Raport z sondażu na temat potrzeb szkoleniowych przedstawicieli

Transkrypt

RAPORT Z SONDAŻU NA TEMAT POTRZEB
SZKOLENIOWYCH PRZEDSTAWICIELI/CZŁONKÓW
ORGANIZACJI ZAJMUJĄCYCH SIĘ TURYSTYKĄ
W WOJEWÓDZTWIE PODKARPACKIM
opracowanie powstało w ramach projektu
TURYSTYKA SZANSĄ NA DYNAMICZNY ROZWÓJ
PODKARPACKIEGO RYNKU PRACY
Luty 2007
Raport z sondażu na temat potrzeb szkoleniowych przedstawicieli/członków organizacji zajmujących się turystyką
Opracowanie raportu:
dr Dominik Antonowicz, Marcin Centkowski
Wszelkich informacji na temat projektu i jego rezultatów udziela:
Izabela Kowalska-Żakieta: [email protected], tel. 024 355 77 35
kierownik projektu
Paweł Łuszcz: [email protected], tel. 024 355 77 92
zastępca kierownika projektu
Strona internetowa projektu: www.turystykadlapracy.org
Projekt „Turystyka dla pracy ” realizowany jest w ramach:
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 2004 -2006
Priorytetu 2 – Wzmocnienie Rozwoju Zasobów Ludzkich w Regionach
Działanie 2.1 - Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy
i możliwości kształcenia ustawicznego w regionie
Tytuł projektu: Turystyka szansą na dynamiczny rozwój podkarpackiego rynku
pracy.
Okres wdrażania projektu: 01.09.2006 - 31.10.2007
Zasięg realizacji projektu: województwo podkarpackie
Instytucja Wdrażająca: Wojewódzki Urząd Pracy w Rzeszowie
Koordynator projektu:
ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o.
99-301 Kutno, ul. Grunwaldzka 5
tel. 024 355 77 00, fax. 024 355 77 01 lub 03
www.asm-poland.com.pl
2
Spis treści
1. Wprowadzenie, nota metodologiczna ............................................................. 5
2. Charakterystyka województwa podkarpackiego ............................................. 8
2.1. Informacje o województwie.......................................................................... 8
2.2. Atrakcyjność turystyczna województwa podkarpackiego ................................... 8
2.3. Sektor turystyczny i strategia rozwoju województwa podkarpackiego na lata 20072020 ............................................................................................................... 9
3. Charakterystyka badanych organizacji sektora turystycznego województwa
podkarpackiego ................................................................................................ 13
3.1. Struktura demograficzna i przestrzenna organizacji oraz formy działania .......... 13
3.2. Pozyskiwanie środków finansowych z funduszy strukturalnych na szkolenia
pracowników .................................................................................................. 17
3.3. Planowane działania w kierunku uzyskania środków na kursy/szkolenia
z
funduszy strukturalnych................................................................................... 20
4. Polityka szkoleniowa organizacji w latach 2005-2006.................................. 23
4.1. Kursy i szkolenia przeprowadzone w organizacjach zajmujących się turystyką w
województwie podkarpackim ............................................................................ 23
4.2. Przyczyny nieszkolenia członków/personelu organizacji .................................. 24
4.3. Ocena przydatności przeprowadzonych szkoleń ............................................. 27
4.4. Źródła finansowania kursów/szkoleń............................................................ 33
4.5. Ocena wpływu przeprowadzonych kursów/szkoleń na jakość usług świadczonych
przez organizacje turystyczne ........................................................................... 36
4.6. Ocena stopnia przydatności przeprowadzonych szkoleń z uwzględnieniem rodzaju
instytucji ....................................................................................................... 38
5. Dostępność do regionalnej oferty szkoleniowej............................................ 42
5.1. Bariery ograniczające zakres dotychczasowych szkoleń .................................. 42
5.2. Przyczyny niekorzystania z kursów i szkoleń przez pracowników organizacji
turystycznych................................................................................................. 45
5.3. Podstawowe źródła wiedzy na temat oferty szkoleniowej w organizacjach
turystycznych województwa podkarpackiego ....................................................... 47
6. Polityka szkoleniowa w najbliższych 12 miesiącach ..................................... 52
6.1. Plany szkoleniowe organizacji w zakresie szkolenia członków/pracowników ....... 52
6.2. Przewidywany zakres tematyczny szkoleń pracowników organizacji sektora
turystycznego w najbliższych 12 miesiącach ....................................................... 53
6.3. Struktura finansowania planowanych kursów/szkoleń .................................... 54
6.4. Motywacje związane z planami szkolenia członków/pracowników ..................... 59
6.5. Podstawowe ograniczenia w planowanym szkoleniu członków/pracowników....... 61
6.6. Przewidywany poziom wydatków na kursy/szkolenia członków/personelu.......... 62
PODSUMOWANIE .............................................................................................. 64
Aneks 1. Lista instytucji, które wzięły udział w badaniu ................................... 69
Aneks 2. Kwestionariusz badania ..................................................................... 71
3
Spis wykresów
Wykres 1. Lokalizacja badanych podmiotów z uwzględnieniem wielkości miejscowości
[N=80] ............................................................................................................. 14
Wykres 2. Korzystanie przez respondentów ze środków finansowych z funduszy
strukturalnych przeznaczanych na szkolenia [N=80] ............................................... 18
