doc1gimn-cz2
download 
Reklamacja Transkrypt
1gimn-cz2
Rozkład materiału i plan wynikowy Zgodnie z podstawą programową nauczyciel jest odpowiedzialny za jej realizację oraz monitorowanie toku kształcenia. W związku z tym w proponowanym planie wynikowym zamieściliśmy odpowiednią kolumnę, która zawiera odniesienie do podstawy programowej gimnazjum. Ostatnia rubryka pozwala na zaznaczenie np. daty i kolejnego numeru zrealizowanej lekcji w danej klasie. Wymagania na ocenę celującą nie zostały wyszczególnione w wymaganiach ponadpodstawowych, znajdują się w Przedmiotowym Systemie Oceniania z chemii. 1. Substancje i ich właściwości Lp. Temat lekcji Liczba Treści nauczania jedno- Wymagania podstawowe Wymagania ponadpod- Wymagania szcze- Notatki Uczeń: stawowe gółowe z podstawy nauczyciela Uczeń: programowej stek lekcyj- Uczeń: nych 1. 2. Bezpieczeń- 1 – przepisy BHP – zna pracownię chemiczną stwo i higie- – regulamin pracowni – wylicza zasady prawidłowego gram na pracy w – oznakowanie niebez- i bezpiecznego zachowania się – określa znaczenie wszyst- pracowni piecznych substancji – w pracowni chemicznej kich piktogramów chemicznej. piktogramy – podaje znaczenie wybranych Regulamin piktogramów pracowni – stosuje zasady bezpiecznej chemicznej pracy w pracowni chemicznej Podstawowy 1 – wyjaśnia pojęcie pikto- – nazwy i zastosowanie – wymienia podstawowy sprzęt – projektuje i przeprowadza sprzęt i szkło podstawowego sprzętu i i szkło laboratoryjne proste doświadczenie che- laboratoryjne szkła laboratoryjnego – rozpoznaje podstawowe de- miczne (np. ogrzewanie – pokaz podstawowych monstrowane szkło laboratoryj- cieczy w probówce) czynności laboratoryj- ne – rozpoznaje bezbłędnie nych: ogrzewanie i sącze- – nazywa proste czynności la- demonstrowane szkło labo- nie ratoryjne boratoryjne – wymienia zastosowanie poznanego szkła laboratoryjnego 3. Poznajemy 1 – materia a substancja – definiuje pojęcia: substancja, – identyfikuje poznaną sub- 1.1. – opisuje wła- substancje chemiczna właściwości fizyczne i che- stancję na podstawie poda- ściwości substancji chemiczne – właściwości fizyczne i miczne nych właściwości fizycz- będących głównymi chemiczne substancji – wylicza właściwości fizyczne nych składnikami stoso- – wymienia zmysły pomagające – wymienia właściwości wanych na co dzień zidentyfikować substancję kilku wskazanych substancji produktów np. soli – opisuje właściwości fizyczne i wskazuje te spośród nich, kamiennej, cukru, wskazanej substancji które są charakterystyczne mąki, wody, miedzi i – odczytuje z tablic chemicz- dla danej substancji Ŝelaza nych informacje o właściwo- – opisuje bezbłędnie wła- ściach fizycznych substancji ściwości wskazanej sub- stancji 4. – wewnętrzna budowa – definiuje pojęcie materia – wyjaśnia za pomocą ry- 1.3. – obserwuje budowa ma- materii – wymienia stany skupienia sunku, na czym polegają mieszanie się sub- terii – zjawiska fizyczne po- materii procesy: topnienia, parowa- stancji; opisuje ziar- Ziarnista 1 twierdzające ziarnistą bu- – wymienia właściwości typowe nia i skraplania dowę materii: dyfuzja, dla poszczególnych stanów nistą budowę mate- – wyjaśnia, na czym polega- rii; tłumaczy, na rozpuszczanie się ciał sta- skupienia ją zjawiska: dyfuzji, roz- czym polega zjawi- łych w cieczach, miesza- puszczania, mieszania, sko dyfuzji, rozpusz- – wymienia zjawiska potwier- nie się cieczy, zmiany sta- dzające ziarnistą budowę mate- zmiany stanu skupienia czania, mieszania, nu skupienia – projektuje doświadczenia zmiany stanu sku- potwierdzające ziarnistość pienia; planuje do- materii świadczenia po- rii twierdzające ziarnistość materii 5. Substancje 1 – substancje proste (pier- – dzieli substancje na proste i – projektuje doświadczenie 1.4. – wyjaśnia róŜ- proste i zło- wiastki) złoŜone pozwalające stwierdzić, czy nice między pier- Ŝone – substancje złoŜone – podaje przykłady pierwiast- dana substancja jest prosta, wiastkiem a związ- (związki chemiczne) ków i związków chemicznych czy złoŜona – symbolika chemiczna – opisuje róŜnice pomiędzy – wyjaśnia sposób tworzenia 1.6 – posługuje się – wykazanie róŜnić mię- pierwiastkiem a związkiem symboli chemicznych symbolami (zna i dzy substancją prostą a chemicznym – bezbłędnie posługuje się stosuje do zapisywa- złoŜoną – posługuje się symbolami symbolami chemicznymi nia wzorów) pier- pierwiastków chemicznych: H, – wyjaśnia róŜnice między wiastków: kiem chemicznym O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, pierwiastkiem a związkiem H, O, N, Cl, S, C, P, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, chemicznym Si, Na, K, Ca, Mg, Hg Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg 6. Badamy wła- 1 – podział pierwiastków na – zna podział pierwiastków na – projektuje doświadczenie 1.5. – klasyfikuje ściwości metale i niemetale metale i niemetale pozwalające zbadać właści- pierwiastki na meta- metali i nie- – właściwości fizyczne – podaje przykłady metali i wości metali i niemetali metali metali i niemetali niemetali – odróŜnia metale od nieme- róŜnia metale od – określa właściwości metali i tali na podstawie ich wła- niemetali na podsta- niemetali ściwości wie ich właściwości – wymienia cechy charaktery- – wyjaśnia związek zasto- styczne metali sowania danej substancji z le i niemetale; od- – wymienia metal, który w tem- jej właściwościami peraturze pokojowej występuje w stanie ciekłym – wymienia metale, które mają inną barwę niŜ srebrna 7. Gęstość substancji 1 – zaleŜność matematyczna – zna wzór na gęstość substancji – przeprowadza obliczenia z 1.2 – przeprowadza między masą, objętością i – zna jednostki masy, objętości i wykorzystaniem pojęć: ma- obliczenia z wykogęstością gęstości sa, gęstość, objętość – prawidłowo podstawia dane – przelicza jednostki miar w masa, gęstość i obję- do wzoru na gęstość substancji zadaniach – przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość – odczytuje z tablic chemicznych potrzebne dane – prawidłowo stosuje odczytane dane z tablic chemicznych rzystaniem pojęć: tość 8. Przygotowu- 1 – mieszaniny substancji – definiuje pojęcia: mieszanina – wyjaśnia pojęcia: sedy- 1.7– (fragment) opi- jemy i roz- – mieszanina niejednorod- substancji, mieszanina niejedno- mentacja, dekantacja, są- dzielamy na rodna czenie(filtracja) mieszaniny – sposoby rozdziału mie- – podaje przykłady mieszanin – projektuje doświadczenie, 1.8. – (fragment) niejednorod- szanin niejednorodnych: niejednorodnych które naleŜy przeprowadzić, opisuje proste meto- ne sączenie, sedymentacja, – sporządza mieszaniny niejed- aby rozdzielić podaną mie- dy rozdziału miesza- dekantacja, metody me- norodne szaninę (np. wody i piasku, nin i wskazuje te chaniczne (odsiew, stoso- – wymienia sposoby rozdziela- siarki i opiłków Ŝelaza, wo- róŜnice między wła- wanie magnesu, rozdzie- nia mieszaniny niejednorodnej ( dy i oleju) ściwościami fizycz- lanie za pomocą rozdzie- sączenie, sedymentacja wraz – wylicza właściwości nymi składników lacza) dekantacją) składników substancji po- mieszaniny, które – wymienia mechaniczne spo- zwalające zastosować daną umoŜliwiają ich roz- soby rozdziału mieszanin metodę do ich rozdziału dzielenie; sporządza suje cechy mieszanin niejednorodnych (odsiew, stosowanie magnesu, mieszaniny i roz- za pomocą rozdzielacza) dziela je na składniki (np. wody i piasku, siarki i opiłków Ŝelaza, wody i oleju jadalnego) 9. Rozdzielamy 2 – mieszanina jednorodna – podaje przykłady mieszanin – projektuje doświadczenie mieszaniny – sposoby rozdziału mie- jednorodnych pozwalające rozdzielić daną mieszanin jednorod- jednorodne szanin jednorodnych – sporządza mieszaniny jedno- mieszaninę jednorodną (np. nych i niejednorod- rodne mieszaninę wody i soli, wo- nych – rozróŜnia mieszaniny jedno- dy i atramentu) rodne od niejednorodnych – definiuje pojęcia: chroma- metody rozdziału – definiuje pojęcia: mieszanina tografia, sorpcja jednorodna, krystalizacja, desty- – projektuje doświadczenie 1.7. – opisuje cechy 1.8. – opisuje proste mieszanin i wskazuje te róŜnice między lacja, odparowanie rozpuszczal- pozwalające rozdzielić mie- właściwościami finika szaninę za pomocą zastoso- zycznymi składni- – wymienia sposoby rozdziela- wania kilku metod (np. mie- ków mieszaniny, nia mieszaniny jednorodnej szaninę kredy i soli kamien- które umoŜliwiają nej) ich rozdzielenie; – wymienia właściwości sporządza mieszani- składników mieszaniny, ny i rozdziela je na dzięki którym moŜna ją roz- składniki (np. wody i dzielić metodą destylacji soli kamiennej, kre- – opisuje budowę zestawu dy i soli kamiennej, do destylacji wody i atramentu) 2. Wewnętrzna budowa materii Lp. Temat lekcji Liczba Treści nauczania Wymagania podstawowe Wymagania ponadpod- Wymagania szcze- Notatki Uczeń: stawowe gółowe z podstawy nauczyciela Uczeń: programowej jednostek lekcyj- Uczeń: nych 1. Atom – 1 – rozmiary i masy ato- – wskazuje, jaki rodzaj drobin – określa rząd wielkości 2.2. – (fragment) część pier- mów nazywamy atomami rozmiarów atomów opisuje i charaktery- wiastka – atomowa jednostka ma- – definiuje pierwiastek che- – wyjaśnia, dlaczego została zuje skład atomu chemicznego sy miczny wprowadzona atomowa – pierwiastek – zbiór ato- – wymienia cząstki wchodzące jednostka masy mów o takiej samej licz- w skład atomu – podaje zaleŜność między bie protonów – podaje charakterystykę czą- gramem a atomową jed- stek budujących atom nostką masy – podaje zaleŜność między liczbą protonów i elektronów w atomie 2. Jak zbudo- wany 1 jest atom? – model atomu – opisuje budowę atomu (jądro – zna historyczne i współ- 2.2. – opisuje i cha- – jądro atomu – protony i krąŜące wokół niego elektro- czesne teorie budowy atomu rakteryzuje skład neutrony ny) – wyjaśnia budowę atomu – elektrony – podaje cząstki, które wchodzą – oblicza maksymalną licz- – powłoki elektronowe w skład jądra bę elektronów mieszczącą – definiuje pojęcie powłoka się na powłoce elektronowa – wymienia oznaczenia lite- atomu (jądro: protony i neutrony, elektrony) rowe powłok elektronowych (K, L, M, N...) – definiuje pojęcie nukleony 3. Izotopy 1 – pojęcie liczby atomo- – definiuje liczbę atomową i – określa liczbę cząstek 2.3. – ustala liczbę wej. masową wchodzących w skład ato- protonów, elektro- – pojęcie liczby masowej – definiuje pojęcie izotopu mu zapisanego symbolem nów i neutronów w – pojęcie masy atomowej – podaje przykłady izotopów na podstawie A i Z atomie danego pier- – pojęcie izotopu – definiuje pojęcie masy ato- – zapisuje za pomocą sym- wiastka, gdy dana – izotopy wodoru mowej (jako średniej mas ato- bolu E atom dowolnego jest liczba atomowa – masa atomowa (M) jako mów danego pierwiastka z izotopu znając ilość cząstek i masowa średnia waŜona składu uwzględnieniem jego składu budujących atom 2.5. – definiuje po- izotopowego pierwiastka izotopowego) – oblicza średnią masę ato- jęcie izotopu, wyja- wyraŜona w unitach [u] – oblicza ilość neutronów zna- mową znając skład izoto- śnia róŜnice w bu- jąc liczbę atomową i masową powy dowie atomów izo- – zapisuje symbolicznie izotopy – wyjaśnia róŜnice w bupierwiastków topów wodoru dowie atomów izotopów 1.6. – definiuje po- wodoru jęcie masy atomowej (średnia mas atomów danego pierwiastka z uwzględnieniem jego składu izotopowego) 4. Jak są roz- 1 – konfiguracja elektrono- – zna pojęcia powłoka walen- – potrafi zapisać konfigura- 2.2. – (fragment) mieszczone wa cyjna i elektrony walencyjne cję elektronową atomów definiuje elektrony elektrony w – pojęcie elektronów wa- – zaznacza w zapisie konfigu- wskazanych pierwiastków walencyjne atomie? lencyjnych racji elektronowej powłokę w formie modelu atomu, – pojęcie powłoki walen- walencyjną i elektrony walen- modelu uproszczonego i cyjnej cyjne symbolicznego zapisu – wymienia na podstawie ukła- – wyjaśnia rolę elektronów du okresowego gazy szlachetne walencyjnych – opisuje konfigurację elektronową gazów szlachetnych – wyjaśnia bierność chemiczną helowców 5. 2.5. – (fragment) – pojęcie nuklidu – dzieli izotopy na naturalne i – ustala liczbę protonów i twórczość – trwałość izotopów sztuczne oraz trwałe i promie- neutronów w atomie danego wymienia dziedziny naturalna – promieniotwórczość niotwórcze izotopu naturalna – opisuje promieniowanie α, β i – określa zdolność przeni- – promieniowanie α, β i γ γ – czas połowicznego roz- – definiuje zjawisko promienio- osłony padu twórczości naturalnej – znaczenie promienio- – definiuje okres połowicznego wpływają na oddziaływanie twórczości rozpadu Promienio- 1 Ŝycia, w których izotopy znalazły kania promieniowania przez zastosowanie – wymienia czynniki, które promieniowania na orga- – wymienia dziedziny Ŝycia, w nizm ludzki których znalazły zastosowanie – omawia wkład Marii izotopy promieniotwórcze Skłodowskiej – Curie w – przedstawia skutki działania badaniach nad promienio- promieniowania na organizmy twórczością Ŝywe 6. Układ okre- 1 – prawo okresowości – wie, kto jest twórcą układu – wskazuje podobieństwo 2.4. – wyjaśnia sowy pier- pierwiastków okresowego pierwiastków, jako jedną z związek pomiędzy wiastków – budowa układu okreso- – definiuje prawo okresowości przyczyn ułoŜenia ich w podobieństwem wła- chemicz- wego – wie, Ŝe rzędy poziome układu układzie okresowym ściwości pierwiast- nych. okresowego nazwano kresami, – opisuje budowę układu ków zapisanych w Próby klasy- a kolumny pionowe – grupami okresowego tej samej grupie fikacji pier- – wie, Ŝe grupy 1, 2 i od 13 do – rozumie pojęcia: grupa, układu okresowego wiastków 18 to grupy główne okres a budową atomów i chemicznych – potrafi podać połoŜenie pier- – wie, jaka jest zaleŜność liczbą elektronów wiastka w układzie okresowym między liczbą porządkową a walencyjnych i odwrotnie atomową – wie, jaka jest zaleŜność między połoŜeniem pierwiastka w układzie okresowym a liczbą elektronów walencyjnych jego atomów (dla grup głównych) 7. – połoŜenie pierwiastka w – potrafi wskazać metale i nie- – korzysta z układu okre- sowy pier- układzie okresowym a metale w układzie okresowym sowego – podaje konfigura- układu okresowego wiastków budowa atomu – odczytuje z układu okresowe- cję elektronową atomów podstawowe infor- chemicz- go podstawowe informacje o pierwiastków o liczbie ato- macje o pierwiast- nych, jako pierwiastkach (symbol, nazwę, mowej od 1 do 20 kach (symbol, na- źródło in- liczbę atomową, masę atomo- – wyjaśnia związek pomię- zwę, liczbę atomo- formacji o wą) dzy podobieństwem wła- wą, masę atomową, budowie – korzysta z układu okresowego ściwości pierwiastków zapi- rodzaj pierwiastka – atomu – podaje liczbę powłok i liczbę sanych w tej samej grupie metal lub niemetal) elektronów walencyjnych ato- układu okresowego a bu- 2.4. – wyjaśnia mów dową atomów i liczbą elek- związek pomiędzy Układ okre- 1 2.1. – odczytuje z tronów walencyjnych podobieństwem wła- – określa połoŜenie pier- ściwości pierwiast- wiastka w układzie okreso- ków zapisanych w wym na podstawie znajo- tej samej grupie mości konfiguracji elektro- układu okresowego nowej atomu tego pier- a budową atomów i wiastka liczbą elektronów – określa zmiany aktywno- walencyjnych ści metali i niemetali w obrębie grupy i okresu 8. – cząsteczki – podaje przykłady cząsteczek – wyjaśnia pojęcie czą- 2.7. – opisuje, czym sób atomy – teoria Kossela i Lewisa – definiuje wiązanie atomo- steczka róŜni się atom od łączą się w – mechanizm tworzenia we(kowalencyjne) – opisuje, czym róŜni się cząsteczki; interpre- cząsteczki? wiązania kowalencyjnego – interpretuje zapisy O2, atom od cząsteczki tuje zapisy H2, 2H, Poznajemy – wzory elektronowe kre- 2 O, 2 O2 itp. – przedstawia sposób po- 2H2, itp. cząsteczki skowe cząsteczek – definiuje pojęcie „wspólna wstawania cząsteczek wo- 2.8. – opisuje rolę pierwiast- para elektronowa” doru, tlenu, azotu, chloru, elektronów walen- ków i – podaje wzory sumaryczne i chlorowodoru, wody, amo- cyjnych w łączeniu związków strukturalne cząsteczek wodoru, niaku, dwutlenku węgla się atomów chemicznych chloru, azotu, dwutlenku węgla, – wymienia właściwości 2.9. – na przykładzie W jaki spo- 2 wody, chlorowodoru, amoniaku związków o wiązaniach kowalencyjnych cząsteczek H2, Cl2, N2, CO2, H2O, HCl, – rysuje wzory elektronowe NH3 opisuje po(kropkowe i kreskowe) po- wstawanie wiązań znanych substancji atomowych (kowalencyjnych) 9. Jak powstają jony? 2 – jony: kationy i aniony – wie, Ŝe atom tracąc elektrony – zapisuje w postaci równa- 2.10. – definiuje – mechanizm powstawa- zyskuje nadmiar ładunków do- nia powstawanie kationu i nia kationów i anionów datnich i staje się jonem dodat- anionu na przykładzie sodu, suje jak powstają; – mechanizm tworzenia nim magnezu, glinu, chloru, wiązania jonowego – wie, Ŝe atom przyjmując elek- siarki wo mechanizm po- trony zyskuje nadmiar ładun- – przedstawia mechanizm wstawania jonów, na ków ujemnych i staje się jonem tworzenia wiązania jono- przykładzie Na, Mg, ujemnym wego Al, Cl, S; opisuje – podaje wzory kationów i – wymienia właściwości powstawanie wiąza- anionów związków o wiązaniach nia jonowego – definiuje pojęcie: wiązanie jonowych 2.11. – porównuje jonowe – porównuje właściwości właściwości związ- pojęcie jonów i opi- zapisuje elektrono- – podaje przykłady związków o związków o budowie jono- ków kowalencyj- budowie jonowej nych i jonowych wej i kowalencyjnej (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia) – wartościowość pier- – definiuje pojęcie wartościo- – rysuje wzory kreskowe na 2.12. – (fragment) wzory struk- wiastka wości podstawie znanych warto- turalne i – wzór sumaryczny – rozróŜnia wzory sumaryczne i ściowości pierwiastków wartościowości jako sumaryczne – wzór strukturalny strukturalne – wie, jaka jest wartościo- liczby wiązań, które cząsteczek – pisze wzory sumaryczne na wość wodoru i tlenu tworzy atom łącząc związków podstawie wzorów kreskowych – wyjaśnia co przedstawia chemicznych związków chemicznych wzór sumaryczny, a co wzór nych pierwiastków – odczytuje wartościowości strukturalny 10. Ustalamy 1 definiuje pojęcie się z atomami in- 2.13. – rysuje wzór pierwiastków ze wzoru struktu- strukturalny czą- ralnego (kreskowego) steczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków 11. Piszemy 1 – wzory sumaryczne i – pisze wzór sumaryczny – oblicza wartościowość 2.14. – ustala dla wzory suma- kreskowe na przykładzie związku na podstawie znanej pierwiastka w tlenku na prostych związków ryczne na tlenków wartościowości pierwiastków podstawie jego wzoru su- dwupierwiastko- podstawie – nazewnictwo systema- – pisze wzór sumaryczny na marycznego wych, na przykła- wartościo- tyczne tlenków podstawie nazwy tlenku – podaje systematyczną dzie tlenków: nazwę wości pier- nazwę tlenku na podstawie wzoru wiastków – określa maksymalną war- sumarycznego; wzór tościowość pierwiastka sumaryczny na pod- względem tlenu i wodoru na stawie nazwy; wzór podstawie połoŜenia pier- sumaryczny na pod- wiastka w układzie okreso- stawie wartościowo- wym ( dla pierwiastków ści grup głównych) 2.12. – odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup 1., 2., 13., 14., 15., 16. i 17. (względem tlenu i wodoru) 12. Uczymy się 2 – modele cząsteczek – ustala na podstawie modelu – oblicza masy cząsteczko 3.4. – oblicza masy wskazanych związków cząsteczkowe pro- odczytywać – zapis za pomocą symbo- wzory cząsteczek zapisane li ilości atomów i cząste- – zapisuje na podstawie modelu chemicznych stych związków liczby ato- czek związków chemicz- odpowiednie ilości cząsteczek i chemicznych mów i czą- nych atomów 2.7. – (fragment) steczek. Ma- – masa cząsteczkowa – zna pojęcie masy cząstecz- interpretuje zapisy sa cząstecz- kowej H, 2 H, H2 kowa – definiuje pojęcie masy cząsteczkowej – liczy ilości atomów poszczególnych pierwiastków na podstawie zapisu typu:. 