeń, a także braku planu zarządzania. Misja uznaje potrzebę rozwoju i podjęcia właściwych działań w niektórych obszarach każdej zdefiniowanej wokół miejsca strefy, jako że obszary te stanowią integralną część miasta. Z kolei, w innych obszarach strefy najwłaściwsze byłoby zaniechanie jakiegokolwiek działań. Wszystkie strony potwierdziły potrzebę takiej elastyczności. Należy odnotować, że konieczne jest również podjęcie szybkich działań w celu znalezienia rozwiązania w kwestii ustanawiania Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 5 WHC- stref i procesu tworzenia planu zarządzania, jako że każde opóźnienie spowoduje dalsze trudności w pokonaniu zaistniałych przeszkód. Wojewoda stwierdził, że: „konieczne jest określenie stref i działań dozwolonych w ramach każdej strefy. Im szybciej się tego dokona, tym szybciej będzie zrealizowany plan zarządzania”. Przy podejmowaniu jakichkolwiek działań mających na celu rozwiązanie tych problemów należy wziąć pod uwagę potrzeby, wymagania i poparcie osób, które zamieszkały w Oświęcimiu. Większość mieszkańców przybyła tu po wojnie, najprawdopodobniej ze względu na dostępność pracy w zakładach chemicznych i w przemyśle lekkim. Inni powrócili do Oświęcimia po ucieczce lub z przymusowego przesiedlenia w czasie wojny. To ci mieszkańcy odczuwają teraz czasami negatywne skutki skojarzeń, jakie niesie za sobą nazwa „Auschwitz”. To również, między innymi, ci mieszkańcy w części wspierają finansowo miejsce poprzez lokalne podatki, usługi komunalne i infrastrukturę. Wszelkie rozwiązania muszą uwzględnić ten wkład i zapewnić obecnym mieszkańcom wysoki poziom godnego życia. Misja uznaje dążenie mieszkańców i władz lokalnych do rozwoju społecznego i gospodarczego oraz dążenie do zróżnicowania działalności w tym zakresie na terenie miasta. Misja zauważa również konieczność respektowania praw własności prywatnej na terenach przyległych do miejsca. Misja potwierdza istnienie jedynie w niektórych obszarach ograniczeń rozwojowych miasta wynikających z terenów zalewowych i dostępności usług komunalnych. Misja zauważa, że w dłuższej perspektywie czasowej i przy trwałych nakładach inwestycyjnych istnieje wiele możliwości stworzenia odpowiednich programów turystycznych i edukacyjnych, które umożliwią zgodny rozwój w niektórych obszarach każdej strefy ochronnej. Obiekty powiązane Misja stwierdziła, że istnieje pewna liczba obiektów poza obszarem Światowego Dziedzictwa bezpośrednio powiązanych z wydarzeniami, w związku z którymi miejsce zostało wpisane na Listę. Mając to na względzie, należałoby te obiekty zinwentaryzować, objąć ochroną i w odpowiedni sposób wyeksponować. Obiekty powiązane omawiane podczas misji to Czerwony domek i Biały domek, dawna garbarnia, żwirowisko, zakłady chemiczne, rampy rozładunkowe, Judenrampe, tzw. ziemniaczarki i magazyny. Omówiono również szczegółowo istotny obszar pomiędzy byłymi obozami Auschwitz i Birkenau oraz to, w jaki sposób powinien być zarządzany w celu zapewnienia długoterminowej ochrony, albo przez włączenie go w ramy istniejącego miejsca, albo przez odpowiednie zarządzanie strefami. Jasne jest, że ze względu na występowanie wielu czynników, w tym zagadnień finansowych, praw własności i innych, pojawiły się różnorakie trudności. Omawiano także konkretne kwestie bieżące dotyczące projektu utworzenia supermarketu w jednym z takich budynków oraz wykorzystanie części innego na dyskotekę. Obecny status projektu supermarketu jest taki, że odwołano wydaną zgodę na budowę, chociaż urzędnicy miejscy podkreślają, że brak supermarketu w tej części Oświęcimia jest dla obecnych jego mieszkańców znaczną niedogodnością; jest to ważna kwestia polityczna, Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 6 WHC- mająca wpływ na postrzeganie przez społeczność wymogów planistycznych związanych z byłymi obozami. Przedstawiciele władz miejskich stanowczo zażądali, by znaleziono jakieś rozwiązanie umożliwiające realizację takiego obiektu w rozsądnej odległości od osiedli mieszkalnych. Zwrócono uwagę, że bez pilnego rozwiązania tej kwestii nie będzie możliwe wprowadzenie całościowych rozwiązań planistycznych, co więcej, prawdopodobnie jeszcze bardziej wzmocni się opór wobec rozsądnych ograniczeń. Władze RP poleciły również