Badanie pilotażowe - Profilowanie Bezrobotnych

WYNIKI PILOTAŻOWEGO
BADANIA SONDAŻOWEGO BEZROBOTNYCH
analiza opracowana w ramach projektu
„Profilowanie bezrobotnych jako instrument wydłużania aktywności zawodowej
grup wymagających szczególnego wsparcia”
Projekt nr WND-POKL.06.01.01-04-118/10 współfinansowany przez Unię Europejską
z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
Umowa o dofinansowanie nr UDA-POKL.06.01.01-04-118/10-00 z dn. 10 czerwca 2011 r.
Toruń, październik 2011 r.
1. Charakterystyka respondentów
Sondażem, przeprowadzonym w połowie 2011 r. objęto 80 osób spośród bezrobotnych
w powiecie wąbrzeskim w 2009 r. Połowa, wylosowana spośród bezrobotnych
uczestniczących w 2009 r. w szkoleniach zawodowych stanowiła grupę badaną, a połowa,
wylosowana spośród bezrobotnych nie uczestniczących w 2009 r. w żadnym aktywnym
programie rynku pracy (poza aktywnym poszukiwaniem pracy), grupę kontrolną. W zbadanej
populacji nieznacznie przeważali mężczyźni. Dominowały osoby w wieku 25-34 lata,
stanowiąc ponad połowę (56,3%) ogółu badanych, znaczny był również udział osób z grupy
wiekowej 18-24 lata. Udział osób mających 35 i więcej lat był już zdecydowanie mniejszy, a
po przekroczeniu 54 lat praktycznie zanikał. Prawie dwie trzecie badanych reprezentowało
stan cywilny wolny, a reszta, poza jedną kobietą w stanie wdowim, była w stanie małżeńskim.
Najczęściej badane osoby nie posiadały dzieci (82,5%), znacznie rzadziej jedno (11,3%). Nie
wystąpiły osoby posiadające na utrzymaniu więcej niż troje dzieci.
Wszyscy badani posiadali stałe miejsce zamieszkania i najczęściej współtworzyli
wieloosobowe gospodarstwo domowe (71,3%). Jednoosobowe gospodarstwa domowe
tworzyło 27,5% badanych, a zaledwie jedna osoba (1,3%) samotnie wychowywała dzieci.
Struktura badanych według typów gospodarstw domowych nieznacznie różniła się według
płci, jak również w grupie badanej i kontrolnej.
Respondenci reprezentowali stosunkowo wysoki poziom wykształcenia. Jedynie mniej
więcej co dziesiąty miał wykształcenie gimnazjalne lub niższe. Trzykrotnie częściej
występowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Jednak ponad 60% osób
posiadało wykształcenie średnie lub wyższe, w tym ponad 11% było z wykształceniem
wyższym. Na ogół były to osoby legitymujące się krótkim stażem pracy (do 5 lat) lub bez
doświadczenia zawodowego (80% badanych). Najczęściej wykonywane zawody to: technicy
i inny średni personel (26,3%), robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (25,0%), pracownicy
usług osobistych i sprzedawcy (20,0%), specjaliści (10,0%). Znaczny był też odsetek osób
bez zawodu (13,8%).
2
Tab. 1. Respondenci ogółem, w grupie badanej i kontrolnej według cech demograficznych w
odsetkach
Obserwowana cecha
Płeć
mężczyzna
kobieta
Wiek
do 24
25-34
35-44
45-54
55-59
60-64
Stan cywilny
wolny
małżeoski
wdowi
Stan rodzinny
Ogółem
0
1
2
3
Typ gospodarstwa domowego
jednoosobowe
wieloosobowe
osoba samotna
wychowująca dzieci
Źródło: badania empiryczne.