Wykres 3. Wykorzystanie środków finansowych z funduszy strukturalnych na szkolenia z
uwzględnieniem lokalizacji podmiotu [N=80].......................................................... 19
Wykres 4. Deklaracje odnośnie ubiegania się o środki z funduszy strukturalnych na kursy
i szkolenia dla pracowników/członków z uwzględnieniem rodzaju organizacji[N=80] .... 21
Wykres 5. Deklaracje respondentów odnośnie ubiegania się o środki z funduszy
strukturalnych na kursy i szkolenia pracowników z uwzględnieniem lokalizacji podmiotu
[N=80] ............................................................................................................. 22
Wykres 6. Liczba podmiotów korzystających z kursów/szkoleń pracowników w latach
2005-2006 [N=80] ............................................................................................. 24
Wykres 7. Przyczyny nieszkolenia pracowników w latach 2005-2006 [N=37 wskazań] . 25
Wykres 8. Ocena przydatności kursów i szkoleń zewnętrznych z uwzględnieniem rodzaju
działalności badanego podmiotu ........................................................................... 30
Wykres 9. Źródła finansowania szkoleń sektora turystycznego [średnie wskazania w %,
N=80] .............................................................................................................. 34
Wykres 10. Źródła finansowania szkoleń przez podmioty z uwzględnieniem rodzaju
działalności [średnie wartości w %]....................................................................... 35
Wykres 11. Ocena przydatności szkoleń pracowników [N=59]................................... 36
Wykres 12. Ocena przydatności szkoleń dla organizacji [N=59] ................................ 39
Wykres 13. Dominujące bariery w zakresie polityki szkoleniowej [N=16].................... 44
Wykres 14. Przyczyny niekorzystania z kursów i szkoleń zewnętrznych przez
pracowników organizacji turystycznych.................................................................. 45
Wykres 15. Podstawowe źródła pozyskiwania informacji organizacji turystycznych na
temat regionalnej oferty szkoleniowej [N= 80] ....................................................... 49
Wykres 16. Czy Pan/i planuje w przyszłości szkolenia dla pracowników/członków
organizacji? [N=80]............................................................................................ 52
Wykres 17. Średni udział w kosztach szkoleń i kursów dla pracowników organizacji
sektora turystycznego województwa podkarpackiego – najbliższe 12 miesięcy [N=66] . 55
Wykres 18. Źródła publicznego finansowania planowanych szkoleń [N=46]................. 57
Wykres 19. „Inne” źródła finansowania planowanych szkoleń [N=16] ........................ 58
Wykres 20. Średni udział podstawowych źródeł finansowania w przewidywanych planach
szkoleniowych z uwzględnieniem typu organizacji. [N=66] ....................................... 58
Wykres 21. Motywacje wpływające na decyzję o wyborze szkoleń w najbliższych 12
miesiącach [N=71] ............................................................................................. 60
Wykres 22. Podstawowe trudności ograniczające możliwość przyszłych szkoleń
pracowników organizacji turystycznych województwa podkarpackiego [N=116 wskazań
udzielonych przez 80 respondentów]..................................................................... 62
Wykres 23. Przewidywane zmiany wydatków na szkolenia organizacji turystycznych
województwa podkarpackiego [N=80] ................................................................... 63
Spis tabel
Tabela 1. Liczba gospodarstw agroturystycznych w poszczególnych powiatach. ........... 10
Tabela 2. Liczba podmiotów w badaniu z uwzględnieniem formy działania. ................. 13
Tabela 3. Lokalizacja badanych podmiotów. ........................................................... 15
Tabela 4. Liczba zatrudnianych pracowników przez instytucje sektora turystycznego
[N=80] ...................................................................................................... 16
Tabela 5. Struktura wiekowa pracowników branży turystycznej. ................................ 17
Tabela 6. Średnie oceny przydatności kursów i szkoleń zewnętrznych ........................ 27
Tabela 7. Źródła finansowania szkoleń spoza organizacji zatrudniającej [N=36] .......... 34
4
1. Wprowadzenie, nota metodologiczna
Badania „Turystyka szansą na dynamiczny rozwój podkarpackiego rynku pracy”
są analizą sektora turystycznego w województwie podkarpackim. Składają się z sześciu
zasadniczych etapów, a niniejsza analiza jest finałem Etapu III (a zarazem pierwszą
częścią badań zasobów ludzkich).
Dobra informacja oraz skuteczna promocja to „koła zamachowe” turystyki i bez
nich trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie sektora usług turystycznych. Jednocześnie
wyjątkowość organizacji działających w tym obszarze polega na tym, że nie zajmują się
wyłącznie bezpośrednią sprzedażą usług turystycznych (nie przynoszą zatem zysku)
i w tym sensie nie działają dla własnej korzyści. Skazane są przez to na pozyskiwanie
środków
finansowych
ze
źródeł
zewnętrznych
(fundusze
strukturalne),
instytucji
założycielskich (samorząd terytorialny), organizacji nadrzędnych (PTTK czy PTSM) lub
pochodzących od własnych członków (stowarzyszenia).
Badanie
sondażowe
przeprowadzono
na
grupie
80
organizacji
sektora
turystycznego, które wyróżniają dwie charakterystyki: (a) zajmują się informacją
i promocją turystyczną oraz (b) działają nie dla zysku (non-for profit). Sondaż
przeprowadzono
między
22
listopada
a
13
grudnia
2006
roku
za
pomocą
standaryzowanego kwestionariusza (Aneks nr 2) z wykorzystaniem techniki CATI
(Computer Assisted Telephone Interviewing), czyli telefonicznie pod kontrolą komputera.