właścicielom dyskoteki zaprzestanie jej prowadzenia, choć według naszej wiedzy właściciele wnieśli obecnie do sądu sprzeciw wobec tej decyzji. Misja odnotowała, że ukończono opracowanie spisu obiektów powiązanych i że przyjęto dla nich jakieś priorytety. Z uwagi na ograniczenia czasowe nie było możliwe zbadanie tych sprawozdań. Misja przyjęła jednak tę pracę z zadowoleniem, stwierdzając, że identyfikacja ważnych obiektów i określenie ich hierarchii pod względem znaczenia, realności przeprowadzenia prac konserwatorskich, wymogów finansowych oraz możliwości ochrony przy uwzględnieniu czynników społecznych i planistycznych - były dużym krokiem do przodu w tworzeniu operatywnej i powszechnie akceptowalnej struktury zarządzania. Społeczności lokalne Jedną z istotnych spraw zaobserwowanych przez misję był brak zaangażowania wspólnot lokalnych Oświęcimia i Brzezinki w procesy konsultacyjne i decyzyjne oraz brak włączenia ich w całościowe planowanie. Jako że omawiane miejsce wpisano na Listę w bardzo wczesnym etapie wdrażania Konwencji, nie mógł być uwzględniony artykuł 14 Wytycznych operacyjnych: „Udział społeczności lokalnej w procesie nominowania jest niezbędny dla zapewnienia jej poczucia współodpowiedzialności, wraz z Państwem-Stroną, za utrzymanie miejsca.” Misja podkreśla wagę współodpowiedzialności za dziedzictwo ludzkości i stanowczo zaleca (patrz poniżej) rozszerzenie dialogu ze wspólnotami lokalnymi. Rząd i szczeble odpowiedzialności Misja odnotowuje różne szczeble odpowiedzialności za zarządzanie miejscem i jego otoczeniem, w szczególności: - Rządu RP, który reprezentuje [wobec UNESCO] Stałe Przedstawicielstwo RP przy UNESCO oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych; - Pełnomocnika; - Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau (zarządzającego miejscem); - Wojewody; - Zarządu Miasta Oświęcim; oraz - władz lokalnych Brzezinki. Misja zaleca wzmocnienie koordynacji pomiędzy różnymi szczeblami administracji oraz wzmożenie dialogu pomiędzy miastem Oświęcim i wsią Brzezinka w celu zainicjowania współpracy w ramach przyszłej działalności planistycznej w kwestiach dotyczących fizycznych związków pomiędzy dwoma obszarami miejsca Światowego Dziedzictwa i pomiędzy innymi obiektami. Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 7 WHC- Proces tworzenia planu zarządzania Misja dostrzega wysiłki podjęte w celu opracowania całościowego planu zarządzania miejscem, w szczególności po Międzynarodowej naradzie konsultacyjnej ekspertów w sprawie zagospodarowania przestrzennego otoczenia dawnych obozów Auschwitz-Birkenau (czerwiec 1998 r.) i powołaniu Międzynarodowej Grupy Ekspertów. Misja zauważyła również, że miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego został przygotowany wyłącznie dla Oświęcimia, podczas gdy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla Brzezinki jest na etapie koncepcji oraz że oba dokumenty nie zostały przedstawione oficjalnie ani nie zostały omówione przez Międzynarodową Grupę Ekspertów, UNESCO czy Komitet Światowego Dziedzictwa. Plan dotyczący Oświęcimia stał się kwestią polityczną w kontekście wyborów lokalnych, co zwiększyło wątpliwości wielu członków społeczności lokalnej i ostatecznie plan nie został wdrożony. Misja dostrzegła również możliwość lokalnego i regionalnego rozwoju przy odpowiednim wykorzystaniu obszarów i budynków sąsiadujących z miejscem lub znajdujących się w strefach 100, 300 lub 1000 metrowych. Misja odnotowała, że władze RP przyjęły z zadowoleniem propozycję zewnętrznej fachowej pomocy w celu zapewnienia doradztwa technicznego w bieżących kwestiach. Polskie władze podkreśliły, że Auschwitz-Birkenau, w znacznie większym stopniu niż jakiekolwiek inne miejsce Światowego Dziedzictwa, jest obiektem istotnym dla całego świata, a nie tylko dla państwa, w którym akurat ze względów historycznych się znajduje. W związku z tym polskim władzom zależałoby na poszukiwaniu zagranicznego wkładu w zarządzanie miejscem. Zwrócono również uwagę, że miejsce to jest prawdopodobnie jedyne w swoim rodzaju, gdyż większość obiektów jest źródłem dumy i jest powiązana z historią lokalną i narodową lub z wartościami rodzimymi, zaś w tym przypadku tak nie jest. Fakty te utrudniły podejmowanie decyzji i wywołały