ZESPÓø KUWADY - Przegląd Seksuologiczny

ZESPÓ¸ KUWADY
prof. dr hab. med. Zbigniew Lew-Starowicz,
mgr psych. Joanna Cyranek, mgr psych. Monika Szymaƒska
Streszczenie
Cià˝a jest specyficznym okresem w ˝yciu, zarówno kobiet jak i m´˝czyzn. Niektórzy m´˝czyêni uskar˝ajà si´
na dolegliwoÊci podobne do tych jakie odczuwajà ich partnerki oczekujàce potomka. To zjawisko zosta∏o
nazwane zespo∏em kuwady. Jak donoszà badania zjawisko to dotyczy ok. 11–22% populacji m´˝czyzn
na Êwiecie. Celem naszego badania by∏o zweryfikowanie najcz´Êciej wyst´pujàcych objawów zespo∏u
kuwady w Polsce i zbadanie czy istnieje istotna statystycznie zale˝noÊç pomi´dzy tym zespo∏em a wykszta∏ceniem, trymestrem cià˝y, a tak˝e tym czy cià˝a jest planowana i czy jest to pierwsze dziecko. Badaniem
obj´to grup´ 90. m´˝czyzn. Uzupe∏niali oni trzy ankiety stworzone na potrzeby niniejszej pracy. Pierwsza
z ankiet dotyczy∏a wiadomoÊci ogólnych, oraz kilku danych socjometrycznych, kolejna odnosi∏a si´ do
reakcji na wiadomoÊç o tym, ˝e partnerka, jest w cià˝y, zaÊ trzecia ankieta dotyczy∏a wyst´powania ró˝nych
symptomów zespo∏u kuwady.
S∏owa kluczowe:
cià˝a, zespó∏ kuwady
COUVADE SYNDROME
prof. dr hab. med.
Zbigniew
Lew-Starowicz
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii
Centrum Medyczne
Kszta∏cenia
Podyplomowego
w Warszawie
Pregnancy is a specific period of life not only for women but also for men. Some fathers-to-be complain
about symptoms similar to those displayed in their expectant partners. This phenomenon is known as the
couvade syndrome. Studies have shown that it relates to approximately 11–22% of the global male
population. The aim of our research was to verify the occurrence of the most frequent symptoms of the
couvade syndrome in Poland and to test the possibility of statistically significant relation between the
syndrome and education, trimester of pregnancy as well as the planned or unplanned pregnancies and
whether the women were to become mothers for the first time. The studied group involved 90 men who
completed three questionnaires prepared for the purposes of this work. The first questionnaire referred to
the general information and some sociometric data; in the second one the subjects answered questions
about how they reacted when they learned about the partner's pregnancy; the third one tested the
appearance of the different symptoms of couvade syndrome.
Key words:
couvade syndrome
PRACA RECENZOWANA
mgr psych. Joanna
Cyranek
absolwentka Wydzia∏u
Psychologii WSFiZ
w Warszawie
mgr psych. Monika
Szymaƒska
Zak∏ad Seksuologii
Medycznej
i Psychoterapii
Centrum Medyczne
Kszta∏cenia
Podyplomowego
w Warszawie
4
Cià˝a jest z∏o˝onym zjawiskiem obejmujàcym wiele procesów fizjologicznych, jak
równie˝ psychologicznych. Liczne badania
dowodzà, ˝e w „stanie b∏ogos∏awionym”
funkcjonowanie psychiczne oraz potrzeby
emocjonalne kobiet i m´˝czyzn istotnie ró˝nià si´ od wyst´pujàcych w innych okresach
ich ˝ycia [1]. Badania te wykaza∏y pewne
prawid∏owoÊci wyst´pujàce w poszczególnych trymestrach cià˝y. W pierwszy trymestrze kobieta doÊwiadcza szeregu doznaƒ,
