Mohammad Ghodsi: Streszczenie rozprawy doktorskiej Polityka

Mohammad Ghodsi: Streszczenie rozprawy doktorskiej
Polityka handlowa i konflikty handlowe; determinanty i konsekwencje protekcjonizmu
Kwestie związane z polityką handlową, jej uwarunkowaniami i konsekwencjami były już
analizowane i zostały omówione w zaawansowanych podręcznikach i artykułów
ekonomicznych (np. Helpman i Krugman, 1989; Francois i Reinert, 1997). Grossman i
Helpman (1992) w swojej fundamentalnej pracy stworzyli ramy koncepcyjne, by pokazać, jak
rządy wspierają grupy interesu, w zamian za korzyści pieniężne, wprowadzając
protekcjonistyczne polityki handlowe. Rządy chronią przemysły krajowe wobec
zagranicznych konkurentów za pomocą różnych instrumentów polityki handlowej. Ta
skomplikowana gra nazywana „protekcjonizmem na sprzedaż” została przedstawiona przez
Grossmana i Helpmana (1992). Protekcjonizm ogranicza handel i wywołuje konflikty
handlowe między partnerami. Protekcjonistyczna polityka handlowa zazwyczaj nie zyskuje
aprobaty partnerów handlowych. W celu zaspokojenia obaw partnerów handlowych, rządy
muszą przedstawiać przekonujące uzasadnienia w świetle międzynarodowych przepisów
handlowych. Argumenty przemawiające za rożnymi formami protekcjonizmu są szeroko
opisane we współczesnej literaturze ekonomicznej.
Podpisując Układ Ogólny w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT) w 1948 roku,
układające się strony zdecydowały się do stopniowo liberalizować handel międzynarodowy.
Światowa Organizacja Handlu (WTO) - która powstała na bazie GATT-u pod koniec 1994
roku – tworzy precyzyjne regulacje międzynarodowe dotyczące różnych aspektów polityki
handlowej. Ostatecznym celem członków GATT/WTO było stworzenie organizacji
regulującej i nadzorującej system handlu wielostronnego. Głównym zadaniem WTO jest
„zapewnienie, by przepływy handlowe były możliwie płynne, przewidywalne i swobodne.”
Zapewnia to również mechanizm rozstrzygania sporów i konfliktów handlowych między
państwami członkowskimi.
Polityka handlowa może odzwierciedlać różne motywacje i cele rządów. Konsekwencje mogą
być bardzo różnorodne. Liberalizacja polityki handlowej i przepisów prowadzących do
poprawy efektywności rynku jest zgodna z zasadami WTO. Natomiast, niektóre inne środki
polityki handlowej mogą tworzyć niepotrzebne przeszkody w handlu, służąc jako forma
protekcjonizmu z korzyścią dla przemysłu krajowego. Te środki protekcjonistyczne i
uciążliwe bariery, których stosowanie łamie międzynarodowe zasady handlowe, powodują
spory i konflikty. Analiza czynników wpływających na wprowadzanie określonych środków
polityki handlowej, może być pomocna w lepszym zrozumieniu głównych motywów
działania rządów. Z drugiej strony, analiza skutków polityki handlowej pomaga zrozumieć
znaczenie ekonomiczne protekcjonizmu handlowego. Co więcej, analiza konsekwencji
różnych instrumentów polityki w odniesieniu do różnych sytuacji i produktów może
umożliwić krajom i Sekretariatowi WTO zrozumienie prawdziwych motywacji polityki
handlowej.
1 W tej rozprawie, staram się wyjaśnić niektóre aspekty polityki handlowej, analizując zarówno
przyczyny jak i jej skutki. Analizę prowadzę posługując się osiągnięciami głównego nurtu
literatury dotyczącej międzynarodowej polityki handlowej, skupiając się na pewnych
specyficznych aspektach i instrumentach tejże polityki. Podczas gdy rządy przedstawiają
różne argumenty uzasadniające wprowadzanie środków protekcjonistycznych, rzadko
ujawniają prawdziwe motywy i rolę grup interesów w kształtowaniu instrumentów tej
polityki. W pierwszym rozdziale tej pracy doktorskiej, skupiam się na roli korupcji w
"sprzedaży protekcjonizmu" dla przemysłu krajowego. Analizuję wpływ korupcji na poziom
protekcjonizmu handlowego, otwartości handlowej i poziomu importu w latach 1996-2008.
W literaturze ekonomicznej argumentuje się, że grupy interesu, które lobbują wobec rządów
w celu realizacji swych interesów i ochrony przed konkurencją, mogą być bardziej skuteczne
w skorumpowanym społeczeństwie.
