Wychowanie w rodzinie dziecka z niepełnosprawnością i

Zagadnienia do egzaminu
„Wychowanie w rodzinie dziecka z niepełnosprawnością i nieprzystosowanego społecznie”
dr Magdalena Wójcik
WYKŁADY
1. Rodzina jako grupa społeczna, grupa pierwotna, grupa mała, rodzina jako instytucja społeczna, systemy rodzinne,
Ogólna Teoria Systemów, cechy systemu wg OTS, cechy systemu wg OTS, cechy „zdrowego” systemu rodzinnego
2. Elementy procesu komunikacyjnego (syntaksa, pragmatyka, semantyka, metakontekst), wzorce relacji między
osobami, cechy osoby prawidłowo komunikującej się, style komunikacyjne w rodzinie dysfunkcjonalnej, double
bind, interakcja i aspekty interakcji,
3. Procesy emocjonalne w rodzinie, Model kołowy Olsona, modelowe wzorce funkcjonalne rodzin wychowujących
dziecko z zaburzeniami w rozwoju
4. Pojęcie i dyspozycje macierzyństwa, macierzyństwo jako instytucja społeczna, dyspozycje/wymiary
macierzyństwa,
5. Stres, rodzaje stresu, Ogólny Zespół Adaptacyjny, typy reakcji na stres, stres rodzicielski(ogólnie i wg E. Pisuli),
cechy charakterystyczne dla sytuacji stresowych (czynniki stresogenne wg M. Radochońskiego), czynniki
stresujące, czynniki decydujące o wielkości stresu rodziców, czynniki obciążające matki, czynniki obciążające
ojców, czynniki wpływające na siłę stresu rodziców, strategie radzenia sobie ze stresem, style radzenia sobie ze
stresem, wymiary strategii, styl a strategia, czynniki stresu związanego z wychowywaniem dziecka
niepełnosprawnego,
6. Problemy rodziców związane z informowaniem przez specjalistów o niepełnosprawności dziecka, koncepcje
wyjaśniające funkcjonowanie rodziców w momencie pojawienia się dziecka niepełnosprawnego w rodzinie
(koncepcja żałoby i poczucia straty, model chronicznego smutku, model wg I. Obuchowskiej)
7. + ostatni wykład, który odbędzie się 22.01.2014
ĆWICZENIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Tradycyjne ujęcie pedagogiki a antypedagogika, wychowanie tradycyjne a niedyrektywne
Istota wychowania – czym jest, na czym polega, jak jest realizowane
Cele wychowania dzieci niepełnosprawnych
Pierwszoplanowe grupy cech, niezbędnych do kształtowania u niepełnosprawnych
Definicja samodzielności, kategorie czynności, możliwości jej rozwoju u niepełnosprawnych, czynniki sprzyjające
Definicja odporności emocjonalnej, sytuacje trudne u niepełnosprawnych, sposoby kształtowania odporności
emocjonalnej, pośrednie i bezpośrednie oddziaływania rozwijające odporność emocjonalną
Definicja optymizmu, reakcje dzieci pesymistycznych i optymistycznych i czynniki na nie wpływające, formy
kształtowania atmosfery optymizmu
Definicja samoakceptacji, samoakceptacja a samoocena, czynniki wpływające na poziom samoakceptacji,
elementy niezbędne do ukształtowania samoakceptacji, czynniki sprzyjające rozwijaniu pozytywnych postaw
otoczenia
Problemy i trudności związane z uspołecznieniem dziecka niepełnosprawnego – przyczyny problemów z
uspołecznieniem – nawiązywanie interakcji, komunikatywność, prospołeczność, asertywność,
Założenia rewalidacji dzieci upośledzonych w rodzinie, sposoby postępowania rodziców w uczeniu dzieci
upośledzonych, zasady rewalidacji dzieci upośledzonych w rodzinie, typy kryzysów, przez które przechodzą
rodzice dzieci głębiej upośledzonych umysłowo, etapy kryzysów rodziców dzieci głębiej upośledzonych, wzory
radzenia sobie rodziców z traumą niepełnosprawności dziecka, typy matek zmuszonych do pełnienia funkcji
terapeutek, modele pomagania i wspierania rodziców dzieci upośledzonych, potrzeby dzieci głębiej
upośledzonych, podstawowe zasady rehabilitacji dzieci głębiej upośledzonych umysłowo, funkcja opiekuńczowychowawcza rodziny – na czym polega, czym są potrzeby ponad podmiotowe i opiekuńcze, czynniki wywołujące
te potrzeby, kierunki działalności opiekuńczej w rodzinie dziecka upośledzonego, dyrektywy rewalidacji, potrzeby
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
psychiczne wg Han-Ilgiewicz +Kozubska, szczególne trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych
wobec dzieci upośledzonych i ich przyczyny, trudności w akceptacji dziecka, czynniki warunkujące efektywność
oddziaływań opiekuńczo-wychowawczych, rodzaje stosunku rodziców do dziecka upośledzonego, pozycja dziecka
upośledzonego w rodzinie – czynniki z tym związane, modele wychowania,
Problemy wynikające z braku lub uszkodzenia wzroku, etapy przystosowania do utraty wzroku, różnice
przystosowania psychospołecznego niewidomych i ociemniałych, procesy poznawcze, charakterystyczne
zachowania społeczne i problemy z tym związane, problemy z samoakceptacją, możliwości wieloaspektowej
rewalidacji dzieci z inwalidztwem wzroku w rodzinie, uczenie samodzielności i orientacji przestrzennej, sytuacje
trudne a samoakceptacja, postawy rodziców wobec niewidomych, postawy wychowawcze, sposób postrzegania
rodziców przez dzieci niewidome, uczucia negatywne i pozytywne w rodzinach dzieci słabo widzących, czynniki
warunkujące efektywność wczesnego wspomagania dzieci z wadą wzroku z pomocą rodziny, postawy
wychowawcze rodziców z inwalidztwem wzroku, więzi uczuciowe, postawy rodzicielskie
Możliwości stymulacji w warunkach domowych rozwoju dzieci z wadą słuchu, obserwacja dziecka w życiu
codziennym, sposoby i środki porozumiewania się z dzieckiem, , sposoby opanowania zdolności językowych,
zasady wychowania językowego, zabawa w życiu dziecka z wadą słuchu, sposoby rozwijania resztek słuchowych u
dzieci z wadą słuchu – drogi, kierunki takich działań
Niepełnosprawność ruchowa wrodzona a życie dziecka i rodziny, zależność między niepełnosprawnością ruchową
a rozwojem intelektualnym, niepełnosprawność ruchowa nabyta a życie rodziny i dziecka, fazy reakcji na
amputację, kompleks różnicy, kategorie i rodzaje trudności w życiu dziecka niepełnosprawnego ruchowo, formy
pomocy w sytuacjach trudnych związanych z leczeniem, interakcjami społecznymi, obawy rodziców, sposoby
reagowania niepełnosprawnych ruchowo na pomoc, przyczyny postawy obronnej, kształtowanie odporności
psychicznej, warunki niezbędne do kształtowania tej odporności, elementy odporności psychicznej, korzystny i
niekorzystny wpływ rodziny na samoakceptację dziecka niepełnosprawnego ruchowo, jak przygotować dziecko,
elementy systemu wychowawczego, które sprzyjają kształtowaniu się u dziecka pozytywnych postaw wobec
innych ludzi
Proces chorobowy a rozwój psychiczny dziecka, wtórne problemy choroby chronicznej, środowisko rodzinne i
społeczne (rodzice, rodzeństwo, szkoła, szpital) dziecka przewlekle chorego – obraz, czynniki dezorganizujące,
Warunki i czynniki dobrego wychowania dziecka przewlekle chorego, etapy radzenia sobie rodziców z chorobą
dziecka, postawy rodziców względem chorego dziecka, choroba dziecka jako sytuacja trudna, etapy adaptacji do
choroby
Możliwości terapeutyczne dziecka z autyzmem, efekty terapii rodzinnej, sytuacja ich rodziców i rodzin, kryzys w
terapii rodziny dziecka autystycznego , efektywność terapii rodzinnej dziecka z autyzmem
Zachowania społeczne dzieci z padaczką, sytuacja społeczna dzieci z epilepsją, terapia rodzin dzieci z epilepsją
Rodzinne możliwości terapeutyczne dzieci z niepełnosprawnością sprzężoną
Profilaktyka logopedyczna w warunkach domowych, znaczenie rodziny w rozwoju mowy dziecka i procesie
terapeutycznym przy zaburzeniach mowy
Wpływ statusu socjoekonomicznego na osobowość dziecka, typologie par małżeńskich, przejawy wadliwego
przystosowania do życia małżeńskiego, wpływ rozwodu na dzieci i dorosłych, wartości motywujące do zostania
rodzicem, typy rodzin niepełnych, zespół niewłaściwego wychowania, złego traktowania dziecka, zespół dziecka
krzywdzonego psychicznie, zaniedbywanie pedagogiczne, maltretowanie fizyczne, wykorzystywanie seksualne,
deprywacja emocjonalna – definicje, symptomatologia, przyczyny przemocy w rodzinie, ofiara przemocy a
szkoła/a matka, złe traktowanie
a przestępczość, przemoc małżeńska/rodzinna a zachowania
przestępcze/agresywne dziecka,