115 Dlugolecka kick box.qxp

Transkrypt

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006;1(6); Vol. 22, 40-45
Barbara D³ugo³êcka(B,C,D,E,F), Jerzy Sadowski(A,G),
Artur Litwiniuk(B,D,E), Zbigniew Bujak(A)
ed
.
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
tio
np
roh
ibit
Akademia Wychowania Fizycznego, Warszawa, ZWWF, Bia³a Podlaska
PORÓWNANIE WYBRANYCH
PARAMETRÓW WYDOLNOŒCI FIZYCZNEJ
W SPORTACH WALKI – NA PRZYK£ADZIE
TAEKWON-DO I KICK-BOXINGU
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
COMPARISON OF SELECTED PARAMETERS OF PHYSICAL
EFFICIENCY IN FIGHTING SPORTS – ON EXAMPLES
OF TAEKWON-DO AND KICK-BOXING
ibu
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
-
KRÓTKIE DONIESIENIE / SHORT REPORT
-d
istr
S³owa kluczowe: wydolnoœæ fizyczna, okres przejœciowy, kick-boxing, taekwon-do
Key words: physical efficiency, transition period, kick-boxing, taekwon-do
Summary
y is
1962
5
2
16
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Barbara D³ugo³êcka
Zak³ad Fizjologii, Zamiejscowy Wydzia³ Wychowania Fizycznego
21-500 Bia³a Podlaska, ul. Akademicka 2, tel. 083 342 87 34, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
-
-
for
pe
rs
on
al
us
-
eo
nly
Background. The aim of this paper is aerobic and anaerobic efficiency assessment in high-qualified (National Team) competitors engaged in kick-boxing
and taekwon-do during their transition period.
Material and methods. The effort test on treadmill with gradually rising load to refusal was used to determine aerobic efficiency. The following parameters were obtained during the test (breath-by-breath method): oxygen consumption (VO2 in l/min and VO2 in ml/kg/min), minute ventilation (MV in l/min), respiratory quotient (RQ) and oxygen equivalent (EQO2 – l/l). Heart rate (HR beat/
min) was monitored in a continuous way using Polar Sport Tester. Determination of anaerobic efficiency level was performed with supramaximum Wingate
test (30 sek.) on cycle ergometer (Monark 874E). The most relevant parameters were subjected to analysis: total work (J/kg), maximum power (W/kg), time
of maximal power reaching and time of maximal power maintenance (sek).
Results. Maximum values of lungs minute ventilation (MV) in group of competitors engaged in taekwon-do was higher (although insignificantly) than in
kick-boxing group. The general values of VO2max and VO2max with reference to
body weight were higher (statistically significant) in taekwon-do group. There
were no differences in carbon dioxide production (VCO2 in l/min) in the examined groups. However, average values of respiratory quotient (RQ) and
oxygen equivalent (EQVO2) were significantly higher (p<0.05) in kick-boxing
group. Basic parameters defining anaerobic efficiency obtained in Wingate
test were slightly higher (statistically insignificant) in taekwon-do group.
Conclusions. Taekwon-do competitors had better aerobic preparation. Both
groups were characterised by by low anaerobic efficiency. There is a suggestion
to perform this kind of testing cyclically in other training periods.
40
28.10.2005 r.
18.01.2006 r.
for
pe
rs
on
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
al
us