2 H2, 3 CO – oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych 3. Reakcje chemiczne Lp. Temat lekcji Liczba Treści nauczania Wymagania podstawowe Wymagania ponadpod- Wymagania szcze- Notatki Uczeń: stawowe gółowe z podstawy nauczyciela Uczeń: programowej jednostek lekcyj- Uczeń: nych 1. Jakim prze- 1 – zjawisko fizyczne – zapisuje obserwacje z prze- – formułuje wnioski z prze- 3.1. – opisuje róŜni- mianom ule- – przemiana (reakcja) prowadzonych doświadczeń prowadzonych doświadczeń ce w przebiegu zja- gają sub- chemiczna – definiuje pojęcia: zjawisko – wyjaśnia róŜnicę między wiska fizycznego i stancje che- – róŜnice między zjawi- fizyczne i przemiana chemicz- zjawiskiem fizycznym a reakcji chemicznej; miczne? skiem fizycznym a prze- na, substraty, produkty przemianą chemiczną podaje przykłady mianą chemiczną – wymienia objawy reakcji che- – projektuje doświadczenia micznej zjawisk fizycznych i ilustrujące zjawisko fizycz- reakcji chemicznych – wyjaśnia pojęcia związane ze ne i reakcję chemiczną zachodzących w stanami skupienia materii (sub- – udowadnia, dlaczego dany otoczeniu człowielimacja i resublimacja, topnie- proces jest zjawiskiem fi- ka; planuje i wyko- nie, krzepnięcie, parowanie, zycznym lub przemianą nuje doświadczenia skraplanie) chemiczną ilustrujące zjawisko – wymienia zjawiska fizyczne i fizyczne i reakcję reakcje chemiczne towarzyszą- chemiczną ce Ŝyciu codziennemu 2. Pojęcie mola 1 – mol jako miara liczności – zna pojęcie mola materii – definiuje pojęcie mola – posługuje się interpretacją molową symbolów i wzorów chemicznych 3. Prawo za- 1 – prawo zachowania masy – podaje treść prawa zachowa- – wyjaśnia znaczenie prawa 3.4. – (fragment) chowania – znaczenie i zastosowa- nia masy zachowania masy dokonuje prostych masy nie prawa zachowania – wykonuje proste obliczenia – oblicza masy substratów obliczeń związanych masy związane z wykorzystaniem lub produktów otrzymanych z zastosowaniem – obliczenia chemiczne prawa zachowania masy w wyniku zajścia reakcji prawa zachowania chemicznej masy – oblicza objętości substancji biorących udział w reakcji chemicznej 4. Prawo stało- 1 ści składu – treść prawa stałości – podaje treść prawa stałości – oblicza stosunek masowy 3.4. – (fragment) składu związku chemicz- składu związku chemicznego pierwiastków w danym dokonuje prostych nego – wskazuje róŜnice między związku chemicznym obliczeń związanych – znaczenie i zastosowa- związkiem chemicznym a mie- – wyjaśnia znaczenie prawa z zastosowaniem nie prawa stałości składu szaniną stałości składu w Ŝyciu co- prawa stałości skła- związku chemicznego –wykonuje bardzo proste obli- dziennym du – róŜnice między związ- czenia oparte na prawie stałości – wykonuje proste oblicze- kiem chemicznym a mie- składu szaniną nia związane z prawem stałości składu – obliczenia chemiczne 5. Piszemy 1 – równanie reakcji che- – zna pojęcie równanie reakcji – wyjaśnia pojęcie równania 3.2. – (fragment) równania micznej chemicznej reakcji chemicznej dobiera współczyn- reakcji che- – indeks i współczynnik – posługuje się pojęciami: in- – zapisuje przebieg reakcji niki w równaniach micznych stechiometryczny deks stechiometryczny i współ- chemicznej uŜywając sym- – zapis, bilans, odczyt i czynnik stechiometryczny boli pierwiastków i wzorów reakcji chemicznych modelowanie przebiegu związków chemicznych reakcji chemicznej. – odczytuje równanie reak- – ćwiczenia w określaniu cji chemicznej współczynników i indeksów stechiometrycznych 6. – ćwiczenia w dobieraniu – wymienia zasady konstru- – dobiera współczynniki 3.2. – (fragment) dobieranie współczynników równa- owania równania reakcji stechiometryczne dowolną dobiera współczyn- współczyn- niach reakcji chemicznej – wie, kiedy równanie reakcji metodą niki w równaniach ników w – ćwiczenia w odczyty- jest zapisane poprawnie – wyjaśnia, co znaczy, Ŝe reakcji chemicznych równaniach waniu i modelowaniu – dobiera współczynniki w pro- równanie reakcji chemicz- reakcji che- równań reakcji stych równaniach reakcji Ćwiczymy 2 micznych nej jest napisane poprawnie – układa równanie reakcji, które jest zapisane słownie 7. Typy reakcji chemicznych 1 – zjawiska fizyczne towa- – wymienia efekty towarzyszą- – wyjaśnia pojęcia: synteza, 3.2. – (fragment) rzyszące reakcjom che- ce reakcjom chemicznym analiza, wymiana opisuje, na czym micznym – wymienia typy reakcji che- – układa równania reakcji polega reakcja syn- – typy reakcji chemicz- micznych podane w postaci, np: roz- tezy, analizy i wy- nych: synteza, analiza i – podaje przykłady róŜnych kład wody, synteza siarczku miany; podaje przy- wymiana typów reakcji cynku kłady róŜnych ty- – słowny zapis reakcji: – zapisuje słownie przebieg – projektuje doświadczenia pów reakcji i zapisu- substraty, produkty, re- reakcji syntezy, analizy syntezy, analizy i wymiany, je odpowiednie agenty – wskazuje substraty, produkty i zapisuje obserwacje i for- – prawidłowy zapis rów- reagenty w róŜnych typach re- równania; wskazuje mułuje wnioski, pisze od- substraty i produkty; nań reakcji chemicznych z akcji powiednie równania tych dobiera współczyn- określaniem typów reakcji reakcji niki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski 8. – energia w reakcjach – definiuje pojęcia: reakcje – rozróŜnia reakcje egzo- i 3.3. – definiuje po- reakcjach chemicznych. egzoenergetyczne