Respondentami w badaniu były osoby pełniące funkcję kierowniczą w czterech rodzajach
organizacji, posiadające pełną wiedzę o kierowanych przez siebie organizacjach.
W badaniu wzięły udział organizacje, bez których funkcjonowanie sektora
turystycznego województwa podkarpackiego1, ze względu na położenie geograficzne oraz
walory przyrodniczo-kulturowe, byłoby bardzo ograniczone. Wszystkie te organizacje
łączy działalność w obszarze turystyki – w znacznej mierze stanowią one „pierwszy
kontakt” turysty z danym regionem, dzięki któremu może on uzyskać potrzebne
informacje oraz w atrakcyjny, często tani sposób, spędzić czas. Jednak ich główne
funkcje mają nieco odmienny charakter, tym samym mogą występować między nimi
różnice w zakresie potrzeb szkoleniowych.
Głównym celem Lokalnych Organizacji Turystycznych (LOT) jest promocja
regionu
jako
miejsca
atrakcyjnego
turystycznie
oraz
wspieranie
rozwoju
rynku
turystycznego. Ponadto, stanowią one platformę współpracy między władzą samorządową
a
branżą
turystyczną,
instytucjami
kulturalnymi,
a
także
innymi
podmiotami
1
Projekt badawczy obejmuje cały obszar województwa i chociaż nazwa „Podkarpacie” stosowana jest dla opisu
krainy geograficznej obejmującej Beskidy Wschodnie, dla potrzeb niniejszego raportu nazwa ta jest stosowana
zamiennie z nazwą „województwo podkarpackie” ze wszystkimi mutacjami.
5
gospodarczymi,
których
działalność
ma
istotne
znaczenie
dla
lokalnego
rynku
turystycznego.
Działalność
(PTTK)
to
oddziałów
przede
wszystkim
Polskiego
Towarzystwa
popularyzacja
wiedzy
Turystyczno-Krajoznawczego
o
najbardziej
atrakcyjnych
turystycznie miejscach, znakowanie i konserwacja szlaków turystycznych, prowadzenie
obiektów
zbiorowego
zakwaterowania,
a
także
usługi
przewodnickie
po
jednym
z najbardziej urokliwych zakątków Polski, jakim jest Podkarpacie.
Główną funkcją oddziałów Polskiego Towarzystw Schronisk Młodzieżowych
(PTSM) jest organizowanie sieci schronisk młodzieżowych, upowszechnianie najtańszej
formy wypoczynku – obozów wędrownych – w oparciu o wspomnianą sieć schronisk.
Ponadto, udzielają one wszelkich informacji i pomocy bezpośrednim organizatorom tego
typu obozów.
Ostatnią grupę badanych organizacji stanowią stowarzyszenia turystyczne
i
agroturystyczne.
Zrzeszają
one
podmioty
prowadzące
specyficzną
działalność
turystyczną, pozwalającą na poznanie terenu wypoczynku, jego mieszkańców, sposobu
życia, obyczajów i kultury regionu. One też promują regionalne potrawy, wspólne
zwiedzanie okolicznych zabytków i pracę w gospodarstwie agroturystycznym. To również
odmienne formy spędzania wolnego czasu, np. jazdy konne, kuligi, prace polowe,
wspólne przygotowywanie specjałów regionalnej kuchni z ekologicznych produktów.
Zróżnicowane formy działalności wymienionych podmiotów powodują, że osoby
w nich zrzeszone/zatrudnione mają odmienne zapotrzebowanie na usługi, które pozwolą
im na rozwinięcie działania. Stąd ważnym wydaje się być poznanie potrzeb dotyczących
kursów i szkoleń, które pozwolą zrealizować wskazany powyżej cel.
Badanie dotyczące potrzeb szkoleniowych przedstawicieli/członków organizacji
zajmujących się turystyką w województwie podkarpackim miało na celu określenie:
polityki
szkoleniowej
organizacji
działających
w
sektorze
turystycznym
w województwie,
terytorialnego rozmieszczenia organizacji na terenie województwa,
liczby organizacji korzystających z kursów i szkoleń podnoszących kwalifikacje
i umiejętności zatrudnianego personelu,
przyczyn niekorzystania z kursów/szkoleń,
tematyki kursów/szkoleń, z których korzystały organizacje,
źródeł finansowania kursów/szkoleń oraz wielkości przeznaczanych na nie
środków,
zmian w wielkości funduszy przeznaczanych na szkolenie pracowników,
wielkości organizacji pod względem liczby zrzeszonych członków i zatrudnianego
personelu,
6
struktury
wieku
osób
działających/pracujących
w
organizacjach
sektora
turystycznego województwa podkarpackiego,
czy dana organizacja korzystała ze środków europejskich przeznaczonych
na kursy lub szkolenia członków/pracowników,
czy dana organizacja zamierza ubiegać się o środki z funduszy strukturalnych
na kursy lub szkolenia członków/pracowników,
wpływu przeprowadzonych kursów lub szkoleń na jakość oferowanych przez daną
organizację usług,
barier, na jakie napotkały organizacje szkoląc swoich członków/pracowników,
źródeł informacji o ofercie szkoleniowej, z których korzystają organizacje,
planów dotyczących szkolenia członków/pracowników w najbliższym roku,
czynników branych pod uwagę przy wyborze kursu/szkolenia w ciągu najbliższych
12 miesięcy,
przyczyn utrudniających możliwość podejmowania kursów/szkoleń,
poziomu finansowania kursów/szkoleń w ciągu najbliższego roku.
