Spis treści

Spis treści
Przedmowa....................................................................................................9
Wykaz skrótów..............................................................................................13
Bibliografia....................................................................................................27
Komentarz.....................................................................................................29
Rozdział 1. Przepisy ogólne....................................................................29
Art. 1. Zakres przedmiotowy..................................................................29
Art. 2. Zakres podmiotowy – objaśnienie pojęć...................................34
Art. 2a. Kwota wyrażona w euro...............................................................235
Rozdział 2. Organy właściwe w sprawach przeciwdziałania praniu
pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.......................240
Art. 3. Organy informacji finansowej....................................................240
Art. 4. Zadania GIIF.................................................................................242
Art. 4a. Sprawozdania z działalności GIIF..............................................245
Art. 4b. Wyłączenie GIIF...........................................................................247
Art. 5. Delegowanie do DIF.....................................................................251
Art. 6. (uchylony)......................................................................................254
Art. 7. Kontrola NIK................................................................................254
Rozdział 3. Obowiązki instytucji obowiązanych................................256
Art. 8. Obowiązek rejestracji transakcji.................................................256
Art. 8a. Analiza transakcji.........................................................................273
Art. 8b. Środki bezpieczeństwa finansowego..........................................277
Art. 9. Identyfikacja klienta.....................................................................290
Art. 9a. Weryfikacja danych......................................................................294
Art. 9b. Środki bezpieczeństwa finansowego – wyjątki.........................295
Art. 9c. Środki bezpieczeństwa finansowego – kasyna gry...................297
Art. 9d. Środki bezpieczeństwa finansowego – wyjątki.........................298
Piotr P. Gołębiowski
5
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
Art. 9e.
Art. 9f.
Art. 9g.
Art. 9h.
Art. 9i.
Art. 9j.
Art. 9k.
Art. 10.
Art. 10a.
Art. 10b.
Art. 10c.
Art. 10d.
Wzmożone środki bezpieczeństwa........................................303
Zakaz utrzymywania współpracy z bankiem fikcyjnym.....314
Produkty lub transakcje anonimowe.....................................316
Outsourcing...............................................................................319
Środki bezpieczeństwa finansowego – wykonanie zastępcze.320
Oddziały i filie instytucji obowiązanych poza terytorium UE.323
Archiwizacja dokumentów......................................................326
(uchylony)..................................................................................328
Wewnętrzna procedura AML.................................................328
Wyznaczenie osób odpowiedzialnych...................................334
Rozporządzenie nr 1781/2006 – wyłączenia.........................342
Adwokaci, radcowie prawni, prawnicy zagraniczni –
wyłączenia.................................................................................343
Rozdział 4.Zasady przekazywania informacji Generalnemu
Inspektorowi.........................................................................346
Art. 11. Raportowanie transakcji..........................................................346
Art. 12. Zakres raportu...........................................................................347
Art. 12a. Transakcje podejrzane – dodatkowe informacje..................349
Art. 13. Rozporządzenie w sprawie prowadzenia rejestru
i raportowania transakcji.........................................................350
Art. 13a. Przekazanie danych na żądanie GIIF.....................................357
Art. 14. Wymiana danych pomiędzy GIIF i organami państwowymi.357
Art. 15. Jednostki współpracujące – udostępnianie danych GIIF ...364
Art. 15a. Jednostki współpracujące – obowiązki..................................365
Art. 15b. GIIF – wniosek o zbadanie legalności pochodzenia wartości
majątkowych ............................................................................372
Rozdział 5.Procedura wstrzymywania transakcji i blokady
rachunku................................................................................376
Art. 16. Obowiązek zawiadamiania o podejrzanych transakcjach..... 376
Art. 17. Zawiadamianie o podejrzanych transakcjach po ich
przeprowadzeniu......................................................................383
Art. 18. Wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku na wniosek
instytucji obowiązanej..............................................................385
Art. 18a. Wstrzymanie transakcji lub blokada rachunku na wniosek
GIIF............................................................................................387
Art. 19. Uprawnienia prokuratora........................................................392
6
Piotr P. Gołębiowski
Spis treści
Art. 20. Odpowiedzialność za szkodę z tytułu wstrzymania
transakcji lub blokady rachunku.............................................396