i endoenerge- endoenergetyczne na pod- jęcia: reakcje egzo- chemicznych – reakcje egzo- i endo- tyczne energetyczne – wymienia przykłady reakcji reakcje, którym to- – znaczenie i zastosowa- egzoenergetycznych i endo- warzyszy wydziela- nie reakcji spalania energetycznych nie się energii do Energia w 1 stawie zapisu słownego energetyczne (jako – wymienia zastosowanie reak- otoczenia, np. pro- cji spalania, które towarzyszą cesy spalania) i re- Ŝyciu codziennemu akcje endoenergetyczne (do przebiegu których energia musi być dostarczona, np. procesy rozkładu – pieczenie ciasta) 4. Powietrze to mieszanina gazów Lp. Temat lekcji Liczba Treści nauczania jedno- Wymagania podstawowe Wymagania ponadpod- Wymagania szcze- Notatki Uczeń: stawowe gółowe z podstawy nauczyciela Uczeń: programowej stek lekcyj- Uczeń: nych 1. Składniki powietrza 1 – powietrze jako miesza- – wie, Ŝe powietrze jest jedno- – projektuje doświadczenie 4.1. – wykonuje lub nina jednorodna rodną mieszaniną gazów pozwalające stwierdzić, Ŝe obserwuje doświad- – podstawowe składniki – wymienia właściwości powie- powietrze jest mieszaniną czenie potwierdzają- powietrza trza gazów – właściwości powietrza – wymienia składniki, których – wyjaśnia proces destylacji mieszaniną; opisuje zawartość procentowa jest nie- skroplonego powietrza jako skład i właściwości zmienna w długich odstępach źródło róŜnych gazów powietrza – odczytuje z układu okre- 4.2. – (fragment) ce, Ŝe powietrze jest czasu powietrza – wymienia składniki, których zawartość procentowa w powietrzu ulega zmianom – podaje zawartość procentową tlenu i azotu w powietrzu – opisuje doświadczenie, które udowadnia istnienie powietrza 2. Azot – główny 1 – właściwości i zastoso- – wymienia właściwości azotu wanie azotu – odczytuje z układu okresowe- sowego pierwiastków i in- opisuje właściwości składnik po- go podstawowe informacje o nych źródeł informacje o fizyczne i chemiczne wietrza azocie azocie azotu, odczytuje z – wymienia zastosowanie azotu – projektuje doświadczenie, układu okresowego za pomocą którego moŜna pierwiastków i in- otrzymać azot z powietrza i nych źródeł wiedzy zbadać jego właściwości informacje o azocie; – opisuje rolę azotu w przy- planuje i planuje i rodzie wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości azotu 3. Tlen i jego właściwości 1 – właściwości i zastoso- – wymienia właściwości tlenu wanie tlenu – odczytuje z układu okresowe- sowego pierwiastków i in- opisuje właściwości – otrzymywanie tlenu go podstawowe informacje o nych źródeł informacje o fizyczne i chemiczne tlenie tlenu, odczytuje z – projektuje doświadczenie układu okresowego – obieg tlenu w przyrodzie tlenie – wylicza zastosowanie tlenu – odczytuje z układu okre- – wie, jak naleŜy przechowywać pozwalające otrzymać tlen tlen w probówce 4.2. – (fragment) pierwiastków i in- – określa sposób identyfika- nych źródeł wiedzy cji tlenu informacje o tlenie; planuje i planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości tlenu 4. Tlen w przy- 1 rodzie 4.6. – opisuje obieg – występowanie tlenu w – dzieli reakcje na reakcje prze- – analizuje schemat obiegu przyrodzie biegające szybko i wolno tlenu w powietrzu tlenu w przyrodzie – sposoby otrzymywania – definiuje reakcje spalania i – wymienia sposoby otrzy- 4.4. – (fragment) tlenu utleniania mywania tlenu pisze równania reak- – szybkie i powolne łą- – podaje przykłady spalania i – pisze równania reakcji cji otrzymywania czenie się tlenu z inną utleniania otrzymywania tlenu tlenu substancją – opisuje obieg tlenu w przyro- – zapisuje słownie proces – obieg tlenu w przyrodzie dzie – opisuje znaczenie procesu fotosyntezy i utleniania biologicznego fotosyntezy 5. Korozja i 1 – korozja metali – definiuje pojęcie korozji – wyjaśnia, dlaczego metale 4.7. – opisuje rdze- sposoby jej – sposoby ochrony przed – wymienia czynniki powodują- korodują zwalczania korozją ce korozję – wyjaśnia proces pasywacji ponuje sposoby za- – opisuje znaczenie procesu – wymienia czynniki przy- bezpieczania pro- korozji w Ŝyciu codziennym i spieszające korozję duktów zawierają- wienie Ŝelaza i pro- przemyśle 6. Tlenki w 1 – opisuje gospodarkę meta- cych w swoim skła- – wymienia sposoby zapobiega- lami (technologia tembo) dzie Ŝelazo przed nia korozji rdzewieniem – podział tlenków na tlen- – definiuje pojęcie tlenek, tle- – wymienia sposoby otrzy- 4.8. – wymienia za- naszym oto- ki metali i tlenki niemetali nek metalu oraz tlenek niemeta- mywania tlenków stosowania tlenków czeniu – sposoby otrzymywania lu – pisze równania reakcji wapnia, Ŝelaza, glinu tlenków – wylicza właściwości tlenków otrzymywania tlenków – tlenki wapnia, Ŝelaza i Ŝelaza, wapnia i glinu – opisuje proces utleniania glinu oraz ich zastosowa- – wylicza zastosowanie tlenków tlenków nie Ŝelaza, wapnia i glinu – pisze równania reakcji utleniania tlenków – definiuje pojęcie katalizatora 7. Badamy wła- 1 – właściwości i zastoso- – wymienia właściwości i za- – projektuje doświadczenie 