7
2. Charakterystyka województwa podkarpackiego
2.1. Informacje o województwie
Województwo podkarpackie powstało 1 stycznia 1999 roku, z połączenia pięciu
byłych województw: rzeszowskiego, krośnieńskiego, przemyskiego oraz częściowo
tarnobrzeskiego i tarnowskiego. Powierzchnia województwa wynosi 17 844 km2, co
stanowi 5,6% powierzchni kraju i pod względem powierzchni zajmuje 11. miejsce wśród
województw. Liczba ludności województwa na koniec 2005 roku wynosiła blisko 2 098
tys. osób, czyli 5,5% ludności kraju (9. miejsce w kraju)2. Na Podkarpaciu znajduje się
45 miast i 2 158 miejscowości wiejskich, które tworzą 1 530 sołectw, 159 gmin i 21
powiatów. Do największych miast województwa należą: Rzeszów – ponad 163 tys.
mieszkańców, Stalowa Wola – 72 tys., Przemyśl – 68 tys., Mielec – 64 tys., Tarnobrzeg –
51 tys. oraz Krosno – 48 tys. mieszkańców.
Województwo podkarpackie – jak stwierdzono w Strategii Rozwoju Województwa
Podkarpackiego na lata 2007-2020 – „należy do województw słabo rozwiniętych ze
względu na poziom i efektywność rozwoju, nasycenie infrastrukturą i poziom życia”3. Pod
względem wielkości PKB na 1 mieszkańca województwa zajmuje 15. miejsce w kraju,
biorąc pod uwagę poziom wynagrodzenia zajmuje ostatnie miejsce. Ze względu na spore
luki w obszarze infrastruktury technicznej, społecznej i ekonomicznej, nie stanowi ono
atrakcyjnego obszaru dla krajowych i zagranicznych inwestorów. Jednak biorąc pod
uwagę lokalizację geograficzną Podkarpacia (sąsiaduje z Ukrainą, Słowacją), atrakcyjne
walory przyrodniczo-krajobrazowe, bogactwo flory i fauny, liczne źródła wody mineralnej
zawierające związki siarki i borowiny, które umożliwiają funkcjonowanie ośrodków
sanatoryjnych, należy stwierdzić, że „ukrytym” potencjałem rozwoju województwa będzie
turystyka. Istotne znaczenie ma regionalne lotnisko w Jasionce, które dostosowane jest
do potrzeb międzynarodowego transportu lotniczego, oraz sieć lotnisk lokalnych, m.in.
w Mielcu i Krośnie. Konieczne jest zatem rozwijanie nie tylko infrastruktury turystycznej,
ale
także
komunikacyjnej,
telekomunikacyjnej,
przy
jednoczesnym
doskonaleniu
umiejętności i kwalifikacji osób zatrudnionych w branży turystycznej, stanowiących
najistotniejszy czynnik jej rozwoju.
2.2. Atrakcyjność turystyczna województwa podkarpackiego
Dla potencjalnego turysty (zarówno z kraju, jak i zagranicy) obszar Podkarpacia
może być atrakcyjny z następujących powodów:
2
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2005 roku, Główny Urząd Statystyczny 2005. Dokument
dostępny
na
stronie:
http://www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/ludnosc/powierz_teryt/2005/index.htm
[9 I 2007].
3
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020, Rzeszów 2006, s. 9. Dokument dostępny
na
stronie:
http://www.wrota.podkarpackie.pl/res/um/samorzad/Strategia/strategia_26_10_2006.pdf
[9 I 2007].
8
a.) krajobraz turystyczny posiada wybitne wartości estetyczne, ale także jest on
w wielu miejscach nietknięty przez cywilizację,
b.) obszar ten może poszczycić się wielowątkowym dziedzictwem kulturowym, był
on i nadal pozostaje miejscem dialogu wielu kultur oraz religii. Ponadto, do
dziś zachowała się unikatowa architektura drewniana, na terenie województwa
można spotkać wielu twórców ludowych. Na całym obszarze Podkarpacia
zlokalizowanych
jest
126
cerkwi.
Ponadto,
drewniany
gotycki
kościół
w Haczowie oraz zespół kościelno-plebański w Bliznem, które wpisane są na
listę Światowego Dziedzictwa UNESCO,
c.) jakości walorów krajobrazowo-przyrodniczych dowodzi istnienie dwóch parków
narodowych:
Bieszczadzkiego
i
Magurskiego
oraz
licznych
parków
krajobrazowych,
d.) obecność wód mineralnych (bogatych w siarkę i borowinę) w znanych
uzdrowiskach, m.in. Polańczyk Zdrój, Iwonicz Zdrój, Horyniec Zdrój,
e.) atutem województwa na rynku usług turystycznych są również tematyczne
szlaki turystyczne – „Szlak Architektury Drewnianej” o łącznej długości 1200
km, szlak rowerowy „Zielony Rower” (długość ponad 900 km), „Szlak Dobrego
Wojaka Szwejka”, „Szlak Śladami Aleksandra Fredry” i wiele innych,
f.) ponadto, w okresie zimowym funkcjonuje 40 wyciągów narciarskich, w tym 4
wyciągi krzesełkowe.
