Dzieci w procesie kształtowania postawkulturowych Regionalizm

Wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w edukacji - wybrane publikacje ze zbiorów
Dolnośląskiej Biblioteki Pedagogicznej
Filii w Wałbrzychu
Dzieci w procesie kształtowania postaw kulturowych
Przewodnik po ścieżkach edukacji regionalnej, wielo- i
międzykulturowej
red. T. Lewowicki i J. Suchodolska
Rok wydania: 2011
Miejsce wydania: Kraków
Ilość stron: 199
Wydawca: Impuls
Jest to opracowanie wspomagające praktykę edukacji wielo- i międzykulturowej. Redaktorzy tomu
zadbali o adekwatne do zamieszczonych scenariuszy zajęć wsparcie teoretyczne obejmujące istotne
dla praktyki edukacyjnej kwestie. Zarówno w części odnoszącej się do edukacji dzieci w wieku
przedszkolnym, jak i w części dotyczącej edukacji uczniów szkoły podstawowej znalazły się
propozycje rozwiązań metodycznych zajęć ukierunkowanych na świat kulturowy, kulturę narodową,
europejską i kulturę regionu, poznawanie innych kultur, postrzeganie różnic, tolerancję, pozbywanie
się uprzedzeń i stereotypów oraz budowanie własnej tożsamości. Zawarte w tomie scenariusze
zajęć inspirują do samodzielnych dopełnień i modyfikacji. Nauczyciele mogą je modyfikować
stosowanie do lokalnych okoliczności.
Regionalizm, kultura i oświata regionalna
red. B. Cimała, J. Kwiatek
Rok wydania: 2010
Miejsce wydania: Opole
Ilość stron: 201
Wydawca: Uniwersytet Opolski
Tom jest zbiorem artykułów napisanych przez autorów pracujących na różnych uczelniach w Polsce
oraz zagranicą (Czechy, Słowacja, Republika Federalna Niemiec). Porusza problemy szeroko
rozumianego regionalizmu, kultury i oświaty regionalnej. Jest to wielostronne spojrzenie na problem
regionalistyki w aspekcie historycznym i współczesnym zarówno teoretycznym jak i praktycznym.
Ukazuje przekształcenia w rozumieniu istoty regionalistyki, zastosowanie w polityce społecznej przed
i po II wojnie światowej. Przedstawia zarówno badania jakościowe (teoretyczne) dotyczące sposobu
przekazywania wiedzy o regionie, jak i ilościowe (empiryczne), ukazujące poziom wiedzy i sposób jej
percepcji w szkołach. Omawia sposób przekazywania wiedzy o kulturze regionalnej w różnych
środowiskach społecznych.
Praca jest adresowana do pracowników naukowych i studentów wymienionych dziedzin nauki, ale
także dla szeroko pojętych działaczy kultury oraz regionalistów. Treści, jakie niesie, mogą pomóc
zrozumieć historyczne i współczesne problemy regionalistyki na różnych poziomach działania oraz w
kształtowaniu przywiązania do regionu, jako czynnika tożsamości społecznej i narodowej.
Dziecko w świecie wielkiej i małej Ojczyzny
K. Denek, B. Dymara, W. Korzeniowska
Rok wydania: 2009
Miejsce wydania: Kraków
Ilość stron: 196
Wydawca: Impuls
Książka stanowi dwudziesty tom serii Nauczyciele – Nauczycielom wydawanej od roku 1996 w
Oficynie Wydawniczej „Impuls”. Publikacja składa się z 3 spójnych części.
Część pierwsza, autorstwa Prof. zw. dr hab. Kazimierza Denka pt. Poszukiwanie drogi, stanowi
wyczerpującą charakterystykę głównych i kontekstowych pojęć, dotyczących różnych przestrzeni
Ojczyzny. Wiele uwagi poświęca Autor tożsamości narodowej, określanej przez język, a ponadto
prezentuje wyniki badań dotyczące miejsca Ojczyzny wśród innych wartości w opiniach studentów.
Czytelnik znajdzie tu też opisy małych Ojczyzn Autora, a ponadto wiele znanych rozważań o drogach
ludzkich poszukiwań wartości. Są one wpisane w tekst główny i cytowane utwory poetyckie, co
uzasadnia tak ważną w serii N–N tezę o związkach nauki i sztuki z życiem codziennym.
Część druga Prof. zw. dr hab. Wiesławy Korzeniowskiej: Kulturowe przemiany w obrębie wielkich i
małych Ojczyzn ukazuje współczesne tendencje unifikacyjne, a z drugiej strony dążenia
autonomiczne, narodowościowe. Autorka przybliża głębokie związki człowieka z ziemią i obszarami
swojskości w warunkach ścierania się kulturowych tradycji lokalnych z realiami programów Unii
Europejskiej. Specyfikę życia małych Ojczyzn wnikliwie analizuje na przykładzie Górnego Śląska,
stanowiącego „szczególny przypadek kultury”. Zwieńczeniem rozważań jest część końcowa,
uzasadniająca potrzebę ocalania wielkiej i małej ojczyzny w świecie dziecka, w sercach i umysłach
młodzieży.