szczególne trudności w procesie tworzenia planu zarządzania. Uznając absolutną suwerenność Rządu RP należy jednak odnotować, że - zgodnie z życzeniem wyrażonym przez Rząd - cały świat również ponosi odpowiedzialność za długoterminową ochronę miejsca. Misja wyraziła poparcie dla idei wykorzystania przez uczelnie wyższe (np. kierunki humanistyczne, wydziały praw człowieka, centra edukacji) kilku obiektów byłej fabryki tytoniu jako przykład właściwej adaptacji i zastosowania odpowiednich metod konserwacji budynków, które w przeciwnym razie uległyby zniszczeniu. Wydarzenia w większej skali, takie jak inicjatywy pokojowe, mogłyby wzmocnić współpracę lokalnych wspólnot i być korzystne dla rozwoju lokalnej gospodarki. Wiele innych obiektów powiązanych pozostawiono w stanie nienaruszonym ze względu na szacunek dla przeszłości, lecz bez aktywnej ochrony budynki te niszczeją. Należy je także objąć ochroną poprzez propagowanie właściwej adaptacji. Misja ma nadzieję, że taka polityka pomoże w rozwianiu wątpliwości wspólnoty lokalnej, że strefy ochronne i obiekty powiązane będą ograniczały rozwój. Misja odnotowała również, że obiekty te nie są ani częścią Obszaru Światowego Dziedzictwa ani w całości nie wchodzą w zasięg żadnej ze stref ochronnych, jednakże jest jasne, że polskie władze i inne zainteresowane strony uważają za uzasadnione zajęcie się zarządzaniem i Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 8 WHC- ochroną obiektów powiązanych przy równoczesnym rozwiązywaniu zagadnień związanych ze strefami. Misja zachęca do przeprowadzenia analizy możliwości rozwoju turystyki w regionie, przy uwzględnieniu lokalizacji w stosunkowo niewielkiej odległości od siebie trzech różnych miejsc Światowego Dziedzictwa (Stare Miasto w Krakowie, Zabytkowa Kopalnia Soli w Wieliczce i były obóz Auschwitz-Birkenau), przy jednoczesnym podkreśleniu, że Muzeum Auschwitz-Birkenau jest miejscem unikalnym poprzez swoje przesłanie dla świata. Misja zaleca: wcześniejsze określenie zakresu zadań i struktury pracy Międzynarodowej Grupy Ekspertów oraz utworzenie dwóch podkomitetów, jednego do spraw muzeologii i konserwacji, a drugiego - do spraw urbanistyki i planowania. Umożliwi to Międzynarodowej Grupie Ekspertów prowadzenie prac w sposób ciągły. Grupa Ekspertów powinna składać sprawozdania Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej, a ich kopie przesyłać do Centrum Światowego dziedzictwa UNESCO i ICOMOS; prowadzenie przez podkomitet do spraw urbanistyki i planowania ciągłego dialogu ze wspólnotami lokalnymi Oświęcimia i Brzezinki; dokonanie przeglądu istniejących planów i działania w kierunku strategicznego i zintegrowanego procesu tworzenia planu zarządzania; rozważenie przez Rząd złożenia wniosku do Funduszu Światowego Dziedzictwa o sfinansowanie powołania Międzynarodowej Grupy Ekspertów. Umowa dotycząca pomocy, zatwierdzona przez Przewodniczącego Komitetu w lipcu 2000 roku nie została podpisana przez władze Polski i w związku z tym anulowano ją w styczniu 2001 roku. W świetle powyższego misja zaleca: natychmiastową misję pomocy technicznej dla Auschwitz-Birkenau (wyjaśniono misji, że ogromnie istotne jest wybranie odpowiedniego momentu, jako że wszelkie opóźnienia w znaczący sposób zmniejszą szanse na sukces w działaniach); W porozumieniu z polskimi władzami misja zaleca, by taki zespół składał się co najmniej z: 1. eksperta od planów zarządzania i strefowania (lider zespołu); 2. eksperta w zakresie konsultacji społecznych i komunikacji społecznej; 3. eksperta w zakresie kompetencji rządu i polskiego systemu administracyjnego; 4. przedstawiciela Międzynarodowej Grupy Ekspertów. Zespół powinien być niezależny, tak by mógł zasięgać rady od różnych stron związanych z tematem i współpracować z nimi. W szczególności konieczna byłaby ścisła współpraca z przedstawicielami wspólnoty lokalnej lub lokalnego świata polityki oraz z przedstawicielami Rządu RP. Zadaniem zespołu byłoby: • dokonanie krótkiego przeglądu przeprowadzonych prac w celu zidentyfikowania obiektów będących przedmiotem zainteresowania oraz stworzenia dla nich priorytetów i kategorii; zbadanie procesu formułowania priorytetów w odniesieniu do kryteriów tego procesu wspomnianych powyżej, a w razie konieczności zasugerowanie