2.3. Sektor turystyczny i strategia rozwoju województwa podkarpackiego na
lata 2007-2020
Na
obszarze
województwa
istnieje
terytorialne
zróżnicowanie
działalności
turystycznej, która jest przede wszystkim skoncentrowana w południowej części –
najlepiej
funkcjonująca
infrastruktura
turystyczna
jest
w
pięciu
powiatach
–
bieszczadzkim, krośnieńskim, jasielskim, leskim i sanockim, a także w Przemyślu
i Rzeszowie. W powiatach bieszczadzkim, leskim i sanockim jest największa koncentracja
schronisk, co związane jest z dużym ruchem turystycznym w Bieszczadach i Beskidzie
Niskim.
Najmniej obiektów noclegowych zlokalizowanych jest w powiatach: brzozowskim,
kolbuszowskim, przeworskim oraz strzyżowskim. Związane jest to zapewne z tym, że są
to obszary mało atrakcyjne turystycznie.
Na terenie województwa podkarpackiego dynamicznie rozwija się agroturystyka.
W 2003 roku w stowarzyszeniach agroturystycznych działo 551 gospodarstw, roku
później liczba ta zwiększyła się o 19. Na koniec grudnia 2006 roku liczba gospodarstw
9
działających na terenie województwa podkarpackiego wynosiła 6144. Przodujące pod
względem
liczby
gospodarstw,
są
południowe
powiaty
województwa:
leski
(166 gospodarstw), sanocki (74), bieszczadzki (65), krośnieński (54), jasielski (36),
przemyski (35).
Dobre warunki dla rozwoju tej formy działalności turystycznej są
w powiatach brzozowskim, strzyżowskim i przeworskim – gospodarstwa zrzeszone są
w Podkarpackie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Gospodarstwa Gościnne”, działające od
ponad 10 lat. Szczegółowe dane zawiera tabela nr 1.
Tabela 1. Liczba gospodarstw agroturystycznych w poszczególnych powiatach.
Powiat
Leski
Sanocki
Bieszczadzki
Krośnieński
Jasielski
Przemyski
Leżajski
Brzozowski
Lubaczowski
Łańcucki
Dębicki
Rzeszowski
Jarosławski
Strzyżowski
Stalowowolski
Ropczycko-Sędziszowski
Niżański
Mielecki
Kolbuszowski
Przeworski
Tarnobrzeski
RAZEM
Liczba
gospodarstw
166
74
65
54
36
35
32
22
22
16
15
14
12
11
10
8
7
6
5
3
1
614
W 2005 roku w województwie było 312 turystycznych obiektów zbiorowego
zakwaterowania, w tym 49 hoteli, 10 pensjonatów, 51 schronisk, 20 ośrodków
wczasowych, 24 ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe, 54 inne obiekty świadczące usługi
hotelowe (hotele, motele i pensjonaty, którym nie została nadana żadna kategoria oraz
obiekty, które świadczą usługi hotelowe)5.
4
Dane udostępnił Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale, który gromadzi dane zastane w
urzędach gmin, w których rolnicy rozpoczynający działalności agroturystyczną mają obowiązek dokonania wpisu
do ewidencji obiektów noclegowych.
5
Węgrzyn, Jan. 2005. Turystyka w województwie podkarpackim. Najważniejsze statystyki charakteryzujące
pracujących w sektorze oraz ruch turystyczny w regionie. Rzeszów: Urząd Statystyczny, s. 5.
10
W tym samym roku było blisko 18,5 tys. miejsc w turystycznych obiektach
zbiorowego zakwaterowania, w tym ¾ to miejsca całoroczne. W 2005 roku 550 tys. osób
korzystało z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania na Podkarpaciu, z czego
ponad 11% stanowili turyści zagraniczni. Wśród turystów zagranicznych większość
stanowili sąsiedzi zza wschodniej granicy - Ukraińcy (37,8%). Najwięcej odwiedzających
spoza zachodniej granicy było z Niemiec (12,9%), następnie z Izraela (6,4%), Stanów
Zjednoczonych (4,9%), Anglii (3,6%) oraz Francji (3,5%)6.
Działalność w zakresie organizacji i obsługi ruchu turystycznego prowadzi
w województwie około 3,1 tys. podmiotów gospodarczych, w których pracuje około 9,3
tys.
osób.
Najliczniejszą
grupę
(6
tys.
osób)
stanowią
pracownicy
placówek
gastronomicznych. Ponad 2 tys. osób zatrudnionych jest w obiektach noclegowych7.
Trzeba zaznaczyć, że rośnie zatrudnienie w niektórych działach związanych z turystyką –
w listopadzie ubiegłego roku największy wzrost zatrudnienia (o 22,2%) odnotowano
w sekcji PKD „hotele i restauracje”.
Pomimo optymistycznych wskaźników w branży turystycznej województwa
można wskazać elementy, które są słabą stroną tej branży na Podkarpaciu. Należą do
nich przede wszystkim:
a.) sezonowość ruchu turystycznego – 60% ruchu koncentruje się w miesiącach
letnich, głównie wakacyjnych,
b.) niski standard bazy turystycznej,
c.) niezadowalający
poziom
informacji
turystycznej,
monitoringu
ruchu
turystycznego oraz liczby i jakości ofert turystycznych,
d.) słaba współpraca lub jej brak między usługodawcami branży turystycznej –
brak zrzeszeń, nieodpowiednia współpraca z Regionalną Izbą Turystyki8.