Jednym z g³ównych zadañ treningu sportowego, a celem ka¿dego sportowca, jest zwiêkszenie zdolnoœci organizmu do wysi³ku, gwarantuj¹ce uzyskanie jak najlepszego rezultatu sportowego. Efektywne sterowanie procesem treningowym mo¿liwe jest wy³¹cznie w przypadku posiadania wiarygodnej informacji o stanie wydolnoœci sportowca oraz o skutkach stosowanych metod i œrodków treningowych [1,2]. Dlatego tak wa¿na jest kontrola poszczególnych etapów treningu,
która bêdzie wyklucza³a, a przynajmniej minimalizowa³a ewentualnoœæ dzia³añ przypadkowych.
Dla prawid³owego rozwoju wyników sportowych istotne jest m.in. ustalenie odpowiednich
proporcji miêdzy wysi³kami o charakterze aerobowym i anaerobowym [3,4]. Przy czym nale¿y
braæ pod uwagê przede wszystkim specyfikê uprawianej dyscypliny sportowej.
Kick-boxing i taekwon-do to dyscypliny, które
rozwinê³y siê dosyæ niedawno, ale bardzo szybko zdoby³y popularnoœæ wœród rzeszy m³odzie¿y, która zaczê³a je uprawiaæ. Ponadto, ze wzglêdu na niezwyk³e walory, taekwon-do zosta³o przyjête do programu Igrzysk Olimpijskich w 2000
roku w Sydney, jako pe³noprawna dyscyplina
(formu³a WTF) [5]. W zwi¹zku z tym zasadne
wydaje siê podejmowanie badañ, z udzia³em zawodników tych dyscyplin, których wyniki by³yby
pomocne w prawid³owym przebiegu i kontroli procesu treningowego. Tym bardziej, ¿e w dostêpnej
literaturze brakuje praktycznie opracowañ dotycz¹cych tych dyscyplin, co utrudnia interpretacjê
wyników badañ w³asnych.
Celem niniejszej pracy by³a ocena aerobowej
i anaerobowej wydolnoœci fizycznej wysoko kwalifikowanych (Kadra Polski) zawodników uprawiaj¹cych kick-boxing i taekwon-do, bêd¹cych w okresie przejœciowym (roztrenowania).
przedzielone 30-sekundowymi przerwami. Zachowuj¹c sta³y k¹t nachylenia bie¿ni (1.5%), obci¹¿enia zwiêkszano w kolejnych wysi³kach o 2
km/h, rozpoczynaj¹c od prêdkoœci 8 km/h. Podczas testu wykonano pomiary (metod¹ „oddech
za oddech”), aparatem Start 2000 firmy MES z Krakowa, nastêpuj¹cych parametrów: poch³anianie
tlenu (VO2 w l/min i VO2 w ml/kg/min), wydalanie
dwutlenku wêgla (VCO2 w l/min), wentylacjê minutow¹ (MV w l/min), wspó³czynnik oddechowy (RQ
obliczany z VCO2/VO2), ekwiwalent tlenowy (EQO2
obliczany z MV/VO2), w sposób ci¹g³y monitorowano równie¿ czêstoœæ skurczów serca (HR ud/
min) rejestratorem Polar Sport Tester.
Oznaczenia poziomu wydolnoœci beztlenowej dokonano za pomoc¹ 30-sekundowego supramaksymalnego testu Wingate’a na ergometrze
rowerowym typu Monark 874E [6]. Analizie poddano najistotniejsze parametry testu podlegaj¹ce
ocenie, tzn. pracê ca³kowit¹ wyra¿on¹ w J/Kg,
moc maksymaln¹ (W/kg) oraz czas uzyskania
i utrzymania mocy maksymalnej (sek).
Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej obliczaj¹c: œrednie arytmetyczne, odchylenia
standardowe i wspó³czynniki korelacji. W celu
u³atwienia ilustracji ró¿nic miêdzy grupami, unormowano zmienne poprzez przedstawienie ich
w jednostkach odchyleñ standardowych [7]. Do
oceny ró¿nic miêdzygrupowych wykorzystano
jednoczynnikow¹ analizê wariancji (ANOVA).
ed
.
Wstêp
Materia³ i metody
Th
is c
op
y is
W badaniach wziê³o udzia³ 10 kick-boxerów
oraz 15 zawodników uprawiaj¹cych taekwon-do
(formu³y ITF; Kadra Polski), którzy znajdowali
siê w okresie przejœciowym (roztrenowania).
W celu okreœlenia poziomu wydolnoœci aerobowej i anaerobowej, zawodników poddano wysi³kowym testom laboratoryjnym. Do okreœlenia
wydolnoœci tlenowej zastosowano test wysi³kowy na bie¿ni mechanicznej, ze stopniowo wzrastaj¹cym obci¹¿eniem, wykonany do odmowy.
Czas trwania wysi³ków wynosi³ 3 minuty i by³y one
