D - Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Szczecinie

Sygn. akt VIII Ga 40/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 maja 2014 r.
Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Anna Budzyńska
Sędziowie: SO Piotr Sałamaj (spr.)
SO Natalia Pawłowska-Grzelczak
Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Witkowska
po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2014 r. w Szczecinie
na rozprawie
sprawy z powództwa Fabryka (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.
przeciwko (...) -Logistyka spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
w G., (...) spółka akcyjna spółce komandytowej w S. i A. K. (1)
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanego (...) -Logistyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. od wyroku Sądu
Rejonowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 19 lipca 2013 r., sygn. akt V GC 98/12
I. odrzuca apelację w zakresie punktu IV. i V. zaskarżonego wyroku,
II. oddala apelację w pozostałej części.
SSO N. Pawłowska-Grzelczak SSO A. Budzyńska SSO P. Sałamaj
Sygn. akt VIII Ga 40/14
UZASADNIENIE
Fabryka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wniosła o zasądzenie od pozwanych (...) Logistyka spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością w G., (...) spółka akcyjna spółki komandytowo-akcyjnej w S. (poprzednio (...) spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w S.) i A. K. (1) (dawnej K.) solidarnie kwoty 38.730,93 zł z
ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że zleciła w dniu 4.08.2011 r. pozwanej (...)
Logistyka spółce z o.o. w G. transport towarów ze swojej siedziby do siedziby swojego klienta – (...) spółki z o.o. w G..
Towar miał zostać dostarczony do siedziby (...) w dniu 5.08.2011 r. W dniu 5.08.2011 r. pracownik E. poinformował
pracownika powódki o awarii samochodu, który odebrał towar i niemożności kontynuowania transportu. Powódka
zdecydowała, iż w takim razie przesyłka zostanie jej zwrócona i sama zorganizuje transport. Towar dostarczony został
jednak dopiero w dniu 8.08.2011 r., a powódka zmuszona była do zorganizowania transportu towaru do G. W.. w trybie
ekspresowym. Ponadto obciążona została przez swojego klienta kosztami nieplanowanego przestoju linii produkcyjnej
w dniu 8.08.2011 r. Wskazała, iż poza gotowością zapłaty odszkodowania w wysokości podwójnej kwoty przewoźnego,
pozwana spółka (...) odmówiła zapłaty, a po ostatecznym wezwaniu jej do zapłaty powódka otrzymała korespondencję
od jej podwykonawcy – spółki (...), w którym wskazany został trzeci podmiot biorący udział w wykonaniu umowy –
pozwana A. K. (1).
Pozwana (...) Logistyka spółka z o.o. w G. W.. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości
oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm
przepisanych. W uzasadnieniu podniosła zarzut przedawnia roszczeń powódki powołując się na przepis art. 77 ust.
2 prawa przewozowego. Ponadto podniosła, iż powódka nie wykazała faktu poniesienia szkody tak co do wysokości,
jak i zasady. Wskazała, iż wykonanie usługi powierzyła profesjonalnej firmie, uznanej na rynku transportowym, a
opóźnienie w transporcie wynikało z awarii samochodu, a więc okoliczności, której nie można było przewidzieć.
Wskazała, iż koszty transportu zastępczego zostały zawyżone, gdyż gdyby transport był wykonywany przez nią jego
koszt wyniósłby 1.050 zł.
Pozwana (...) spółka akcyjna spółka komandytowo-akcyjna w S. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie
powództwa w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, iż w przedmiotowej
sprawie podmioty pozwane nie realizowały przewozu sukcesywnego, a powierzenie ich przewozu towarów odbywało
się na zasadzie podwykonawstwa. Brak było zatem podstaw do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej wszystkich
wskazanych w pozwie podmiotów, a tym samym nie jest ona legitymowana biernie do udziału w niniejszym
postępowaniu.
Pozwana A. K. (1) w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości. W uzasadnieniu wskazała,
iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oddała do stałej dyspozycji spółce (...) samochody ciężarowe
wraz z kierowcami, która wydawała bezpośrednie dyspozycje jej kierowcom i tankowała pojazdy jak swój tabor
oraz awizowała pojazdy jako własne u swoich klientów. Podniosła, iż ww. pozwany wstrzymał wypłatę wszystkich
należności wynikających z wykonanych usług transportowych obciążając w całości winą za niewykonanie kursu na
trasie K. – G. W.. Ponadto wskazała, iż kierowca auta zgłaszał problemy z samochodem, wobec czego poinformowała
ona o ryzyku związanym z załadunkiem i przewozem towaru tym autem pozwaną spółkę (...).
Wyrokiem z dnia 19 lipca 2013 r. (sygn. akt V GC 98/12) Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zasądził od
pozwanej (...) Logistyka spółki z o.o. w G. na rzecz powódki kwotę 34.430,93 zł z ustawowymi odsetkami od tej kwoty
od dnia 22.11.2011 r. do dnia zapłaty (pkt I. sentencji); oddalił powództwo wobec pozwanej (...) Logistyka spółki z o.o.
w G. w pozostałym zakresie (pkt II.); zasądził od pozwanej (...) Logistyka spółki z o.o. w G. na rzecz powódki kwotę
1.458,06 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III.); oddalił powództwo wobec pozwanych (...) spółka akcyjna spółki
komandytowo-akcyjnej w S. i A. K. (1) (pkt IV.) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanej (...) spółka Akcyjna spółki
komandytowo-akcyjnej w S. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt V. sentencji).
Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach i wnioskach.
Powódka Fabryka (...) Spółka z o.o. w K. zawarła z (...) Logistyka Spółką z o.o. w G. w dniu 4.08.2011 r. umowę
przewozu, na mocy której (...) miała przewieźć towar z siedziby powódki do siedziby jej klienta – (...) Spółki z o.o. w
G. W.. Towar – obudowy do telewizorów - miał zostać dostarczony do siedziby (...) w dniu 5.08.2011 r. najpóźniej do
godziny 14.00, przy załadunku w dniu 4.08.2011 r. do godz. 22.00.
(...) zleciła wykonanie tego przewozu (...) w S. (poprzednio (...) Spółka z o.o. Spółka Komandytowa w S.), a wskazana
spółka z kolei zleciła go A. K. (1) (dawnej K.).
Po odbiorze przesyłki, tuż po rozpoczęciu przewozu, auto przewoźnika uległo awarii, która uniemożliwiła
kontynuowanie transportu. Towar nie został dowieziony do jego odbiorcy (...) Polska, zgodnie z zawartą umową,
w dniu 5.08.2011 r. (piątek), tak aby możliwe było jego wykorzystanie w cyklu produkcyjnym w dniu 8.08.2011
r. (poniedziałek) i został pozostawiony przez kierowcę niedaleko miejsca awarii samochodu do 8.08.2011 r., kiedy
odebrał go samochód wynajęty przez powódkę.
Po otrzymaniu wiadomości o awarii samochodu, powódka zrezygnowała z umowy z pozwaną spółką (...) i zażądała
zwrotu towaru do K.. Chcą ratować sytuację, powódka samodzielnie chciała zorganizować jego transport do G. W..
Pozwana (...) podjęła próbę zorganizowania transportu zastępczego, ale bezskutecznie.
Przed przystąpieniem do wykonywania przewozu kierowca samochodu informował o jego awaryjności.
Pozwana (...) nie zwróciła towarów w ustalonym przez strony terminie, tj. 5.08.2011 r., ani też w kolejnym podanym
przez ww. spółkę terminie – w dniu 6.08.2011 r., ani też w dniu 8.08.2011 r., wobec czego powódka zmuszona była
odebrać towar z miejsca, w którym znajdował się niezdolny do dalszej jazdy samochód i zorganizować transport
towarów do G. w trybie ekspresowym. Transport został zrealizowany przez R. W., który z tego tytułu wystawił fakturę
VAT nr (...) z dnia 10.08.2011 r. na kwotę 2.644,50 zł, uiszczoną przez powódkę w dniu 22.08.2011 r. Pomimo tego
towar dotarł do odbiorcy w godzinach popołudniowych 8.08.2011 r.
Pomimo starań powódki, z uwagi na to, iż nie dostarczyła ona przewożonego towaru do (...) Polska, zgodnie z
ustaleniami, przed uruchomieniem cyklu produkcyjnego w dniu 8.08.2011 r., Fabryka (...) została obciążona przez
(...) Polska kosztami przestoju linii produkcyjnej w dniu 8 sierpnia 2011 r. w kwocie 31.786,43 zł, rozliczonymi przez
strony w drodze kompensaty wzajemnych wierzytelności.
O zaistniałej sytuacji powódka poinformowała pozwaną (...), składając przy tym w piśmie z 22.09.2011 r. reklamację
dotyczącą niezrealizowanego przewozu, a następnie pismem z dnia 4.11.2011 r. wezwała ww. spółkę do zapłaty kwoty
38.729,93 zł w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania, które zostało odebrane 14.11.2011 r.
W odpowiedzi na wezwanie powódka otrzymała pismo od (...) Logistyka (...), z którego wynikało, iż wykonanie
powierzonego pozwanej (...) przewozu towarów zostało powierzone niniejszej spółce, która to następnie zleciła jego
wykonanie A. K. (1), wobec czego do ostatniego z tych podmiotów powódka powinna kierować swe roszczenia.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy wskazał, że powództwo co do zasady i w znacznej części
zasługiwało na uwzględnienie w stosunku do jednego z pozwanych podmiotów – (...) spółki z o.o. w G..
Bezsporne pozostawało, że przyczyną niedostarczenia towaru na miejsce przeznaczenia, a także do siedziby nadawcy
była awaria samochodu, który go przewoził, bezpośrednio po załadunku i rozpoczęciu wykonywania przewozu. Strony
nie kwestionowały także, iż powódka samodzielnie odebrała towar w dniu 8.08.2011 r. z miejsca, w którym znajdował
się pojazd, który uległ awarii i zorganizowanym przez siebie transportem przewiozła go do G..