Dostrzegając wymienione powyżej czynniki ograniczające rozwój turystyki
władze województwa wyznaczyły w strategii rozwoju regionu następujące kierunki
działań:
podniesienie konkurencyjności produktu turystycznego – przede wszystkim
poprzez inwestycje w rozbudowę i podniesienie standardu bazy noclegowej,
aby ruch turystyczny nie miał charakteru sezonowego. Poza tym zwraca się
uwagę na konieczność budowy zbiorników retencyjno-rekreacyjnych na
obszarach
górskich
przystani
wodnych.
i
podgórskich,
W
budowę
miejscowościach,
basenów
gdzie
kąpielowych
oraz
infrastruktura
jest
rozbudowana, zakłada się dalszy jej rozwój, m.in. powstanie nowych ścieżek
rowerowych, wypożyczalni sprzętu turystycznego oraz stworzenie bazy dla
6
7
8
Tamże, s. 7-8.
Tamże, s. 11.
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020, s. 64.
11
sportów
zimowych.
W
ramach
tego
działania
wskazuje
się
również
na zwiększenie liczby przejść granicznych, aby turystyka transgraniczna stała
się łatwiejsza,
rozwój marketingu turystycznego regionu – w jego ramach dostosowane
muszą być formy i sposoby promocji województwa oraz jej zasięgu do
wyselekcjonowanych
odbiorców
(konsumentów)
produktu
turystycznego.
Zwraca się ponadto uwagę na rozwijanie elektronicznych systemów rezerwacji
w dystrybucji usług turystycznych, w celu ułatwienia do nich dostępności,
rozwijanie turystyki na Podkarpaciu możliwe będzie dzięki (a) wspieraniu
współpracy
z
między
turystyką,
oraz
publicznymi
(2)
i
prywatnymi
partnerstwa
podmiotami
związanymi
publiczno-prywatnego
służącego
pozyskiwaniu środków z funduszy europejskich i innych zewnętrznych źródeł.
Połączenie sił ma pozwolić także na pozyskiwanie unijnych środków, z których
można
by
sfinansować
inwestycje
podnoszące
konkurencyjność
podkarpackiego produktu turystycznego,
przygotowanie
wysoko
wykwalifikowanych
kadr
dla
obsługi
ruchu
turystycznego, planowania oraz zarządzania rozwojem turystyki w regionie –
wydaje
się,
wymienionych
że
ten
obszar
powyżej.
działania
Należy
jest
bowiem
nadrzędny
sobie
w
stosunku
uzmysłowić,
że
do
bez
profesjonalnego personelu jakość obsługi turystów i oferowanych usług nie
znajdzie przełożenia na ich zadowolenie i podjęcie decyzji o kolejnych
pobytach na Podkarpaciu. Konieczne jest zatem doskonalenie kwalifikacji
i umiejętności tzw. personelu operacyjnego (tj. osób zatrudnionych w usługach
gastronomicznych, noclegowych, agroturystyce, informacji turystycznej) oraz
osób działających w usługach okołoturystycznych. Kształcenie to pozwala
ograniczyć bezrobocie, włączyć w rynek pracy, tych którzy z niego z różnych
przyczyn
wypadli9.
Należy
zatem
w
sposób
właściwy
rozpoznać
zapotrzebowanie na kursy i szkolenia, aby ofertę edukacyjną dostosować do
wymagań podkarpackiego turystycznego rynku pracy.
9
Tamże, s. 95-97.
12
3. Charakterystyka badanych organizacji sektora turystycznego
województwa podkarpackiego
3.1. Struktura demograficzna i przestrzenna organizacji oraz formy działania
Z organizacji biorących udział w badaniu (80 podmiotów) większość stanowią
lokalne
organizacje
turystyczne
(33)
oraz
stowarzyszenia
turystyczne
lub
agroturystyczne (26). Działalność lokalnych organizacji turystycznych (LOT) w znacznym
stopniu przyczynia się do kreowania i promowania pozytywnego i atrakcyjnego wizerunku
regionu, rozwoju infrastruktury turystycznej oraz poprawy jakości obsługi gości z kraju
i ze świata. Z kolei, stowarzyszenia turystyczne i agroturystyczne przyczyniają się do
promowania
różnorodnych
form
uprawiania
turystyki,
dysponują
aktualnymi
informacjami o bazie noclegowej oraz, co ważne, konsolidują podmioty prowadzące
działalność turystyczną10. W mniejszym stopniu reprezentowane w badaniu były oddziały
Polskiego
Towarzystwa
Schronisk
Młodzieżowych.
Liczbę
podmiotów
z
oraz
Polskiego
uwzględnieniem
Towarzystwa
formy
działania
przedstawia tabela nr 2.
Tabela 2. Liczba podmiotów w badaniu z uwzględnieniem formy działania.
Forma działania podmiotu
lokalne organizacje turystyczne
stowarzyszenia turystyczne lub
agroturystyczne
oddziały PTTK
oddziały PTSM
Ogółem
Liczba w
badaniu
33
26
14
17
80
Biorąc pod uwagę wielkość miejscowości, w której działają badane podmioty,
najwięcej z nich (25) zlokalizowanych jest w miasteczkach do 20 tys. mieszkańców, nieco
mniej (22) w miejscowościach od 20 do 50 tys. mieszkańców. Co piąty respondent
prowadzi działalność turystyczną na obszarze wiejskim, a co dziesiąty w mieście
o liczebności od 50 do 100 tys. mieszkańców. Najmniejsza liczba badanych podmiotów
(7) zlokalizowana jest w stolicy województwa w Rzeszowie. Lokalizację podmiotów
ilustruje wykres nr 2.