Wyniki
Obserwowane grupy okaza³y siê jednorodne
(miêdzygrupowe ró¿nice nie by³y istotne statystycznie) pod wzglêdem wieku, wzrostu, masy cia³a i sta¿u treningowego. Ró¿nica w budowie cia³a
miêdzy badanymi grupami, okreœlana wskaŸnikiem smuk³oœci, by³a nieistotna statystycznie.
Œrednie wartoœci tego wskaŸnika w obu grupach
wynios³y 42,8. Wynik ten œwiadczy o jednorodnoœci budowy cia³a przedstawicieli obu dyscyplin (budowa cia³a œrednia) [8]. Szczegó³ow¹ charakterystykê badanych grup zawiera Tabela 1.
Analizuj¹c dane okreœlaj¹ce wydolnoœæ tlenow¹ badanych grup zawodników, pos³u¿ono siê
maksymalnymi wartoœciami parametrów fizjologicznych uzyskanych w ostatnim etapie wysi³ku
(wszyscy zawodnicy, zarówno z grupy kick-boxerów, jak i taekwon-do, wysi³ek na bie¿ni mechanicznej zakoñczyli przy szybkoœci 16 km/h).
Zawodnicy taekwon-do ukoñczyli wysi³ek na
ni¿szej wartoœci têtna (190 ud/min) w porównaniu z kick-boxerami – 200 ud/min. Maksymalna
-
-
-
-
-
D³ugo³êcka B. i wsp., Wydolnoœæ fizyczna zawodników uprawiaj¹cych kick-boxing i taekwon-do
41
ed
.
tio
np
roh
ibit
for
pe
rs
on
al
us
Tab. 2. Maksymalne wartoœci wskaŸników wydolnoœci aerobowej w badanych grupach (x±SD)
Tab. 2. Maximum values of aerobic efficiency parameters in the examined groups (x±SD)
is c
op
y is
-
ibu
eo
nly
-d
istr
Tab. 1. Charakterystyka antropometryczna badanych grup (x±SD)
Tab. 1. Anthropometric characteristics of the examined groups (x±SD)
Th
Ryc. 1. Unormowane na grupê kic-boxingu (oœ zero) wartoœci parametrów wydolnoœci aerobowej zawodników taekwon-do
Fig. 1. Aerobic efficiency values in taekwon-do competitors normalised to the kick-boxing group (zero axis)
-
Zale¿noœci wielkoœci VO2 max od pozosta³ych
parametrów by³y w obu grupach podobne
w przypadku ich wartoœci bezwzglêdnych, natomiast VO2 max wyra¿one w ml/kg/min korelowa³o
ze wskaŸnikiem wzrostowo-wagowym u kick-boxerów i czasem uzyskania mocy maksymalnej
u zawodników z grupy porównawczej (Tab. 5). Nie
stwierdzono ró¿nic statystycznie istotnych w wydalaniu dwutlenku wêgla (VCO2 w l/min) pomiêdzy badanymi grupami, a zale¿noœci VCO2 od pozosta³ych parametrów okaza³y siê podobne
w obydwu grupach (Tab. 4,5). Œrednie wartoœci
wspó³czynnika oddechowego (RQ) by³y istotnie
wy¿sze (p<0.05) u kick-boxerów i wykaza³y zale¿noœæ od czasu utrzymania mocy maksymalnej w obu badanych grupach (Tab. 4,5). Wspó³czynnik tlenowo-wentylacyjny (EQVO2) by³ wy¿-
wielkoœæ minutowej wentylacji p³uc (MV) w grupie kick-boxerów wynios³a 137 l/min, natomiast
w grupie zawodników uprawiaj¹cych taekwon-do by³a nieco wy¿sza (ok. 140 l/min), ró¿nica ta
okaza³a siê nieistotna (Tab. 2, 4, Ryc. 1).
Natomiast wielkoœæ wentylacji minutowej wykaza³a zale¿noœæ od wiêkszoœci obserwowanych parametrów – zarówno antropometrycznych
(wzrost, masa cia³a), jak i opisuj¹cych wydolnoœæ
aerobow¹ i anaerobow¹ badanych w obu grupach (Tabela 3).
Maksymalne bezwzglêdne wartoœci VO2 max
wynosi³y w grupie KB 3,8 l/min, a w grupie TKD
4,3 l/min. Równie¿ w odniesieniu VO2 max do masy cia³a, wyraŸn¹ przewagê uzyskali przedstawiciele TKD (Tab. 2,4, Ryc. 1). Opisane ró¿nice
okaza³y siê istotne (Tab. 4).
-
-
-
42
Dyskusja
ed
.
szy w grupie kick-boxerów, ró¿nica okaza³a siê
istotna statystycznie (Tab. 4). Zarejestrowane
wartoœci wskaŸnika korelowa³y ze sta¿em w grupie teakwon-do oraz z ilorazem oddechowym