Odnosząc się do poszczególnych zarzutów pozwanych Sąd Rejonowy uznał, iż powódkę z pozwaną (...), a następnie
tę spółkę z pozostałym pozwanymi łączyła umowa przewozu, a nie umowa spedycji. Wszystkie bowiem podmioty po
stronie pozwanej zobowiązane były jedynie do przewiezienia towarów z - i do konkretnego miejsca, a nie do dokonania
innych czynności związanych z przewozem, o których mowa w art. 794 § 1 k.c.
Sąd pierwszej instancji podzielił też stanowisko pozwanej (...) Logistyka (...), iż przewóz towarów z K. do G. nie
był przewozem sukcesywnym w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe. W przedmiotowej sprawie
nie istniała jedna umowa przewozu, na której podstawie pozwani zobowiązani byliby do przewiezienia towarów
z K. do G., z ustalonym wynagrodzeniem, nie było też jednego listu przewozowego, a umowa realizowana była
w efekcie przez jednego przewoźnika, któremu podzlecono jego wykonanie. Tym samym brak było podstaw
do przyjęcia ewentualnej solidarnej odpowiedzialności wszystkich pozwanych, gdyż solidarna odpowiedzialność
dłużników może wynikać tylko z ustawy albo z czynności prawnej (art. 369 k.c.). Ze wskazanych powyżej względów
brak było podstaw do przyjęcia odpowiedzialności solidarnej na podstawie ustawy, a jednocześnie brak było umowy
pomiędzy wszystkimi podmiotami będącymi stronami niniejszego postępowania, która odpowiedzialność tę by
przewidywała. Ponadto powódka zawarła umowę jedynie z (...), a kolejne podmioty były już podwykonawcami, zatem
w okolicznościach niniejszej sprawy, roszczenia odszkodowawcze z tytułu niewykonania umowy, z jakimi wystąpiła
powódka, nie mogły być skutecznie skierowane wobec pozwanej (...) Logistyka (...). Podmioty te nie posiadały bowiem
legitymacji procesowej biernej w niniejszym postępowaniu, co musiało skutkować oddaleniem skierowanego wobec
nich powództwa oraz dezaktualizowało konieczność odniesienia się przez Sąd do merytorycznych zarzutów strony
pozbawionej legitymacji procesowej.
Podmiotem posiadającym legitymację procesową do występowania w charakterze strony pozwanej w przedmiotowej
sprawie pozostawała zatem (...) Logistyka spółka z o.o. w G..
Powódka wystąpiła z roszczeniem odszkodowawczym z tytułu niewykonania umowy przewozu, wskazując jako
podstawę swych roszczeń art. 83 w zw. z art. 86 oraz art. 70 ustawy Prawo przewozowe. Ostatecznie, mając na uwadze
sformułowanie roszczenia odszkodowawczego za niewykonanie umowy, to do Sądu należało ustalenie i wskazanie na
podstawie stanu faktycznego niniejszej sprawy właściwej podstawy prawnej roszczeń powódki, zwłaszcza, iż była ona
reprezentowana przez nieprofesjonalnego pełnomocnika – pracownika spółki.
W ocenie Sądu Rejonowego podstawę roszczeń powódki stanowił przepis art. 494 k.c. i art. 471 k.c. w związku
z art. 90 Prawa przewozowego. Strony – powódka i pozwana (...) zawarły 4.08.2011 r. umowę, na mocy której
pozwana zobowiązała się przewieźć towar z siedziby powodowej spółki do G. do godz. 14.00 w dniu 5.08.2011 r.
Umowy tej nie wykonała, a tym samym pozwana E. nie dowiozła przesyłki, zgodnie z zawartą umową. Przewóz w
ogóle nie został przez pozwaną spółkę (...) (czy podmioty, którymi się posługiwała przy wykonaniu zobowiązania)
zrealizowany, gdyż ostatecznie powódka sama (przy pomocy samodzielnie zorganizowanego transportu) odebrała
towar z miejsca postoju auta, gdzie pozostawał do 8.08.2011r. Ponadto jednostronne oświadczenie powódki, zawarte
w mailu z 5.08.2011 r., iż w przypadku niemożności dostarczenia towaru w dniu 5.08.2011 r., przy uwzględnieniu
okoliczności, iż dzień 6.08.2011 r. był dniem, w którym spółka (...) nie pracowała, prosi on o cofnięcie samochodu do
K. oraz odesłanie przewoźnika, przy zaznaczeniu, że „koszty za te kilkadziesiąt kilometrów nie będą poniesione przez
(...), należy rozpatrywać w kontekście odstąpienia od umowy przewozu, do czego upoważniał ją przepis art. 53 ust. 1P.
przewozowego, a nie polecenia w zakresie realizacji umowy. Okoliczność, iż powódka domagała się zwrotu przesyłki
wobec niewykonania zobowiązania przez pozwaną E. w terminie oraz zaniechania dalszych czynności przewozowych
przez (...) Logistyka Sp. z o.o. potwierdziły także zeznania świadków: R. P. i M. G., którym Sąd dał wiarę.
