FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Henryk

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomica 256 (48), 213–218
Henryk MARJAK
ANALIZA DZIAŁAŃ MARKETINGOWYCH ON-LINE
NADMORSKICH GMIN WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO
ON-LINE MARKETING ACTIVITIES ANALISIS OF SEASIDE COMMUNES
OF ZACHODNIOPOMORSKIE VOIVODESHIP
Zakład Informatyki, Akademia Rolnicza
ul. Monte Cassino 16, 70-466 Szczecin
Abstract. In the paper were researched elements which can influence on quality of seaside
communes web sites of Zachodniopomorskie voivodeship. Internet user profile in Poland was
presented as well as quota residents of Zachodniopomorskie voivodeship among all Internet users
and quota Internet users in Zachodniopomorskie voivodeship among all residents of the voivodeship. Attitude of Poles to government websites and problems that they can solve online were
presented. These data were compared with data from other European countries. Content
and technical of 13 communes web services were measured. Rates were related to 3 classification categories: 1) type of commune, 2) commune incomes, 3) expenses on education researched communes.
Słowa kluczowe: e-administracja, ewolucja stron www, walidacja stron www.
Key words: e-Administration, evaluation of websites, validation of websites.
WSTĘP
Internet jest narzędziem, które w znacznym stopniu może ułatwić skuteczne działanie
urzędów samorządu terytorialnego. Medium to umożliwia zwiększenie otwartości informacyjnej urzędów gminnych dla trzech podstawowych kategorii użytkowników: mieszkańców
gmin, turystów, inwestorów. Wyraźny podział i kierowanie przekazu informacyjnego do jednej z tych grup zwiększa jakość i czytelność przekazu zawartego na stronie gminy. Wydaje
się, że mimo kosztów, jakie należy ponieść, wdrażanie rozwiązań technicznych umożliwiających wykorzystanie Internetu, a także odpowiednie szkolenie personelu jest szansą dla
gmin, które dzięki niemu mogą ułatwić kontakt mieszkańcom, zachęcić turystów do odwiedzenia czy inwestorów do zainwestowania w gminie. Szansa związana z Internetem nie
ogranicza się tylko do rynku lokalnego, ale rozszerza się na rynek globalny – międzynarodowy. Decyzja o zaistnieniu w Internecie nie powinna być decyzją: jak?, ale przede
wszystkim: po co? i do kogo? Koncentracja na tak postawionych pytaniach pozwala
na kontrolowanie celu i sensu zaistnienia podmiotu w Internecie. Wspomnieć w tym miejscu należy, że oprócz oczywistej metody prezentacji urzędu w sieci jako serwisu internetowego, istnieją inne działania marketingowe, które można zrealizować, np. strony wap (dostępne z poziomu telefonów komórkowych), a także kanały RSS, umożliwiające powiadamianie zainteresowanych o aktualnościach na stronie.
Celem pracy jest przeanalizowanie serwisów internetowych gmin nadmorskich województwa zachodniopomorskiego ze względu na zawartość oraz kwestie techniczne.
214
H. Marjak
MATERIAŁ I METODY
Materiał badawczy stanowiły dane liczbowe, uzyskane z Głównego Urzędu Statystycznego i Biuletynu Informacji Publicznej (2006), dotyczące liczby ludności, dochodu gmin
ogółem, wydatków na oświatę, a także strony internetowe 13 gmin nadmorskich woj. zachodniopomorskiego:
– gmin miejskich – Kołobrzeg, Darłowo;
– gmin miejsko-wiejskich – Międzyzdroje, Wolin, Trzebiatów;
– gmin wiejskich – Dziwnów, Rewal, Kołobrzeg, Ustronie Morskie, Będzino, Mielno, Darłowo, Postomino.
Strony te zostały ocenione, przy wykorzystaniu formularza oceny zawartości, zbudowanego na podstawie Website Evaluation Form, w skali 1–5. Z kolei aspekt techniczny oceniany był za pomocą narzędzi do testowania i walidacji stron – Dr. Watson (watson.addy.com)
oraz NetMechanic (netmechanic.com), również w skali od 1 (najmniejsza wartość) do 5 (największa wartość).
Formularz oceny zawartości obejmował następujące kryteria:
– kompetencje: autorstwo strony, możliwość kontaktu, odpowiedni adres URL, właściwa
nazwa strony głównej;
– obiektywność: określenie celu, określenie odbiorcy, jakość;
– aktualność zawartości;
– funkcjonalność: logikę i łatwość nawigacji, czytelność, dostępność.
Ocena strony technicznej polegała na określeniu następujących parametrów:
– czasu ładowania strony;
– weryfikacji działania linków;
– kompatybilności z wyszukiwarkami;
– zgodności z przeglądarkami;
– linków na innych stronach;
– błędów składni.
Na podstawie danych demograficznych i danych, dotyczących budżetów gmin, obliczono dochód ogółem na jednego mieszkańca oraz wydatki na oświatę na jednego mieszkańca. Dane liczbowe opracowano, wykorzystując podstawowe statystyki opisowe.