10
Na terenie województwa ponad 570 gospodarstw agroturystycznych zrzeszonych jest w pięciu
stowarzyszeniach: Podkarpackim Stowarzyszeniu Agroturystycznym "Gospodarstwa Gościnne", Stowarzyszeniu
Agroturystycznym "Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne" Bieszczady w Lesku, Lubaczowskim Stowarzyszeniu
Gospodarstw Agroturystycznych "Roztocze", Podkarpackim Stowarzyszeniu Agroturystycznym Ziemi RopczyckoSędziszowskiej
oraz
Stowarzyszeniu
Turystycznym
„Bukowianka”.
http://www.wrota.podkarpackie.pl/pl/turystyka/agroturystyka [9 I 2007].
13
Wykres 1. Lokalizacja
miejscowości [N=80]
badanych
podmiotów
z
uwzględnieniem
wielkości
liczba podmiotów oraz ich procentowy udział w danej lokalizacji
0%
20%
40%
80%
12
obszar wiejski
miasteczko (do 20 tys.
mieszkańców)
5
małe miasto (20-50 tys.
mieszkańców)
9
1
10
8
2
2
4
1
100%
4
6
średniej wielkości miasto
(50-100 tys.
mieszkańców)
Rzeszów
60%
6
2
2
2
4
oddziały PTTK
oddziały PTSM
stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne
Wśród podmiotów działających w miasteczkach do 20 tys. mieszkańców
przeważają stowarzyszenia turystyczne i agroturystyczne oraz lokalne organizacje
turystyczne. W małych miasteczkach zlokalizowane są przede wszystkim LOT-y, oddziały
PTTK oraz stowarzyszenia. Organizacje turystyczne dominują także na obszarach
wiejskich.
Najwięcej
badanych
podmiotów
prowadzących
działalność
turystyczną
zlokalizowanych jest w pięciu powiatach: leskim (12), sanockim (10), przemyskim (9),
bieszczadzkim (8), krośnieńskim (8) oraz w Rzeszowie (7). Należy pamiętać, że na tych
obszarach istnieją najlepsze warunki dla prowadzenia tej formy działalności gospodarczej
na
Podkarpaciu.
Inne
powiaty
reprezentowane
były
w
mniejszych
proporcjach.
Najmniejszą reprezentację miały powiaty z północno-zachodniego obszaru województwa.
14
Tabela nr 1 pokazuje szczegółowo liczbę
podmiotów, które brały udział w badaniu
w rozbiciu na poszczególne powiaty.
Tabela 3. Lokalizacja badanych podmiotów.
POWIAT
N
12
10
9
8
8
7
3
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
80
Leski
Sanocki
Przemyski
Bieszczadzki
Krośnieński
Rzeszów
Lubaczowski
Leżajski
Jarosławski
Jasielski
Krosno grodzki
Przeworski
Ropczycko-Sędziszowski
Rzeszowski
Tarnobrzeski
Dębicki
Kolbuszowski
Mielecki
Niżański
Strzyżowski
Tarnobrzeg
Łańcucki
RAZEM
%
15,00%
12,50%
11,25%
10,00%
10,00%
8,75%
3,75%
2,50%
2,50%
2,50%
2,50%
2,50%
2,50%
2,50%
2,50%
1,25%
1,25%
1,25%
1,25%
1,25%
1,25%
1,25%
100,00%
Stowarzyszenia turystyczne i agroturystyczne reprezentowało w badaniu 26
respondentów.
Zrzeszenie
podmiotów
sprzedających
usługi
turystyczne
lub
agroturystyczne pozwala na rozwijanie istniejącej już oferty, a także na wytwarzanie
i promocję nowych produktów turystycznych. To również reprezentacja usługodawców
turystycznych na zewnątrz, a dla firm szkoleniowych bardzo dobra grupa docelowa. Do
założenia i zarejestrowania stowarzyszenia potrzeba minimum 15 osób/podmiotów, stąd
jedno zrzeszenie to już grupa osób, które mogą przejść kursy i szkolenia podnoszące
kwalifikacje członków. Najwięcej (10) badanych stowarzyszeń zlokalizowanych było
w miasteczkach do 20 tys. mieszkańców, nieco mniej w miastach od 20 do 50 tysięcy.
Dominują zrzeszenia skupiające 30 członków (4) oraz 25 (3). Większe pod względem
składu – powyżej 200 osób – działają na obszarach miejskich (2). Największe
stowarzyszenie, liczące 1700 członków, działa w Rzeszowie.
Działalność usługowa w turystyce na Podkarpaciu – jak wynika z deklaracji blisko
40% respondentów – oparta jest przede wszystkim na samozatrudnieniu. W przypadku
15
badanych instytucji może to być również działalność społeczna na rzecz danego
podmiotu. Tabela nr 3 zawiera szczegółowe dane dotyczące liczby pracowników
zatrudnianych przez podmioty. Jest to szczególnie domeną działających na Podkarpaciu
stowarzyszeń
turystycznych
lub
agroturystycznych
–
działalność
społeczną
oraz
niezatrudnianie żadnych pracowników deklaruje dwie trzecie badanych. Identyczną
deklarację składa także co piąty reprezentant lokalnej organizacji turystycznej, co drugi
oddziału PTSM oraz prawie co trzeci PTTK. Wśród badanych przeważa niewielkie
zatrudnienie, zasadniczo jest to wielkość oscylująca między jedną a trzema osobami.
