wystąpienie pokontrolne do Kierownika GOPS

WOJEWODA MAŁOPOLSKI
WP-III.431.8.3.2014
Kraków, 10 września 2014 r.
Pani
Wiesława Niedziela
Kierownik
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
w Koszycach
ul. Elżbiety Łokietkówny 14
32-130 Koszyce
Zespół Kontrolny Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, na podstawie
art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej
w województwie (Dz. U. z 2009 r. Nr 31, poz. 206 z późn. zm.), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia
12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), art. 175 ust.1
pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r.poz. 885
z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r.
w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.),
przeprowadził w dniach od 6 do 9 maja 2014 r. kontrolę kompleksową w kierowanym przez
Panią Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Koszycach.
Zakres kontroli obejmował: organizację Ośrodka oraz kwalifikacje kadr, realizację
zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy
o pomocy społecznej oraz realizację programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania”
i wykorzystanie dotacji na ten cel w 2013 r.
Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o wyniki przeglądu dokumentacji, a także
wyjaśnienia złożone przez Kierownika oraz pracowników Ośrodka. Ustalenia zawarte zostały
w protokole, podpisanym przez Panią 19 sierpnia 2014 roku.
W trakcie kontroli oceniano pracę Jednostki, zarówno pod kątem sposobu realizacji
poszczególnych zadań, jak i pod względem prowadzonej dokumentacji, przyznając ogólnie
ocenę pozytywną z nieprawidłowościami.
Działając w oparciu o art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), proszę Panią Kierownik o podjęcie działań
zmierzających do usunięcia uchybień, opisanych poniżej:
1. Żaden z pracowników nie posiada upoważnienia do prowadzenia postępowań i wydawania
decyzji administracyjnych w zakresie zadań pomocy społecznej. Zgodnie z wyjaśnieniami
Kierownika podczas jej nieobecności decyzje podpisuje Wójt Gminy.
Art. 110. ust. 7 i 8 ustawy o pomocy społecznej stanowią:
„7. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) udziela kierownikowi ośrodka pomocy społecznej
upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach
z zakresu pomocy społecznej należących do właściwości gminy.
8. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 7, może być także udzielone innej osobie na
wniosek kierownika ośrodka pomocy społecznej”.
Należy zwrócić uwagę, że sytuacja, że tylko dwie osoby w gminie są uprawnione do
podpisywania decyzji rodzi ryzyko, że gdy na przykład jedna z nich będzie na urlopie, a druga
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
zachoruje, nie będzie możliwe stronie pomocy. Ponieważ procedura udzielania upoważnienia
pracownikowi wymaga współdziałania kierownika i wójta, w nagłym przypadku trudne
będzie udzielenie takiego upoważnienia bez nadmiernej zwłoki. W związku z tym należy
rozważyć wystąpienie do wójta o upoważnienie jednego z pracowników do wydawania
decyzji, co najmniej na wypadek nieobecności kierownika.
ZALECENIE:
Rozważenie wystąpienia do Wójta, na podstawie art. 110 ust. 8 ustawy o pomocy
społecznej, o upoważnienie jednego z pracowników do wydawania decyzji, co najmniej
na czas nieobecności kierownika.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
2. Na dzień kontroli w Gminie Koszyce nie podjęto uchwały w sprawie zasiłku celowego na
ekonomiczne usamodzielnienie oraz zasad zwrotu wydatków na pomoc rzeczową, zasiłki na
ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki okresowe i zasiłki celowe przyznane pod warunkiem
zwrotu – będące w zakresie zadań własnych.
Art. 43 ust. 10 stanowi:
„10. Rada gminy, w drodze uchwały, określa wysokość oraz szczegółowe warunki i tryb
przyznawania i zwrotu zasiłku celowego na ekonomiczne usamodzielnienie.”
Art. 96 ust. 2 i 4 ustawy o pomocy społecznej stanowią:
„2. Wydatki na usługi, pomoc rzeczową, zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki
okresowe i zasiłki celowe przyznane pod warunkiem zwrotu podlegają zwrotowi w części lub
całości, jeżeli dochód na osobę w rodzinie osoby zobowiązanej do zwrotu wydatków
przekracza kwotę kryterium dochodowego(...).
4. Rada gminy określa, w drodze uchwały, zasady zwrotu wydatków za świadczenia
z pomocy społecznej, o których mowa w ust. 2, będących w zakresie zadań własnych.”.
ZALECENIE:
Zgodnie z art. 43 ust. 10 oraz art. 96 ust. 2 i 4 ustawy o pomocy społecznej
przygotowanie projektu uchwały w sprawie zasiłku celowego na ekonomiczne
usamodzielnienie oraz uchwały w sprawie zasad zwrotu wydatków na pomoc rzeczową,
zasiłki na ekonomiczne usamodzielnienie, zasiłki okresowe i zasiłki celowe przyznane
pod warunkiem zwrotu – będące w zakresie zadań własnych.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
3. W wyniku kontroli kompleksowej 12 października 2011 r. wydano zalecenie:
„Opracowanie i uzgodnienie z archiwum państwowym przepisów kancelaryjnych
i archiwalnych dla GOPS w Koszycach.” Zdaniem Kierownika zalecenie zostało
zrealizowane – w liście kontrolnej Nr 1 Kierownik stwierdził: „Podpisano porozumienie
z Urzędem Gminy w sprawie archiwizacji dokumentacji (OPS przekazuje akta do archiwum,
które znajduje się w Urzędzie Gminy)”
Powyższe przekonanie Kierownika nie odpowiada treści obowiązujących przepisów
prawa. Ponieważ jednak Kierownik pozostawał w przekonaniu, że zalecenie zostało
wykonane, a brak wykonania zalecenia tylko pośrednio wpływa na jakość usług
świadczonych wobec osób potrzebujących, należy odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej
w trybie art. 130 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej.
W toku kontroli ustalono, iż w dniu 11.04.2012 r. faktycznie zawarto między Wójtem
Gminy Koszyce jako kierownikiem Urzędu Gminy Koszyce, a kierownikiem Gminnego
Ośrodka Pomocy Społecznej w Koszycach porozumienie w sprawie przekazania do
Archiwum Zakładowego dokumentacji archiwalnej i niearchiwalnej. Powyższe porozumienie
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
2
zastępuje jednak jedynie instrukcję w sprawie organizacji i zakresu działania archiwów
zakładowych.