Mężczyźni Kobiety
Grupa badana
Grupa kontrolna
51,3
48,8
x
x
x
x
52,5
47,5
50,0
50,0
22,5
56,3
8,8
11,3
1,3
17,1
61,0
4,9
14,6
2,4
28,2
51,3
12,8
7,7
0,0
25,0
55,0
12,5
7,5
0,0
20,0
57,5
5,0
15,0
2,5
66,3
32,5
1,3
68,3
31,7
0,0
64,1
33,3
2,6
67,5
32,5
0,0
65,0
32,5
2,5
82,5
11,3
2,5
3,8
85,4
7,3
2,4
4,9
79,5
15,4
2,6
2,6
80,0
12,5
0,0
7,5
85,0
10,0
5,0
0,0
27,5%
71,3%
26,8%
73,2%
28,2%
69,2%
27,5%
72,5%
27,5%
70,0%
1,3%
0,0%
2,6%
0,0%
2,5%
Struktura badanej populacji różniła się dość znacznie w zależności od płci badanych.
Badane kobiety były młodsze i legitymowały się zdecydowanie wyższym od mężczyzn
poziomem wykształcenia (wykształcenie średnie i wyższe posiadało 74,4% kobiet wobec
48,7% mężczyzn), chociaż charakteryzowało je mniejsze doświadczenie zawodowe.
Struktura według stanu cywilnego i rodzinnego pogarszała natomiast nieznacznie sytuację
kobiet na rynku pracy. Udział panien wśród respondentów był mniejszy niż kawalerów,
natomiast wyższe były odsetki zamężnych, wdów (w stanie wdowim były wyłącznie kobiety).
Kobiety w znacznie większym stopniu niż mężczyźni obarczone były też obowiązkami
rodzinnymi. Odsetek bezdzietnych kobiet w badanej populacji był o około 6 punktów
procentowych niższy od odsetka bezdzietnych mężczyzn. Zróżnicowana była również
struktura zawodowa mężczyzn i kobiet. Prawie co drugi badany mężczyzna należał do
kategorii zawodowej robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Wśród kobiet natomiast
3
najczęstsze zawody to pracownica usług osobistych i sprzedawca (35,9%) lub, nieco rzadziej,
technicy i inny średni personel (28,2%). Dwukrotnie większy był również wśród kobiet niż
wśród mężczyzn odsetek nie posiadających zawodu
Tab. 2. Struktura społeczno-zawodowa respondentów ogółem oraz w grupie badanej i
kontrolnej w %
Grupa Grupa
Ogółem Mężczyźni Kobiety badana kontrolna
Obserwowana cecha
Wykształcenie
gimnazjalne i ponizej
zasadnicze zawodowe
średnie ogólnokształcące
średnie zawodowe i policealne
wyższe
Staż pracy
bez doświadczenia zawodowego
poniżej 5 lat
5 do 9 lat
10-19
20-29
30 i więcej
Zawód wykonywany
bez zawodu
2
3
4
5
7
8
Odsetek osób posiadających udokumentowane
kwalifikacje zawodowe, uprawniające do
wykonywania określonego zawodu
Odsetek osób znających jakiekolwiek języki obce
Odsetek osób, którzy kiedykolwiek pracowali poza
granicami Polski
10,0
28,8
8,8
41,3
11,3
14,6
36,6
2,4
39,0
7,3
5,1
20,5
15,4
43,6
15,4
10,0
27,5
12,5
40,0
10,0
10,0
30,0
5,0
42,5
12,5
28,8
51,3
8,8
3,8
5,0
2,5
24,4
51,2
7,3
7,3
4,9
4,9
33,3
51,3
10,3
0,0
5,1
0,0
15,0
67,5
7,5
2,5
5,0
2,5
42,5
35,0
10,0
5,0
5,0
2,5
13,8
10,0
26,3
2,5
20,0
25,0
2,5
9,8
4,9
24,4
4,9
4,9
46,3
4,9
18,0
15,4
28,2
0,0
35,9
2,6
0,0
15,0
10,0
25,0
2,5
17,5
30,0
0,0
12,5
10,0
27,5
2,5
22,5
20,0
5,0
91,3
46,3
92,7
31,7
89,7
61,5
95,0
50,0
87,5
42,5
7,5
9,8
5,1
10,0
5,0
Zawód: 1 – przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy, 2 – specjaliści, 3 – technicy i inny średni
personel, 4 – pracownicy biurowi, 5 – pracownicy usług osobistych i sprzedawcy, 6 – rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy, 7
– robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, 8 – operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń, 9 – pracownicy przy pracach
prostych, 0 – siły zbrojne.