W przeprowadzonej przeze mnie analizie, średnie stawki celne i inne podatki importowe
danego kraju stanowią jeden ze środków protekcjonizmu; z kolei średnie opodatkowanie
handlu międzynarodowego stanowi inne przybliżenie dla restrykcyjności polityki handlowej.
Poziom całkowitego handlu, PKB, całkowity przywóz, a także niektóre grupy towarowe w
imporcie również stanowią przybliżone miary otwartości handlowej danego kraju,
analizowane w tym rozdziale. Poziom korupcji jest mierzony za pomocą Indeksu Percepcji
Korupcji (World Governance Indicator: WGI) oraz danych Transparency International. Te
dwa źródła danych o korupcji są oddzielnie wykorzystywane w analizie. Ekonometryczne
wyniki mej analizy nie były statystycznie jednoznaczne, aby móc wykazać znaczący wpływ
korupcji na poziom protekcjonizmu i wymianę handlową.
Analiza przedstawiona w pierwszym rozdziale ukazuje także znaczenie członkostwa w WTO.
Szacunki panelowe wskazują, że przystąpienie do WTO obniża poziom podatków
handlowych, zwiększa otwartość handlową i wartość całkowitego przywozu. Jeżeli jednak w
estymacji kontrolujemy efekty dynamiczne, za pomocą szacunków GMM, to nie można
wykazać żadnego znaczącego wpływu członkostwa w WTO na wielkość handlu. W
rzeczywistości, po przystąpieniu do WTO, liberalizacja wymiany i poziom protekcjonizmu
nie wpływa znacząco na dynamikę handlu. Powodem jest to, że po akcesji państwa są
zobowiązane nie podwyższać taryf, co oznacza, że nie mogą stosować protekcjonistycznych
taryf. Mogą jednak wprowadzać inne środki pozataryfowe (NTM: non-tariff measures).
Restrykcyjne środki polityki handlowej, które utrudniają liberalizację handlu mogą być
konsultowane i analizowane w ramach mechanizmu rozstrzygania sporów (MRS) WTO.
Porozumienia w sprawie środków pozataryfowych (NTM) były przywołane w wielu sporach
handlowych MRS. Jeśli, po konsultacjach, werdykt panelu w ramach MRS stwierdza, że
analizowany środek jest niezgodny z konkretnym porozumieniem WTO, to oznacza, że
tworzy on „niepotrzebne” ograniczenia w handlu. Te konsultacje i postępowanie w ramach
MRS pozwala zidentyfikować najważniejsze ograniczenia w handlu między członkami WTO,
które są analizowane w dwóch kolejnych rozdziałach tej pracy doktorskiej.
Środki pozataryfowe (NTM) to instrumenty polityki, które czasami są skutkiem wątpliwych
motywacji, mają „nieprzezroczyste” konsekwencje, i mają zazwyczaj charakter
2 administracyjny. Umowy dwustronne i wielostronne oraz regulacje międzynarodowe
wprowadzone przez WTO są na ukierunkowane na zwiększenie liberalizacji handlu. Taryfy
zostały zredukowane w kolejnych rundach wielostronnych negocjacji handlowych w ramach
GATT. Jednak kwestie techniczne oraz regulacje sanitarne i techniczne wprowadzane w celu
zmniejszenia nieefektywności rynku, zwiększenia dobrobytu konsumentów i mające
zapewnić globalne bezpieczeństwo i zdrowie społeczeństw skłoniły rządy do uznania
potrzeby nakładania NTM. Dlatego też, w świetle regulacji międzynarodowych, państwa
mogą nałożyć bariery pozataryfowe na import dóbr w celu osiągnięcia wyżej wymienionych
celów. Jednak nałożenie NTMS musi mieć dobre uzasadnienie w kontekście zasad WTO. W
przeciwnym razie, środki NTM są traktowane jako „niepotrzebne przeszkody w handlu” i
powinny zostać zniesione, gdy tylko partnerzy handlowi żądają tego. Gdy strony nie osiągną
bilateralnego porozumienia dotyczącego danego instrumentu, to mogą poprosić o konsultację
w ramach MRS WTO. Te konsultacje i mechanizm rozstrzygania sporów są tym bardziej
skomplikowane i czasochłonne, im bardziej nieprzejrzyste instrumenty handlowe są
wprowadzane. Dlatego też kolejne dwa rozdziały, mają przyczynić się do lepszego
zrozumienia złożoności NTM i pomóc w analizie sporów handlowych.