W okresie kontrolnym nie obowiązywało natomiast żadne zarządzenie Kierownika
Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Koszycach, które wprowadzałoby instrukcję
kancelaryjną oraz nie wprowadzono zarządzeniem Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy
Społecznej w Koszycach jednolitego rzeczowego wykazu akt. Ośrodek nie opracował
również projektów takich dokumentów oraz nie wystąpił o zatwierdzenie ich do Archiwum
Państwowego.
Zgodnie ze stanowiskiem Archiwum Państwowego w Krakowie, wszystkie samorządowe
jednostki organizacyjne powinny posiadać własne przepisy kancelaryjne i archiwalne,
wprowadzone przez kierownika jednostki po ich uprzednim uzgodnieniu z dyrektorem
właściwego miejscowo archiwum państwowego, co wynika z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia
14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. Nr 38, poz. 173
z późn. zm.). Przez przepisy te rozumie się instrukcję kancelaryjną określającą szczegółowe
zasady i tryb wykonywania czynności kancelaryjnych oraz instrukcję w sprawie organizacji
i zakresu działania archiwów zakładowych.
Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 16 września 2002 r. w sprawie postępowania
z dokumentacją, zasad jej klasyfikowania i kwalifikowania oraz zasad i trybu przekazywania
materiałów archiwalnych do archiwów państwowych (Dz. U. Nr 167, poz. 1375) w § 3
określa, że rzeczową klasyfikację oraz kwalifikację dokumentacji ze względu na okresy jej
przechowywania, zawierają jednolite rzeczowe wykazy akt, wprowadzane przez kierowników
jednostek organizacyjnych w porozumieniu z dyrektorem właściwego miejscowo archiwum
państwowego. Wzór jednolitego rzeczowego wykazu akt zawarty jest w załączniku do ww.
rozporządzenia.
W trakcie kontroli stwierdzono, że Ośrodek zapewnia faktycznie prowadzenie zbiorczej
dokumentacji osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej. Prowadzenie takiej
zbiorczej dokumentacji, a nie tylko odrębnych akt dla każdego postępowania
administracyjnego, jest niezbędne dla prawidłowego prowadzenia postępowań w sprawach
regulowanych ustawą o pomocy społecznej, z uwagi na specyfikę tego typu postępowań.
Konieczne jest więc zawarcie w instrukcji kancelaryjnej i jednolitym rzeczowym wykazie akt
zapisów dotyczących tej kwestii. Należy dołożyć szczególnych starań, aby zapisy były
zarówno zgodne z wymaganiami Archiwum, jak też z praktycznymi potrzebami jednostki.
W tym celu najlepiej wzorować się na już stosowanych, sprawdzonych rozwiązaniach.
W Instrukcjach kancelaryjnych zatwierdzanych dla ośrodków pomocy społecznej, przez
Archiwa Państwowe w Krakowie i Kielcach, prowadzenie ww. zbiorczej dokumentacji jest
przewidziane w § 22 ust. 5 i 6 Instrukcji Kancelaryjnej, które stanowią: „5. W przypadkach,
określonych odrębnymi przepisami, zakłada się tzw. teczki zbiorcze, do których odkłada się
dokumentację zarejestrowaną w kilku różnych teczkach aktowych (np. akta osobowe).
6. Dopuszcza się zakładanie teczek aktowych dla akt jednej sprawy (np. teczka
podopiecznego). W takim przypadku znakiem akt jest znak sprawy”.
W zatwierdzonych Jednolitych Rzeczowych Wykazach Akt zawiera się klasę 513, o haśle
klasyfikacyjnym „Teczki zbiorcze wnioskodawców świadczeń pomocy społecznej”
i uszczegółowieniu hasła klasyfikacyjnego „Dla każdego wnioskodawcy (rodziny lub osoby
fizycznej) można prowadzić teczkę zbiorczą na akta spraw zarejestrowanych przy klasach od
5100 do 5106 i od 5110 do 5115 i 5120-5124.
Sugeruje się kwalifikowanie do kat. A w szczególności dokumentacji dotyczącej osób
długotrwale korzystających z pomocy społecznej”.
W klasach od 5100 zawiera się następujące uszczegółowienie: „Akta można
przechowywać w teczkach zbiorczych klasa 513. W przypadku gdy dokumentacja nie jest
przechowywana w teczkach zbiorczych ośrodek pomocy społecznej powinien wskazać
archiwum państwowemu ciekawsze przypadki do przeprowadzenia ekspertyzy archiwalnej,
w szczególności gdy jest wytwórcą materiałów archiwalnych.”
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
3
ZALECENIE:
Opracowanie i przekazanie do Archiwum Państwowego w celu zatwierdzenia projektów
jednolitego rzeczowego wykazu akt, instrukcji kancelaryjnej oraz instrukcji
o organizacji i zakresie działania archiwum zakładowego odpowiadających aktualnym
przepisom oraz wytycznym Archiwum, zapewniających prowadzenie zbiorczych akt
osób i rodzin korzystających z pomocy społecznej.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
4. W wyniku kontroli kompleksowej 12 października 2011 r. wydano zalecenie:
„Zatrudnienie pracowników socjalnych w liczbie spełniającej normę zawartą w art. 110 ust.
11 ustawy o pomocy społecznej.” Zalecenie nie zostało zrealizowane. Kierownik wyjaśnił:
„nie zrealizowano zalecenia dotyczącego zatrudnienia pracowników socjalnych zgodnie
z normą zawartą w art. 110 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej z uwagi na brak środków.”
W trakcie kontroli stwierdzono, że brak realizacji zalecenia wynika z okoliczności
pozostających poza kontrolą Kierownika, a w szczególności braku zabezpieczenia
finansowego w budżecie gminy. Kierownik podjął oraz kontynuuje leżące w jego
możliwościach działania w celu wykonania zalecenia.
W trakcie bieżącej kontroli w Ośrodku było zatrudnionych w sumie 8 osób, w tym
2 pracowników socjalnych (2 etaty) na 5 685 mieszkańców Gminy. Jeden z pracowników
zatrudniony jest w ramach „Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 – 2013”.