Źródło: badania empiryczne.
Występowały również pewne różnice w strukturze demograficznej i społecznozawodowej pomiędzy populacjami zakwalifikowanymi do grupy badanej i kontrolnej. Jak się
wydaje można je przypisać niewielkiej liczebności badanych populacji. Różnice te były
4
stosunkowo nieznaczne i można stwierdzić, że zastosowana procedura PSM pozwoliła na
wyodrębnienie grup o zbliżonych charakterystykach demograficznych i społecznozawodowych.
Ponad
91%
badanych
posiada
udokumentowane
kwalifikacje
zawodowe,
uprawniające do wykonywania określonego zawodu. Częściej takimi kwalifikacjami
legitymują się mężczyźni, a także respondenci z grupy badanej. Ponad 46% badanych
deklaruje również znajomość jakiegokolwiek języka obcego; dwukrotnie częściej są to
kobiety niż mężczyźni i nieco częściej respondenci z grupy badanej. Wśród wymienianych
języków jest angielski (32,6%), niemiecki (21,3%) i rosyjski (5,1%). Niestety najczęściej jest
to znajomość na poziomie podstawowym; jedynie znajomość języka angielskiego jest na
nieco wyższym poziomie (średnią znajomość deklaruje 15,0% respondentów, a jedna osoba
znajomość biegłą).
Część respondentów posiada doświadczenie w pracy poza granicami kraju (7,5%).
Dwukrotnie częściej doświadczenie w pracy w innych kręgach kulturowych posiadali
mężczyźni niż kobiety, a także respondenci przynależący do grupy badanej niż kontrolnej.
Wszystkie badane osoby posiadały telefon, a więc możliwy był stosunkowo szybki
kontakt z nimi. Prawie 44% badanych posiadało telefon stacjonarny, a ponad 81% telefon
komórkowy. Częściej telefon zarówno stacjonarny jak i mobilny posiadali mężczyźni. Badani
z grupy kontrolnej nieco częściej dysponowali telefonem stacjonarnym, natomiast
respondenci z grupy badanej częściej dysponowali telefonem komórkowym.
Badani cieszyli się stosunkowo dobrym stanem zdrowia. Na ogół ich stan zdrowia nie
uniemożliwiał ani znacząco nie utrudniał znalezienia pracy. Gorszym stanem zdrowia
legitymowali się mężczyźni. Stan zdrowia nie stanowił żadnej przeszkody w znalezieniu
pracy dla respondentów z grupy badanej, natomiast utrudniał znalezienie pracy aż 20% osób
zakwalifikowanych do grupy kontrolnej. Można byłoby ponadto stwierdzić, że częściej na zły
stan zdrowia jako przeszkodę w znalezieniu pracy wskazywały osoby o stosunkowo niższym
poziomie wykształcenia.
Osoby wskazujące stan zdrowia jako przeszkodę znalezienia pracy posiadali
najczęściej orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (63%), znacznie rzadziej
o lekkim stopniu niepełnosprawności (25%) lub o znacznym stopniu niepełnosprawności
(13%).
Czynnikiem utrudniającym znalezienie pracy jest również konflikt z prawem i
związana z tym karalność. W badanej populacji 3 osoby były w przeszłości karane (3,8%),
5
przy czym dotyczyło to mężczyzn, z których jeden odbył karę więzienia nie przekraczającą
12 miesięcy.