Art. 20a. (uchylony)...................................................................................399
Art. 20b. Przestępstwo finansowania terroryzmu – odpowiednie
stosowanie..................................................................................399
Art. 20c. Informowanie klienta o wstrzymaniu transakcji lub
blokadzie rachunku...................................................................400
Rozdział 5a.Szczególne środki ograniczające przeciwko osobom,
grupom i podmiotom.........................................................402
Art. 20d. Zamrażanie wartości majątkowych.........................................402
Art. 20e. Zwolnienie od zamrożenia wartości mająt­kowych...............406
Rozdział 6. Kontrolowanie instytucji obowiązanych.........................410
Art. 21. Zasady przeprowadzania kontroli...........................................410
Art. 22. Prawo do żądania dokumentów..............................................438
Art. 23. Prawa kontrolera........................................................................441
Art. 24. Protokół pokontrolny................................................................442
Art. 25. Zastrzeżenia do protokołu kontroli........................................444
Art. 26. (uchylony)...................................................................................445
Art. 27. Przekazywanie protokołów pokontrolnych uprawnionym
organom......................................................................................445
Rozdział 7. Ochrona i udostępnianie zgromadzonych danych........449
Art. 28. (uchylony)...................................................................................449
Art. 29. Uprawnienie GIIF do otrzymywania informacji...................449
Art. 30. Zasady ochrony informacji......................................................450
Art. 30a. Obowiązek zachowania tajemnicy..........................................451
Art. 31. Zawiadomienie prokuratury....................................................454
Art. 32. Żądanie przekazania informacji..............................................455
Art. 33. Przekazywanie informacji przez GIIF....................................457
Art. 34. Zakaz ujawniania informacji...................................................462
Rozdział 7a.Kary pieniężne......................................................................464
Art. 34a. Kary za naruszenie przepisów ustawy....................................464
Art. 34b. Kary za naruszenie przepisów Rozporządzenia Nr 1781/
2006 oraz związane z zamrażaniem wartości majątkowych.......466
Art. 34c. Zasady wymiaru i nakładania kar pieniężnych.....................468
Piotr P. Gołębiowski
7
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
Rozdział 8. Przepisy karne......................................................................478
Art. 35.
Główny katalog przestępstw związanych ze
stosowaniem przepisów ustawy........................................478
Art. 36.
Odmowa przekazania informacji lub dokumentów
oraz przekazywanie nieprawdziwych lub zatajanie
prawdziwych danych..........................................................483
Art. 37.
Znaczna szkoda...................................................................485
Art. 37a.
Udaremnienie lub utrudnianie przeprowadzenia
czynności kontrolnych.......................................................486
Rozdział 9. Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy
przejściowe i końcowe.........................................................488
Art. 38–47b.(pominięte)...........................................................................488
Art. 48.
(uchylony).............................................................................488
Art. 49.
Wejście w życie....................................................................488
8
Piotr P. Gołębiowski
Przedmowa
Zjawisko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu stanowi poważne
wyzwanie dla wszystkich gospodarek świata. Poprzez zniesienie wielu barier
umożliwiających prowadzenie działalności biznesowej w poszczególnych
krajach oraz swobodny przepływ kapitału pomiędzy systemami finansowymi poszczególnych państw, proceder prania pieniędzy oraz finansowania
terroryzmu nabrał charakteru globalnego. Niezwykle istotne stało się zatem
opracowanie na szczeblu międzynarodowym skutecznych mechanizmów
i narzędzi służących aktywnej walce z osobami, grupami i podmiotami zamierzającymi wprowadzać do obrotu gospodarczego środki pochodzące
z przestępstw oraz finansującymi terroryzm. Współpraca międzynarodowa
w tym zakresie nie byłaby jednak skuteczna, gdyby nie promowanie wśród
państw społeczności międzynarodowej przyjmowania sprawdzonych, skutecznych i w miarę jednolitych środków prawnych mających na celu zwalczanie procederu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu. Aktywna
walka ze zjawiskami, o których mowa powyżej, nabrała szczególnego charakteru wraz z procesem tworzenia jednolitego rynku Unii Europejskiej i jej
swobodami, tj. swobodą przepływu osób, kapitału, towarów i usług. Nie bez
znaczenia pozostał także wpływ nowych technologii na świadczenie usług
finansowych i dynamiczny rozwój m.in. nowych metod płatniczych (New
Payments Methods, NPMs), w tym bankowości elektronicznej, zdalnego
dostępu do rynków regulowanych i alternatywnych systemów obrotu czy
elektronicznych systemów składania zleceń. Łatwiejszy i sprawniejszy obieg
pieniądza i wartości majątkowych między poszczególnymi krajami spowodował wzrost podatności systemów finansowych poszczególnych państw na
zjawisko prania pieniędzy oraz finan­sowania terroryzmu.