Wobec niewykonania umowy przewozu przez (...) nie znajdował uzasadnienia podniesiony przez nią w oparciu o
przepis art. 77 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe zarzut przedawnienia roszczeń powodowej spółki. Roszczenie
powódki nie pozostawało bowiem w związku ze zwłoką przewoźnika, a wynikało z niezrealizowania postanowień
umowy stron z sierpnia 2011 r. Ponadto konsekwencją przyjęcia odpowiedzialności pozwanej na zasadach ogólnych,
nie unormowanych w przepisach prawa przewozowego, był brak skutecznej możliwości domagania się, oprócz
odszkodowania na zasadach ogólnych, odszkodowania w postaci dwukrotności przewoźnego (na podstawie art. 83 w
zw. z art. 86 prawa przewozowego) i w tym zakresie powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.
Odnosząc się zaś do odpowiedzialności odszkodowawczej za niewykonanie umowy opartej na zasadach ogólnych,
Sąd zauważył, iż ciężar wykazania przesłanek odpowiedzialności kontraktowej spoczywa na wierzycielu, przy czym
zaznaczyć należy, iż ustawodawca wprowadza w art. 471 k.c. domniemanie, że niewykonanie bądź nienależyte
wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Domniemanie to
może zostać obalone, zgodnie z rozkładem ciężaru dowodowego z art. 6 k.c., przez dłużnika.
Ponadto zaznaczyć należało, iż stronie odstępującej od umowy wzajemnej, oprócz roszczenia zwrotnego, przysługuje
również roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej niewykonaniem zobowiązania przez drugą stronę. Wierzyciel
wzajemny może żądać odszkodowania na zasadach ogólnych, wskazanych powyżej, przy czym odszkodowanie winno
obejmować wszelką szkodę, w tym także koszty poniesione przez wierzyciela wskutek odstąpienia od umowy.
W ocenie Sądu pierwszej instancji wszystkie przesłanki odpowiedzialności pozwanej (...) zostały przez powódkę
wykazane, a pozwana nie obaliła domniemania swego zawinienia w przedmiotowej sprawie.
Nie ulegało w świetle zgromadzonego materiału dowodowego wątpliwości, iż pozwana E. nie pozostawała w zwłoce z
wykonaniem świadczenia wynikającego z umowy, ale że ciążącego na niej zobowiązania nie wykonała. Nie wykazała
przy tym, iż do niewykonania zobowiązania doszło na skutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności,
bo bez wątpienia odpowiadała osobiście za działania osób, którymi posługiwała się przy wykonywaniu zobowiązania.
Za okoliczność niezależną od pozwanej, wyjątkową i niemożliwą do przewidzenia nie można było uznać faktu,
iż samochód, którym przewożony był towar przeznaczony dla spółki (...) uległ awarii, podczas gdy, jak wynika
z zeznań świadka J. H. informował on o jego awaryjności jeszcze przed rozpoczęciem wykonywania przewozu.
Okoliczność tą potwierdził w swych zeznaniach także świadek R. O.. Za okoliczność zwalniającą pozwaną spółkę (...)
od odpowiedzialności wobec powódki za skutki niewykonania przez nią umowy przewozu nie sposób także uznać
faktu powierzenia jego wykonania innemu, profesjonalnemu przewoźnikowi oraz bezskutecznej do 8.08.2011 r. próby
zorganizowania transportu zastępczego przez pracowników tego przewoźnika.
Sąd zauważył także, iż to z inicjatywy odbiorcy towaru, co potwierdziły zeznania M. M., w dniu 5.08.2011 r. zaczęto
ustalać, gdzie jest pojazd, który miał dowieźć towar do G. W.., co się z nim stało i dlaczego towaru tego nie dowiózł.
Pozwana E. nie informowała bowiem powódki, ani odbiorcy towaru z własnej inicjatywy o zaistniałej sytuacji, a
samochód wraz z towarem pozostał w pobliżu miejsca awarii aż do jego odbioru w 8.08.2011 r. przez przewoźnika
wynajętego przez powódkę. Zgodzić się należy także z powódka, iż podjęła ona możliwe czynności, aby w najlepszym
przypadku uniknąć, a co najmniej zminimalizować skutki niewykonania zobowiązania przez (...) Logistyka sp. z o.o.,
w tym starała się ustalić z powódką późniejszy termin dostawy aż w końcu samodzielnie odebrała towar z miejsca
postoju uszkodzonego pojazdu i przewiozła na swój koszt do G..
Za niekonsekwentne należało uznać także twierdzenia pozwanej E. - jej pracownika T. Ł., iż możliwe było podstawienie
innego pojazdu w dniu awarii, aby przewóz był kontynuowany, skoro owym innym pojazdem nie zwrócono towaru do
powódki zgodnie z żądaniem. Ponadto nawet gdyby przyjąć, iż nie było konieczności podstawienia auta zastępczego, bo
towar mógł dojechać do G. do poniedziałku (8.08.2011 r.), to bezspornym pozostaje, iż w tej dacie jednak nie dojechał.