4.4. – (fragment) ściwości wanie tlenku węgla(IV) stosowanie tlenku węgla(IV) pozwalające otrzymać tle- pisze równania reak- tlenku wę- – otrzymywanie tlenku – opisuje znaczenia dwutlenku nek węgla(IV) cji otrzymywania: gla(IV) węgla(IV) węgla dla organizmów Ŝywych – projektuje doświadczenie tlenku węgla(IV) – identyfikacja tlenku wę- pozwalające zidentyfikować (np. spalanie węgla) gla(IV) tlenek węgla (IV) 4.2. – (fragment) – pisze równania reakcji opisuje właściwości otrzymywania tlenku wę- fizyczne i chemiczne gla(IV) tlenku węgla(IV); planuje i wykonuje doświadczenia dotyczące badania właściwości dwutlenku węgla 8. Badamy wła- 1 – otrzymywanie, właści- – wymienia właściwości i za- ściwości wości i zastosowanie wo- stosowanie wodoru wodoru doru – odczytuje z układu okre- 4.2. – (fragment) sowego pierwiastków i in- opisuje właściwości – odczytuje z układu okresowe- nych źródeł informacje o fizyczne i chemiczne go podstawowe informacje o wodorze wodoru, odczytuje z wodorze – projektuje doświadczenie układu okresowego – wie, Ŝe mieszanina wodoru i pozwalające otrzymać wo- pierwiastków i in- powietrza jest mieszaniną wy- dór nych źródeł wiedzy buchową – projektuje doświadczenie informacje o wodo- – wie, w jakiej pozycji naleŜy pozwalające zidentyfikować rze; planuje i wyko- trzymać otwarte naczynie z wo- wodór nuje doświadczenia dorem dotyczące badania – pisze równania reakcji otrzymywania wodoru i jego właściwości wodoru spalania 9. Gazy szla- 1 chetne – charakterystyka helow- – wie gdzie występują gazy – zapisuje konfigurację 4.3. – wyjaśnia, dla- ców szlachetne elektronową atomów helu, czego gazy szlachet- – wymienia właściwości i za- neonu i argonu ne są bardzo mało stosowanie gazów szlachetnych – wyjaśnia, dlaczego gazy aktywne chemicznie; szlachetne są mało aktywne wymienia ich zasto- 10. Zanieczysz- 1 chemicznie sowania – źródła zanieczyszczeń – wymienia źródła zanieczysz- – wyjaśnia pojęcia: efekt 4.5 – opisuje, na czenie po- powietrza czeń powietrza cieplarniany, smog, dziura czym polega po- wietrza – zagroŜenie cywilizacyj- – wylicza czynniki powodujące ozonowa, globalne ocieple- wstawanie dziury ne: dziura ozonowa, glo- powstawanie dziury ozonowej nie kwaśne deszcze ozonowej; proponuje balne ocieplenie, smog, – wymienia sposoby ochrony – określa, jakie zagroŜenia sposoby zapobiega- kwaśne deszcze powietrza przed zanieczyszcze- mogą wynikać z globalnego nia jej powiększaniu – sposoby ochrony powie- niami ocieplenia 4.10. – wymienia trza przed zanieczyszcze- – planuje sposób postępo- źródła, rodzaje i niami wania pozwalający chronić skutki zanieczysz- powietrze przed zanieczysz- czeń powietrza; placzeniem nuje sposób postępowania pozwalający chronić powietrze przed zanieczyszczeniami 5. Woda i roztwory wodne Lp. Temat lekcji Liczba jednostek lekcyjnych Treści nauczania Wymagania podstawowe Wymagania ponadpod- Wymagania szcze- Notatki Uczeń: stawowe gółowe z podstawy nauczyciela Uczeń: programowej Uczeń: 1. – budowa cząsteczki wo- – opisuje budowę cząsteczki – wyjaśnia pojęcie: dipol, 5.1. – (fragment) popularniej- dy wody higroskopijność, asocjacja, opisuje budowę czą- szy związek – typ wiązań w cząsteczce – przedstawia wzór sumaryczny woda krystalizacyjna chemiczny wody i jego konsekwencje i kreskowy wody – wyjaśnia, jak polarność – właściwości fizyczne – wymienia, w jakiej postaci cząsteczki wody wpływa na wody występuje woda w przyrodzie jej właściwości – występowanie wody w – wymienia właściwości wody – przedstawia wzór elektro- Woda – naj- 1 steczki wody nowy wody przyrodzie – projektuje doświadczenie mające na celu wykrycie wody w produktach pochodzenia roślinnego i minerałach – wyjaśnia znaczenie mniejszej gęstości lodu niŜ wody dla organizmów Ŝywych 2. Woda jako rozpuszczal- 2 – pojęcia: roztwór, roz- – zna pojęcia: rozpuszczalnik, – wyjaśnia pojęcia: roz- 5.2. – (fragment) puszczalnik, substancja roztwór, substancja rozpusz- puszczalnik, roztwór, sub- wyjaśnia, dlaczego nik rozpuszczona, rozpusz- czona czanie – wymienia przykłady substan- – wyjaśnia, posługując się substancji jest roz- – zawiesiny, koloidy i cji rozpuszczalnych i trudno wiadomościami o budowie puszczalnikiem a dla roztwory właściwe rozpuszczalnych w wodzie ze substancji dlaczego roz- innych nie; podaje – substancje łatwo i trud- swojego najbliŜszego otoczenia drobnienie, mieszanie i przykłady substan- no rozpuszczalne w wo- – odróŜnia roztwory właściwe, podwyŜszona temperatura cji, które rozpusz- dzie koloidy i zawiesiny zwiększają szybkość roz- czają się w wodzie, – czynniki wpływające na – podaje przykłady substancji, puszczania większości sub- tworząc roztwory szybkość rozpuszczania które nie rozpuszczają się w stancji stałych w wodzie właściwe; podaje wodzie tworząc koloidy i za- – projektuje doświadczenia przykłady substan- wiesiny wykazujące wpływ róŜnych cji, które nie roz- – wymienia czynniki jakie czynników na szybkość stancja rozpuszczona woda dla jednych puszczają się w wo- wpływają na szybkość rozpusz- rozpuszczania