Ostatnia część dr Bronisławy Dymary pt. Mała i wielka Ojczyzna w humanistycznej edukacji
nawiązuje do kluczowego w historii kultury pojęcia polskości jako sytuacji. Wyjaśniając rozumienie
takich określeń jak patriotyzm, tradycja, bohaterstwo, wartość — autorka uzasadnia konieczność
spojrzenia na wartości jako idee, czyny i obiekty. Z dokonanego przeglądu podręczników do języka
polskiego wynika, że są one przydatne w poznaniu różnych barw polskości. W obszernej części
końcowej ukazano szkołę będącą swoistą małą Ojczyzną wiedzy i więzi, a więc edukacyjną wspólnotą.
Jej podstawą może być nauczanie kompleksowe i pedagogika współbycia. Pedagogika ta, będąca
odmianą personalizmu opiera się na rozwoju życzliwych interpersonalnych przestrzeni. Są to:
przestrzeń intelektualna, mentalna, światopoglądowa, emocjonalna, terapeutyczna i duchowa
(metaprzestrzeń).
Edukacja regionalna i międzykulturowa
Jerzy Nikitorowicz
Rok wydania: 2009
Miejsce wydania: Warszawa
Ilość stron: 529
Wydawca: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Podręcznik jest przeznaczony dla studentów kierunków humanistycznych, szczególnie nauk
społecznych, nauczycieli, osób zajmujących się zawodowo polityką edukacyjną, a także tworzeniem
społeczeństwa obywatelskiego i działalnością na rzecz dialogu międzykulturowego.
Autor zaczyna rozważania od pojęcia kultura; przedstawia zjawisko wielokulturowości i jego różne
aspekty. Podejmuje także problemy edukacji lokalnej, regionalnej, europejskiej, wielo- i
międzykulturowej, tożsamości kulturowej oraz dialogu kulturowego. Wskazuje na nowy paradygmat
współistnienia, w którym przedstawia tolerancję w ujęciu humanistycznym i prawnym jako ideę,
postawę i zasadę-normę współżycia i współistnienia.
Edukacja regionalna
red. A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska
Rok wydania: 2006
Miejsce wydania: Warszawa
Ilość stron: 456
Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN
Książka niezbędna dla osób działających na rzecz rozwoju kultury lokalnej.
Prezentuje dzieje zainteresowania edukacją regionalną oraz sposoby badania, opisywania i
interpretowania różnic kulturowych. Przedstawia propozycje sposobów nauczania o poszczególnych
elementach dziedzictwa kulturowego, takich jak zwyczaje ludowe, tradycyjne stroje i potrawy.
Porusza ważne problemy, z którymi spotykamy się na co dzień, jak stereotypy kulturowe i
uprzedzenia etniczne, a także pokazuje, jak o nich uczyć. Zawiera przykłady praktycznego
wykorzystania wiedzy dotyczącej regionu nie tylko w szkole, ale również w życiu codziennym. Z
perspektywy różnych dyscyplin nauk humanistycznych i społecznych pokazuje odmienne podejścia do
wiedzy o środowisku lokalnym oraz zjawisk kulturowych zachodzących w najbliższym otoczeniu.
Książka skierowana jest do studentów etnologii, socjologii, pedagogiki, kulturoznawstwa, ale także
nauczycieli prowadzących zajęcia w ramach międzyprzedmiotowej ścieżki „Edukacja regionalna –
dziedzictwo kulturowe w regionie”.
Wprowadzenie dziecka w świat dziedzictwa kulturowego
Program edukacji regionalnej dla klas I-III
B. Bartoszewska, B. Sadowska
Rok wydania: 2004
Miejsce wydania: Warszawa
Ilość stron: 73
Wydawca: Fraszka Edukacyjna
Edukacja regionalna - zdaniem autorek - nie jest celem samym w sobie, ale środkiem, który
wspomaga procesy dydaktyczno-wychowawcze, a w konsekwencji kształtuje poczucie tożsamości
regionalnej i więzi z najbliższym regionem. Celem zaś tej publikacji jest nie tyle pokazanie, czego
uczyć (cele i treści to propozycja, którą trzeba będzie nasycić realiami własnej miejscowości czy
regionu), lecz także wskazania sposobu, jak to zrobić, aby zapewnić dziecku radość i satysfakcję. W
zadaniach, które może wykonać uczeń, z reguły pojawia się wiele wątków, pozwalających dziecku
poznać własne korzenie w sposób całościowy, wprowadzając w ten sposób niezbędny w tym wieku
element radosnej twórczości, zabawy i nauki, chociaż nie wiedza jest tu najważniejsza, ale to, co
pozwoli dziecku pokochać swoją małą ojczyznę.