Piotr P. Gołębiowski
9
Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu
Wyrazem dążenia państw członkowskich Unii Europejskiej do aktywnej
walki z procederem prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu było
przyjęcie Dyrektywy 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu
finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Dz. Urz.
UE 2005 L 309/15) oraz Dyrektywy 2006/70/WE Komisji z dnia 1 sierpnia
2006 r. ustanawiającej środki wykonawcze do Dyrektywy 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do definicji „osoby zajmującej
eksponowane stanowisko polityczne”, jak również w odniesieniu do technicznych kryteriów stosowania uproszczonych zasad należytej staranności
wobec klienta oraz wyłączenia z uwagi na działalność finansową prowadzoną
w sposób sporadyczny lub w bardzo ograniczonym zakresie (Dz. Urz. UE
2006 L 214/29). Na szczeblu Unii Europejskiej te dwa akty ustanowiły minimalne standardy postępowania w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu, które muszą zostać bezwzględnie wdrożone
do porządków prawnych poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej. Na ich ostateczny kształt niebagatelny wpływ miały prace międzyrządowej organizacji The Financial Action Task Force on Money Laundering
(FATF), które przybrały postać zbioru czterdziestu rekomendacji FATF, tzw.
Fourty Recommendations, uzupełnionego o osiem specjalnych rekomendacji
w zakresie przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu (później wzbogacone
o jeszcze jedną zasadę, razem jako tzw. FATF IX Special Recommendations).
W Polsce aktem prawnym transponującym do polskiego porządku prawnego postanowienia powyższych dyrektyw, określającym obecnie zasady
i tryb przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu stała
się ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 455). Ze względu na
szeroki zakres podmiotowy objęła swoim zastosowaniem szereg przedsiębiorców działających w branżach stanowiących najistotniejsze ogniwa każdej gospodarki. Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finan­sowaniu
terroryzmu determinuje tym samym dla każdego z podmiotów objętych
zakresem zastosowania ustawy, czyli tzw. instytucji obowiązanych, szczegółowe obowiązki towarzyszące prowadzonej przez nie działalności gospodarczej, w tym również i te określające sposób nawiązywania i kontynuowania
współpracy z kontrahentami.
Na polskim rynku wydawniczym niniejsza publikacja jest pierwszym,
praktycznym komentarzem do ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu. Autor, praktyk, sam wielokrotnie poszuki10
Piotr P. Gołębiowski
Przedmowa
wał odpowiedzi na pytania pojawiające się podczas stosowania jej przepisów.
Szczegółowa analiza postanowień spowodowała wiele refleksji i doprowadziła
do wysnucia wniosków odnoszących się do kształtu i brzmienia obecnych
przepisów ustawy. Wierząc w to, że niniejsza publikacja przyczyni się do lepszego zrozumienia przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy
oraz finansowaniu terroryzmu, a zarazem do prawidłowego wykonywania
obowiązków nałożonych na instytucje obowiązane, autor pragnie oddać do
rąk Czytelników niniejszy komentarz. Autor ma także nadzieję, iż wszelkie
jego krytyczne uwagi dotyczące obecnie obowiązujących przepisów ustawy
oraz rozwiązań przyjętych przez ustawodawcę zawarte w niniejszej publikacji przyczynią się do wypracowania w przyszłości takich koncepcji, które
w sposób pełny implementują postanowienia dyrektyw, uwzględnią praktykę
wykonywania obowiązków związanych z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu ciążących na instytucjach obowiązanych,
a zarazem w sposób kompleksowy zabezpieczą obrót gospodarczy w Polsce
przed wysoce negatywnymi zjawiskami, jakimi są proceder prania pieniędzy
oraz finansowanie terroryzmu.
Autor będzie niezmiernie wdzięczny Czytelnikom za wszelkie krytyczne
uwagi, sugestie oraz recenzje dotyczące niniejszego komentarza.
Piotr P. Gołębiowski
Warszawa, dnia 1 stycznia 2015 r.
Piotr P. Gołębiowski
11