Ksztaltowanie swiadomosci regionalnej u uczniow szkoly

Anna Nowak
KSZTAŁTOWANIE ŚWIADOMOŚCI
REGIONALNEJ
U UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ
referat
Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 9
im. Bohaterów Westerplatte
w Koninie
Konin 2005
Edukacja regionalna jest jednym z priorytetów programu w zreformowanej szkole.
Opracowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej rozporządzenie z dnia 15 lutego 1999
roku (Dz. U. 1999 Nr 14, poz. 129) o „Edukacji regionalnej”, sprawiło, Ŝe problematyka
regionalna stała się nierozłączną częścią procesu dydaktyczno-wychowawczego. Program
Ministerstwa Edukacji Narodowej umoŜliwia uczniom poznawanie swego środowiska
lokalnego juŜ od dzieciństwa. Dlatego teŜ naleŜy wdraŜać go na kaŜdym etapie kształcenia,
stosując
formy
i
metody
pracy
dostosowane
do
percepcji
młodzieŜy.
Zgodnie z "podstawą programową" treści edukacji regionalnej nauczania w Szkole
Podstawowej obejmują:
1.
NajbliŜsze otoczenie domu rodzinnego, sąsiedztwa i szkoły.
2.
Ogólna charakterystyka geograficzna i kulturowa regionu oraz jego podstawowe
nazewnictwo; główne symbole regionalne.
3.
Język regionu, gwara i nazewnictwo.
4.
Elementy historii regionu i ich związki z historią i tradycją własnej rodziny.
5.
Lokalne i regionalne tradycje, święta, obyczaje i zwyczaje.
6.
Miejscowe podania, przysłowia, muzyka, architektura, plastyka, tradycyjne rzemiosło,
sztuka ludowa i folklor.
7.
Sylwetki osób zasłuŜonych dla środowiska lokalnego, regionu i kraju.
Realizacja powyŜszych zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych
szkoły oraz wynikająca z nich realizacja zadań wychowawców klasowych ma na celu
wyposaŜenie ucznia w nadrzędne wartości Ŝycia szkolnego, rodzinnego i społecznego.
Nadrzędnym celem edukacji regionalnej jest ukształtowanie trwałych więzi z Małą Ojczyzną,
świadomość własnych korzeni, odnajdywanie w kulturze źródeł najistotniejszych wartości,
zaangaŜowanie do aktywnego działania na rzecz środowiska. Edukacja regionalna ma za
zadanie uświadomić uczniom piękno najbliŜszej okolicy i miejsca zamieszkania, poczucie
własnej toŜsamości i oryginalności. Znajomość tradycji własnego regionu ułatwia orientację
w środowisku, w którym Ŝyją. Poznanie tradycji danej społeczności, jej wyjaśnianie
i odtwarzanie pozwala zrozumieć specyfikę kulturową. Budzenie uczuć emocjonalnych
2
w stosunku do Małej Ojczyzny ułatwia rozwijanie uczuć patriotycznych do kraju, w którym
Ŝyjemy, a losy Małych Ojczyzn stanowią kulturę narodu polskiego. Treści regionalne
sprzyjają korelacji edukacji. NaleŜy je realizować łącząc kształcenie polonistyczne,
historyczne, przyrodnicze. Podejmując tematykę o miejscach pamięci narodowej w Koninie
moŜna udać się na wycieczkę do miejsc wyŜej wymienionych (edukacja geograficzna
i historyczna). Następnie moŜna napisać sprawozdanie z wycieczki (edukacja polonistyczna).
Aby zajęcia o regionie były ciekawe naleŜy ustawicznie wzbogacać i doskonalić warsztat
pracy nauczyciela. tj. gromadzić wszelkie wiadomości o okolicy i regionie w postaci
literatury, przewodników, albumów, artykułów z prasy lokalnej. Istotną rolę pełni współpraca
ze
środowiskiem
lokalnym,
samorządowym
oraz
instytucjami
zajmującymi
się
propagowaniem wiedzy o regionie tj. muzeum, biblioteką, domem kultury. Stanowi to
aktywne uczestnictwo w Ŝyciu "Małej Ojczyzny". Na uwagę zasługuje organizowanie wystaw
regionalnych, gdzie moŜna spotkać się z twórcami ludowymi, porozmawiać o ich Ŝyciu
i twórczości. Takie spotkania z ciekawymi ludźmi wpływają na kształtowanie postaw
u uczniów. NajwaŜniejszą rolę w realizacji treści regionalnych odgrywa bezpośredni kontakt
ucznia z otoczeniem - czyli wycieczki terenowe. Stanowią atrakcyjną i aktywną formę
zdobywania wiedzy przez samodzielne odkrywanie śladów przeszłości. Wycieczki terenowe
oprócz walorów poznawczych kształtują zasady harmonijnego współŜycia w zespole, uczą
samorealizacji, tolerancji, kultury zachowania. To teŜ okazja do wyrabiania sprawności
fizycznej i upowszechnienia form aktywnego wypoczynku.
Oto kilka przykładów wycieczek po mieście oraz najbliŜszej okolicy:
•
wycieczka do miejsc pamięci narodowej: tablice pamiątkowe na Placu Wolności
w Starym Koninie: pomnik męczeństwa za Parkiem im. F. Chopina; nekropolie;
•
wycieczka do Muzeum Okręgowego w Gosławicach - zwiedzenie wystawy, spotkanie
z kustoszem muzeum;
•
wycieczka do Archiwum Państwowego. Oddział w Koninie - zwiedzanie wystawy,
spotkanie z kierownikiem archiwum, moŜliwość poznania historii na podstawie
dokumentów;
•
zwiedzanie wystaw okolicznościowych w Miejskiej Bibliotece Publicznej;
•
wycieczka po Starym Koninie – zabytki, przyroda.
•
wycieczka w celu poznania Nowego Konina – historia powojenna miasta
3
Problematyka regionalna była zawsze obecna w szkole. Często jednak była traktowana
wybiórczo. Reforma oświaty sprawiła, Ŝe „Edukacja regionalna” stała się integralną częścią
procesu
dydaktyczno
wychowawczego.
Edukacja
regionalna
łączy
przeszłość
z teraźniejszością Małej Ojczyzny. Pokazuje zmiany jakie dokonały się na gruncie
gospodarczo-ekonomicznym, ideologicznym i historycznym. Uczy dystansu wobec
pomników minionych epok. Kształtuje światopogląd młodego człowieka. Zawirowania
historii widoczne są choćby w procesie zmian nazewnictwa. Edukacja regionalna jest takŜe
doskonałym sposobem na zobrazowanie zmian zachodzących w kulturze naszego kraju.
WciąŜ wielu młodych mieszkańców Konina Ŝyje w cieniu Małej Ojczyzny, nie chce się
integrować z regionem, gdyŜ odczuwa kompleks prowincjonalnego Ŝycia. Dopiero obcowanie
na Ŝywo z instytucjami kulturalno-usługowymi, wyjście poza schemat zajęć w ławce szkolnej,
daje moŜliwość przełamania stereotypów myślenia i pokazania wyjątkowości naszego miejsca
na ziemi.
Opracowała :
mgr Anna Nowak
4
Bibliografia:
1.
Surdyk – Fertsch W., Szeweluk – Wyrwa B., Wojciechowski G., „Człowiek
i jego cywilizacja” Program autorski z historii i społeczeństwa dla klas IV – VI
szkoły podstawowej (DKW – 4014 – 175/99), Arka, Poznań 1999,
2.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 15 lutego 1999 r.
w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. Nr 14, poz. 129).
5