Wbrew twierdzeniom pozwanej (...), powódka wykazała także szkodę, jaką poniosła wskutek niewykonania umowy
przez pozwaną, tak co do istoty, jak i wysokości, w postaci konieczności zapłaty kwoty oraz kwoty tytułem transportu
zastępczego. Potwierdziły dowody z dokumentów: nota obciążeniowa z 20.09.2011 r., pismo z 19.09.2011 r. dotyczące
kosztów przestoju, kalkulacja z 11.08.2011 r., raport przebiegu produkcji z 8.08.2011 r., faktura Vat Nr (...) z 10.08.2011
r., kompensata praz polecenie przelewu kwoty 3.567 zł, którym Sąd dał wiarę. Okoliczność, że kalkulacja datowana
jest na 11.08.2011r., nie oznacza, iż dotyczy on przestoju w tym dniu skoro została sporządzona do raportu z przebiegu
produkcji z dnia 8.08.2011r. Ponadto w wezwaniu (...) spółki z o.o. wskazane zostały oba ww. dokumenty i data
dostawy – dnia 5 (omyłkowo września) oraz daty przestoju – 8 (omyłkowo września) 2011r.
Niezasadne w ocenie Sądu Rejonowego jest także twierdzenie pozwanej (...), iż koszty transportu zostały zawyżone
w porównaniu do kwoty jaką za transport miała zapłacić powódka ww. pozwanej wobec konieczności zorganizowania
transportu nieplanowanego; jak to określiła strona powodowa „ekspresowego”.
Bez wątpienia pomiędzy zaistniałą szkodą a niewykonaniem umowy przez pozwaną (...) istniał również adekwatny
związek przyczynowy.
Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanej (...) na rzecz powódki kwotę 34.430,93 zł, a w pozostałym
zakresie powództwo oddalił. O odsetkach ustawowych od ww. kwoty Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c., mając na
uwadze datę doręczenia pozwanej wezwania do zapłaty z siedmiodniowym terminem zapłaty.
O kosztach postępowania w odniesieniu do powódki oraz pozwanej (...) Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.,
przyjmując że powódka wygrała proces w niecałych 89%.
Z uwagi na oddalenie powództwa w stosunku do pozwanej (...) Logistyka (...), Sąd na zasadzie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.
zasądził od powódki na rzecz tej pozwanej koszty zastępstwa procesowego w kwocie 2.417 zł.
Pozwana (...) Logistyka spółka z o.o. wniosła apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w punktach I., III., IV.
i V. oraz zarzucając mu:
I. naruszenie przepisów prawa materialnego:
1. art. 789 § 1 i 2 kodeksu cywilnego w związku z przepisem art. 90 ustawy prawo przewozowe, poprzez jego
niezastosowanie i dowolne przyjęcie braku legitymacji procesowej pozwanych: (...) S.A. S. K.A. z siedzibą w S. oraz A.
K. (1) w sytuacji, gdy z przepisu powyższego wynika odpowiedzialność solidarna przewoźników realizujących transport
na podstawie tego samego listu przewozowego i znajduje on pełne zastosowanie w stanie faktycznym sprawy;
2. art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe przez jego błędną wykładnię polegającą na
przyjęciu, iż dyspozycja nadawcy po wysłaniu przesyłki, wydania jej w miejscu nadania stanowi odstąpienie od umowy;
3. art. 70 oraz 77 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe poprzez ich niezastosowanie;
4. art. 83 ust. 1 oraz art. 86 prawa przewozowego poprzez ich niezastosowanie i ustalenie wysokości należnego
powodowi odszkodowania w kwocie przekraczającej wysokość podwójnej kwoty przewoźnego przy jednoczesnym
nierozważeniu i braku przesłanek winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa pozwanego;
II. mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 47912 § 1 k.p.c. w brzmieniu
obowiązującym do 2.05.2012 r., poprzez oparcie rozstrzygnięcia na zaoferowanych przez powoda sprekludowanych
dowodach w postaci kompensaty, faktury VAT nr (...) z 10.08.2011 r. oraz polecenia przelewu kwoty 3 567 zł;
III. sprzeczność ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegająca na przyjęciu,
iż powód wykazał szkodę i jej wysokość, jaką poniósł wskutek niewykonania umowy przez pozwaną spółkę (...) w
sytuacji, gdy zgromadzony w sprawie materiał nie daje podstaw do takiego przyjęcia;
IV. sprzeczność ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego polegającą na przyjęciu, iż
powód odstąpił od umowy wzajemnej w sytuacji, gdy w sprawie doszło do modyfikacji treści zawartej przez strony
umowy.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa wobec
niego oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancję.
W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja pozwanego (...) -Logistyka spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. (dalej (...)) nie zasługiwała na
uwzględnienie.
W ocenie Sądu odwoławczego podniesione w złożonej przez pozwanego apelacji zarzuty nie podważają zasadności
wydanego przez Sąd pierwszej instancji rozstrzygnięcia jako opartego na prawidłowych ustaleniach faktycznych i
logicznie poprawnych wnioskach, które Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne.
Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia przepisów postępowania w postaci art. 47912 § 1 k.p.c.,
który miał jeszcze w tej sprawie zastosowanie z uwagi na datę wytoczenia powództwa (31.01.2012 r.), wskazać trzeba,
że zgodnie z jego treścią w pozwie powód jest obowiązany podać wszystkie twierdzenia oraz dowody na ich poparcie
pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku postępowania, chyba że wykaże, że ich powołanie w pozwie nie
było możliwe albo że potrzeba powołania wynikła później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich
poparcie powinny być powołane w terminie dwutygodniowym od dnia, w którym powołanie ich stało się możliwe lub
wynikła potrzeba ich powołania.
W niniejszej sprawie potrzeba powołania przez powoda dalszych dowodów (kompensaty, faktury VAT nr (...),
polecenia przelewu kwoty 3.567 zł) wynikła z wniosku pozwanej A. K. (2) (obecnie K.) – zawartego w odpowiedzi na
pozew (k. 93) – „o zobowiązanie powoda do przedstawienia dokumentacji księgowej uregulowania szkody do swojego
zleceniodawcy”. Odpis tej odpowiedzi na pozew, jak i odpowiedzi pozostałych pozwanych, doręczony został powodowi
w dniu 7.09.2012 r. (vide potwierdzenie odbioru, k. 177), a zatem czternastodniowy termin na powołanie dalszych
dowodów upływał z dniem 21.09.2012 r. Tego terminu powód nie przekroczył, nadając w urzędzie pocztowym w dniu
18.09.2012 r. pismo procesowe datowane na 17.09.2012 r., przy którym przylegały kwestionowane w apelacji dowody
(k. 201).
W konsekwencji nie ma racji skarżący twierdząc, że zaskarżone orzeczenie oparte zostało sprekludowanych dowodach,
skoro zostały one złożone przez powoda na wniosek jednego z pozwanych podmiotów. Zresztą pozostali pozwani
również podnosili w odpowiedziach na pozew kwestię niewykazania przez powoda faktu poniesienia przez niego
szkody w kwotach wskazywanych w pozwie, akcentując brak dowodów poniesienia kosztów przestoju (...) Polska i
kosztów transportu zastępczego, co dodatkowo uzasadniało powołanie przez powoda dalszych dokumentów.
Uznając zatem zarzut naruszenia przepisu art. 47912 § 1 k.p.c. za bezzasadny Sąd Okręgowy stwierdza, że w związku z
tym kwestia, czy pozwany (...) złożył, po dopuszczeniu przez Sąd pierwszej instancji spornych dowodów, zastrzeżenie
do protokołu rozprawy na podstawie art. 162 k.p.c. nie ma żadnego znaczenia. Niemniej zauważyć trzeba, że treść
protokołu rozprawy z dnia 5 lipca 2013 r. (k. 396-400), na której wydane zostało postanowienie o dopuszczenie
dowodów z dokumentów, w tym tych przedłożonych przez powoda przy piśmie procesowym z dnia 17.09.2012 r., nie
pozwala uznać, że zastrzeżenie (str. 2 protokołu) złożył akurat pełnomocnik pozwanego (...). Zapis protokołu wskazuje
bowiem tylko na złożenie zastrzeżenia przez pełnomocnika pozwanego, ale nie precyzuje, który z trzech obecnych
pełnomocników każdego z trojga pozwanych rzeczone zastrzeżenie uczynił.
Konsekwencją przyjęcia, że kwestionowane przez skarżącego dowody nie były sprekludowanie jest nieuwzględnienie
również zarzutu apelacji sprzeczności ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego
polegającej na przyjęciu, że powód wykazał szkodę i jej wysokość, jaką poniósł wskutek niewykonania umowy przez
pozwanego (...). Zarzut ten opierał się właśnie na kwestionowaniu wykazania przez powoda poniesienia szkody,
tj. faktycznego zapłacenia kosztów przestoju linii produkcyjnej (...)(...)a i kosztów transportu zastępczego, która
to kwestia została jednoznacznie wykazana dokumentem kompensaty oraz poleceniem przelewu wynagrodzenia
przewoźnika zastępczego. Ponadto Sąd odwoławczy wskazuje, że dopiero w apelacji pozwany zakwestionował
wysokość szkody z tytułu kosztów przestoju, wcześniej ograniczając się tylko do podważania poniesienia przez powoda
tych kosztów na rzecz (...) spółki z o.o. w G. W.. Poza tym podwykonawca skarżącego – (...) Logistyka (...) jeszcze na
etapie przedsądowym obciążył pozwaną A. K. (2) (obecnie K.), czyli swojego podwykonawcę, kwotami z tytułu kosztów
przestoju produkcji i wynajęcia przez powoda pojazdu zastępczego (vide pismo z dnia 13.09.2011 r., k. 107). A zatem
wysokość tych kosztów, zwłaszcza przestoju (tylko nieznacznie niższych niż dochodzone w pozwie) nie była sporna
jeszcze przed wytoczeniem powództwa.
Sąd Okręgowy nie dopatrzył się także sprzeczności ustaleń sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego polegającą na przyjęciu, że powód odstąpił od umowy wzajemnej w sytuacji, gdy w sprawie doszło do
modyfikacji treści zawartej przez strony umowy.