Na dzień kontroli Ośrodek nie spełniał wymogów, o których mowa w art. 110 ust. 11
ustawy o pomocy społecznej, który stanowi: „Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia
pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden
pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców, nie mniej jednak niż trzech pracowników.” Od
1 stycznia 2015 roku, art. 110 ust. 11 i 12 otrzymują brzmienie:
„Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby
ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony w pełnym wymiarze czasu
pracy na 2000 mieszkańców lub proporcjonalnie do liczby rodzin i osób samotnie
gospodarujących, objętych pracą socjalną w stosunku jeden pracownik socjalny zatrudniony
w pełnym wymiarze czasu pracy na nie więcej niż 50 rodzin i osób samotnie
gospodarujących.
12. Ośrodek pomocy społecznej zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy nie mniej niż
3 pracowników socjalnych.”
W wyniku kontroli stwierdzono, że niski poziom zatrudnienia pracowników socjalnych
skutkuje koncentracją pracy Ośrodka na przyznawaniu świadczeń pieniężnych (zasiłki stały,
okresowy, celowy, dożywianie). Niski poziom zatrudnienia wpływa na jakość pracy socjalnej
oraz brak jej odpowiedniego udokumentowania w wywiadach środowiskowych. Z zapisów
prowadzonych w kwestionariuszach wywiadów środowiskowych wynika, że praca socjalna
prowadzona z klientami nie jest właściwie dokumentowana. W części skontrolowanej
dokumentacji pracownicy socjalni nie odnotowywali w kwestionariuszu rodzinnego wywiadu
środowiskowego podjętej pracy socjalnej na rzecz osób/rodzin. W szczególności
kontrolowane kontrakty socjalne mają charakter pozorny. Pozytywnie zostały zrealizowane
zobowiązania do ubiegania się o świadczenia pomocy społecznej, natomiast gdy strony miały
poprawić swoje zachowanie, kontrakty pozostały faktycznie bezskuteczne.
ZALECENIE:
Dołożenie starań w celu podniesienia jakości pracy socjalnej oraz rzetelności jej
dokumentowania poprzez podjęcie leżących w kompetencji Kierownika działań
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
4
zmierzających do zatrudnienia pracowników socjalnych w liczbie wynikającej
z przepisów prawa.
TERMIN REALIZACJI:
Do końca 2014 roku.
5. Strategia została przyjęta Uchwała Nr XXIX/267/06 Rady Gminy w Koszycach z dnia
28 lipca 2006 r. w sprawie przyjęcia Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
w Gminie Koszyce na lata 2006-2013.
Z przedstawionych pisemnych wyjaśnień Kierownika z dnia 6 maja 2014 roku wynika, że
„(…) w naszej gminie była opracowana Strategia rozwiązywania problemów społecznych
w Gminie Koszyce na lata 2006 - 2013.” Z informacji przekazanych przez Kierownika
wynika, iż trwają prace nad nową strategią problemów społecznych w Gminie Koszyce na
lata 2013 – 2020.
Art. 16 b ustawy o pomocy społecznej, dodany przez art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 18 marca
2011 r. (Dz.U.2011.81.440) zmieniającej ustawę o pomocy społecznej z dniem 3 maja 2011 r.
stanowi:
„Art. 16b. 1. Gmina i powiat opracowują strategię rozwiązywania problemów społecznych,
a samorząd województwa strategię w zakresie polityki społecznej.
2. Strategia, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności:
1)
diagnozę sytuacji społecznej;
2)
prognozę zmian w zakresie objętym strategią;
3)
określenie:
a)
celów strategicznych projektowanych zmian,
b)
kierunków niezbędnych działań,
c)
sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych,
d)
wskaźników realizacji działań.”
Zawarta w strategii na lata 2006-2013 diagnoza jest częściowo nieprawidłowa. W takich
częściach jak „dysfunkcja rodziny”, „niepełnosprawność ze szczególnym uwzględnieniem
niepełnosprawności osób nieletnich”, „przemoc w rodzinie” zawarto tylko uwagi
o charakterze ogólnym, brak natomiast odniesienia do sytuacji w Gminie Koszyce. W innych
częściach do Gminy Koszyce odnosi się tylko kilka zdań, na przykład: „Na terenie Gminy
Koszyce nie prowadzono badań nad poziomem ubóstwa, nie określono ile rodzin żyje poniżej
tak zwanego minimum socjalnego. Częściowe dane na ten temat uzyskuje Gminny Ośrodek
Pomocy Społecznej podczas rozpatrywania podania o stypendia socjalne oraz zasiłki. Według
ostatnich szacunków blisko tysiąc osób uzyskuje dochody na poziomie poniżej minimum
socjalnego.”.
W Strategii na lata 2006-2013 brakuje prognozy zmian, ram finansowych oraz
wskaźników realizacji działań.
Art. 110 ust. 4 stanowi, cyt.: „Ośrodek pomocy społecznej koordynuje realizację strategii,
o której mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1.”
Tekst przyjętej strategii zawiera następujące informacji o sposobie, w jaki Ośrodek ma
wykonywać koordynację strategii: ”Główny ciężar monitorowania i dalszego doskonalenia
zapisów strategii spoczywał będzie na Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej przy jak
najdalszej współpracy z najaktywniejszymi organizacjami pozarządowymi i otwartymi na
współpracę przedstawicielami poszczególnych środowisk społecznych – ponadto GOPS
będzie przygotowywał i przedstawiał okresowo na posiedzeniach Rady Gminy stopień
realizacji strategii.”
Ustalono też, że nie sporządzono ostatniej oceny Strategii, nie określono również celów
(zaplanowanych działań) Strategii, które udało się zrealizować w okresie objętym kontrolą.
Stwierdzić należy, iż w świetle obecnych przepisów podstawowym elementem koordynacji
jest monitoring i ewaluacja realizacji strategii w oparciu o zawarte w niej wskaźniki.
Niezbędne jest ustalenie w strategii początkowej wartości wskaźników. W ramach oceny
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
5
realizacji strategii należy prowadzić coroczny monitoring, obejmujący ustalanie wartości
wskaźników za dany rok oraz końcową ewaluację, określającą końcową wartość wskaźników.
ZALECENIE:
Opracowanie projektu strategii rozwiązywania problemów społecznych w Gminie
Koszyce na lata 2013 – 2020 zawierającego wszystkie elementy, o których mowa w art.