poprawek; • dokonanie przeglądu dotychczas opracowanych koncepcji procesu tworzenia planu zarządzania; • sformułowanie kategorii zarządzania różnymi obiektami (np. zarządzanie w ramach Obszaru Światowego Dziedzictwa, zarządzanie poprzez właściwą Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 9 WHC- • • • • • • • • • • adaptację, zarządzanie poprzez finanse zewnętrzne, zarządzanie poprzez przepisy dotyczące tworzenia stref i działalności planistycznej); dokumentowanie istniejących lokalnych, regionalnych i krajowych przepisów dotyczących planowania i zarządzania w obszarach będących przedmiotem zainteresowania; przeprowadzenie strefowania w obrębie odpowiedniego obszaru buforowego i przedstawienie wnioskowanych regulacji dotyczących planowania i zarządzania w każdej z proponowanych stref; włączenie w projekt istniejących stref ciszy i stref ochronnych; prowadzenie konsultacji ze wszystkimi odpowiednimi szczeblami administracji rządowej i agencjami państwowymi oraz z lokalnymi wspólnotami; proponowanie rozwiązań i podejmowanie negocjacji w sprawach obecnie trudnych do rozstrzygnięcia, takich jak realizacja supermarketu i obiektów dla młodzieży, integracja Auschwitz i Birkenau oraz właściwe zarządzanie obiektami powiązanymi; włączenie tych i innych propozycji związanych z zarządzaniem miejscem i z modernizacją struktury urbanistycznej (np. rozwój strategii turystyki, dywersyfikacja) do zestawu środków, które w przyszłości można będzie rozwinąć dla rozstrzygania problemów konserwatorskich i społeczno-politycznych, dotyczących miejsca; przeprowadzenie co najmniej jednej sesji informacyjnej dla społeczności lokalnej i/lub wdrożenie innych bardziej odpowiednich metod informowania o przygotowanych propozycjach; formułowanie zaleceń przeprowadzenia zmian ustawodawczych i modyfikacji w zakresie tworzenia stref oraz innych działań (takich jak zapewnienie finansowania lub zespołowego wsparcia) koniecznych do realizacji proponowanych rekomendacji; formułowanie zaleceń w odniesieniu do stałych obowiązków i umów doradczych; przygotowanie profesjonalnego zakresu zadań i obowiązków dla Międzynarodowej Grupy Ekspertów; nakreślenie dalszych kroków i zakresu odpowiedzialności dla każdego działania. Misja poprosiła polskie władze o przedstawienie Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO wniosku o utworzenie takiego Zespołu Pomocy Technicznej tak szybko, jak to tylko możliwe. Zagadnienia finansowe Misja odnotowuje udział finansowy rządu RP, dofinansowanie w ramach współpracy bilateralnej oraz wkład darczyńców międzynarodowych w utrzymanie i ochronę miejsca Światowego Dziedzictwa. Misja uznała stałą potrzebę wsparcia finansowego w celu dokończenia inwentaryzacji miejsca i obiektów powiązanych, ochrony tych obiektów powiązanych, a w szczególności - dla dokonania, tam gdzie to niezbędne, zgodnego z prawem zakupu prywatnych nieruchomości w celu uwydatnienia całościowej prezentacji miejsca. Misja zauważa również, że pomimo znaczących postępów dokonanych w zakresie ochrony miejsca przez Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau, nadal istnieją znaczne potrzeby finansowe i wymogi dotyczące badań naukowych w celu zachowania przedmiotów Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 10 WHC- znajdujących się w Muzeum, konserwacji ruin (w szczególności komór gazowych) i innych obiektów. Dalsze działania Szef misji zdecydował, że po przedstawieniu uczestnikom posiedzenia decyzji podjętych na dwudziestej piątej sesji Biura Światowego Dziedzictwa konieczne będzie wyjaśnienie definicji pojęć związanych ze Światowym Dziedzictwem odnoszących się do strefy ochronnej. W związku z tym władzom lokalnym zostanie przesłane odpowiednie pismo w tej sprawie. Kwestię całościowego planu zarządzania należy podjąć w trybie pilnym. Misja w dalszym ciągu w pełni popiera zalecenia przyjęte na dwudziestej piątej sesji Biura i jest zdania, że nie ma sprzeczności pomiędzy zaleceniami Biura a dodatkowymi ustaleniami misji. Zalecenia misji będą przesłane Rządowi RP w celu przekazania ich na niższe szczeble administracji odpowiedzialne za miejsce i jego otoczenie. Komentarze dotyczące decyzji Biura podjętych podczas dwudziestej piątej sesji oraz ustaleń misji należy do dnia 15 września 2001 roku przedstawić do przeglądu przez ICOMOS oraz Centrum Dziedzictwa Światowego; następnie, zostaną one włączone do dokumentów roboczych dotyczących stanu zachowania miejsc Światowego Dziedzictwa oraz do prezentacji sprawozdania z misji i otrzymanych komentarzy na dwudziestej piątej sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa (Helsinki, Finlandia, 11-16 grudnia 2001 r.). 