podstawa programowa przedmiotu historia klasa i

PODSTAWA PROGRAMOWA PRZEDMIOTU HISTORIA
II ETAP EDUKACYJNY: KLASY IV – VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
III ETAP EDUKACYJNY: GIMNAZJUM
KLASA I
HISTORIA JAKO DZIEJE
1. Wyjaśnij na czym polega praca historyka.
2. Podaj przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnij dlaczego należy je chronić.
I. NAJDAWNIEJSZE DZIEJE CZŁOWIEKA
3. Porównaj koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisz skutki przyjęcia trybu osiadłego przez
człowieka.
4. Wyjaśnij zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka.
II. CYWILIZACJE BLISKIEGO WSCHODU
5. Zlokalizuj w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu.
6. Scharakteryzuj strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie.
7. Wyjaśnij znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw.
8. Rozpoznaj typy pisma wykształcone na terenie Mezopotamii i Egiptu.
III. STAROŻYTNY IZRAEL
9. Scharakteryzuj podstawowe symbole i główne zasady judaizmu.
10. Wyjaśnij różnicę pomiędzy politeizmem a monoteizmem odwołując się do przykładów.
IV. CYWILIZACJA GRECKA
11. Wyjaśnij wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji.
12. Zlokalizuj w czasie i porównaj system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa
w Sparcie i Atenach peryklejskich.
13. Scharakteryzuj czynniki integrujące starożytnych Greków – język, system wierzeń, teatr oraz
igrzyska olimpijskie.
a. opisz życie w Atenach peryklejskich, używając pojęć: teatr, filozofia, bogowie olimpijscy
(Zeus, Atena, Apollo), mity (Herakles, Odyseusz), olimpiada.
V. CYWILIZACJA RZYMSKA
14. Zlokalizuj w czasie i scharakteryzuj system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa
w Rzymie republikańskim i cesarstwie.
15. Wyjaśnij przyczyny i wskaż skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec
niewolników i ludów podbitych.
16. Podaj przykłady wpływu kultury greckiej na kulturą rzymską
a. scharakteryzuj osiągnięcia Rzymu, używając pojęć i terminów: prawo rzymskie, drogi, wodociągi.
17. Wskaż wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego.
VI. DZIEDZICTWO ANTYKU
18. Scharakteryzuj najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata
w różnych dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze.
19. Podaj przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które mają wpływ na cywilizację
współczesną.
VII. CHRZEŚCIJAŃSTWO
20. Zlokalizuj w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa.
21. Opisz narodziny chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych.
22. Wskaż przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim.
VIII. ARABOWIE I ŚWIAT ISLAMSKI
23. Zlokalizuj w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich.
24. Opisz podstawowe zasady i symbole islamu.
25. Wyjaśnij wpływ Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego pomiędzy Wschodem
a Zachodem.
IX. POCZĄTKI CYWILIZACJI ZACHODNIEGO CHRZEŚCIJAŃSTWA
26. Zlokalizuj w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo
w Europie Zachodniej.
27. Scharakteryzuj działalność Karola Wielkiego i wyjaśnij, na czym polegał renesans karoliński.
28. Scharakteryzuj główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III.
29. Opisz relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X – XI w.
X. BIZANCJUM I KOŚCIÓŁ WSCHODNI
30. Zlokalizuj w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie.
31. Scharakteryzuj rolę Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego i rozpoznaj osiągnięcia
kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka).
32. Wyjaśnij przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w.
XI. SPOŁECZEŃSTWO ŚREDNIOWIECZNEJ EUROPY
33. Rozpoznaj typowe instytucje systemu lennego.
34. Wyjaśnij pojęcie stanu i scharakteryzuj podziały społeczne w średniowieczu.
35. Scharakteryzuj funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu.
a. opisz miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd
miejski, rynek, mury miejskie
b. porównaj warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym.
36. Scharakteryzuj zamek średniowieczny i jego mieszkańców
a. opisz charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza.
37. Opisz warunki życia na wsi średniowiecznej.
38. Porównaj życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina.
39. Opisz klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo.
40. Scharakteryzuj postać św. Franciszka z Asyżu.
XII. KULTURA MATERIALNA I DUCHOWA ŁACIŃSKIEJ EUROPY
41. Wyjaśnij kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia
codziennego średniowiecznego społeczeństwa.
42. Porównaj główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej.
43. Rozpoznaj zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim
a stylem gotyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu.
XIII. POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW
44. Usytuuj w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów
a. wskaż na mapie Gniezno i państwo Mieszka I.
45. Opowiedz legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie
a. rozpoznaj cechy charakterystyczne legendy.
46. Opisz panowanie Mieszka I używając pojęć: plemię, gród, drużyna, książę.
47. Wskaż na przykładzie państwa pierwszych Piastów charakterystyczne cechy monarchii
patrymonialnej.
48. Wyjaśnij okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne
i polityczne chrystianizacji Polski.
49. Opowiedz historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie: św. Wojciecha, Bolesława
Chrobrego i Ottona III.
50. Oceń dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury.
XIV. POLSKA DZIELNICOWA I ZJEDNOCZONA
51. Usytuuj w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego.
52. Opisz postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
53. Uporządkuj w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi
w epoce Piastów.
54. Opisz zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego, wskaż związki pomiędzy
rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym.
55. Zlokalizuj w czasie i przestrzeni państwo Kazimierza Wielkiego
a. wskaż na mapie Kraków.
56. Oceń dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny,
urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej
a. opowiedz o panowaniu Kazimierza Wielkiego, z uwzględnieniem powstania Akademii
Krakowskiej i uczty u Wierzynka.
57. Scharakteryzuj zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu
ziem ruskich.
XV. POLSKA W DOBIE UNII Z LITWĄ
58. Wskaż na mapie Wielkie Księstwo Litewskie.
59. Wyjaśnij przyczyny i oceń następstwa unii Polski z Litwą.
60. Scharakteryzuj osobę Jadwigi i wymień jej zasługi dla kultury polskiej.
61. Uporządkuj w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi
w epoce Jagiellonów.
62. Opowiedz o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem.
63. Scharakteryzuj rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.
64. Opisz działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie,
spichlerz, spław rzeczny Wisłą do Gdańska.