16b ustawy o pomocy społecznej, w tym początkową wartość wskaźników, a także
przewidującego, zgodnie z art. 110 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, sposób
koordynacji realizacji strategii, obejmujący coroczny monitoring, w tym ustalanie
wartości wskaźników za dany rok oraz końcową ewaluację, określającą końcową
wartość wskaźników.
TERMIN REALIZACJI:
Do końca października 2014 roku.
6. Jak wynika z informacji i dokumentów, przedłożonych kontrolującym, ocena zasobów
pomocy społecznej za 2012 została sporządzona w dniu 26 kwietnia 2013 roku. Rada Gminy
zaakceptowała ocenę 10 maja 2013. Kierownik GOPS wyjaśnił iż: „składał w 2013 roku
sprawozdanie o ocenie zasobów pomocy społecznej za rok 2012 z prognozą za 2013 oraz
przedstawił informację o działalności ośrodka. Sprawozdanie z działalności za 2013 rok
kierownik będzie składał na najbliższej sesji”.
Brak przekazania oceny zasobów za 2013 rok Radzie Gminy do zakończenia kontroli, to
jest do 9 maja 2014 roku pozostaje w sprzeczności z art. 16 b ust. 5 ustawy o pomocy
społecznej: "Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego przedstawia co roku do
dnia 30 kwietnia odpowiednio radzie gminy, radzie powiatu, a do dnia 30 czerwca sejmikowi
województwa właściwej jednostki samorządu terytorialnego ocenę, o której mowa w ust. 1.
Ocena wraz z rekomendacjami jest podstawą do planowania budżetu na rok następny".
ZALECENIE:
Opracowywanie Oceny Zasobów Pomocy Społecznej w terminie umożliwiającym
przedstawienie jej Radzie Gminy w terminie ustawowym tj. do 30 kwietnia.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
7. Decyzją z 25 stycznia 2013 roku znak GOPS 223.68.2013 przyznano pomoc w formie
dożywiania dla jednego dziecka w rodzinie na okres od 28.01.2013 r. do 28.06.2013 r.
Decyzji nie opatrzono rygorem natychmiastowej wykonalności w sentencji, powołano art.
108 kpa w podstawie prawnej, w uzasadnieniu nie wspomniano rygoru. W decyzji nie
powołano się na datę złożenia wniosku o pomoc. We wniosku złożonym przez stronę a także
w stosownym punkcie wywiadu środowiskowego strona nie składała wniosku o dożywianie –
tak więc pomoc została udzielona z urzędu. Decyzja nie odpowiada w całości wnioskowi
strony i art. 130 § 4 nie ma zastosowania.
Art. 130 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. − Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.
U. z 2013 r. poz. 267) stanowi, cyt.: „Art. 130. § 1. Przed upływem terminu do wniesienia
odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.
§ 2. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.
§ 3. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się w przypadkach, gdy:
1) decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności (art. 108);
2) decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.
§ 4. Ponadto decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania,
gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.”
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
6
Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z powyższym przepisem decyzji zgodnej z żądaniem
wszystkich stron nie nadaje się rygoru natychmiastowej wykonalności, gdyż podlega
natychmiastowemu wykonaniu z mocy prawa. W przypadku świadczeń o wysokości
uznaniowej, takich jak zasiłki celowe, zgodność z żądaniem strony zachodzi tylko wtedy, gdy
strona wprost określi we wniosku oczekiwaną wysokość świadczenia i ją otrzyma. O treści
art. 130 ust. 4 k.p.a. należy poinformować stronę w uzasadnieniu lub pouczeniu decyzji,
zgodnie z art. 9 k.p.a.
ZALECENIE:
Nadawanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności w sytuacji, gdy z zebranych
dowodów nie wynika, że decyzja jest całkowicie zgodna z żądaniem strony, a decyzja ma
być wykonana natychmiast. Zamieszczanie informacji o rygorze w sentencji decyzji,
podstawie prawnej oraz uzasadnieniu. Jeżeli decyzja podlega wykonaniu przed
upływem terminu do wniesienia odwołania, gdyż jest zgodna z żądaniem wszystkich
stron, należy w uzasadnieniu lub pouczeniu decyzji zamieścić stosowną informację.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
8. Przy decyzji z 25 stycznia 2013 roku znak: GOPS 223.68.2013 brak potwierdzenia odbioru
decyzji (prawdopodobnie wysłana została łącznie z inną decyzją wydaną w tym samym
czasie). Decyzją znak: GOPS.8212.1.18.2013 odmówiono pomocy w postaci zasiłku
celowego w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego. Decyzję do strony wysłano
z nieaktualnym formularzem potwierdzenia odbioru pisma, który nie spełnia wymagań
określonych w art. 43, 44, 46 § 2 i 47 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. − Kodeks
postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267).
Art. 14 ustawy o pomocy społecznej stanowi, cyt.: „W sprawach nieuregulowanych
w ustawie stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks
postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. Nr 267 j.t.), jeżeli ustawa nie stanowi
inaczej”.
Ponieważ zagadnienia doręczania pism nie są uregulowane w ustawie o pomocy
społecznej, stosuje się w tych sprawach kodeks postępowania administracyjnego,
a w szczególności jego art. 43, 44, 46 § 2 i 47.
ZALECENIE:
Stosowanie potwierdzeń odbioru decyzji przez adresata zawierających dane wymagane
zgodnie z art. 43, 44, 46 § 2 i 47 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania
administracyjnego. Jeżeli potwierdzenie odbioru znajduje się przy innej decyzji,
zamieszczanie w aktach stosownej notatki lub adnotacji.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
9. Decyzją z 25 stycznia 2013 roku znak: GOPS 223.68.2013 przyznano pomoc w formie
dożywiania dla jednej córki na okres od 28.01.2013 r. do 28.06.2013 r. Rodzina nie była
objęta pomocą w formie dożywiania w czasie wakacji, brak adnotacji w wywiadzie
środowiskowym, dlaczego tej formy pomocy nie udzielono. Na wniosek o dożywianie
z 26.07.2013 r., wywiad 29.07.2013 r. wydano dopiero decyzję 23.08.2013 r.,
GOPS.223.101.2013 przyznającą dożywianie na okres od 3.09.2013 do 31.12.2013 dla
2 dzieci. Brak rygoru natychmiastowej wykonalności i potwierdzenia odbioru.
