uzasadnienie - Prawo Konsumenckie

XVII AmC 37/10
UZASADNIENIE
Powód Stowarzyszenie (...) z siedzibą w P. złożył pozew o uznanie postanowieni wzorca umowy stosowanego przez
(...) S.A. z siedzibą w W. za niedozwolone i zakazanie ich wykorzystania w obrocie z konsumentami. Kwestionowany
zapis o treści „Ubezpieczeniem nie są objęte szkody: (...) w pojeździe wprowadzonym nielegalnie na obszar celny Unii
Europejskiej tj. wówczas, gdy pojazd nie został dostarczony lub zgłoszony do miejsca kontroli celnej albo w zgłoszeniu
celnym lub innym dokumencie podano nieprawdziwe dane, o ile przyczyna tak rozumianej nielegalności nie ustała.”
zawarty został w §8 ust. 1 pkt 10 ogólnych warunków ubezpieczenia autocasco dla klienta indywidualnego oraz małego
lub średniego przedsiębiorcy” ustalone uchwałą Zarządu (...) Spółki Akcyjnej nr (...) z dnia 09.02.2009 r. W ocenie
powoda wskazane postanowienie stanowi niedozwoloną klauzulę abuzywną, gdyż jest rażąco sprzeczna z dobrymi
obyczajami i narusza uzasadnione interesy konsumentów, przewidując uprawnienie pozwanego do odmowy wypłaty
odszkodowania w sytuacji określonej niejasno dla konsumenta.
Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania w sprawie
XVII AmA 59/10. Pozwany przyznał, że wskazany w pozwie zapis znajduje się w narzucanych konsumentowi
ogólnych warunków umowy, jednakże jest ono jednoznaczne, nie pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami i
nie narusza interesów konsumenta w sposób rażący. Wskazał, że zwrot „inny dokument” który według powoda jest
niejednoznaczny i niejasny dla konsumenta, został wyrwany z kontekstu całego zapisu i nie może być odczytywany
jedynie w kontekście całego zapisu. Pojęcie „inny dokument, w którym podano nieprawdziwe dane, mające świadczyć
o legalnym wprowadzeniu pojazdu na obszar celny Unii Europejskiej” – wyznacza granice pojęcia. Obejmującego
dokumenty posiadające różne nazwy, których wspólną cechą jest świadczenie o legalnym wprowadzeniu pojazdu
na obszar Unii Europejskiej. Zdaniem pozwanego treść postanowienia została sformułowana w sposób jasny i
jednoznaczny. Na jego podstawie dochodzi do wyłączenia odpowiedzialności pozwanego za szkody powstałe w
pojeździe wprowadzonym nielegalnie na obszar celny Unii Europejskiej i nie daje możliwości interpretacyjnych dla
ubezpieczyciela. Pozwany wskazał również, że kwestionowanego zapisu nie można porównywać do klauzuli zapisanej
pod nr 1264 w rejestrze prowadzonym przez Prezesa UOKiK.
Powód jak i pozwany złożyli wniosek o zasądzenie kosztów procesu.
Sąd ustalił co następuje:
Bezspornym jest w niniejszej sprawie, wobec przyznania przez pozwanego, stosowanie przez (...) S.A. w obrocie z
konsumentami wzorca umownego o nazwie „Ogólne warunki ubezpieczenia autocasco dla klienta indywidualnego
oraz małego lub średniego przedsiębiorcy”. Nadto pozwany przyznał, że w treści stosowanego wzorca znajduje się
zakwestionowane postanowienie §8 ust. 1 pkt 10. Sąd uznał ten fakt za przyznany na podstawie art. 230 kpc.
Sąd zważył co następuje:
Powództwo zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z art. 3851§ 1 kc postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą
go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli
zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Uznanie postanowienia umownego za niedozwolone i wyeliminowanie
go z obrotu wymaga zatem łącznego spełnienia następujących przesłanek:
• postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nie zostało uzgodnione indywidualnie – tj. konsument nie
miał rzeczywistego wpływu czyli nie podlegało negocjacjom, lecz zostało narzucone konsumentowi;
• prawa i obowiązki konsumenta ukształtowane zostały w sposób w sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco
naruszają interesy konsumenta;
• postanowienia umowne nie dotyczą sformułowanych jednoznacznie głównych świadczeń stron.
Zakwestionowane w pozwie postanowienie „Warunków ubezpieczenia...” dotyczy sytuacji, w której ubezpieczyciel
wyjątkowo nie obejmuje szkody ubezpieczeniem, a zatem nie dotyczy głównego świadczeniem stron w umowie
ubezpieczenia.
Zdaniem sądu zapis ten jest sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumentów.