które sà sygna∏ami procesów zachodzàcych
w jej organizmie. Nale˝à do nich np. powi´kszenie si´ piersi i wzrost ich wra˝liwoÊci na
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25
dotyk, zmiana wydzieliny z pochwy, zmiana
smaku i zwiàzana z tym niech´ç do pewnych pokarmów lub przeciwnie zwi´kszony
na nie apetyt, md∏oÊci, wymioty, zmiany w
wyglàdzie skóry i w∏osów [2]. W pierwszym
trymestrze cià˝y, zwanym fazà dostosowawczà wyst´pujà ambiwalentne uczucia. Od
skrajnie pozytywnych, takich jak satysfakcja,
radoÊç, podekscytowanie, do negatywnych,
takich jak smutek, niepokój, dra˝liwoÊç,
p∏aczliwoÊç. Pojawiajà si´ raptowne zmiany
nastroju, zwi´kszona podatnoÊç na zm´czenie, sennoÊç. W tym okresie mo˝e pojawiç
si´ l´k o utrat´ dziecka, obawa o to czy uda
si´ sprostaç „nowemu zadaniu”, pojawiajà
si´ refleksje na temat w∏asnych doÊwiadczeƒ bycia dzieckiem i pe∏nienia roli matki
lub ojca. Drugi trymestr cià˝y zwany jest
okresem emocjonalnej stabilizacji. Jest to czas
prze˝ywania wielu pozytywnych emocji. Cià˝a
wówczas nie ogranicza jeszcze ruchów kobiety, a odleg∏y w czasie poród nie skupia
uwagi. Zauwa˝ono, ˝e zwi´kszone negatywne napi´cie pojawia si´ w trzecim trymestrze
cià˝y. Pojawiajà si´ wówczas liczne obawy
zwiàzane ze zbli˝ajàcym si´ porodem: obawy o bezpieczeƒstwo swoje i dziecka, l´k
przed odczuwaniem bólu, przed powik∏aniami oko∏oporodowymi [1]. Badania dowodzà,
˝e u ci´˝arnych ujawniajàcych negatywne
emocje cz´Êciej pojawia∏y si´ dolegliwoÊci
cià˝owe (nudnoÊci i wymioty) o znacznym
nasileniu, cz´Êciej te˝ wyst´powa∏y powik∏ania [3]. Dokonujàce si´ zmiany zachodzà
tak˝e w relacjach mi´dzy partnerami i obejmujà przeformu∏owanie ról spo∏ecznych,
zmian´ statusu, reorganizacj´ wartoÊci [1].
Z literatury przedmiotu wynika i˝ wp∏yw
cià˝y na zwiàzek charakteryzuje si´ du˝à
zmiennoÊcià. Mo˝e on silniej scementowaç
zwiàzek, ale tak˝e mo˝e wiàzaç si´ z unikaniem kontaktów seksualnych przez kobiet´,
co mo˝e zostaç negatywnie odebrane przez
partnera [3]. M´˝czyzna w swoisty sposób
uczestniczy w cià˝y swej partnerki, obserwuje jej reakcje i prze˝ycia. K.A. May wyró˝ni∏a trzy fazy zaanga˝owania m´˝czyzny
w przebieg cià˝y, które z jednej strony odpowiadajà wymienionym powy˝ej etapom cià˝y,
z drugiej zaÊ podkreÊlajà odmiennoÊç sytuacji m´˝czyzny. Pierwsza faza zwana jest
„fazà og∏oszenia”. Trwa ona od momentu
pierwszych przypuszczeƒ, ˝e mog∏o doÊç
do zap∏odnienia, a˝ do potwierdzenia cià˝y.
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25
Reakcje m´˝czyzn w tej fazie mogà byç
zró˝nicowane. Od ca∏kowitego zaskoczenia
i braku akceptacji do ogromnej radoÊci i satysfakcji. Druga faza zosta∏a nazwana „fazà
spokoju”. Faza ta zaczyna si´ zwykle w 12
tygodniu cià˝y i trwa do 25 tygodnia. Z poczàtkiem tej fazy zwykle koƒczà si´ dolegliwoÊci cià˝owe takie jak nudnoÊci i wymioty.
M´˝czy˝ni wówczas oczekujà, ˝e ich partnerki powrócà do równowagi emocjonalnej.
Poziom ich zainteresowania i zaanga˝owania
zale˝y, zdaniem cytowanej autorki, od stabilnoÊci relacji z partnerkà i jakoÊci tej relacji,
sytuacji finansowej, a tak˝e stosunku do
posiadania dzieci i ich preferowanej liczby.