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
7
Decyzją GOPS.8223.29.2013 z 25.01.2013 r. przyznano pomoc formie dożywiania dla
dwojga dzieci na okres od 28.01.2013 r. do 28.06.2013 r. Rodzina również nie otrzymywała
pomocy w okresie wakacji.
Z dokumentacji zgromadzonej w trakcie kontroli wynika, iż nie realizowano programu
dożywiania w miesiącach wakacyjnych. W wywiadach brak adnotacji o pouczeniu stron
o możliwości otrzymania pomocy w formie posiłku albo zasiłku celowego na żywność
w okresie wakacji, w aktach brak również innych adnotacji o informowaniu stron o tej
możliwości. Kierownik złożył następujące wyjaśnienia: „Nasz Ośrodek Pomocy nie udziela
pomocy w formie dożywiania jak i zasiłków celowych na dożywianie w okresie wakacji,
ponieważ brak jest chętnych na dojazd na stołówkę szkolną w celu spożycia gorącego posiłku.
Podczas przeprowadzania wywiadu pracownicy informowali rodziny o możliwościach
skorzystania z gorącego posiłku dla dzieci w okresie wakacji . Rodziny nie były tym
zainteresowane, ponieważ dzieci w okresie wakacji wyjeżdżały do rodziny, na kolonie,
niektóre pomagały w czynnościach domowych. Informacja nie została zapisana w wywiadzie
ponieważ była na zasadzie luźnej rozmowy. Obecnie pracownicy taką informację
zamieszczają w wywiadach środowiskowych.”
Zgodnie z wyjaśnieniem Pani Kierownik, strony nadal nie są informowane o możliwości
otrzymania zasiłku celowego.
Art. 9 k.p.a. stanowi: „Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego
i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą
mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania
administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące
w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają
im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek”.
ZALECENIE:
Podczas przeprowadzanych wywiadów środowiskowych informowanie stron
o możliwości skorzystania z zasiłku celowego na zakup żywności albo dożywiania
w okresie wakacji, oraz odbieranie od stron poświadczenia, że otrzymały powyższą
informację.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
10. Decyzją GOPS.8223.29.2013 z 25.01.2013 r. przyznano pomoc formie dożywiania
dla dwojga dzieci na okres od 28.01.2013 r. do 28.06.2013 r. Numer decyzji został
przerobiono za pomocą korektora.
Art. 113 kodeksu postępowania administracyjnego stanowi: „Art. 113. § 1. Organ
administracji publicznej może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze
postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste omyłki w wydanych przez
ten organ decyzjach.
§ 2. Organ, który wydał decyzję, wyjaśnia w drodze postanowienia na żądanie organu
egzekucyjnego lub strony wątpliwości co do treści decyzji.
§ 3. Na postanowienie w sprawie sprostowania i wyjaśnienia służy zażalenie”.
ZALECENIE:
Prostowanie błędów pisarskich w decyzjach w drodze postanowienia.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
8
11. W decyzji znak: GOPS.8123.27.2013 przyznano zasiłek okresowy w wysokości 257 zł,
stwierdzając, że zostanie przekazany na konto sklepu celem zakupu żywności i środków
czystości. We wniosku o pomoc ani części wywiadu podpisanej przez siebie strona nie
zgłaszała prośby o udzielenie pomocy w formie rzeczowej ani przekazanie pomocy
finansowej na konto sklepu.
Świadczenie pieniężne w formie niepieniężnej można przyznać tylko w przypadku zajścia
okoliczności określonych w art. 11 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, który stanowi:
„W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych
świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem
bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń,
odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego”.
Zaistnienie powyższych okoliczności musi być udowodnione w uzasadnieniu decyzji. Strona
może wystąpić o przekazanie świadczenia pieniężnego na wskazane konto, w tym również
konto wierzyciela strony, na przykład administracji mieszkaniowej, sklepu w którym ma
należność do zapłaty itp.
Ponadto, art. 36 punkt 2 lit. e przewiduje możliwość udzielenia pomocy w formie
rzeczowej. Jeżeli jednak strona wnioskuje o pomoc w formie pieniężnej, konieczne jest
wydanie decyzji w tej sprawie. Jeżeli organ udokumentuje, że zachodzi taka potrzeba, można
wydać decyzję odmawiającą udzielenia pomocy w formie pieniężnej (w 1 punkcie)
i udzielającą pomocy w formie rzeczowej (w 2 punkcie).
ZALECENIE:
Przyznawanie świadczeń w formie rzeczowej na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy
o pomocy społecznej albo na wniosek strony. Przekazywanie świadczeń pieniężnych na
wskazane konto zgodnie z wnioskiem strony.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
12. Decyzją znak: GOPS.8211.50.2013 z 13.12.2013 r. przyznano zasiłek okresowy
w wysokości 196,33 zł na okres od 1.12.2013 do 31.12.2013 r., to znaczy na okres jednego
miesiąca. Strona zgodnie z wywiadem ubiegała się o zasiłek celowy. W uzasadnieniu decyzji
ani w wywiadzie środowiskowym nie wskazano przyczyn przyznania świadczenia na okres
1 miesiąca.
ZALECENIE
Przyznanie zasiłku okresowego na okres jednego miesiąca jedynie w przypadkach
uzasadnionych, gdy sytuacja osoby lub rodziny wskazuje, iż zaistniałe problemy mają
charakter incydentalny i jednorazowa pomoc jest wystarczająca.
ERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
13. We wniosku z 8.11.2013 r. wnioskowała o zasiłek celowy na zakup węgla i okresowy,
którzy zamierzała przeznaczyć na zakup żywności. W wywiadzie środowiskowym w części
podpisanej przez stronę brak adnotacji o rezygnacji z zasiłku okresowego. W decyzji znak:
GOPS.8212.214.2013 z 21.11.2013 r. przyznającej zasiłek celowy w naturze w formie węgla
z dowozem na kwotę 399,50 zł. Brak decyzji o przyznaniu lub odmowie przyznania zasiłku
okresowego.
Art. 104 k.p.a. stanowi:
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
9
„Art. 104. § 1. Organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba
że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
§ 2. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części albo w inny sposób
kończą sprawę w danej instancji”.