Edukacja regionalna
Problemy podstawowe i otwarte
Piotr Petrykowski
Rok wydania: 2003
Miejsce wydania: Toruń
Ilość stron: 292
Wydawca: Uniwersytet Mikołaja Kopernika
W niniejszej pracy autor postawił sobie za zadanie wniknięcie w znaczenie wielu pojęć i terminów,
które nierozerwalnie związane są z edukacją regionalną ( region, regionalizm, ojczyzna prywatna,
mała ojczyzna, kultura, dziedzictwo kulturowe, tożsamość regionalna). Przede wszystkim jednak
zamiarem było wskazanie na to, że w istotnych właściwosciach edukacji regionalnej kryje się wiele
sugestii i propozycji dla edukacji w ogóle. W związku z tym postanowił sięgnąć tutaj do spojrzenia z
perspektywy istoty niektórych zachowań i sposobów funkcjonowania człowieka.
Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie
Karty pracy
G. Odoj, A. Peć
Rok wydania: 2002
Miejsce wydania: Kielce
Ilość stron: 79
Wydawca: Mac Edukacja
Kart pracy są propozycją realizacji edukacji regionalnej w formie międzyprzedmiotowej ścieżki
edukacyjnej dla trzyletniej szkoły ponadgimnazjalnej. Umożliwiają realizację tej ścieżki w formie
wydzielonych, modułowych zajęć. Są pomocne w integrowaniu treści i umiejętności z różnych
dziedzin wiedzy, ułatwiają uczniom samodzielne i twórcze poszerzanie wiedzy i umiejętności w
zakresie regionalnego, narodowego i europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Proponowane ćwiczenia pomagają uczniom zrozumieć relacje zachodzące między dziedzictwem
kulturowym ich społeczności regionalnych a kulturą polską i kulturami innych narodów.
Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe
zreformowanej szkole. Materiały dla nauczycieli
w
Red. S. Bednarek
Rok wydania: 2000
Miejsce wydania: Wrocław
Ilość stron: 187
Wydawca: DTSK Silesia
Publikację otwierają teksty aktów prawnych: "Świadome kształtowanie krajobrazu i ochrona
krajobrazu historycznego", "Międzynarodowa karta ochrony miast historycznych", "Deklaracja z Rio
w sprawie środowiska i rozwoju". Dalsza część pracy zawiera propozycje programowo-metodyczne z
edukacji regionalnej: scenariusze zajęć i programy autorskie. W trzeciej części określono cechy
turystyki i krajoznawstwa jako form kształcenia regionalnego. Natomiast w aneksie zamieszczono
spisy parków narodowych, krajobrazowych, ogrodów botanicznych itp.
Dziedzictwo kulturowo-historyczne regionu
Pedagogika międzykulturowa i regionalna – aspekty wychowawcze
Red. A. Królikowska
Rok wydania: 2013
Miejsce wydania: Kraków
Ilość stron: 337
Wydawca: Akademia Ignatianum, Wydawnictwo WAM
Książka znacznie poszerza dotychczasowe rozważania nad rolą i funkcjami pedagogiki
międzykulturowej w wychowaniu i edukacji, wzajemnymi relacjami między pedagogiką regionalną a
międzykulturową ze względu na zakres, obszar badawczy i metodologię badań. Wychodząc z
założenia pierwszego, iż regiony położone wzdłuż danego państwa, są zarazem regionami pogranicza
językowo-kulturowego, np. Małopolska (po obu stronach granicy ze Spiszem, Orawą, Tatrami i
Beskidami), poszczególni autorzy rozpatrują istotne wymiary pedagogiki kulturowej, odnosząc je do
kultury regionalnej, narodowej, państwowej i wielokulturowości. Autorzy zwracają uwagę, jak wiele
kultura regionalna wnosi do wielokulturowości, a etnopedagogika do pedagogiki międzykulturowej.
Dotyczy to metod postepowania badawczego, wśród których metodologia badań pedagogicznych
zajmuje fundamentalną pozycję, wzbogaconą wszakże metodami innych badań społecznych,
antropologicznych i kulturoznawczych.
Edukacja regionalna na I etapie kształcenia
- twórczy rozwój dziecka
Red. M. Gogolewska- Tośka
Rok wydania: 2012
Miejsce wydania: Rzeszów
Ilość stron: 114
Wydawca: Wydawnictwo Oświatowe Fosze
Niniejsza publikacja zawiera scenariusze zajęć z edukacji regionalnej dla uczniów I etapu
kształcenia, podzielone na trzy rozdziały, odpowiednio dla klas: I, II, i III szkoły podstawowej.