Trzecia faza, to „faza zogniskowana”. Rozpoczyna si´ oko∏o 25 tygodnia cià˝y, choç
zdaniem May u m´˝czyzn z mniejszym poziom akceptacji cià˝y, jej rozpocz´cie mo˝e
przesunàç si´ do 30 tygodnia cià˝y. G∏ównym elementem tej fazy jest przygotowanie
si´ do porodu i pojawienia si´ dziecka. M´˝czyêni w tym okresie coraz cz´Êciej myÊlà
o sobie jako ojcach oraz o nowych czekajàcych ich zadaniach [2].
Analiza zespo∏u kuwady
Zespó∏ kuwady (franc. couver – wyl´gaç)
znany jest ju˝ od wieków. Pierwsze doniesienia o tym zjawisku mo˝emy znaleêç w dzie∏ach Diodorusa z Korsyki, który syndrom kuwady opisywa∏ ju˝ w 60. r. p.n.e, wspominali o nim tak˝e Plutarch, Strabo, Marco Polo
w czasie swych peregrynacji po Chinach
i Indiach. Wzmianki o tym zespole spotykamy tak˝e w mitologii Celtów, w kulturach Irlandczyków, Basków. Na podstawie wielu
doniesieƒ i badaƒ mo˝na wyodr´bniç trzy
fazy tego zespo∏u: pierwsza tzw. „prenatalna” polega na podporzàdkowaniu si´ m´˝czyênie odpowiedniej diecie cià˝owej, spo˝ywaniu okreÊlonych pokarmów, unikaniu
pracy fizycznej, zakazowi polowaƒ, wstrzemi´êliwoÊci p∏ciowej. Druga faza to „porodowa” kiedy zbli˝a∏ si´ poród m´˝czyzna k∏ad∏
si´ do ∏ó˝ka, symulowa∏ bóle porodowe,
modli∏ si´, g∏oÊno krzycza∏ i lamentowa∏, zaÊ
rodzina go wspiera∏a. Kobieta natomiast
usuwa∏a si´ w cieƒ, oddalona od domu
rodzi∏a w samotnoÊci. Wszystkie zaszczyty
oraz gratulacje sp∏ywa∏y na m´˝a. Trzecià
fazà jest faza „poporodowa” kiedy to m´˝czyzna odbiera podarunki oraz gratulacje.
5
Jemu równie˝ – jako pierwszemu przynoszono nowo narodzone dziecko. Przystawia∏
je do piersi naÊladujàc karmienie dziecka.
Kobieta zaÊ nied∏ugo po porodzie, wraca∏a
do pracy w polu, a m´˝czyzna zajmowa∏ si´
noworodkiem [4]. Powy˝sze zjawisko do
niedawna traktowane by∏o jako jedna z
egzotycznych ciekawostek obyczajowych.
Terminu „zespó∏ kuwady” po raz pierwszy
u˝y∏ angielski antropolog E.B. Tylor w 1865 r.
[5]. Jeszcze w latach 60. XX wieku symptomy tego zespo∏u uwa˝ano za niedojrza∏à
reakcj´, doÊwiadczanà tylko przez „neurotycznà” mniejszoÊç m´˝czyzn. W miar´ pojawiania si´ nowych danych, wskazujàcych
na wy˝szà cz´stoÊç wyst´powania tego zjawiska, ni˝ powszechnie sàdzono, zacz´to
poÊwi´caç mu wi´cej uwagi. Zjawisko zespo∏u kuwady polega na ujawnianiu si´,
u ojca majàcego si´ narodziç dziecka, somatycznych objawów pojawiajàcych si´
u ci´˝arnej kobiety. Typowe objawy, to: bóle
brzucha, bóle podbrzusza, przyrost masy
cia∏a, niestrawnoÊci, zmiany apetytu (niech´ç do jedzenia, wilczy apetyt, pociàg
do pewnych pokarmów), biegunki, zaparcia,
bóle g∏owy, bóle z´bów, dr˝enie mi´Êni,
nudnoÊci, wymioty, skurcze ˝o∏àdka, zaburzenia snu, krwawienie z nosa, sw´dzenie
skóry, bole krzy˝a, huÊtawka nastrojów, powi´kszenie piersi (gynekomastia), powi´kszanie si´ brzucha, wzd´cia. Amerykaƒska
antropolog Carole Counihan, z przeprowadzonych przez nià badaƒ, wspomina, ˝e
brzuch m´˝czyzny prze˝ywajàcego tak
mocno cià˝´ ˝ony, mo˝e urosnàç do rozmiarów brzucha kobiety w 7 miesiàcu cià˝y.