Przyjmuje się, że istotą dobrego obyczaju jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka (tak np. wyrok
SN z 8 czerwca 2004r., ICk-635/03). Z dobrymi obyczajami kłóci się zatem takie postępowanie, którego celem
jest zdezorientowanie, wykorzystanie niewiedzy konsumenta przy kształtowaniu stosunku prawnego, nierzetelne i
nierównorzędne traktowanie konsumenta. Rażące naruszenie interesów konsumenckich przejawia się zaś przede
wszystkim w rażąco niekorzystnym ukształtowaniu sytuacji ekonomicznej konsumenta. Z taką sytuacją mamy, w
ocenie Sądu, do czynienia w niniejszej sprawie.
Sąd stoi na stanowisku, że w niniejszej sprawie, zakwestionowane postanowienie umowne wypełnia znamiona
postanowienia, o którym mowa w treści art. 3853 pkt 2 i 7 kc. Z zapisu postanowienia można bowiem wywieść, że §8
ust. 1 pkt 10 ogólnych warunków stanowi podstawę do dokonywania przez pozwanego wiążącej interpretacji umowy
co do definicji nielegalnego pojazdu i wyłączenia obowiązku spełnienia świadczenia, co doprowadzi do wyłączenia
odpowiedzialności za nie wykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania względem konsumenta.
Zdaniem sądu z treści kwestionowanego postanowienia wynika jednoznacznie definicja pojazdu nielegalnie
wprowadzonego na obszar celny Unii Europejskiej, a ubezpieczyciel wyłącza z zakresu odpowiedzialności właśnie takie
pojazdy. Wywiera to bezpośredni wpływ na ukształtowanie praw i obowiązków stron. Jeżeli zaś pozwany zdecydował
się zawrzeć w treści postanowienia taką definicję, do czego posiada prawo, to definicja taka musi być jednoznaczna,
albowiem każdy inny zapis kształtuje niejasną sytuację konsumenta. Tymczasem w treści definicji mowa jest o
„innym dokumencie”, a jest to oczywiście nieprecyzyjny i nieoczywisty zapis. Zapis taki powoduje niejasną sytuację
konsumenta i może stanowić podstawę do dowolności interpretacyjnej kontrahenta, co do tego o jaki dokument
mu chodziło, w jakich dokumentach. Tym samym należy uznać, że dowolna interpretacja ubezpieczyciela może
stanowić o treści umowy ubezpieczenia i obowiązku jej wykonania. Pozwany w odpowiedzi na pozew wskazuje co
prawda, że wybrano opisowy model definicji z uwagi na bardzo dużą ilość wchodzących w rachubę dokumentów,
ale zdaniem sądu zapis istniejący w umowie stanowi niejasną podstawę interpretacyjną. Taka konstatacja wynika
stąd, iż zapis w „Ogólnych warunkach...” nie określa w żadne sposób owego „innego dokumentu”. Treść zapisu nie
świadczy, że w zapisie chodzi o dokument celny innego kraju Państwa Członkowskiego, jak argumentuje pozwany,
definicja jest niepełna i nie określa żadnych cech owego „innego dokumentu”. Dlatego też zapis ów należy uznać za
niejasny i nieprecyzyjny, dający szerokie pole interpretacyjne. Z zapisu można bowiem wywnioskować, że chodzi o
jakikolwiek dokument związany z samochodem, a zawierający błąd choćby co do imion właścicieli, roku produkcji,
czy choćby zawierającego cenę rynkową samochodu w kraju, z którego jest sprowadzany – prawidłową, a różniącą
się od ceny w Polsce. Zdaniem sądu taki zapis mógłby doprowadzić do odmowy wykonania świadczenia nie wobec
stwierdzenia przez upoważnione do tego organa wprowadzenia na obszar celny Unii Europejskiej nielegalnego
wprowadzenia pojazdu, jak tez oczywiście w razie ziszczenia się przesłanek z art. 815§1 i 3 kc, ale także po stwierdzeniu
nieprawdziwości jakichkolwiek danych ujawnionych w jakimkolwiek dokumencie związanym z pojazdem,
Tego rodzaju zapis stanowi więc nierównorzędne i nierzetelne traktowanie konsumenta jako strony umowy, godząc
w sposób rażący w jego interes ekonomiczny. Konsument po zawarciu umowy ubezpieczenia powinien mieć poczucie
ochrony, a tymczasem mimo spełnienia świadczenia ze strony ubezpieczonego, narażony jest na odmowę wykonania
świadczenia.
Z tych względów na podstawie art. 3851 kc uwzględniono żądanie pozwu i na podstawie art. 47942 § l kpc orzeczono
jak w sentencji wyroku.
Na podstawie art. 47944 kpc zarządzono publikację prawomocnego wyroku.
Na podstawie art. 98 kpc orzeczono o kosztach postępowania.
SSR /del./ Dariusz Dąbrowski