Temat 9: Czy można kłamać jak z nut i bez zmrużenia oczu?
Transkrypt
Temat 9: Czy można kłamać jak z nut i bez zmrużenia oczu?
Temat 9: Czy można kłamać jak z nut i bez zmrużenia oczu? Kraków, 8 kwietnia 2016 roku Warsztaty z komunikacji społecznej: Język ciała z elementami komunikacji interpersonalnej mgr Dominik Borowski www.dominikborowski.eu Wydział Polonistyki – Ośrodek Badań Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej Kłamstwo • to „intencjonalne wprowadzanie w błąd drugiej osoby, bez uprzedzenia jej o zamiarze takiego zachowania” (P. Ekman) Kłamstwo i jego rodzaje • spontaniczne • przemyślane • oszustwo mniejszego kalibru • oszustwo cięższego kalibru Strategie kłamania ukrywanie fałszywa prawdomówność fałszowanie fałszywa atrybucja półprawda podstęp błędnego wnioskowania Strategie kłamania – ukrywanie • powstrzymywanie się od przekazania jakiejś informacji, którą się zna • Np. Pani Hania rozmawia z Panią Krysią, ale nie mówi jej, co o niej powiedziała Pani Danuta. Strategie kłamania – fałszowanie • podawanie fałszywej informacji, tak jak gdyby była prawdziwa • Np. Pan Andrzej prosi swojego sąsiada o pożyczenie wiertarki. Pan Janusz mówi jednak, że już ją komuś pożyczył, choć tak naprawdę ma ją w garażu. Strategie kłamania – fałszywa atrybucja • przypisywanie przeżywanej emocji przyczynom nieprawdziwym • Np. Pani Zosia pyta swoją siostrę o termin zwrotu długu. Pani Stasia mówi, że odda za tydzień. Mówiąc to czerwieni się i dodaje, że źle się dziś czuje. Strategie kłamania – fałszywa prawdomówność • wyolbrzymianie prawdy, aby sprawiała wrażenie nieprawdy • Np. Pani Ela oskarża koleżankę o odgadywanie. Pani Jola odpowiada: „Eluniu, przecież ja nic innego nie robię tylko mówię o Tobie, wszystkim opowiadam o Twoich problemach z mężem. To mój ulubiony temat”. Strategie kłamania – półprawda • częściowe mówienie prawdy, posługiwanie się niedomówieniami • Np. Pani Ewa chwali się, że wreszcie może pozwolić sobie na wyjazd do Chin. Nie mówi jednak, że pieniądze na to zdobyła, sprzedając uszkodzone auto. Strategie kłamania – podstęp błędnego wnioskowania • wieloznaczne zachowanie, unikanie odpowiedzi wprost • Np. Pani Grażyna chwali się koleżance, że wygrała w LOTTO. Pani Dorota mówi: „Grażynka, no co Ty, nie mogę uwierzyć” i uśmiecha się. W jej głowie pojawia się jednak myśl: „Ona to ma szczęście, willa, wakacje za granicą i jeszcze LOTTO. A ja nie mam nic! To niesprawiedliwe!” Motywy kłamania • • • • • • • • realizacja zasad grzecznościowych zwrócenie na siebie uwagi poprawa własnej samooceny poprawa czyjegoś samopoczucia żartowanie uzyskanie określonych korzyści wyrządzenie szkody innym reakcja na zaskoczenie Ćwiczenie • Opowiedz coś o sobie, stosując się do zalecenia na karteczce, którą otrzymasz. • Kto mówi prawdę? Kto kłamie? • Po czym rozszyfrowywaliście kłamcę? Sposoby wykrywania kłamstwa 1. Weryfikacja wypowiedzi z stanem faktycznym. 2. Użycie wariografu. 3. Analiza komunikacji niewerbalnej. Wariograf • to urządzenie do wykrywania kłamstwa, które rejestruje ciśnienie tętnicze, oddech i przewodnictwo elektryczne skóry • etapy badania: pytania kontrolne i pytania właściwe Niewerbalne sygnały kłamania parajęzyk gesty postawa ciała kontakt wzrokowy wyraz twarzy proksemika Niewerbalne sygnały kłamania – parajęzyk • • • • • • • • • • wydłużone pauzy w wypowiedzi brak płynności mowy zbyt szybkie lub zbyt wolne tempo mówienia powtarzanie się powściągliwość w mówieniu wtrącanie mimowolnych dźwięków (np. mlaskanie) chwiejny ton głosu (napięcia) intonacja pytająca (zawahania) zaburzony rytm oddechowy wzmożone przełykanie Niewerbalne sygnały kłamania – gesty • • • • • • zwiększona częstotliwość adapterów ograniczenie ilustratorów redukcja gestów rąk i nóg nerwowe ruchy rąk i nóg wyginanie stopy słaby uścisk dłoni Niewerbalne sygnały kłamania – postawa ciała • • • • • usztywniona postawa ciała bezruch trzęsienie się nadpobudliwość ciała pocenie się Niewerbalne sygnały kłamania – kontakt wzrokowy • • • • ograniczanie kontaktu wzrokowego spoglądanie w dół odwracanie wzroku rozszerzanie się źrenic Niewerbalne sygnały kłamania – wyraz twarzy • • • • • • • sztuczny uśmiech zagryzanie wargi zagrywanie zębów czerwienie się lub blednięcie pojawianie się piany w kącikach ust suchość ust oblizywanie warg Niewerbalne sygnały kłamania – proksemika • odsuwanie się od rozmówcy • zachowywanie dystansu przestrzennego Ćwiczenie • Za chwilę nasz gość opowie o sobie. W trakcie jego wypowiedzi spróbuj ocenić wiarygodność przekazu. • Kłamał czy mówił prawdę? • Co o tym świadczy? • … Trudności i błędy przy wykrywaniu kłamstwa • • • • błąd Otella ryzyko Brokawa technika Stanisławskiego zwracanie uwagi na jedno zachowanie niewerbalne • zapominanie, że niektórymi kanałami można sterować • … Bibliografia • Ekman P., Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie, Warszawa 2013. • Leathers D. G., Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowania, przekł. M. Trzcińska, Warszawa 2007. • Witkowski M., Psychologia kłamstwa, Taszów 2006.