WYNIKI I DYSKUSJA
Uzyskane oceny zbadano wg 3 kategorii głównych:
1. Typ gminy:
A1. Gminy miejskie i miejsko-wiejskie;
B1. Gminy wiejskie.
2. Dochód gminy na 1 mieszkańca:
A2. < 2500 zł;
B2. ≥ 2500 zł.
3. Wydatki na oświatę na 1 mieszkańca:
A3. < 800 zł;
B3. ≥ 800 zł.
Analiza działań marketingowych on-line nadmorskich...
215
Podstawowe statystyki opisowe przedstawiono w tab. 1.
Tabela 1. Statystyczne oceny stron internetowych badanych kategorii gmin
N
Kategoria ważnych
prób
Średnia
Mediana Minimum
Maksimum
Dolny
kwartyl
Górny
kwartyl
Odchylenie
Standardowe
A1
5
59,20000 62,00000 48,00000 67,00000 57,00000 62,00000
7,190271
B1
8
59,87500 62,00000 47,00000 69,00000 51,50000 68,00000
8,838835
A2
8
56,62500 59,00000 47,00000 67,00000 48,50000 62,00000
7,652031
B2
5
64,40000 67,00000 54,00000 69,00000 63,00000 69,00000
6,308724
A3
6
56,83333 59,50000 48,00000 63,00000 49,00000 62,00000
6,794606
B3
7
62,00000 67,00000 47,00000 69,00000 54,00000 69,00000
8,544004
Powyższe dane zilustrowano na rys. 4.
Według badań, przeprowadzonych przez Interactive Advertising Bureau Polska (IAB
Polska), dostęp do sieci Internet deklaruje 29% Polaków; wśród nich wydzielono internautów, czyli osoby, które korzystają z Internetu częściej niż raz w miesiącu – 25%. Plany przyłączenia się do tej sieci w ciągu najbliższych 6 miesięcy deklarowało 4,9% respondentów
w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców i tylko 3,8% na wsiach (Raport IAB 2005).
Analiza dostępności Internetu ze względu na miejsce zamieszkania wskazuje na istotne
różnice wśród mieszkańców wsi (14,9%) i miast (od 27,1 do 38,5%). Optymistyczny jest
fakt, że w miastach do 20 tys. mieszkańców, będących siedzibami władz lokalnych niższego szczebla, a także w szkołach ponadpodstawowych dla okolicznych wsi dostęp do Internetu deklarowało ponad 27% respondentów (rys. 1).
38,5%
27,1%
27,8%
Miasto do
20000
Miasto
20000–
–50000
32,8%
34,9%
29,4%
Miasto
powyżej
500000
Miasto
200000–
–500000
Miasto
100000–
–200000
Miasto
50000–
–100000
Wieś
14,9%
Ryc. 1. Użytkownicy Internetu wg liczby mieszkańców miast
Źródło: opracowano na podstawie: Raport IAB (2005).
Internauta to najczęściej osoba z wykształceniem średnim, pomaturalnym lub niepełnym
wyższym (52,6%), częściej mężczyzna (50,4%) niż kobieta (49,6%) – w 2004 r. mężczyźni
216
H. Marjak
stanowili 55%, kobiety – 45%, osoby w wieku 15–34 lat – 58,2% (Raport IAB 2005), pochodzące z województwa mazowieckiego – 20% (Województwa… 2006). Wśród ogółu internautów internauci z województwa zachodniopomorskiego stanowią 4,24%, internauci
z woj. Zachodniopomorskiego, w stosunku do liczby mieszkańców województwa, to 37,56%.
Wartości dla innych województw przedstawiono na rys. 2.
[%]
80
70
60
50
40
30
20
10
Opolskie
Świętokrzyskie
WarmińskoMazurskie
Podlaskie
Lubuskie
KujawskoPomorskie
Lubelskie
Dolnośląskie
Małopolskie
Zachodniopomorskie
Podkarpackie
Śląskie
Łódzkie
Pomorskie
Wielkopolskie
Mazowieckie
0
udział internautów w stosunku do ludności województwa
udział internautów z poszczególnych województw
Rys. 2. Użytkownicy Internetu wg zamieszkiwanych województw
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Województwa… (2006) i GUS. Powierzchnia i ludność … (2006).
Polacy bardzo rzadko korzystają z internetowych stron rządowych – w 2003 r. tylko 6%
Polaków korzystało z takich stron. Odsetek ten nie zmienił się w odniesieniu do poprzednich lat – w 2001 r. – 5%, w 2002 – 4%. Są to wartości bardzo małe, szczególnie w porównaniu z krajami skandynawskimi: Danią (63%), Norwegią (62%) oraz Finlandią (58%). Przy
czym wartości te wzrosły, w stosunku do wartości z roku 2002, o ok. 10% w krajach, w których strony rządowe miały już ugruntowaną pozycję (Rząd w sieci 2006). Odsetek spraw,
jakie przez Internet załatwić może obywatel lub firma w Polsce, wynosi 10%; dla porównania w Szwecji – 74% (rys. 3).