Tab. 3 Mobilność i niektóre inne charakterystyki bezrobotnych wpływające na ich sytuację na
rynku pracy
Grupa
Grupa
Wyszczególnienie
Ogółem Mężczyźni Kobiety badana kontrolna
Odsetek posiadających telefon stacjonarny
43,8
48,8
38,5
42,5
45,0
Odsetek posiadających telefon komórkowy
81,3
87,8
74,4
85,0
77,5
Dostępny środek transportu w przypadku konieczności codziennych dojazdów do pracy:
- brak dostępu do jakiegokolwiek środka
transportu
3,8
4,9
2,6
2,5
5,0
- samochód
47,5
61,0
33,3
55,0
40,0
- motocykl
6,3
12,2
0,0
12,5
0,0
- rower
12,5
9,8
15,4
10,0
15,0
- autobus
73,8
61,0
87,2
67,5
80,0
- pociąg
46,3
39,0
53,8
40,0
52,5
Długośd czasu, którą bezrobotny byłby skłonny przeznaczyd
na dojazd do pracy w jedną stronę w minutach
- do 30
15,0
17,1
12,8
7,5
22,5
- 30 – 45
68,8
65,9
71,8
77,5
60,0
- 45 – 60
16,3
17,1
15,4
15,0
17,5
Odsetek bezrobotnych, którym stan zdrowia
uniemożliwia lub utrudnia znalezienie pracy
10,0
12,2
7,7
0,0
20,0
Odsetek bezrobotnych posiadających orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu:
- lekkim
2,5
4,9
0,0
0,0
5,0
- umiarkowanym
6,3
7,3
5,1
0,0
12,5
- znacznym
1,3
0,0
2,6
0,0
2,5
Odsetek bezrobotnych karanych w przeszłości
3,8
7,3
0,0
2,5
5,0
Źródło: badania empiryczne.
W przypadku konieczności codziennych dojazdów do pracy badani deklarowali
możliwość korzystania z różnych środków transportu. Najczęściej mogliby korzystać z
komunikacji autobusowej (73,8%). Na drugim miejscu wymieniano własny samochód
(47,5%) i nieco tylko rzadziej komunikację kolejową (46,3%). Inne środki transportu
wskazywano już znacznie rzadziej – rower (12,5%) i motocykl (6,3%). Niewielka część
populacji twierdziła jednak, że nie ma dostępu do żadnego środka komunikacji (3,8%), który
mógłby zostać wykorzystany w celu dojazdów do pracy.
Mężczyźni częściej deklarowali możliwość dojazdu do pracy własnymi środkami
lokomocji – samochodem i motocyklem (wyłącznie mężczyźni), natomiast kobiety z
6
wykorzystaniem komunikacji publicznej oraz roweru. Również mężczyźni częściej
wskazywali na brak dostępu do jakiegokolwiek środka transportu.
Respondenci z grupy badanej częściej wskazywali na możliwość wykorzystania w
celu dojazdu do pracy własnych środków komunikacji, natomiast z grupy kontrolnej byli
zdani raczej na komunikację publiczną i rower. Również osoby z grupy kontrolnej dwukrotnie
częściej od respondentów z grupy badanej nie posiadali dostępu do jakiegokolwiek środka
transportu, który mógłby posłużyć im w celu dojazdu do pracy.
Ponad dwie trzecie badanych (68,8%) skłonna byłaby poświęcić na dojazd do pracy w
jedną stronę od 30 do 45 minut, 15,0% nie dłużej niż 30 minut, a 16,2% od 46 minut do
godziny. Żaden respondent nie zadeklarował skłonności do poświęcenia na dojazdy do pracy
w jedną stronę więcej niż godzinę. Kobiety deklarowały możliwość nieco dłuższych
dojazdów do pracy niż mężczyźni, co jak się wydaje może wiązać się z dużym odsetkiem
panien i bezdzietnych wśród badanych. Natomiast respondenci z grupy badanej skórni byliby
dojeżdżać nieco dłużej niż włączeni do grupy kontrolnej.