u kick-boxerów (Tab. 5). Podstawowe parametry,
okreœlaj¹ce wydolnoœæ anaerobow¹, uzyskane
w teœcie Wingate’a by³y minimalnie wy¿sze w grupie taekwon-do, jednak zale¿noœæ ta nie by³a istotna statystycznie (Tab. 5, Ryc. 2).
tio
np
roh
ibit
Niezale¿nie od d³ugoœci cyklu treningowego,
warunkowanego najczêœciej specyficznym dla
danej dyscypliny kalendarzem zawodów, okres
przejœciowy (roztrenowania) stanowi wa¿ne ogniwo procesu treningowego. Zgodnie z zasad¹ superkompensacji, kolejny cykl szkolenia powinien
rozpoczynaæ siê z wy¿szego poziomu ni¿ po-
Tab. 3. Zale¿noœci miêdzy poszczególnymi parametrami w badanych grupach
Tab. 3. Relationships between certain parameters in the examined groups
us
al
on
pe
rs
for
Tab. 4. Miêdzygrupowe, istotne ró¿nice œrednich wartoœci badanych parametrów fizjologicznych (±SD)
Tab. 4. Significant differences of the average values of the examined physiological parameters in the
examined groups (±SD)
y is
op
is c
Th
-
-
-
eo
nly
-d
istr
ibu
-
-
43
tio
np
roh
ibit
ed
.
Tab. 5. Wyniki testu wydolnoœci anaerobowej w badanych grupach (x±SD)
Tab. 5. Results of aerobic efficiency test in the examined groups (x±SD)
ibu
-d
istr
podstawowym jest maksymalny minutowy pobór
tlenu [12,13,14,15], wyst¹pi³y istotne ró¿nice miêdzy badanymi grupami sportowymi. Zawodnicy
uprawiaj¹cy taekwon-do charakteryzowali siê lepszym przygotowaniem do d³ugotrwa³ej pracy
o charakterze wytrzyma³oœciowym. Œwiadczy
o tym zarówno osi¹gniêty przez nich poziom maksymalnego poch³aniania tlenu, jak i ni¿szy poziom
zmêczenia po wysi³ku. Pod wzglêdem zdolnoœci
do pracy beztlenowej, badane grupy osi¹gnê³y
podobne wartoœci okreœlanych parametrów. Z analizy danych uzyskanych w teœcie Wingate‘a wynika, ¿e poziom wydolnoœci anaerobowej wydaje siê
niewystarczaj¹cy, gdy weŸmie siê pod uwagê specyfikê omawianych dyscyplin sportowych. W badaniach innych autorów [2,14,16] wskaŸniki okreœlaj¹ce poziom wydolnoœci tlenowej, jak i beztlenowej
w dyscyplinach sportowych o zbli¿onym charakterze (boks, zapasy, judo) kszta³towa³y siê podobnie.
Natomiast wyniki badañ wydolnoœci anaerobowej
Elegañczyk-Kot i wsp. [16] przeprowadzone na
grupie kick-boxerów, wykaza³y znacznie wy¿sze
wartoœci parametrów okreœlaj¹cych tê wydolnoœæ,
prawdopodobnie dlatego, ¿e by³y wykonywane
w okresie startowym.
us
al
on
pe
rs
for
y is
op
is c
Th
-
przedni [9,10,11]. O zdolnoœci do znoszenia skrajnych, wystêpuj¹cych w okresie przygotowawczym
i startowym obci¹¿eñ decyduje w du¿ym stopniu
wyjœciowa sprawnoœæ mechanizmów adaptacji
wysi³kowej. Sprawnoœæ ta uwarunkowana jest
m.in. efektywnoœci¹ bezpoœrednio poprzedzaj¹cego etapu przygotowania. Miernikiem tej sprawnoœci s¹ niektóre parametry fizjologiczne informuj¹ce o bie¿¹cym stanie gotowoœci zawodnika
do intensywnej pracy. Okreœlenie wartoœci tych
parametrów w ww. okresie mo¿e byæ pomocne
w przewidywaniu efektów kolejnych etapów
szkolenia, poniewa¿ okres ten stanowi swoisty
„punkt wyjœcia”, od którego zaczyna siê podnoszenie formy sportowej [11].
Bardzo istotnym mankamentem utrudniaj¹cym
interpretacjê wyników badañ wydolnoœci aerobowej oraz rezerw czynnoœciowych badanych
zawodników jest brak, w dostêpnej literaturze,
danych dotycz¹cych poziomu zu¿ycia tlenu „nale¿nego” tym dyscyplinom sportu. W zwi¹zku
z tym, na podstawie reakcji na zadane obci¹¿enia testowe, mo¿na tylko stwierdziæ, ¿e w zakresie zmian badanych parametrów fizjologicznych