Otóż zgodnie z treścią art. 53 ust. 1 Prawa przewozowego nadawca może odstąpić od umowy przewozu lub wprowadzić
do niej zmiany żądając, aby przewoźnik: 1) zwrócił mu przesyłkę w miejscu nadania; 2) wydał przesyłkę w innym
miejscu niż miejsce wskazane w liście przewozowym; 3) wydał przesyłkę innej osobie niż odbiorca wskazany w liście
przewozowym. W świetle tego przepisu uznać należy, że nadawca może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy
w każdym czasie, także po jej wysłaniu z miejsca nadania. W niniejszej sprawie miała miejsce pierwsza z wyżej
wymienionych sytuacji, a więc nadawca – Fabryka (...) spółka z o.o. [dalej (...)] odstąpiła od umowy przewozu zawartej
z pozwanym (...) -Logistyka spółką z o.o. żądając zwrotu przesyłki do miejsca nadania, czyli do siedziby Fabryki.
Słusznie jako oświadczenie o odstąpieniu potraktował Sąd Rejonowy maila powodowej Fabryki z dnia 5 sierpnia 2011
r. (k. 16), w którym nadawca zażądał cofnięcia samochodu do K. oraz odesłania przewoźnika w przypadku niemożności
dostarczenia ładunku do dnia 5 sierpnia do odbiorcy. Ponadto nadawca podkreślił, że koszty za te kilkadziesiąt
kilometrów (od siedziby (...) do unieruchomionego przez awarię pojazdu i z powrotem) nie będą przez Fabrykę
poniesione. W ocenie Sądu Okręgowego powyższa wiadomość mailowa (sposób komunikacji powszechnie stosowany
przy przewozie) w sposób dostateczny – w rozumieniu art. 60 k.c. – wyrażała wolę nadawcy rezygnacji z transportu
zleconego pozwanemu (...) i zwrotu ładunku celem jego bezpośredniego dostarczenia przez (...) do odbiorcy, a więc
wolę odstąpienia od umowy przewozu zawartej z apelującą Spółką. Potwierdzeniem tego, że powód domagał się zwrotu
przesyłki wobec zaniechania wykonywania umowy przez pozwanego (...), który był dla powoda stroną tej umowy, a
nie podwykonawca tegoż pozwanego, są także zeznania świadków, w tym R. P. i M. G., dotyczące kontaktów nie tylko
mailowych, ale i telefonicznych w momencie wystąpienia awarii pojazdu. Za uznaniem, że powód odstąpił od umowy
przewozu, a nie dokonał zmiany treści umowy, jak wywodzi skarżący, przemawia również okoliczność, że ostatecznie
to powód, wynajętym przez siebie transportem, odebrał ładunek z uszkodzonego pojazdu i dostarczył do odbiorcy, a
więc pozwany przewoźnik nawet nie zwrócił przesyłki do miejsca nadania, co dopiero mogłoby dawać podstawę do
przyjęcia, że przyjął od nadawcy polecenie w zakresie zmiany umowy.
Powyższej kwalifikacji oświadczenia woli powoda nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że powód w trakcie procesu nie
artykułował, że odstąpił od umowy, gdyż po pierwsze, nie był on reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika,
a po drugie, ostateczna kwalifikacja prawna żądania pozwu i zastosowanie właściwych norm prawa materialnego
należy do sądu. Przy czym podkreślić należy, że powód od początku dochodził naprawienia szkody wywołanej
niewykonaniem umowy przez skarżącego i pozostałych pozwanych, a więc wyraźnie artykułował, że pozwany (...)
umowy przewozu nie wykonał i uczynił to sam powód, po szeregu deklaracji ze strony przewoźnika, który finalnie i
tak nie podstawił pojazdu zastępczego, co oświadczenie powoda z dnia 5 sierpnia 2011 r. (k. 16) czyniło odstąpieniem
od umowy.
Tym samym niezasadny okazał się również zarzut apelacji naruszenia prawa materialnego w postaci art. 53 ust. 1
Prawa przewozowego, co rodzi doniosłe konsekwencje dla oceny pozostałych zarzutów naruszenia przepisów Prawa
przewozowego przywołanych w apelacji. Konsekwencją bowiem przyjęcia, że powód odstąpił od umowy, a następnie
zlecił przewóz innemu przewoźnikowi, jest to, że umowa zawarta pomiędzy (...) a (...) nie została wykonana z
przyczyn leżących po stronie przewoźnika. Zatem, skoro umowa nie została przez pozwanego wykonana i - jak to
wyżej stwierdzono – nie miało miejsca polecenie zmiany umowy, to bezpodstawne są zarzuty i wywody apelacji
dotyczące niezastosowania przez Sąd Rejonowy przepisów art. 70 oraz art. 77 Prawa przewozowego. Pierwszy z
nich statuuje bowiem odpowiedzialność przewoźnika za szkody wynikłe wskutek niewykonania lub nienależytego
wykonania polecenia zmiany umowy. Natomiast drugi określa termin przedawnienia roszczeń dochodzonych na
podstawie ustawy Prawo przewozowe. Jednakże ponieważ ustawa ta ani wyraźnie nie nakłada na przewoźnika
obowiązku zastosowania sią do oświadczenia nadawcy w zakresie odstąpienia od umowy, ani też nie reguluje zasad
jego odpowiedzialności i wysokości odszkodowania za szkodę z tego wynikłą, to na podstawie normy art. 90 Prawa
przewozowego mają tu zastosowania zasady ogólne, czyli norma art. 471 k.c., prawidłowo zastosowana przez Sąd
Rejonowy.