Niektórzy m´˝czyêni potrafià znacznie przybraç na wadze nawet do 14 kg. Reprezentatywne badania dotyczàce tego zespo∏u
przeprowadzi∏ L.Y. Borgen w 1989 r. Badacz
przyjà∏, ˝e o zespole kuwady mo˝na mówiç
wówczas, gdy w okresie cià˝y partnerki
u m´˝czyzny pojawiajà si´, co najmniej dwa
objawy, a ˝aden z nich nie wyst´powa∏
przed cià˝à ani po porodzie. Badanie zosta∏o przeprowadzone na grupie 81 m´˝czyzn
pos∏ugujàc si´ metodà rozmowy. Z powy˝szych badaƒ wynika, i˝ 20% badanych spe∏nia∏o kryteria zespo∏u kuwady, a objawy
zacz´∏y si´ pojawiaç w 3 miesiàcu cià˝y
partnerki. Do najcz´Êciej wyst´pujàcych
symptomów nale˝a∏y: wzrost masy cia∏a,
dolegliwoÊci ze strony uk∏adu trawiennego,
6
bóle z´bów, spadek apetytu. Powy˝szy zespó∏ cz´Êciej wyst´powa∏ u starszych m´˝czyzn, a tak˝e u m´˝czyzn, których partnerki od poczàtku cià˝y ujawnia∏y silne obawy
zwiàzane z przebiegiem cià˝y i porodu.
Na podstawie kolejnych badaƒ przeprowadzonych u setek m´˝czyzn w Anglii, USA
i Szwecji stwierdzono, ˝e objawy najcz´Êciej
pojawiajà si´ w przypadku pierwszej cià˝y
kobiety, zaczynajà si´ w I-wszym trymestrze,
a nasilajà w ostatnich miesiàcach cià˝y. Z regu∏y koƒczà si´ w czasie porodu, ale niekiedy utrzymujà si´ jeszcze póêniej. Zdaniem
prof. H. Klein z USA zjawisko to dotyczy prawie co czwartego m´˝czyzny [4].
Przyczyny zespo∏u kuwady
Zespó∏ kuwady jest fenomenem jeszcze
nie do koƒca poznanym. Badacze tego zjawiska nieustannie spierajà si´ co do jego przyczyn. Prof. H. Klein z Uniwersytetu Texas,
uwa˝a ˝e mamy do czynienia z ró˝nymi
mo˝liwymi przyczynami. Jej zdaniem przyczynà tego zjawiska mo˝e byç: kompleks
Edypa, zazdroÊç ch∏opca o atrybuty kobiecoÊci, wczeÊnie uformowana silna identyfikacja z matkà, a w konsekwencji zaburzenia
identyfikacji z tradycyjnà rolà m´skà [4].
Z kolei inni badacze twierdzà, ˝e przyczyna
tkwi w postrzeganiu w∏asnego ojcostwa.
M´˝czyzni, mogà ich zdaniem, czuç si´ bezradni wobec ci´˝arnej kobiety, traktujà majàce si´ urodziç dziecko jako rywala, bojà si´
odsuni´cia przez partnerkà na dalszy plan –
towarzyszà temu mechanizmy regresywne
[6]. Wed∏ug naukowców z Uniwersytetu Êw.