ZALECENIE:
Po otrzymaniu wniosku o pomocy, wydawanie decyzji przyznającej lub odmawiającej
przyznania każdego wnioskowanego świadczenia, chyba że strona pisemnie
zrezygnowała z ubiegania się o pomoc w tej formie.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
14. Do wywiadu środowiskowego z 25.11.2013 r. załączono oświadczenie o stanie
majątkowym sporządzone na nieaktualnym wzorze. Ponadto oświadczenie nie zawiera
klauzuli następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie
fałszywego oświadczenia" wymaganej zgodnie z art. 57 ust. 3c w związku z art. 107 ust. 5c
ustawy o pomocy społecznej oraz wzorem oświadczenia zawartym w załączniku nr 2 do
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie
rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 712).
Należy zwrócić uwagę, że § 13 ww. rozporządzenia stanowi: „Druki kwestionariusza
wywiadu sporządzone według wzoru określonego na podstawie dotychczasowych przepisów
mogą być stosowane do czasu wyczerpania nakładu, nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca
2013 r.” Przepis powyższy stosuje się wyłącznie do druków kwestionariusza wywiadu, a nie
do innych wzorów, w szczególności wzoru oświadczenia, który w związku z tym musi być
stosowany od wejścia w życie ww. oświadczenia.
ZALECENIE:
Stosować oświadczenie o stanie majątkowym zgodne z załącznikiem nr 2
do rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r.
w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 712).
W pozostałych oświadczeniach zamieszczać wymagane pouczenie o odpowiedzialności
karnej w formie zgodnej z przepisami ustawy o pomocy społecznej i kodeksu
postępowania administracyjnego.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
15. Decyzją z 6.11.2013 r. znak GOPS.8212.1.20.2013 odmówiono udzielenia zasiłku
celowego na zakup żywności ze względu na art. 12 ustawy o pomocy społecznej, który
stanowi: „W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między
udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą,
że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując
własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów
finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić
przyznania świadczenia.”.
. Strona nie odwołała się. W podstawie prawnej nie powołano art. 12.
Decyzją znak GOPS.8212.128.2013 z 23.07.2013 r. przyznano zasiłek celowy specjalny,
w podstawie prawnej zawarto art. 155 k.p.a., jakkolwiek nie jest to decyzja zmieniająca.
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
10
W decyzji zapisano: „Nadaje się decyzji rygor natychmiastowej wykonalności art. 18 k.p.a.”
powyżej słowa „orzeka”, a więc nie w sentencji. W uzasadnieniu brak informacji o rygorze.
Art. 107. § 1 k.p.a. stanowi: „Decyzja powinna zawierać: oznaczenie organu administracji
publicznej, datę wydania, oznaczenie strony lub stron, powołanie podstawy prawnej,
rozstrzygnięcie, uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie, czy i w jakim trybie służy od
niej odwołanie, podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby
upoważnionej do wydania decyzji lub, jeżeli decyzja wydana została w formie dokumentu
elektronicznego, powinna być opatrzona bezpiecznym podpisem elektronicznym
weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu. Decyzja, w stosunku do
której może być wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu
administracyjnego, powinna zawierać ponadto pouczenie o dopuszczalności wniesienia
powództwa lub skargi.”
ZALECENIE:
Prawidłowe określanie podstawy prawnej decyzji.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
16. Wydano decyzję znak GOPS-5025.4.2013 z 2 stycznia 2013 r. przyznającą pomoc
w postaci usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania na okres od 1 stycznia do 31 grudnia
2013 r. Decyzja nie jest opatrzona rygorem natychmiastowej wykonalności. W uzasadnieniu
decyzji określono nazwisko opiekuna.
Decyzją z 1.08.2013 r. znak: GOPS-5025.7.2013 zmieniono ww. decyzję w zakresie
uzasadnienia, ustalając innego opiekuna. W decyzji brak uzasadnienia, a podstawa prawna nie
jest wyodrębniona jako osobna część decyzji. W rozstrzygnięciu decyzji powołano się tylko
na art. 155 k.p.a.
ZALECENIE:
Nie dokonywanie zmian uzasadnienia decyzji, a tylko jej rozstrzygnięcia.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
17. Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej, do zadań własnych Gminy
o charakterze obowiązkowym należy m.in. „prowadzenie i zapewnienie miejsc
w mieszkaniach chronionych”. Gmina Koszyce nie dysponuje mieszkaniem chronionym.
Brak mieszkania chronionego oznacza, iż ograniczone są możliwości udzielania
pomocy zapewniającej osobom przygotowanie do prowadzenia samodzielnego życia
w społeczeństwie lub/i mogącej zastąpić pobyt w placówce zapewniającą całodobową opiekę.
Jest
to
pomoc
dla
osób,
które
ze
względu
na
trudną
sytuację
życiową, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują
wsparcia
w funkcjonowaniu
w codziennym życiu, a nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę
całodobowej opieki.
Mieszkanie chronione ma zapewniać nie tylko schronienie, ale określone formy wsparcia.
Mieszkanie chronione ma spełniać standardy określone w rozporządzeniu Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie mieszkań chronionych (Dz. U. poz.
305) Zgodnie z § 7 ww. rozporządzenia, cyt.: „Termin dostosowania warunków pobytu
w mieszkaniach chronionych upływa z dniem 31 grudnia 2014 r.”.
. Mieszkanie chronione to nie mieszkanie socjalne/komunalne, ograniczające się jedynie
do zapewnienia schronienia. Z uwagi na specyfikę mieszkania chronionego nie może być ono
zastąpione pomocą w formie przyznania mieszkania socjalnego/komunalnego, w którym
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
11
pobyt ma charakter interwencyjny i przeznaczony jest dla innego typu klienta. Dlatego
też zapewnienie osobie potrzebującej świadczenia w formie mieszkania chronionego, pomocy
jedynie poprzez zapewnienie schronienia i/lub przydział innych świadczeń typu pomoc
specjalisty lub asystenta rodziny nie jest tożsame z spełnieniem wymogów prawnych oraz nie
zapewnia realizacji celów wsparcia.
Zgodnie z art. 53 ust. 3 ww. ustawy mieszkanie tego typu może być prowadzone przez
każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego.