O ile więc dostęp do różnorodnych środków komunikacji wskazuje na znaczną
mobilność badanych, o tyle długość czasu, którą skłonni byliby przeznaczyć na dojazdy tę
mobilność ogranicza i skraca możliwy dystans dojazdu, zawężając ramy lokalnego rynku
pracy.
Spośród badanych, którzy w 2009 r. byli bezrobotni 40,0% aktualnie pracuje.
Znacznie większe jest natężenie pracujących mężczyzn (51,2%) w porównaniu z kobietami
(28,2%). Częściej podjęły pracę również osoby uczestniczące w programach szkoleniowych
(47,5%) w porównaniu z respondentami nie uczestniczącymi w aktywnych programach rynku
pracy (32,5%). W dalszej części opracowania położony zostanie nacisk na uwarunkowania
podejmowania pracy przez bezrobotnych lub dalszego trwania w stanie bezrobocia.
W dalszej części opracowania te osoby, które w 2009 r. były bezrobotne, a w
momencie badania sondażowego pracowały będą nazywane aktualnie pracującymi, natomiast
te, które w momencie badania pracy nie posiadały będą określane mianem nadal
bezrobotnych.
2. Przeszłość zawodowa nadal bezrobotnych
Dwie trzecie nadal bezrobotnych przed rejestracją w urzędzie pracy miało jakieś
doświadczenia zawodowe. Częściej Pracowały kobiety (75,0%) niż mężczyźni (55,0%).
7
Częściej również epizody zatrudnienia można odnotować wśród respondentów z grupy
badanej (85,7%) niż kontrolnej (51,9%).
Dominowały dwa powody, dla których bezrobotni przestali pracować w ostatnim
miejscu pracy. Były to: zakończenie pracy na czas określony bądź dorywczej (58,8%) oraz
utrata pracy w związku z likwidacją, upadłością czy reorganizacją zakładu pracy albo też
likwidacją stanowiska racy (20,6%). Inne występowały znacznie rzadziej: niezadowalające
warunki finansowe (8,8%), złe warunki pracy oraz choroba bądź niepełnosprawność (po
5,9%). Kobiety najczęściej utraciły pracę z powodu upływu okresu, na który były zatrudnione
(65,2%) i znacznie rzadziej likwidacji lub reorganizacji zakładu pracy, wśród mężczyzn
również dominował pierwszy powód, ale z mniejszym natężeniem (45,5%), natomiast
znacznie częściej skończyli pracę z powodu likwidacji firmy (36,4%) oraz niezadowalających
warunków finansowych (18,2%). Przynależność do grupy badanej lub kontrolnej w znacznie
mniejszym stopniu różnicowała powód zakończenia pracy w ostatnim miejscu pracy, można
jedynie zauważyć, że w grupie kontrolnej większą rolę odgrywała choroba lub
niepełnosprawność.
W ostatnim miejscu pracy nadal bezrobotni byli głównie zatrudniani na podstawie
umowy o pracę na czas określony (91,2%), a część na podstawie umowy o dzieło lub zlecenia
(8,8%). Na podstawie umowy cywilno-prawnej znacznie częściej wykonywały pracę kobiety,
a także częściej była ona podstawą zatrudnienia respondentów z grupy kontrolnej. Generalnie
respondenci byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy (97,1%). Najwięcej osób
pracowało w zawodzie sprzedawcy i robotnika gospodarczego (po 26,5%). W innych
zawodach pracowały pojedyncze osoby, najczęściej były to zawody robotnicze.
Staż pracy w ostatnim miejscu pracy był krótki, najczęściej nie przekraczał jednego
roku (52,9%). Dłuższy okres zatrudnienia w ostatnim miejscu pracy niż dwa lata (3 lata i
więcej) odnotowano jedynie u 8,8% nadal bezrobotnych kiedykolwiek wcześniej pracujących.
Długość okresu zatrudnienia u ostatniego pracodawcy nie wykazywała większych
zróżnicowań według płci ani też przynależności do grupy badanej i kontrolnej.