Jerzego w Londynie, wyst´powanie symptomów zespo∏u kuwada, mo˝e mieç zwiàzek
z niepokojem dotyczàcym cià˝y i jej przebiegu. Z badaƒ Storey`a wynika, ˝e u m´˝czyzn
u których wyst´powa∏y wi´cej ni˝ dwa objawy
zespo∏u kuwada, odnotowano zwi´kszony
poziom prolaktyny, oraz obni˝ony poziom
testosteronu, w porównaniu do tych m´˝czyzn, którzy nie wykazywali ˝adnych symptomów tego zjawiska. Z kolei badaczka
z Memorial Univeristy w St. John's na Nowej
Funlandii odkry∏a u tych m´˝czyzn zwi´kszony poziom kortyzolu. Okazuje si´, ˝e
zwi´kszony poziom tych hormonów jest
zwiàzany z l´kiem, który mo˝e towarzyszyç
pojawieniu si´ nowego cz∏onka rodziny [7].
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25
Charakterystyka osób badanych
Badaniem obj´to grup´ 90 m´˝czyzn,
których partnerki by∏y w cià˝y. Badania zosta∏y przeprowadzone w przychodni ginekologicznej w Warszawie.
Wiek m´˝czyzn waha∏ si´ mi´dzy 20 a 49
lat. Najwi´cej, bo a˝ 62% z nich mieÊci∏o si´
w przedziale 29–35 lat (ryc. 1).
Wi´kszoÊç badanych m´˝czyzn mia∏o
wykszta∏cenie wy˝sze (ryc. 2).
U wi´kszoÊci cià˝a by∏a planowana (ryc. 3).
Wi´kszoÊç badanych m´˝czyzn oczekiwa∏a pierwszego dziecka (ryc. 4).
Nie by∏o znaczàcych ró˝nic mi´dzy trymestrami, w których znajdowa∏y si´ partnerki badanych m´˝czyzn (ryc. 5).
Wi´kszoÊç badanych m´˝czyzn deklarowa∏a, ˝e jest bardzo szcz´Êliwa, ˝e zostanà
ojcami. Jednak, dosyç du˝a grupa wyra˝a∏a
obaw´ przed przysz∏oÊcià (ryc. 6).
Ryc. 1. Wiek m´˝czyzn
Ryc. 2. Wykszta∏cenie m´˝czyzn
Metody badawcze
Ankieta nr 1 sk∏ada∏a si´ z 9 pytaƒ, by∏y
to pytania ogólne, dotyczàce rodzaju zwiàzku, cià˝y, iloÊci posiadanych dzieci, aktywnoÊci w szkole rodzenia, oraz kilka typowych danych socjometrycznych (wiek, p∏eç,
wykszta∏cenia, wielkoÊç miasta).
Ankieta nr 2 sk∏ada∏a si´ z 12 pozycji.
By∏y to stwierdzenia odnoszàce si´ do ró˝nych reakcji m´˝czyzn na wiadomoÊç o zajÊciu partnerki w cià˝´. Badani odpowiadali
na te stwierdzenia na skali 5-stopniowej,
gdzie 1 to zdecydowanie nie, 2 to raczej nie,
3 nie wiem, 4 raczej tak, 5 zdecydowanie
tak.
Ankieta nr 3 sk∏ada∏a si´ z 21 pytaƒ, by∏y
to pytania dotyczàce wyst´powania objawów zespo∏u kuwada. Wypisanych by∏o 21
symptomów tego zespo∏u. Badani ustosunkowywali si´ do nich poprzez zaznaczenie
odpowiedzi TAK lub NIE.
Ryc. 3. Planowanie cià˝y
Ryc. 4. IloÊç dzieci
Wnioski
Najcz´Êciej wyst´pujàce objawy zespo∏u
kuwady u badanych m´˝czyzn: przedstawiono na rycinie 7.
Stwierdzono istotnà statystycznie zale˝noÊç pomi´dzy wyst´powaniem zespo∏u
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25
Ryc. 5. Ró˝nice mi´dzy trymestrami
7
tywnych emocji od tych, którzy jej nie planowali. Tabela IV.
Omówienie wyników
Ryc. 6. Deklarowane uczucia m´˝czyzn
Ryc. 7. Najcz´Êciej wyst´pujàce u badanych m´˝czyzn objawy
zespo∏u kuwady
kuwady a trymestrem cià˝y. Cz´stsze objawy tego zespo∏u wyst´powa∏y u m´˝czyzn,
których partnerki znajdowa∏y si´ w trzecim
trymestrze cià˝y. Tabela I.