Należy dodać, że ustawa z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali
socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 251,
poz. 1844 z późn. zm.) umożliwia udzielanie finansowego wsparcia gminie, powiatowi albo
organizacji pożytku publicznego, jeżeli pozyskane w ten sposób lokale mieszkalne będą
służyć wykonywaniu zadań z zakresu pomocy społecznej w formie mieszkań chronionych.
W przypadku trudności z utworzeniem mieszkania chronionego, można rozważyć podjęcie
realizacji zadania wspólnie z sąsiednią gminą.
Należy również dodać, że zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.) prowadzenie i zapewnienie
miejsc w mieszkaniach chronionych jest zadaniem własnym gminy o charakterze
obowiązkowym. Jak pisze I. Sierpowska w: „Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz.”
(Wydawnictwo ABC, 2009) cyt.: „(…) W ramach zadań własnych gminy z zakresu pomocy
społecznej ustawodawca wyróżnia zadania obowiązkowe, co nawiązuje do podziału zadań
na obligatoryjne i fakultatywne. O tym, którym zadaniom należy przypisać przymiot
obowiązkowych, a którym dobrowolnych, za każdym razem rozstrzygają przepisy prawa
materialnego. Różne są następstwa zakwalifikowania zadań do jednej bądź drugiej grupy.
Zaklasyfikowanie zadania publicznego jako dobrowolnego daje jednostce samorządowej
możliwość podjęcia rozstrzygnięcia w sprawie przystąpienia do jego realizacji. Obligatoryjny
charakter zadania publicznego eliminuje możliwość decydowania przez samorząd o jego
wykonaniu. (…)”.
Należy zauważyć, że o przyznaniu lub nie przyznaniu pomocy w formie mieszkania
chronionego rozstrzyga ośrodek pomocy społecznej w drodze decyzji, na zasadzie uznania
administracyjnego, w zależności od ustalonej sytuacji osobistej osoby potrzebującej pomocy.
Natomiast obowiązkiem gminy jest zapewnienie możliwości realizowania takiej formy
pomocy, tak, aby w przypadku stwierdzenia potrzeby przyznania mieszkania chronionego
było to możliwe.
ZALECENIE:
Podjęcie działań, pozwalających na umożliwienie udzielania pomocy w formie
mieszkania chronionego, osobom wymienionym w art. 53 ust. 1 ustawy o pomocy
społecznej, będącym mieszkańcami państwa Gminy.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować w niezwłocznie po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
18. W decyzji z dnia 21.05.2013 r. znak: GOPS.-5026/3/0/2013 zmieniono decyzję znak:
GOPS.-5026/3/0/2012 z 9.05.2013 w zakresie odpłatności za pobyt w domu pomocy
społecznej od dnia 1.03.2013 r. Decyzję strona odebrała 24.05.2013 r., zwrotka „żółta”. Na
decyzji brak rygoru natychmiastowej wykonalności.
Praktyka wydawania decyzji zmieniających odpłatność z mocą wsteczną budzi poważne
wątpliwości. Powyższa praktyka jest sprzeczna z ustaloną linią orzecznictwa sądów
administracyjnych. Przykładowo, w wyroku WSA w Krakowie sygn. akt. III SA/Kr 1158/12
z 4 grudnia 2012 roku stwierdzono: „W konsekwencji poczynionych rozważań należy uznać,
że termin, z którym została zmieniona decyzja w sprawie ponoszenia przez skarżącego
zwiększonej odpłatności za pobyt w Domu Pomocy Społecznej został ustalony z naruszeniem
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
12
prawa. Poczynione przez organ ustalenia, dotyczące zmiany sytuacji materialnej strony
skarżącej mogą powodować zmianę wysokości jego odpłatności za pobyt w tej placówce, ale
wyłącznie na przyszłość, tj. po dniu 21 maja 2012 roku, jako daty doręczenia skarżącemu
decyzji, a nie z mocą wsteczną tj. od dnia 1 kwietnia 2012 r., czy może od dnia 1 marca
2012 r.”
W świetle cytowanego wyżej orzeczenia zmiana wysokości odpłatności winna następować
najwcześniej od dnia następującego po dniu doręczenia decyzji mieszkańcowi DPS, a nie
z mocą wsteczną.
ZALECENIE:
Określenie w sentencjach decyzji początkowej daty ustalającej odpłatności za pobyt
w domu pomocy społecznej oraz wydawanie decyzji o zmianie wysokości odpłatności za
pobyt w domu pomocy społecznej, najwcześniej od dnia następującego po dniu
doręczenia decyzji mieszkańcowi DPS, a nie z mocą wsteczną.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
19. W decyzji znak: GOPS.8122.6.2013 z 19.07.2013 r. zawarto w sentencji sformułowanie
„Przyznać świadczenia w formie opłacania składki na ubezpieczenia zdrowotne – opłacone
w okresach miesięcznych określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu”.
Art. 6 k. p. a. stanowi: „Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów
prawa.” Art. 19 k.p.a. stanowi: „Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu
swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.” Decyzje mogą być wydawane wyłącznie na
podstawie przepisów prawa upoważniających dany organ do rozstrzygania w danej sprawie.
Ustawa o pomocy społecznej, ani ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, nie nadają Ośrodkowi Pomocy
Społecznej prawa do wydawania decyzji w tej sprawie. Wpis o podleganiu ubezpieczeniu
zdrowotnemu nie jest częścią rozstrzygnięcia decyzji przyznającej zasiłek stały i ma
wyłącznie charakter informacyjny. Informacja o opłacaniu składek powinna znaleźć się pod
pouczeniem do decyzji lub powinna być przekazywana stronie odrębnym pismem.
ZALECENIE:
Nie uwzględnianie w sentencji decyzji przyznających zasiłek stały informacji o objęciu
ubezpieczeniem zdrowotnym. Zamieszczanie tych informacji w pouczeniu.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
20. W postępowaniu dotyczącym tej samej osoby w wywiadzie środowiskowym
z 18.07.2013 r. dokonano poprawki za pomocą korektora w części wywiadu podpisywanej
wyłącznie przez pracownika socjalnego.