Większość pracowała w firmach będących własnością prywatną (64,7%). Mężczyźni
pracowali prawie wyłącznie w sektorze prywatnym (90,9%), natomiast kobiety nieznacznie
częściej w sektorze publicznym (52,2%). Natomiast przynależność do grupy badanej i
kontrolnej nie różnicowała zatrudnienia w ostatnim miejscu pracy według jego własności.
Firmy, w których byli zatrudnieni ostatnio bezrobotni działały najczęściej w handlu (29,4%),
przetwórstwie
przemysłowym
oraz
administracji
publicznej,
obowiązkowych ubezpieczeniach społecznych (po 20,6%).
8
obronie
narodowej
i
3. Aktywność nadal bezrobotnych w zakresie poszukiwania pracy
Najczęściej brakowało innych powodów, poza oczywiście brakiem wolnych miejsc
pracy, pozostawania bezrobotnych bez pracy (29,2%). Często wskazywano jako powód
pozostawania bez pracy zbyt niskie oferowane wynagrodzenie (20,8%), uciążliwe dojazdy do
pracy (14,6%), czy kłopoty zdrowotne i niepełnosprawność (10,4%). Inne powody były
wskazywane już znacznie rzadziej. U kobiety częściej niż u mężczyzn nie występowały, poza
brakiem wolnych miejsc pracy, inne powody pozostawania bez pracy, natomiast mężczyźni
częściej wymieniali zbyt niskie oferowane wynagrodzenie. W grupie badanej częściej
wskazywano na brak innych powodów poza niedostatkiem wolnych miejsc pracy, powody
rodzinne i niedostosowanie kwalifikacji do potrzeb rynku pracy, natomiast w grupie
kontrolnej na kłopoty zdrowotne i niepełnosprawność, starzenie się (zanik) wyuczonych
kwalifikacji i zbyt niskie wynagrodzenie.
Poza rejestracją w powiatowym urzędzie pracy co ósmy bezrobotny nie podjął
żadnych dodatkowych działań w celu znalezienia pracy. Najczęściej bezrobotni poszukiwali
pracy przeglądając ogłoszenia (66,7%), wykorzystując krewnych i znajomych (56,3%),
korzystając z Internetu (52,1%) i poprzez wizyty bezpośrednio w zakładach pracy (43,8%).
Rzadziej (co 4-5 bezrobotny) wykorzystywano kontakty zawodowe i agencje pracy
tymczasowej oraz odpowiadano na ogłoszenia. Żaden nadal bezrobotny nie poszukiwał pracy
poprzez prywatne biuro pośrednictwa pracy ani przez stowarzyszenia zawodowe, izby
zawodowe czy organizacje branżowe, nie podjął też starań o zorganizowanie własnego
miejsca pracy. Sporadycznie bezrobotni zamieszczali własne ogłoszenia. Większą aktywność
w procesach poszukiwania pracy przejawiały kobiety oraz osoby zakwalifikowane do grupy
badanej.
Bezrobotni najchętniej podjęliby pracy na podstawie umowy o pracę na czas
nieokreślony (58,3%). Część preferuje pracę na czas określony (14,6%), a sporadycznie
akceptowana jest praca na podstawie umowy cywilno-prawnej lub wyrażana chęć podjęcia
własnej działalności gospodarczej. Znacznemu odsetkowi bezrobotnych obojętna jest
podstawa prawna podjęcia pracy (22,9%), byleby ta praca była. Mężczyźni zdecydowanie
preferują pracę na podstawie umowy na czas określony (70,0%), natomiast dla kobiet częściej
kwestie formalne nie odgrywają roli (28,6%). Podobnie respondenci z grupy badanej
9
preferują umowy na czas nieokreślony (66,7%), a dla bezrobotnych z grupy kontrolnej
ważniejsze jest podjęcie pracy niż prawna podstawa tego zdarzenia (37,0%).