Istotna statystycznie okaza∏a si´ te˝ byç
zale˝noÊç pomi´dzy cz´stoÊcià wyst´powania zespo∏u kuwady a poziomem wykszta∏cenia. Wi´ksza liczba objawów tego zespo∏u wyst´powa∏a u m´˝czyzn z ni˝szym wykszta∏ceniem. Tabela II.
Nie stwierdzono istotnej statystycznie zale˝noÊci pomi´dzy wyst´powaniem zespo∏u
kuwady a tym, czy by∏o to pierwsze czy te˝
kolejne dziecko badanego. Tabela III.
Okaza∏o si´ równie˝, co zresztà nie by∏o
˝adnym zaskoczeniem, ˝e m´˝czyêni, którzy planowali cià˝´ wykazywali wi´cej pozy8
Jak wykaza∏y badania istnieje istotna statystycznie zale˝noÊç pomi´dzy wyst´powaniem zespo∏u kuwady a trymestrem cià˝y.
M´˝czyêni, których partnerki sà w III trymestrze cià˝y, cz´Êciej majà objawy charakterystyczne dla tego zespo∏u, ni˝ m´˝czyêni
których partnerki sà w I, lub II trymestrze.
Choç w literaturze mo˝na spotkaç si´ ze
stwierdzeniem, ˝e objawy najcz´Êciej zaczynajà si´ w pierwszym trymestrze cià˝y, a nasilajà si´ w ostatnich jej miesiàcach [8]. Byç
mo˝e wynika to z tego, ˝e m´˝czyzna na poczàtku cià˝y po prostu ich nie dostrzega, b´dàc zaaferowanym cià˝à partnerki i tym, ˝e
zostanie ojcem.
Z powy˝szych badaƒ wynika równie˝, ˝e
wi´kszà liczbà wyst´pujàcych objawów charakteryzowa∏y si´ osoby z ni˝szym wykszta∏ceniem. Potwierdzajà to dane z piÊmiennictwa, z których wynika, ˝e osoby o ni˝szym
poziomie wykszta∏cenia, zazwyczaj pochodzàce z klasy Êredniej, o ni˝szym standardzie materialnym cz´Êciej dotyka zespó∏ kuwady ni˝ osoby z wy˝szym wykszta∏ceniem.
Mo˝e to byç spowodowane tym, ˝e osoby
takie majà mniejszy poziom wiedzy na temat
cià˝y oraz tego co si´ z nià wià˝e. Mo˝e ich
to przerastaç, a brak odpowiedniej wiedzy
w tym zakresie mo˝e zwi´kszaç ich stany l´kowe, obawy przed przysz∏oÊcià, tego czy
sprostajà odpowiedzialnoÊci. Mo˝e to równie˝ wynikaç z tego, ˝e osoby z ni˝szym
wykszta∏ceniem, majà mniejsze zaplecze
finansowe, a cià˝a partnerki jest zarówno
odpowiedzialnoÊcià psychicznà jak i finansowà, przez co mogà oni prze˝ywaç silniej
stany l´kowe, w obawie przed zapewnieniem odpowiedniego standardu rodzinie
oraz przysz∏oÊcià. Nie istnieje istotna statystycznie zale˝noÊç pomi´dzy wyst´powaniem zespo∏u kuwada a tym czy m´˝czyzna
posiada ju˝ potomstwo. Choç wydawa∏o by
si´, ˝e w∏aÊnie tak jest, gdy˝ przy oczekiwaniu na pierwsze dziecko, m´˝czyzna znajduje si´ w nowej sytuacji, co mo˝e pot´gowaç
l´k i niepokój. ◗
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25
Tabela I. Istotna statystycznie zale˝noÊç pomi´dzy wyst´powaniem zespo∏u kuwady a trymestrem cià˝y.