Taryfy celne są przejrzyste, ponieważ stawki podatku ad valorem nałożone na przywóz
produktów są publikowane, a poziom ceł jednoznacznie określony. Głównym celem ceł jest
zmniejszenie importu przez podniesienie cen dla finalnych konsumentów. W rzeczywistości,
taryfy mogą zniekształcać wolny rynek i zachowania konsumentów. Z drugiej strony,
producent eksportujący dopasowuje swą strategię do poziomu taryf. Tak więc konsekwencje
takiej polityki mogą być łatwo ocenione ze względu na przejrzysty charakter taryf. Zatem
motywacja i uzasadnienie manipulacji cłami są bardzo jasne. Jednak te stwierdzenia nie są w
pełni stosowalne w przypadku środków pozataryfowych (NTM).
Drugi rozdział przedstawia ramy teoretyczne do analizy korzyści z wolnego handlu, gdy
restrykcyjne środki NTM ograniczają przywóz konkretnego produktu, który jest uznawany za
szkodliwy dla grupy świadomych zagrożenia konsumentów. Posługując się rachunkiem
kosztów i korzyści w ramach równowagi cząstkowej, badam konsekwencje dobrobytowe
takich środków NTM. Analiza koncentruje się na barierze technicznej ograniczającej
przywóz potencjalnie szkodliwego produktu. W analizie uwzględniono dwie grupy
konsumentów: obojętnych i świadomych zagrożenia. W tej analizie badano, czy
„paternalistyczne” zachowanie rządu jest zgodne z gotowością konsumentów do płacenia za
takie produkty. Dostępność informacji na temat pochodzenia towarów jest kluczowym
zagadnieniem tej analizy, w której rozróżniono dwa różne scenariusze. Następnie model jest
kalibrowany na podstawie danych na temat konsumpcji i importu krewetek do UE. Uzyskane
wyniki sugerują, że dostępność informacji, minimalizuje starty konsumentów i
maksymalizuje zyski krajowych producentów. Wyniki te sugerują, że rządy powinny dążyć
do zwiększania dostępności informacji i przejrzystości na rynku, jeśli rzeczywistym
motywem nałożenia środków pozataryfowych była ochrona konsumentów.
W trzecim rozdziale analizowano konflikty i spory w WTO, w tych przypadkach gdy
przywoływano Porozumienie w sprawie barier technicznych w handlu (TBT: technical
3 barriers to trade). Przepisy międzynarodowe tworzą ramy instytucjonalne które powinny
umożliwiać pozytywne efekty zewnętrzne, redukować negatywne efekty zewnętrzne i straty
związane z procesem produkcji szkodliwych produktów. Trzeci rozdział tej pracy doktorskiej
ma na celu sprawdzenie, w jakim stopniu i w jakich okolicznościach notyfikacje środków
TBT w WTO mogą być traktowane jako system „wczesnego ostrzegania” o przyszłych
sporach dotyczących TBT. W latach 1995-2011, wystosowano 45 wnioski o konsultacje do
Organu Rozstrzygania Sporów (ORS) WTO w celu zidentyfikowania naruszeń Porozumienia
TBT. Możliwe wyjaśnienia i przypadki łamania porozumienia TBT analizowane przez ORS
są omawiane w tym rozdziale.
WTO udostępniło także bazę danych tzw. obaw handlowych (TC: trade concerns)
zgłaszanych przez kraje członkowskie, dotyczących notyfikowanych przez inne kraje
środków TBT. W trzecim rozdziale analizowano związki pomiędzy sporami rozstrzyganymi
przez ORS, a obawami handlowymi dotyczącymi notyfikacji TBT. Przeprowadzono tu
analizę ekonometryczną posługując się danymi dotyczącymi zdezagregowanego
dwustronnego handlu produktami (na poziomie dwucyfrowym klasyfikacji HS) objętymi
notyfikacjami. Analizowano tu, czy wstępuje pozytywna zależność między zgłaszanymi
„obawami handlowymi” a sporami rozstrzyganymi przez ORS. Wykazano, że wzrost liczby
zgłaszanych „obaw handlowych” dotyczących TBT zwiększa prawdopodobieństwo
konfliktów handlowych dotyczących stosowania środków TBT. Tak więc, niektóre nowe
instrumenty NTM utrudniają liberalizację handlu i wywołują spory i konflikty w systemie
WTO. W celu zmniejszenia tych konfliktów, powinno stworzyć się nowe regulacje służące
zwiększeniu przejrzystości NTM. Nowe przepisy powinny umożliwiać stosowanie tylko
takich barier pozataryfowych które nie służą celom protekcjonistycznym, lecz realizacji celów
wprowadzanych w "dobrej wierze", głównie w celu ochrony konsumentów.