okreœlaj¹cych wydolnoœæ aerobow¹, z których
eo
nly
Ryc. 2. Unormowane na grupê kick-boxingu (oœ zero) wartoœci parametrów wydolnoœci anaerobowej zawodników taekwon-do
Fig. 2. Anaerobic efficiency values in taekwon-do competitors normalised to the kick-boxing group (zero
axis)
-
-
-
44
-d
istr
ibu
1. Zawodnicy taekwon-do uzyskali istotnie wy¿sze wartoœci niektórych wskaŸników okreœlaj¹cych wydolnoœæ aerobow¹.
2. Wydaje siê, ¿e ze wzglêdu na charakter dyscyplin, jakimi s¹ kick-boxing i taekwon-do,
nale¿a³oby w dalszych etapach szkolenia szczególn¹ uwagê zwróciæ na kszta³towanie wydolnoœci anaerobowej.
3. Sugeruje siê wykonywanie tego typu badañ
cyklicznie, równie¿ w innych okresach treningowych, celem okreœlenia „profilu” wydolnoœci
aerobowej i anaerobowej w badanych dyscyplinach.
for
pe
rs
on
al
us
eo
nly
Piœmiennictwo
y is
op
is c
Th
-
tio
np
roh
ibit
Wnioski
1. Bompa TO. Periodization: Theory and methodology
of training, Human Kinetics, Champaign, Ill, 1999.
2. Zatoñ M, Bugajski A. Koncentracja mleczanu po wysi³kach testowych jako wskaŸnik efektywnoœci treningu. Med. Sport., 2000, 106: 22-25.
3. Ronikier A. Fizjologia sportu. Biblioteka Trenera,
COS, Warszawa 2001.
4. Klimek A. Fizjologiczne reakcje uk³adu oddechowego podczas powtarzanych wysi³ków fizycznych na tle
wydolnoœci aerobowej i anaerobowej dzieci i osób
doros³ych. AWF Kraków 2004.
5. Lee KM. Taekwondo kyorugi – trening walki sportowej. Biblioteka trenera. COS. Warszawa, 1998.
6. Jastrzêbski Z. Selected aspects of the assessment
of anaerobic capacity by applying the Wingate test.
Biology of Sport, 1995, 12 (3): 131-135.
7. Stupnicki R. Biometria. Margos, Warszawa, 2000.
8. Charzewski J, Lewandowska J, £aska-Mierzejewska
T. i wsp. Antropologia. AWF Warszawa, 1999.
9. Sozañski H. Podstawy teorii treningu sportowego.
COS, Warszawa, 1999.
10. Górski J. Fizjologiczne podstawy wysi³ku fizycznego.
PZWL, Warszawa, 2001.
11. Jaskólski A. Podstawy fizjologii wysi³ku fizycznego
z zarysem fizjologii cz³owieka. AWF Wroc³aw, 2002.
12. Cempla J. Poziom i zmiany z wiekiem progów metabolicznych, maksymalnego poboru tlenu oraz zale¿noœci parametrów fizjologicznych od obci¹¿enia wysi³kiem u 13-15- letnich dziewcz¹t i ch³opców. AWF
Kraków, 1993, Wydawnictwo Monograficzne nr 57.
13. Kubica R. Podstawy fizjologii pracy i wydolnoœci fizycznej. AWF Kraków, 1999.
14. Jastrzêbski Z, Laskowski R. Analiza wybranych
wskaŸników wydolnoœci tlenowej i beztlenowej u zapaœników w okresie przygotowawczym. Med. Sport.,
2000, 110 (9): 20-23.
15. Wojcieszak I. Wydolnoœciowe testy specjalne. Wdro¿enia. Instytut Sportu, Warszawa, 1985.
16. Elegañczyk-Kot E, Karolkiewicz J, Nowak A. i wsp.
Metaboliczne konsekwencje wysi³ków fizycznych
o du¿ej mocy na przyk³adzie zawodników uprawiaj¹cych kick-boxing. Med. Sportiva, 2003, 7 (3): 157-166.
ed
.
W pracy niniejszej przedstawiono jedynie wyniki badañ pilota¿owych. Powtórne ich wykonanie (równie¿ w innych okresach treningowych)
pozwoli dok³adniej scharakteryzowaæ badane
grupy pod wzglêdem ich poziomu wydolnoœci
aerobowej i anaerobowej.
-
-
-
-
45

115 Dlugolecka kick box.qxp

Transkrypt

Podobne dokumenty

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

FULL TEXT - Medycyna Sportowa

This copy is for personal use only

This copy is for personal use only

FULL TEXT - Miscellanea Anthropologica et Sociologica