Preferowana jest praca w pełnym wymiarze czasu pracy (72,3%), aczkolwiek część
bezrobotnych poszukuje pracy wyłącznie w niepełnym wymiarze (6,4%). Znaczny odsetek
respondentów podjąłby pracę w jakimkolwiek wymiarze (21,3%). Podjęcie pracy niezależnie
od jej wymiaru deklarują znacznie częściej kobiety i respondenci z grupy kontrolnej.
4. Sytuacja zawodowa aktualnie pracujących
Aktualnie pracujący najczęściej uzyskali pracę dzięki skierowaniu z urzędu pracy
(37,5%). Wiele osób znalazło pracę dzięki kontaktom osobistym (poprzez rodzinę i
znajomych – 25,0%), korzystając z ogłoszeń pracodawcy (18,8%), a także poprzez
bezpośrednie poszukiwanie w firmach (12,5%). Inne sposoby znalezienia pracy wymieniane
były już znacznie rzadziej. Trzeba zwrócić uwagę na to, że struktura znajdowania pracy nie
różni się od struktury jej poszukiwania; bezrobotni działają więc racjonalnie, wybierając te
sposoby, które przynoszą najlepsze efekty. Godne uwagi jest również to, że bezrobotni w
trudniejszej sytuacji znacznie częściej korzystają z pomocy publicznych służb zatrudnienia.
W opisywanym przypadku kobiety i osoby z grupy kontrolnej dwukrotnie częściej niż
pozostali podejmowały pracę na podstawie skierowania z urzędu pracy.
Trzy czwarte aktualnie pracujących jest zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
na czas określony, a jedynie 18,8% na podstawie umowy na czas nieokreślony.
Rzeczywistość jest więc krańcowo odmienna od preferencji w tym względzie wyrażanych
przez bezrobotnych. Na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony częściej pracują
mężczyźni i respondenci z grupy kontrolnej. Prawie 97% pracujących jest zatrudnionych w
pełnym wymiarze czasu pracy. W takim wymiarze czasu pracują wszystkie zatrudnione
kobiety i zakwalifikowani do grupy badanej.
Bezrobotni podjęli pracę najczęściej na stanowiskach robotników przemysłowych i
rzemieślników (28,1%), pracowników usług osobistych i sprzedawców (25,0%), techników i
innego średniego personelu (15,6%) oraz pracowników biurowych (12,5%). Kobiety znalazły
głównie zatrudnienie na stanowiskach techników i innego średniego personelu, pracowników
biurowych i sprzedawców, natomiast mężczyźni zostali zatrudnieni głównie w zawodach
robotniczych.
Badani pracują głównie w sektorze prywatnym (87,5%). W sektorze publicznym pracę
znajdowały częściej kobiety (27,3%) oraz nieco częściej włączeni do grupy kontrolnej
10
(15,4%). Organizacje, które zatrudniły bezrobotnych zajmują się różnego rodzaju
działalnością gospodarczą. Znaczniejsze grupy stanowią osoby zatrudnione w firmach
zaliczanych do przetwórstwa przemysłowego (37,5%) i handlu (18,8%).
Staż pracy w ostatnim miejscu pracy jest zróżnicowany, chociaż stosunkowo krótki.
Ponad 40% pracuje krócej niż rok, a prawie 20% dłużej niż rok, a krócej niż 2 lata. Dłuższy
niż 2 lata staż pracy wskazuje, że nie był to pierwszy kontakt bezrobotnych z „ich” firmą; po
okresach braku pracy, ewentualnie wykorzystaniu zasiłków dla bezrobotnych i być może
pracy „na czarno”, wracają oni do „starego” pracodawcy.
5. „Niemierzalne” czynniki utrudniające bezrobotnym znalezienie pracy
Sondaż wśród bezrobotnych przeprowadzali pracownicy powiatowych urzędów pracy
zatrudnieni na stanowiskach pośredników pracy i doradców zawodowych. Pracownicy ci
dysponują olbrzymim doświadczeniem w kontaktach z bezrobotnymi, z wieloma spotykali się
wielokrotnie i potrafią ocenić predyspozycje bezrobotnych do aktywnego szukania pracy oraz
zidentyfikować niemierzalne („miękkie”) czynniki utrudniające im znalezienie pracy. Dlatego
też postanowiono wykorzystać ich wiedzę i doświadczenie i poprosić o ocenę wskazanych
dyspozycji respondentów.