Zostały one skonstruowane z myślą o zmianach programowych, według których uczeń
powinien zdobyć umiejętność formułowania wniosków na podstawie empirycznych
obserwacji. Dlatego położono w nich nacisk na samodzielne działanie dziecka.
Zaprezentowane scenariusze lekcji mają na celu ukształtowanie w uczniach poczucia
tożsamości i przynależności do danego środowiska. Podczas tych zajęć dzieci lepiej poznają
swój region i ojczyznę, a także rozwiną w sobie patriotyzm, poszanowanie drugiego
człowieka oraz przyrody
Inne:
1. Edukacja międzykulturowa: poradnik dla nauczyciela / pod red. Anny Klimowicz. Warszawa :
Wydawnictwo CODN, 2004.
2. Edukacja międzykulturowa – przewodnik: pojęcia – literatura – adresy / Przemysław Paweł
Grzybowski. Kraków : Impuls, 2011.
3. Edukacja regionalna : dziedzictwo kulturowe w regionie : karty pracy / Grzegorz Odoj,
Andrzej Peć. Kielce : Mac Edukacja, 2002.
4. Edukacja regionalna : dziedzictwo kulturowe w regionie : program ścieżki edukacyjnej dla
liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum / Grzegorz Odoj, Andrzej
Peć. Kielce : MAC Edukacja, 2002.
5. Edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie : zeszyt ćwiczeń dla klasy II / Wanda
Walkowiak. Warszawa : Wydaw. Szkolne PWN, 2000.
6. Kultury tradycyjne a kultura globalna: konteksty edukacji międzykulturowej / pod red.
Jerzego Nikitorowicza, Mirosława Sobeckiego, Doroty Misiejuk. Białystok: Trans Humana,
2001.
7. Lubelskie - edukacja regionalna : dziedzictwo kulturowe w regionie : program ścieżki
edukacyjnej w szkole podstawowej : II etap edukacyjny ; klasy IV-VI / Maria
Bartoszewska. Kielce : "MAC Edukacja", cop. 2001.
8. Świętokrzyskie - skarby Ziemi, serce Polski : dziedzictwo kulturowe w regionie : programy
nauczania dla szkoły podstawowej (klasy IV-VI) i gimnazjum / Jolanta Kuklińska, Jerzy
Osiecki. Kielce : "Mac Edukacja", cop. 2001.
9. Romantyczne podróże do Polski [Film] : język polski, historia, uczestnictwo w kulturze,
edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie / scen. Mariusz Wituski ; reż. Mariusz
Malinowski ; konc. i oprac. graf. obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Ministerstwo
Edukacji Narodowej i Sportu, 2004. -- 1 kas. wiz. [VHS ] (180 min.).
10. Wielka historia małych miast [Film] : historia, historia i społeczeństwo, edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie. 1 / scen. real. Andrzej Kozłowski ; konc. i oprac. graf.
obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Telewizja Polska S. A. : Ministerstwo Edukacji
Narodowej i Sportu, 2004. -- 1 kas. wiz. [VHS] (125min.).
11. Wielka historia małych miast [Film] : historia, historia i społeczeństwo, edukacja regionalna dziedzictwo kulturowe w regionie. 2 / scen. real. Andrzej Kozłowski ; oprac. graf. obwol.
Barbara Puszczewicz. Warszawa : Telewizja Polska S. A. : Ministerstwo Edukacji Narodowej i
Sportu, 2004. -- 1 kas.wiz. [VHS] (125 min.).
12. Wyprawy z Azymutem [Film] : edukacja regionalna - dziedzictwo kulturowe w regionie :
edukacja ekologiczna i przyrodnicza / reż. Piotr Stefaniak ; scen. i dialogi Wojciech Lepianka,
Piotr Stefaniak ; konc. i oprac. graf. obwol. Barbara Puszczewicz. Warszawa : Ministerstwo
Edukacji Narodowej i Sportu, 2004. -- 1 kas. wiz. [VHS] (200 min.).
13. Daisy - wspomnienie minionego świata [Film] /reż., scen. Marcin Bradke ; reż. Maciej
Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, 2011.
14. Opowieść o Zamku na Skale [Film] /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz. Maciej
Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, 2011.
15. Srebrny lew [Film] : wędrówki po ziemi bystrzyckiej /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz.
Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, 2011.
16. Twierdza Kłodzka [Film] /realiz., scen. Marcin Bradke ; realiz. Maciej Kieres. Wrocław : TVP
Wrocław, 2011.
17. Ziemia lądecka [Film] : wędrówki po niezwykłych miejscach /realiz., scen. Marcin Bradke ;
realiz. Maciej Kieres. Wrocław : TVP Wrocław, 2011.