5 WNIOSKI I ZALECENIA W podsumowaniu wizyty misja stwierdziła, że rozmowy z władzami polskimi i innymi zainteresowanymi stronami odbyły się w konstruktywnej atmosferze zmierzającej do osiągnięcia postępu w ochronie miejsca i uzyskania w przyszłości gwarancji całościowego zarządzania miejscem w konsultacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. Misja sformułowała konkretne zalecenia, przedstawione w poszczególnych punktach powyżej. Ogólne zalecenia są następujące: A. Misja w szczególności potwierdziła zaangażowanie Rządu RP w ochronę miejsca Światowego Dziedzictwa, jednakże podkreśliła konieczność przygotowania strategii ochrony i całościowego zarządzania dla terenów przyległych, włączając w to określenie spójnej strefy ciszy i strefy ochronnej, wyznaczenie właściwego obszaru buforowego oraz przyjęcie zadawalającej długoterminowej ochrony lub integrację obszaru pomiędzy obydwoma byłymi obozami. Misja pragnie zapewnić Komitet Światowego Dziedzictwa, że miejsce Światowego Dziedzictwa jest znakomicie zarządzane, zaś pracownicy Muzeum wykazują się zaangażowaniem i poświęceniem, a także pragnie pogratulować władzom RP osiągnięć związanych z samym miejscem. Istnieją jednak zagadnienia, wokół miejsca i w obiektach powiązanych, wymagające pilnego rozwiązania. B. Misja uznaje dążenie mieszkańców i władz lokalnych do rozwoju społecznego i gospodarczego oraz dążenie do zróżnicowania działalności w tym zakresie na terenie miasta. Misja zauważa również konieczność respektowania praw własności prywatnej na terenach przyległych do miejsca. Misja jedynie w niektórych obszarach dostrzega ograniczenia Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 11 WHC- rozwojowe miasta wynikające z istnienia terenów zalewowych oraz ze względu na dostępność usług komunalnych. Misja odnotowuje, że w dłuższej perspektywie czasowej i przy trwałych nakładach inwestycyjnych istnieje wiele możliwości przygotowania odpowiednich programów turystycznych i edukacyjnych, które umożliwią zgodny rozwój w niektórych obszarach każdej strefy ochronnej. C. Misja odnotowała, że ukończono opracowanie spisu obiektów powiązanych i że przyjęto dla nich jakieś priorytety. Z uwagi na ograniczenia czasowe nie było możliwe zbadanie tych sprawozdań. Misja przyjęła jednak tę pracę z zadowoleniem, stwierdzając, że identyfikacja ważnych obiektów i określenie ich hierarchii pod względem znaczenia, realności przeprowadzenia prac konserwatorskich, wymogów finansowych oraz możliwości ochrony przy uwzględnieniu czynników społecznych i planistycznych - były dużym krokiem do przodu w tworzeniu operatywnej i powszechnie akceptowalnej struktury zarządzania. D. Misja podkreśla wagę współodpowiedzialności za dziedzictwo ludzkości i stanowczo zaleca (patrz poniżej) rozszerzenie dialogu ze wspólnotami lokalnymi. Misja zaleca wzmocnienie koordynacji pomiędzy różnymi szczeblami administracji oraz wzmożenie dialogu pomiędzy miastem Oświęcim i wsią Brzezinka w celu zainicjowania współpracy w ramach przyszłej działalności planistycznej w kwestiach dotyczących fizycznych związków pomiędzy dwoma obszarami miejsca Światowego Dziedzictwa i pomiędzy innymi obiektami. E. Misja zaleca wcześniejsze określenie zakresu zadań i struktury pracy Międzynarodowej Grupy Ekspertów oraz stworzenie dwóch podkomitetów, jednego do spraw muzeologii i konserwacji, a drugiego do spraw urbanistyki i planowania. Umożliwi to Międzynarodowej Grupie Ekspertów prowadzenie prac w sposób ciągły. Grupa Ekspertów powinna składać sprawozdania Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej, a ich kopie przesyłać do Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO i ICOMOS. W świetle powyższego misja zaleca natychmiastową misję pomocy technicznej dla Auschwitz-Birkenau. Misja poprosiła polskie władze o przedstawienie Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO wniosku o powołanie takiego Zespołu Pomocy Technicznej tak szybko, jak to tylko możliwe. Misja zaleca, by UNESCO udzielało pomocy przy pozyskiwaniu finansowania międzynarodowego dla jasno sprecyzowanych projektów. Misja przekazuje najszczersze wyrazy wdzięczności władzom Polski za udzieloną pomoc i za wsparcie, jakim służyły, dla zagwarantowania dalszej ochrony tego unikalnego miejsca Światowego Dziedzictwa. Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 12 WHC- 6 ZAŁĄCZNIKI Załącznik I Program międzynarodowej misji Światowego Dziedzictwa pod kierownictwem Przewodniczącego Komitetu Światowego Dziedzictwa, Petera Kinga, do Auschwitz Concentration Camp (Polska) 1 lipca 2001 r. Przelot Paryż-Kraków Powitanie na lotnisku w Krakowie przez Panią Małgorzatę Dzieduszycką (Stałego Przedstawiciela RP przy UNESCO) i Pana Stefana Wilkanowicza (Wiceprzewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej) Wizyta w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau (obszar Światowego Dziedzictwa) Złożenie wieńców Wizyta w miejscu i jego otoczeniu wraz z przedstawicielami Muzeum Obszar Światowego Dziedzictwa Auschwitz-Birkenau Spacer pomiędzy dwiema częściami byłego obozu Prezentacja, tłumaczenie i szkolenie Otoczenie (strefa 100-metrowa, strefa ciszy, strefa ochronna) Rosyjskie miejsce pamięci w Brzezince4 Obiekty powiązane z wydarzeniami w obozach Auschwitz i Birkenau. Miasto Oświęcim Zwiedzanie miasta Wizyta w synagodze Obiad 2 lipca 2001 r. 8.45 – 13.15 Spotkanie z przedstawicielami władz Oświęcimia i władz regionalnych, wojewodą i innymi przedstawicielami władz polskich Opinie władz lokalnych dotyczące zarządzania i planowania w odniesieniu do otoczenia miejsca Zagadnienia związane z rozwojem, planowaniem urbanistycznym i informacjami na temat planu miejscowego Omówienie decyzji podjętych podczas 25 sesji Biura Światowego Dziedzictwa Wnioski i zalecenia Przejazd na lotnisko Przelot Kraków-Wiedeń Przelot Wiedeń-Paryż 4 patrz przyp.1 Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 13 WHC- Załącznik II Skład zespołu misji 1. Kierownik misji Peter King Przewodniczący Komitetu Światowego Dziedzictwa Australian Heritage Commission (Australijska Komisja Dziedzictwa) GPO Box 787, Canberra ACT 2601 Faks: 61 (2) 6274 2095 2. Giora SOLAR P. O. Box 263 TSUR HADASA 99875 IZRAEL Tel. / Faks: 972 570 9801 E-mail: [email protected] 3. Michael Turner Bezalel, Academy of Arts and Design (Akademia Sztuk Pięknych i Projektowania) Department of Architecture (Wydział Architektury) adres domowy: 25 Caspi Street Jerusalem 93554 [email protected] 4. Dr Mechtild Rössler Kierownik Sekcji Europejskiej Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO 7, Place de Fontenoy F - 75352 Paris 07 SP Tel. 0033-1-45.68.18.91 Faks: 0033-1-45.68.55.70 [email protected] 5. David Roberts asystent Dyrektora Oddział Światowego Dziedzictwa Environment Australia (Australia-Środowisko) PO Box 787 CANBERRA ACT 2600 AUSTRALIA Faks: 0061-262742000 [email protected] Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 14 WHC- Załącznik III UCZESTNICY POSIEDZENIA W PAŃSTWOWYM MUZEUM 2 LIPCA 2001 r. IMIĘ I NAZWISKO FUNKCJA Peter KING Przewodniczący Komitetu Światowego Dziedzictwa Giora SOLAR ICOMOS International Eleonora BERGMAN Międzynarodowa Grupa Ekspertów, Polska Jerzy WRÓBLEWSKI Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau Krystyna OLEKSY Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau Jacek URBIŃSKI Rada Miasta Oświęcim Andrzej BIBRZYCKI Gmina Oświęcim Józef STRYCHARSKI Rada Gminy Oświęcim Maciej BÓBR Regionalne Biuro Administracji Rządowej Józef KRAWCZYK Prezydent Oświęcimia Mateusz RESZCZYK Biuro Pełnomocnika ds. Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa Stefan WILKANOWICZ Wiceprzewodniczący Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej Adam BILSKI Starosta Powiatu Oświęcim Małgorzata DZIEDUSZYCKA-ZIEMILSKA Stały Przedstawiciel RP przy UNESCO David ROBERTS Oddział Światowego Dziedzictwa, Australia Mechtild RÖSSLER Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO Michael TURNER Międzynarodowa Grupa Ekspertów, Izrael Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 15 WHC- Załącznik IV Wyciąg ze sprawozdania z dwudziestej piątej sesji Biura Komitetu Światowego Dziedzictwa Auschwitz Concentration Camp (Polska) V.268 Sekretariat przedstawił ten punkt streszczając sprawozdanie, które otrzymano z polskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego, Międzynarodowej Grupy Ekspertów oraz w kwestii strefy ochronnej wokół miejsca Światowego Dziedzictwa. W tym kontekście Sekretariat odniósł się do granic miejsca i jego strefy ochronnej, przedstawionych we wniosku złożonym przez Polskę w 1978 roku i zilustrował je na ekranie. Ponadto Sekretariat poinformował Biuro, że otrzymał zaproszenie od Przewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej do złożenia roboczej wizyty w Warszawie i w miejscu. V.269 Obserwator z Izraela podkreślił, że połączenie Auschwitz i Birkenau jest najwyższej wagi. V.270 Obserwator z Polski zwrócił uwagę, że Międzynarodową Radę Oświęcimską powołano dla zajęcia się wszystkimi zagadnieniami dotyczącymi nie tylko Auschwitz, ale również innych miejsc w Polsce związanych z Holokaustem. W odniesieniu do 100-metrowej strefy ustanowionej wokół tych miejsc, Obserwator z Polski wyjaśnił, że strefa tej szerokości jest strefą minimalną i że połączenie Auschwitz i Birkenau jest w trakcie dyskusji. Jednakże miasto Oświęcim, które ma około 50.000 mieszkańców, cierpi z powodu kryzysu gospodarczego, który należy uwzględnić przy opracowaniu całościowego planu dotyczącego miejsca. Podkreślił, że kwestię strefy ochronnej najlepiej omówić podczas wizyty na miejscu. Obserwator z Polski podkreślił ponadto wartość edukacyjną wynikającą z doświadczeń związanych z obozami koncentracyjnymi i poinformował Biuro, że Polska przygotowuje obecnie w tym temacie cykl projektów edukacyjnych do przedstawienia w UNESCO. V.271 Po tych wystąpieniach Przewodniczący zorganizował pod własnym kierownictwem grupę roboczą składającą się z ICOMOS, obserwatorów z Niemiec, Izraela i Polski oraz Centrum Światowego Dziedzictwa. W wyniku zaleceń grupy Biuro podjęło następującą decyzję: „Biuro przyjmuje do wiadomości sprawozdanie, które otrzymano z polskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji na temat Oświęcimskiego Strategicznego Programu Rządowego, Międzynarodowej Grupy Ekspertów oraz w kwestii strefy ochronnej wokół miejsca Światowego Dziedzictwa. Biuro przyjmuje z zadowoleniem decyzję Rządu o przedłużeniu Programu Strategicznego na kolejne pięć lat, do 2007 roku. Żałuje, że Międzynarodowa Grupa Ekspertów nie odbyła żadnego posiedzenia od marca 1999 roku. Ma nadzieję, że pod egidą Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej jej zakres zadań zostanie uzgodniony i że Grupa będzie w stanie zorganizować posiedzenie i przyczynić się do opracowania Planu Zarządzania dla obszaru Państwowego Muzeum i jego otoczenia, tak jak zostało to określone w Deklaracji dotyczącej zasad realizacji Programu Oświęcimskiego, podpisanej 5 marca 1997 r.” V.272 Biuro przypomina, że obszar wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa pokrywa się z Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 16 WHC- obszarem Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau i że w kwestii strefy ochronnej dokumentacja nominacyjna miejsca, złożona przez władze Polski w dniu 6 czerwca 1978 roku, zawiera odniesienie do strefy ochrony, która jest obecnie rozszerzana od 300 do 1000 metrów5 oraz że do dokumentacji dołączono mapę (zob. Załącznik VI) ze wskazaniem strefy ciszy i strefy ochronnej. Biorąc pod uwagę fakt, że kwestia strefy ochronnej oraz potrzeby opracowania planu ochrony miejsca i jego otoczenia były od 1996 roku omawiane na sesjach Biura i Komitetu, Biuro przypomina, że podczas swojej dwudziestej drugiej sesji (1998) Komitet Światowego Dziedzictwa potwierdził swoje poparcie dla zasad sformułowanych w Deklaracji z marca 1997 roku, a także potwierdził swoje poparcie dla kontynuowania tego procesu w atmosferze porozumienia pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami oraz że wyraził przekonanie, iż nie należy podejmować żadnych działań, dopóki konsensus nie będzie osiągnięty. Zauważa z żalem, że konsensus dotyczący planowania i ochrony otoczenia byłych obozów koncentracyjnych Auschwitz i Birkenau nie został osiągnięty i że Minister stwierdza w swoim sprawozdaniu, że strefa ochronna skuteczna