Pojawiają się pytania: Dlaczego w Polsce zainteresowanie obywateli stronami rządowymi jest tak niewielkie? Czy jest to spowodowane zbyt drogim dostępem do Internetu,
zbyt wysokim kosztem wdrożenia odpowiednich rozwiązań przez urzędy, czy może zbyt
niskim poziomem wykształcenia Polaków? Czy może brakiem zainteresowania ze strony
potencjalnych użytkowników, a ze względu na brak zainteresowania użytkowników – brakiem działań urzędów? Przy czym podkreślić należy, że sama strona urzędu, np. gminy,
nie jest wartością samą w sobie. Wartością są możliwości, jakie dzięki niej można osiągnąć, np. komunikacyjne, informacyjne.
Analiza działań marketingowych on-line nadmorskich...
Szwecja
217
74
Austria
72
Finlandia
67
Wielka Brytania
59
Dania
58
Hiszpania
55
Włochy
53
Francja
50
Irlandia
50
Niemcy
47
Portugalia
40
Belgia
35
Grecja
32
Holandia
32
Luksemburg
20
Polska
10
0
10
20
30
40
50
60
70
80
[%]
Rys. 3. Odsetek spraw, jakie obywatele i firmy mogą załatwić przez Internet
Źródło: Raport IAB (2005).
70
68
66
64
62
60
58
-
56
54
52
50
Mediana
25−75%
min.−maks.
48
46
A1
B1
A2
B2
A3
Rys. 4. Oceny sumaryczne poszczególnych kategorii gmin
B3
218
H. Marjak
PODSUMOWANIE
Przedstawione wyniki pozwalają stwierdzić, że:
– jakość serwisów gminnych zależy od tego, czy jest to gmina wiejska (B1) czy miejska
lub miejsko-wiejska (A1) – w obu przypadkach mediana ocen wynosiła 62, przy czym
dla kategorii A1 50% wyników zawierało się w przedziale 57–62, dla kategorii B1 zakres
ten jest większy i wynosił 51,5–68;
– oceny w przypadku kategorii związanej z dochodem gminy na jednego mieszkańca
wskazują, że gminy o mniejszych dochodach (A2) mają gorsze serwisy – mediana 59,
w porównaniu z B2 – mediana 67;
– oceny związane z wydatkami na oświatę wykazują, że mediana dla A3 wynosi 59,5,
w porównaniu z 67 dla B3, lecz jeśli chodzi o wartości minimalne, to dla A3 wynosi
ona 48, wobec 47 dla B3. Jak wspomniano wyżej, należy się spodziewać, że w przypadku gmin wydających więcej na oświatę nastąpi efekt sprzężenia zwrotnego i wykształceni
obywatele będą oczekiwali od urzędów otwartości i chęci współdziałania.
Szczegółowa analiza wykazuje, że jeżeli decydenci lub twórcy serwisów zdają sobie
sprawę z konieczności wykupienia odpowiedniej domeny, nadania właściwej nazwy stronie, a między innymi dzięki temu wysokim pozycjom odnośników do strony w serwisach
wyszukiwawczych, to problemem jest określenie odbiorcy i celu przekazu, a tym samym
zawodzą logika i czytelność strony, a także łatwość nawigacji. Podobnie jest z możliwością
kontaktu za pomocą poczty elektronicznej. Wprawdzie prawie na każdej stronie znajduje
się jakiś adres do kontaktu z urzędem (ogólnie), ale z punktu widzenia osoby szukającej
informacji wskazane byłoby, aby adresy e-mail przypisane były konkretnym urzędnikom,
odpowiedzialnym za konkretne decyzje.
Wracając do argumentu o wysokim koszcie budowy bardzo dobrego serwisu samorządu
terytorialnego, jedna z gmin o najniższym dochodzie na mieszkańca uzyskała ocenę
o 14 punktów wyższą niż gmina miejska (co zwykle kojarzy się z wyższym poziomem świadomości obywatelskiej i dostępnością Internetu), przy tym z wyższym dochodem (14%).
PIŚMIENNICTWO
Biuletyn Informacji Publicznej. Samorząd terytorialny, www.bip.gov.pl, dostęp z czerwca 2006.
GUS. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2005 r., www.stat.gov.pl, dostęp
z czerwca 2006.
Luszniewicz A., Słaby T. 2001. Statystyka z pakietem komputerowym STATISTICA® PL. Teoria i zastosowania. Wydaw. C.H. Beck, Warszawa.
Raport strategiczny IAB Polska – Internet 2005. Polska, Europa i świat, www.iab.com.pl,
dostęp z czerwca 2006.
Rząd w sieci, www.tns-global.pl, dostęp z czerwca 2006.
Website Evaluation Form. Kent State University. www.library.kent.edu/internet/evalform.html,
dostęp z czerwca 2006.
Województwa, z obszaru których internauci łączą się z polskimi witrynami, www.ranking.pl, dostęp z czerwca 2006.