substancji dzie tworząc koloidy czania substancji stałych w wo- stałych w wodzie i zawiesiny dzie – wyjaśnia zjawisko stoŜka 5.3. – planuje i wy- Tyndalla konuje doświadcze- – wyjaśnia związek roz- nia wykazujące puszczania się w rozpusz- wpływ róŜnych czalniku pewnych substan- czynników na szyb- cji a budową rozpuszczalni- kość rozpuszczania 3. ka i substancji rozpuszcza- substancji stałych w nej wodzie – definiuje pojęcia: rozpusz- – wyjaśnia róŜnicę pomię- 5.1. – bada zdolność czalność stałych i gazów w wodzie czalność, roztwór nasycony i dzy rozpuszczaniem a roz- do rozpuszczania się substancji – rozpuszczalność a roz- nienasycony puszczalnością róŜnych substancji puszczanie – opisuje róŜnice między roz- – wymienia czynności, jakie w wodzie – analiza wykresów roz- tworem nasyconym i nienasy- powinien wykonać, aby 5.5. – odczytuje roz- puszczalności conym sporządzić wykres krzywej puszczalność sub- – roztwory nasycone i – wie, jak z roztworu nasyco- rozpuszczalności stancji z wykresu jej nienasycone nego otrzymać nienasycony i – rysuje krzywe rozpusz- rozpuszczalności odwrotnie czalności 5.4. – (fragment) – wymienia czynniki wpływa- – oblicza ilość substancji, opisuje róŜnice po- jące na rozpuszczalność ciał którą moŜna rozpuścić w między roztworem stałych i gazów w wodzie danej ilości wody w poda- nasyconym i niena- – korzysta z krzywej rozpusz- nej temperaturze syconym Rozpusz- 1 – rozpuszczalność ciał czalności dla ciał stałych i ga- zów 4. StęŜenie 2 – stęŜenie roztworu – definiuje stęŜenie procento- – opisuje róŜnice pomiędzy 5.6. – (fragment) procentowe – stęŜenie procentowe we, roztwór stęŜony, roztwór roztworem stęŜonym i roz- prowadzi obliczenia roztworów roztworu rozcieńczony cieńczonym z wykorzystaniem – stęŜenie procentowe a – zapisuje wzór opisujący stę- – oblicza stęŜenie procen- pojęć: stęŜenie pro- rozpuszczalność Ŝenie procentowe towe substancji mając centowe, masa sub- – roztwór stęŜony i roz- – oblicza stęŜenie procentowe podaną masę substancji, stancji, masa roz- cieńczony substancji mając podaną masę gęstość i objętość rozpusz- puszczalnika, masa substancji i masę roztworu czalnika roztworu, gęstość; – oblicza stęŜenie procentowe – oblicza, korzystając z oblicza stęŜenie pro- substancji mając podaną masę krzywej rozpuszczalności, centowe roztworu substancji i masę rozpuszczal- stęŜenie procentowe roz- nasyconego w danej nika tworu nasyconego w poda- temperaturze nej temperaturze (z wykorzystaniem – oblicza stęŜenie procen- wykresu rozpusz- towe roztworu z przelicze- czalności) niem jednostek masy 5.4. – (fragment) – oblicza stęŜenie procen- opisuje róŜnice po- towe roztworu, jeŜeli poda- między roztworem na jest gęstość i objętość rozcieńczonym, stę- roztworu oraz masa sub- Ŝonym stancji rozpuszczonej 5. Przygoto- – przygotowywanie roz- – wymienia kolejne czynności, – oblicza masę substancji i wywanie tworów o określonym jakie naleŜy wykonać w celu masę rozpuszczalnika mając prowadzi obliczenia roztworów o stęŜeniu przygotowania roztworu o podane stęŜenie procentowe z wykorzystaniem określonym stęŜeniu i masę roztworu pojęć: stęŜenie pro- stęŜeniu pro- – oblicza masę substancji i centowe, masa sub- centowym. objętość rozpuszczalnika stancji, masa roz- mając podane stęŜenie pro- puszczalnika, masa centowe i masę roztworu roztworu, gęstość określonym 1 5.6. – (fragment) 6. 7. Zmiana stę- 1 – przyczyny zmniejszania – definiuje zatęŜanie i rozcień- – wyjaśnia przyczynę 5.6. – (fragment) Ŝenia pro- stęŜenia roztworów: do- czanie roztworu zmniejszenia stęŜenia roz- prowadzi obliczenia centowego dawanie rozpuszczalnika – wie jak zmniejszyć stęŜenie tworu z wykorzystaniem roztworów – przyczyny zatęŜania roztworu – wyjaśnia przyczynę zatę- pojęć: stęŜenie pro- roztworów: dodatek sub- – wie jak zwiększyć stęŜenie Ŝenia roztworu centowe, masa sub- stancji, odparowanie roz- roztworu stancji, masa roz- puszczalnika puszczalnika, masa – mieszanie roztworów roztworu – obieg wody w przyro- – wyjaśnia jaką rolę pełni woda – omawia obieg wody w 5.7. – proponuje sowanie wo- dzie dla organizmów Ŝywych przyrodzie sposoby racjonalne- dy – znaczenie wody dla or- – wymienia róŜne rodzaje wód – wyjaśnia róŜnicę między go gospodarowania ganizmów Ŝywych – omawia występowanie wody wodą destylowaną a wodą wodą – występowanie wody w słodkiej i słonej w przyrodzie występującą w przyrodzie Rola i zasto- 1 przyrodzie – woda destylowana a wodociągowa 8. Zanieczyszczenia wód 1 – czynniki wpływające na – wymienia źródła i rodzaje – wyjaśnia pojęcia: eutrofi- 5.7. – proponuje sposoby racjonalne- zanieczyszczenia wód zanieczyszczeń wód zacja, utylizacja, recykling – eutrofizacja – proponuje sposoby racjonal- – wyjaśnia, jakie zagroŜenia go gospodarowania – uzdatnianie wód nego gospodarowania wodą wynikają z zanieczyszczeń – sposoby usuwania za- wody nieczyszczeń wody – planuje sposób usunięcia – sposoby przeciw działa- z wody naturalnej niektó- nia zanieczyszczeniom rych zanieczyszczeń wód wodą