pod względem prawnym jest pasem gruntu nie szerszym niż 100 metrów od granicy Pomnika Holokaustu i że to, jak teren poza tą strefą zostanie wykorzystany zależy wyłącznie od miejskich urzędników samorządowych. Biuro odnotowuje, że nie udostępniono mu informacji na temat planów, które mogą lub mogły być przygotowywane przez władze lokalne. V.273 Biuro wyraża uznanie dla Państwa-Strony za ustanowienie 100-metrowej strefy podległej ścisłej regulacji i kontroli, za podjęte przez Państwowe Muzeum przedmiotowe badania nad sytuacją tego terenu przed wojną, w trakcie wojny i po jej zakończeniu oraz za wagę, jaką przykłada do kształcenia młodzieży. V.274 Jednakże Biuro jest zdania, że 100-metrowa strefa nie może być uznana za odpowiednik strefy ochronnej i że bardzo pilne jest: (i) potwierdzenie strefy ochronnej specyficznej dla miejsca, którą przedstawiono przy okazji nominacji miejsca do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa oraz wdrożenie odpowiednich praktyk zarządczych w tej strefie, za które odpowiedzialne byłyby władze krajowe; (ii) opracowanie Planu Zarządzania dla obszaru, który podlega Państwowemu Muzeum i dla strefy ochronnej. V.275 Plan Zarządzania dla Państwowego Muzeum i dla strefy ochronnej powinien: • • • • 5 zagwarantować ochronę nienaruszalnego i symbolicznego charakteru terenu obu byłych obozów koncentracyjnych Auschwitz i Birkenau i ich otoczenia; zapobiegać realizowaniu nieodpowiednich inwestycji i/lub funkcji w ich otoczeniu, w tym dyskoteki; zapewnić ochronę elementów, które w chwili obecnej nie stanowią części Państwowego Muzeum i miejsca Światowego Dziedzictwa, ale są blisko z nimi powiązane i mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia istoty miejsca (np. obszar pomiędzy Auschwitz a Birkenau, gdzie zlokalizowana jest linia kolejowa). Wspomniane wyżej badania mogą stworzyć podstawy dla identyfikacji tych elementów; zapewnić fizyczne powiązanie pomiędzy obydwoma miejscami [Auschwitz i Birkenau], Punkt 4e dokumentacji nominacyjnej Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 17 WHC- tak jak określono to w Deklaracji z marca 1997 roku. V.276 Biuro przyjmuje do wiadomości z zadowoleniem zaproszenie do złożenia wizyty roboczej, które Przewodniczący Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej złożył w piśmie z dnia 25 maja 2001 roku i poprosiło Sekretariat o dokonanie niezbędnych ustaleń w kwestii wizyty misji UNESCO-ICOMOS. Biuro wyraża szczerą nadzieję i oczekiwanie, że taka misja przyczyni się do skutecznej i konstruktywnej współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami i zaowocuje porozumieniem i zgodą w kwestii sposobów i środków zapewnienia właściwej ochrony i zarządzania byłymi obozami koncentracyjnymi i ich otoczeniem. V.277 Biuro podjęło decyzję o przesunięciu dalszego badania tej kwestii na swoją dwudziestą piątą sesję nadzwyczajną oraz dwudziestą piątą sesję Komitetu Światowego Dziedzictwa. V.278 Przewodniczący poinformował wówczas Biuro, że na zaproszenie Państwa-Strony podejmie się misji do Auschwitz-Birkenau w dniach 1 i 2 lipca 2001 roku, wraz z przedstawicielami Centrum Światowego Dziedzictwa, ICOMOS i Międzynarodowej Grupy Ekspertów. Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 18 WHC- ZAŁĄCZNIK V Mapa Auschwitz-Birkenau Wyciąg z dokumentacji nominacyjnej złożonej przez Rząd Polski w dniu 6 czerwca 1978 roku plan N°1 Carte de terrains du Musée national d'Auschwitz - Birkenau avec limites de la propriété et des zones de protection. On y discerne la situation du Musée dans le partie sud-est de la ville d'Oświęcim Mapa terenów Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau z granicami obiektu i stref ochronnych. Widać na niej usytuowanie Muzeum w południowo-wschodniej części miasta. la légende Legenda __________ les limites du Musée granice Muzeum ---------- les limites de zone de silence granice strefy ciszy .-.-.-.-.- les limites de zone de protection granice strefy ochronnej A - le Musée d'Auschwitz Muzeum Auschwitz B - le Musée Birkenau Muzeum Birkenau La ville Oświęcim Miasto Oświęcim Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 19 WHC- Sprawozdanie z międzynarodowej wizyty w Auschwitz Concentration Camp i jego otoczeniu 01/CONF.207/INF.6, str. 20 WHC-