Pracownicy służb zatrudnienia wskazali występowanie niemierzalnych czynników
utrudniających znalezienie pracy u 17,5% respondentów. Natężenie występowania tych
czynników było takie samo wśród mężczyzn i kobiet, natomiast znacznie różnicowało grupę
badaną (10,0%) i kontrolną (25,0%).
Wśród
osób
„dotkniętych”
czynnikami
utrudniającymi
znalezienie
pracy
zdecydowanie dominowała niska motywacja do poszukiwania pracy (85,7%). Drugim
czynnikiem występującym szerzej była słaba prezencja (35,7%), a ponadto jeszcze problemy
psychiczne (14,3%) i niska samoocena (7,1%). Niska motywacja nie wykazywała
zróżnicowania według płci i tylko niewielkie w zależności od przynależności do grupy
badanej lub kontrolnej. Słaba prezencja cechowała częściej kobiety i respondentów z grupy
kontrolnej, niska samoocena była domeną mężczyzn, a problemy psychiczne cechowały
częściej respondentów z grupy badanej.
11
6. Ocena szkoleń
W programach szkoleniowych uczestniczyli bezrobotni z grupy badanej i ich opinie
zostaną niżej zaprezentowane.
Głównym celem uczestniczenia w szkoleniach dla 42,5% badanych było zdobycie
kwalifikacji zawodowych, a dla kolejnych 27,5% zmiana posiadanych kwalifikacji
zawodowych. W sumie więc 70,0% przystępujących do szkoleń chciało uzyskać nowe
kwalifikacje. Znacznie mniej respondentów (27,5%) dążyło do udoskonalenia już
posiadanych kwalifikacji. Mężczyźni byli nastawieni raczej na zdobycie nowych kwalifikacji
(85,7%), a kobiety na ich doskonalenia (47,4%). Im wyższy poziom wykształcenia
reprezentowali uczestnicy szkoleń, tym częściej ich celem było doskonalenie posiadanych
kwalifikacji, natomiast niższy poziom wykształcenia towarzyszył raczej dążeniom do
zdobywania nowych kwalifikacji.
Szkolenia oceniano generalnie zdecydowanie dobrze (50,0%) lub raczej dobrze
(45,0%). Płeć, podobnie jak i wykształcenie nie była czynnikiem różnicującym oceny.
Ankietowani twierdzą, że wykorzystują w pracy wiedzę i umiejętności zdobyte w
trakcie ostatniego szkolenia. Połowa twierdzi, że były one zdecydowanie przydatne i są
wykorzystywane, a 32,5%, że raczej je wykorzystuje. Malkontentów jest niewielu (10,0%), a
niektórzy nie mają zdania w tej sprawie (7,5%). Wśród mężczyzn wystąpiła większa
polaryzacja ocen, większe jest natężenie zadowolonych, ale i większe niezadowolonych niż
wśród kobiet. Płeć żeńska wykazuje większe niezdecydowanie; prawie 16% kobiet nie potrafi
(bądź nie chce) ocenić przydatności odbytego szkolenia.
7. Podsumowanie
Przeprowadzone
badanie
pilotażowe
pozwoliło
pozytywnie
zweryfikować
przygotowany kwestionariusz badawczy. Okazało się wprawdzie, że w części B
kwestionariusza zabrakło pytania dotyczącego pracy przed rejestracją w PUP, które
umożliwiłoby zastosowanie reguły przejścia, ale mankament ten został ujawniony już przy
pierwszym wywiadzie i szybko został usunięty.
Sformułowane w trakcie badania wnioski zostały sformułowane w oparciu o niewielką
próbę badawczą, muszą więc być interpretowane z dużą ostrożnością.
12