Niewykonanie umowy przewozu przez skarżącego czyni zupełnie chybionymi również zarzuty i wywody dotyczące
zwłoki przewoźnika. Sąd pierwszej instancji trafnie i wyraźnie wskazał, że pozwany nie wykonał umowy, a więc
nie może być mowy o zwłoce po jego stronie, a tym samym bezzasadne są zarzuty naruszenia art. 83 ust. 1
oraz art. 86 Prawa przewozowego, dotyczących wysokości odszkodowania za szkodę powstałą z powodu zwłoki w
przewozie. Z kolei rozważania na temat tego czy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa, przy
reżimie odpowiedzialności ogólnej za niewykonanie zobowiązań, są bez znaczenia z punktu widzenia wysokości
odszkodowania. Marginalnie tylko Sąd odwoławczy zauważa, że w sytuacji, gdy kierowca felernego pojazdu wyraźnie
artykułował, że stan techniczny auta nie pozwala na wykonanie przy jego pomocy rzeczonego przewozu (vide zeznania
świadka J. H.), to wykorzystanie, mimo tych ostrzeżeń, tego samochodu może być rozważane w kategoriach rażącego
niedbalstwa.
Odnosząc się do ostatniego z zarzutów z kategorii naruszenia prawa materialnego, a mianowicie art. 789 § 1 i 2 k.c.
w zw. z art. 90 Prawa przewozowego przez wykluczenie przewozu sukcesywnego, a więc solidarnej odpowiedzialności
wszystkich pozwanych, Sąd Okręgowy stwierdza, że pozostaje on całkowicie gołosłowny. Bowiem pomimo wskazania
na str. 4 apelacji, że przedmiotowy przewóz był wykonywany w oparciu o ten sam list przewozowy, ani w toku
postępowania pierwszoinstancyjnego, ani przy apelacji pozwany (...) tego listu przewozowego nie przedłożył -
dokumentu takiego w aktach sprawy nie ma. W efekcie Sąd drugiej instancji w całości podtrzymuje wywody
Sądu Rejonowego w tym zakresie, bez potrzeby ich powielania, uzupełniając je tylko o uwagę, że takowego listu
przewozowego nie przedłożyli także pozostali pozwani, zaś (...) Logistyka w odpowiedzi na pozew wprost zaprzeczył,
aby on i pozwana A. K. (2) byli przewoźnikami sukcesywnymi.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanego (...) -Logistyka spółki z o.o. w G. W..
jako bezzasadną (art. 385 k.p.c.), uwzględniając przy wyrokowaniu zmianę formy organizacyjnoprawnej pozwanego
(...) spółka akcyjna spółki komandytowej (wcześniej komandytowo-akcyjnej) w S., jako nastąpiła po wydaniu
zaskarżonego, a co zostało wykazane dokumentem – odpisem informacji z KRS (k. 553-554) złożonym na rozprawie
apelacyjnej przez pełnomocnika tegoż pozwanego (k. 555).
O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy nie orzekał, gdyż powód reprezentowany był przez
pełnomocnika nie będącego podmiotem wymienionym w art. 98 i 99 k.p.c., a więc pomimo złożenia odpowiedzi na
apelację powodowi koszty postępowania apelacyjnego się nie należały.
W pozostałym zakresie, tj. odnośnie punktu IV. i V. zaskarżonego wyroku, apelacja podlegała odrzuceniu jako
niedopuszczalna (art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c.).
W pierwszej kolejności trzeba wskazać, że od niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia apelacji nie wywiódł powód.
I chociaż w tej części apelację wniósł pozwany (...), to w ocenie Sądu Okręgowego po jego stronie brak jest istnienia
gravamen, czyli pokrzywdzenia orzeczeniem Sądu Rejonowego z dnia 19 lipca 2012 r. w tym zakresie. Innymi słowy
pozwany (...) nie ma interesu prawnego w zaskarżeniu wyroku w części oddalającej powództwo wobec pozostałych
pozwanych (pkt. IV. wyroku) z uwagi na możliwość wytoczenia powództwa w stosunku do tych podmiotów jeśli w
jego przekonaniu, to po ich stronie leży przyczyna niewykonania przedmiotowego przewozu. Natomiast rozliczenie
kosztów procesu pomiędzy powodem a pozwanym (...) Logistyka (...) zupełnie nie dotyczy skarżącego. Poza tym
we wnioskach apelacji, pomimo zaskarżenia wyroku niemal w całości, skarżący wniósł wyłącznie o zmianę wyroku i
oddalenie powództwa względem siebie, nie wnosząc jednocześnie o zmianę wyroku i zasądzenie dochodzonej kwoty
od współpozwanych.
SSO N. Pawłowska-Grzelczak SSO A. Budzyńska SSO P. Sałamaj