Korzyści z liberalizacji handlu są głównym przedmiotem analizy w tej rozprawie.
Wielostronna liberalizacja handlu w ramach GATT przyspieszyła tempo powojennej
globalizacji. Proces globalizacji zwiększa więzi ekonomiczne i finansowe w ramach i
pomiędzy różnymi regionami geograficznymi. Proces globalizacji został wzmocniony przez
deregulację i prywatyzację przedsiębiorstw państwowych, jednostronną liberalizację handlu i
inwestycji zagraniczne , a także niższe koszty transakcji zagranicznych, wynikające z postępu
technologicznego w dziedzinie telekomunikacji i transportu. Unia Europejska jest najlepszym
przykładem regionalnej integracji: wspierania wolnego handlu towarami i usługami,
mobilności czynników produkcji i wspólnych polityk w wielu dziedzinach. Ostatni rozdział
tej rozprawy jest poświęcony analizie kolejowych usług transportowych, które nie są
całkowicie zliberalizowane w państwach członkowskich UE.
Sektory transportowe odgrywają dużą rolę w gospodarkach krajów europejskich. Celem
czwartego rozdziału jest ocena stopnia liberalizacji handlu i jego wpływ na handel
dwustronny usługami transportu kolejowego. Pomimo wprowadzenia wielu dyrektyw i
rozporządzeń unijnych, mających zapewnić swobodny handel towarami i ruch pasażerski
nadal występują różne bariery w ruchu kolejowym między państwami członkowskimi. W tym
rozdziale oszacowano standardowe równanie grawitacji, podobne do stosowanego w analizie
4 handlu towarami, posługując się dwustronną wymianą usługami kolejowymi. Oszacowany
model grawitacyjny został następnie wykorzystywany do obliczenia zmian w czasie
ekwiwalentów taryfowych restrykcyjności przewozów kolejowych. Wyliczanie
ekwiwalentów taryfowych zaproponowane w tej pracy ukazuje stopień liberalizacji usług
kolejowych, w których nie występują cła czy inne opłaty. Kwantyfikacja skutków barier
występujących w handlu usługami transportowymi jest ostatnim elementem analizy w
czwartym rozdziale tej pracy doktorskiej.
Reasumując, moja praca doktorska koncentruje się na różnych aspektach współczesnego
protekcjonizmu. Po pierwsze, analizowałem determinanty polityki taryfowej w wielu krajach,
ze szczególnym uwzględnieniem roli korupcji. Następnie, badałem teoretyczne ramy
uzasadnienia dla stosowania środków NTM w rozwiniętym społeczeństwie, w którym jest
duży udział świadomych konsumentów. Doszedłem do wniosku, że wprowadzenie
prohibicyjnych środków NTM wymaga wysokiego poziomu przejrzystości przy
wprowadzania takiej polityki protekcjonistycznej. Wprowadzenie środków pozataryfowych
może ograniczyć handel międzynarodowy i prowadzić do konfliktów handlowych. W trzecim
rozdziale, analizowałem, czy powiadomienia o „obawach handlowych” dotyczących środków
TBT, mogą być traktowane jako prognostyk przyszłych sporów handlowych między
państwami członkowskimi WTO. Wreszcie analizowałem empirycznie ekwiwalenty taryfowe
barier istniejących w usługach transportowych. Szacowałem także potencjalny wpływ
liberalizacji na handel w sektorze usług kolejowych. Mam nadzieję, że moja rozprawa
ukazuje różne aspekty współczesnego protekcjonizmu w społeczeństwach o wysokim udziale
zainteresowanych konsumentów, w których rządy stosują różne formy środków
pozataryfowych.
Cała rozprawa składa się z omówionych wcześniej rozdziałów, na które złożyły się cztery
odrębne teksty. Dwa pierwsze zostały napisane przez mnie, a dwa kolejne są napisane we
współautorstwie. Mój udział w tworzeniu trzeciego rozdziału wynosi 60%, a w tworzeniu
czwartego 30%.
References:
Francois, J. F., & Reinert, K. A. (Eds.). (1997). Applied methods for trade policy analysis: a
handbook. Cambridge University Press.
Grossman, G. M., & Helpman, E. (1992). Protection for sale (No. w4149). National Bureau of
Economic Research.
Helpman, E., & Krugman, P. R. (1989). Trade policy and market structure. MIT Press.
5