IloÊç
wyst´pujàcych
objawów
zespo∏u
kuwada
Trymestr cià˝y partnerki
pierwszy
trymestr
N
Parametry rozk∏adu
normalnegoa,b
29
Ârednia
Odchylenie standardowe
WartoÊç bezwzgl´dna
Dodatnia
Ujemna
Najwi´ksze ró˝nice
Z Ko∏mogorowa-Smirnowa
IstotnoÊç asymptotyczna
(dwustronna)
drugi
trymestr
trzeci
trymestr
,000
N
Parametry rozk∏adu
normalnegoa,b
31
Ârednia
Odchylenie standardowe
N
Parametry rozk∏adu
normalnegoa,b
Ârednia
Odchylenie standardowe
WartoÊç bezwzgl´dna
Dodatnia
Ujemna
Z Ko∏mogorowa-Smirnowa
IstotnoÊç asymptotyczna
(dwustronna)
b
,0000
,00000c
30
Najwi´ksze ró˝nice
a
,5172
1,42980
,503
,503
-,359
2,710
2,8333
2,66631
,189
,189
-,144
1,037
,232
Testowana jest zgodnoÊç z rozk∏adem normalnym.
Obliczono na podstawie danych.
Tabela II. Korelacje mi´dzy cz´stoÊcià wyst´powania zespo∏u kuwady a poziomem wykszta∏cenia.
Wykszta∏cenie
IloÊç
wyst´pujàcych
objawów
zespo∏u
kuwada
Wspó∏czynnik korelacji
IstotnoÊç (dwustronna)
N
1,000
.
90
-,230*
,029
90
Wspó∏czynnik korelacji
IstotnoÊç (dwustronna)
N
-,230*
,029
90
1,000
.
90
Korelacje
rho Spearmana
Wykszta∏cenie
IloÊç wyst´pujàcych
objawów zespo∏u
kuwada
* Korelacja jest istotna na poziomie 0,05 (dwustronnie)
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25
9
Tabela III. Zale˝noÊci pomi´dzy wyst´powaniem zespo∏u kuwady a tym, czy by∏o to pierwsze czy
te˝ kolejne dziecko badanego.
IloÊç
wyst´pujàcych
objawów
zespo∏u
kuwada
Statystyki testu
a
Najwi´ksze ró˝nice
WartoÊç bezwzgl´dna
Dodatnia
Ujemna
Z Ko∏mogorowa-Smirnowa
IstotnoÊç asymptotyczna (dwustronna)
a
,167
,030
-,167
,787
,565
Zmienna grupujàca: Posiadasz dzieci?
Tabela IV. Emocje jakie odczuwali m´˝czyêni, których ˝ony/partnerki planowa∏y cià˝´.
Statystyki testua
U Manna-Whitneya
W Wilcoxona
Z
IstotnoÊç asymptotyczna
(dwustronna)
a
By∏em
bardzo
szcz´Êliwy
Ogarn´∏a
mnie
euforia
Poczucie
spe∏nienia
By∏em ogromnie
szcz´Êliwy, bo
d∏ugo staraliÊmy
si´ o dziecko
311,000
807,000
-5,456
142,500
638,500
-6,733
426,500
922,500
-4,340
511,000
1007,000
-3,666
,000
,000
,000
,000
Zmienna grupujàca: Czy cià˝a ˝ony/partnerki by∏a planowana?
PiÊmiennictwo
1. Makara-Studziƒska M., Iwanowicz-Palus G. (2009) Psychologia w
po∏o˝nictwie i ginekologii. Warszawa. PZWL.
2. Bielawska-Batowicz E. (2006) Psychologiczne aspekty prokreacji.
Katowice. Biblioteka Pracownika Socjalnego.
3. Bancroft J. (2011) SeksualnoÊç cz∏owieka. Wroc∏aw. Elsevier Urban &
Partner.
4. Lew-Starowicz Z. (2004) Encyklopedia erotyki. Warszawa. Muza.
5. Gebauer-Sesterhenn B., Villinger T. (2009) Cià˝a i poród. Wydawnictwo
Jacek Olesiejuk Sp. z o.o.
6. Kornas-Biela D. (2004) Wokó∏ poczàtku ˝ycia ludzkiego. Warszawa.
Wydawnictwo Pax.
7. Janicka I. (2008) Sta˝ wspólnego ˝ycia a satysfakcja seksualna partnerów
kohabitujàcych.
8. Abrahams P. (2009) Cià˝a: wszystko co trzeba wiedzieç od pocz´cia
do porodu. Warszawa. Âwiat Ksià˝ki.
10
Przeglàd Seksuologiczny, styczeƒ/marzec 2011, nr 25