Odnośnie do wprowadzania poprawek do wywiadu środowiskowego po podpisaniu przez
stronę, należy zwrócić uwagę, że wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi
z dnia 20 lutego 2008 r., sygn. II SA/Łd 37/08 stanowi, cyt.: „Jeżeli kwestionariusz wywiadu
załączony do akt administracyjnych zawiera liczne skreślenia i poprawki, które zostały
jedynie opatrzone podpisem pracownika organu I instancji, a z dokumentu tego nie wynika,
kiedy zostały dokonane skreślenia i poprawki, gdyż nie zostały one stwierdzone przed
podpisaniem tego dokumentu to stanowi to naruszenie przepisu art. 71 k.p.a., który wymaga,
by skreślenia i poprawki w protokole (kwestionariuszu wywiadu) poczynione były w taki
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
13
sposób, by wyrazy skreślone i poprawione były czytelne i zostały stwierdzone przed jego
podpisaniem. Ma to szczególne znaczenie, gdy skreślenia i poprawki dotyczą kwestii spornej
w sprawie.”.
W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 16 czerwca
2010 r. sygn. IV SA/Po 40/10, stwierdzono, cyt.: „Rodzinny wywiad środowiskowy stanowi
swoiste postępowanie dowodowe, a ponieważ sporządzany jest na urzędowym formularzu
stanowi jednocześnie protokół w rozumieniu k.p.a.”. Należy więc stwierdzić, iż część
wywiadu środowiskowego znajdującego się powyżej podpisu strony oraz zawartego
w kwestionariuszu stwierdzenia: „Oświadczam, że podane wyżej informacje są zgodne
z prawdą”, nie może być samodzielnie poprawiana ani uzupełniana przez pracownika
socjalnego, gdyż stanowi szczególny rodzaj protokołu w rozumieniu art. 68 kodeksu
postępowania administracyjnego. Art. 71 kodeksu stanowi: „Skreśleń i poprawek w protokole
należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia
i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.” Poprawek
w wywiadzie środowiskowym poniżej podpisu strony należy dokonywać poprzez czytelne
przekreślenie starego wpisu, wpisanie obok nowego i parafowanie.
ZALECENIE:
Dokonywanie poprawek w części kwestionariusza wywiadu środowiskowego powyżej
podpisu strony zgodnie z art. 71 k.p.a. Dokonywanie poprawek w części kwestionariusza
wywiadu środowiskowego poniżej podpisu strony oraz w pozostałych dokumentach
sporządzonych przez Ośrodek – innych niż decyzje i postanowienia – poprzez czytelne
przekreślenie błędnego zapisu, wpisanie nowego i parafowanie się. Nie stosowanie do
poprawek w dokumentach korektora.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
21. W § 18 ust. 3 Regulaminu Organizacyjnego stwierdzono: „Skargi i wnioski powinny być
załatwiane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca, a w sprawach
szczególnie skomplikowanych - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wniesienia
skargi lub wniosku.”.
Art. 237 k.p.a stanowi:
§ 1. Organ właściwy do załatwienia skargi powinien załatwić skargę bez zbędnej zwłoki, nie
później jednak niż w ciągu miesiąca.
§ 2. Posłowie na Sejm, senatorowie i radni, którzy wnieśli skargę we własnym imieniu albo
przekazali do załatwienia skargę innej osoby, powinni być zawiadomieni o sposobie
załatwienia skargi, a gdy jej załatwienie wymaga zebrania dowodów, informacji lub
wyjaśnień - także o stanie rozpatrzenia skargi, najpóźniej w terminie czternastu dni od dnia jej
wniesienia albo przekazania.
§ 3. O sposobie załatwienia skargi zawiadamia się skarżącego.
§ 4. W razie niezałatwienia skargi w terminie określonym w § 1 stosuje się przepisy art. 3638.
ZALECENIE:
Zmienić § 18 ust. 3 Regulaminu Organizacyjnego poprzez nadanie mu brzmienie
zgodnego z art. 237 k.p.a. to jest: „Skargi i wnioski powinny być załatwiane bez zbędnej
zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca.”.
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
14
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
22. W decyzji znak: GOPS.8212.142.2013 z 20.08.2013 r. przyznającej zasiłek celowy (nie
w ramach programu) na zakup żywności w wysokości 150 zł zamieszczono stwierdzenie:
„Nadaje się decyzji rygor natychmiastowej wykonalności art. 18 KPA”, jednakże znajduje się
ono powyżej słowa „orzeka”, a więc nie w sentencji decyzji. Uzasadnienie brzmi:
„Stwierdzam, że w/w spełnia wymogi określone w art. 7 i art. 8 ustawy o pomocy społecznej
do ubiegania się o pomoc w formie zasiłku celowego.”.
ZALECENIE:
Uzasadniać szczegółowo wydawane decyzje.
TERMIN REALIZACJI:
Powyższe zalecenie należy zrealizować niezwłocznie, po otrzymaniu niniejszego
wystąpienia.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r.
w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.),
w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, koniecznym jest wskazanie osoby
odpowiedzialnej za ich powstanie. Jako osoba kierująca jednostką organizacyjną pomocy
społecznej – ośrodkiem pomocy społecznej, który zgodnie z art. 110 ustawy o pomocy
społecznej jest powołany do realizacji zadań pomocy społecznej, jest Pani osobą
odpowiedzialną za ewentualne nieprawidłowości w jego działaniu.
Informuję, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje
Pani uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia
otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego.
Jednocześnie na gruncie art. 128 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej jest Pani
zobowiązana:
– w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni
o realizacji zaleceń, uwag i wniosków;
– w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni
o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z ich
uwzględnienia.
Niezależnie od powyższego, proszę o zawiadomienie mnie o sposobie wykorzystania
uwag i wykonania zaleceń pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach
niepodjęcia tych działań w ciągu 30 dni od otrzymania niniejszego wystąpienia.
Proszę o powiadomienie mnie o wykonaniu poszczególnych zaleceń pokontrolnych
w terminie 14 dni od momentu wykonania każdego z nich, jeżeli informacja o ich
wykonaniu nie zostanie zawarta w zawiadomieniu o sposobie wykorzystania uwag
i wykonania zaleceń pokontrolnych oraz podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia
tych działań, a także jeśli wskazano inny termin wykonania zaleceń pokontrolnych.
Z up. Wojewody Małopolskiego
mgr Renata Grochal
Zastępca Dyrektora
Wydziału Polityki Społecznej
31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 * tel. 12 39 21 591 * fax 12 39 21 424
http://www.malopolska.uw.gov.pl
15