Dwie lokalne organizacje turystyczne – jedna z nich zlokalizowana jest na obszarze
wiejskim, druga – w miejscowości do 50 tys. mieszkańców - zatrudniają ponad 100 osób.
Tabela nr 3 zawiera szczegółowe dane dotyczące liczby pracowników zatrudnianych przez
badane instytucje.
Tabela 4. Liczba zatrudnianych
turystycznego [N=80]
pracowników
Liczba zatrudnianych
pracowników
nikogo nie zatrudnia, działa
społecznie
1
2
3
4
6
8
11
14
25
100
108
RAZEM
N
przez
instytucje
sektora
%
31 38,75%
13 16,25%
12 15,00%
10 12,50%
3 3,75%
4 5,00%
1 1,25%
1 1,25%
2 2,50%
1 1,25%
1 1,25%
1 1,25%
80 100%
W badanych organizacjach najwięcej osób pracuje w lokalnych organizacjach
turystycznych (275), gdzie prawie połowę zatrudnionych stanowią osoby między 36-55
rokiem życia. Podobnie wygląda sytuacja w oddziałach PTTK. W co drugim schronisku
młodzieżowym pracują osoby w wieku przedemerytalnym między 56 a 65 rokiem życia.
Co dziesiątym zatrudnionym pracownikiem w badanych organizacjach jest osoba
poniżej 25. roku życia. Dominujący odsetek zatrudnionych osób w przedziale 36-55 lat
można argumentować tym, że praca w turystyce
wymaga nie tylko odpowiedniego
zasobu wiedzy i wykształcenia, lecz również odpowiedniego (najczęściej wieloletniego)
16
doświadczenia. Z punktu widzenia interesującej nas tematyki oznacza to, że osoby te
powinny
być
głównym
beneficjentem
kursów/szkoleń
przyczyniających
się
do
doskonalenia umiejętności i kwalifikacji. Niepokojące jest jednak to, że niewielu młodych
ludzi (poniżej 25. roku życia) jest zatrudnionych w badanych organizacjach. W przypadku
osób starszych działalność (praca) może mieć charakter realizacji zainteresowań lub też
stanowić dodatkową formę aktywności, co możliwe jest dzięki posiadaniu środków
materialnych z innych źródeł, takich jak emerytura bądź renta. W przyszłości może
powstać problem z wymianą kadry, tzn. zastąpieniem starszych pracowników młodszym
– należy bowiem pamiętać, że w przyszłości osoby starsze, z różnych powodów,
zrezygnują z pracy, a ich miejsca nie będą mogły zająć młode osoby, których po pierwsze
może nie być, ponieważ wyjadą do pracy za granicę, a po drugie nie będą posiadać
odpowiedniego doświadczenia organizacyjnego. Tabela nr 4 zawiera szczegółowe dane
dotyczące wieku pracowników z uwzględnieniem podziału na rodzaje badanych instytucji.
Tabela 5. Struktura wiekowa pracowników branży turystycznej.
Oddziały
PTTK
LOT
Oddziały
PTSM
4
31
0
Stowarzyszenia
turystyczne lub
agroturystyczne
8
9
75
2
24
110
36-55 lat
15
136
3
27
181
56-65 lat
2
32
5
8
47
1
1
0
0
2
31
275
10
67
383
Wiek
Poniżej
25
lat
25-35 lat
Powyżej
lat
Razem
65
Razem
43
3.2. Pozyskiwanie środków finansowych z funduszy strukturalnych na szkolenia
pracowników
Jednym z działań mającym poprawić funkcjonowanie sektora turystycznego
Podkarpacia akcentowanym w Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata
2007-2020 jest pozyskiwanie środków publicznych oraz z innych źródeł na rozwój
turystyki. Pozyskanie tychże środków ma odbywać się na drodze partnerstwa publiczno-prywatnego. Odpowiednie przygotowanie do wypełniania wniosków o dotację z budżetu
Unii
Europejskiej
jest
zatem
niezbędne,
tak
samo
jak
poszerzanie
kwalifikacji
i umiejętności pracowników sektora. Ponadto, pozyskiwanie środków finansowych na
kursy i szkolenia pracowników z UE pozwoli na przesunięcie przychodów w obszar
inwestycji i rozwój prowadzonej działalności.
17
Badani zostali zapytani o to, czy korzystali już ze środków z funduszy
strukturalnych na szkolenia swoich pracowników. Ponad dwie trzecie badanych nie
korzystało z pieniędzy unijnych i dodatkowo nawet nie starało się o uzyskanie wsparcia
zewnętrznego.
W
grupie
tej
dominują
lokalne
organizacje
turystyczne
oraz
stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne. Oznacza to, że badani nie posiadają
motywacji do pozyskania środków z funduszy europejskich. Tak wysoki odsetek może
świadczyć również o tym, że (a) nie posiadają oni wiedzy o możliwości sfinansowania
szkoleń z wykorzystaniem środków unijnych, (b) nie ubiegają się o środki, ponieważ nie
posiadają
odpowiedniego
przygotowania
do
złożenia
wniosku
o
dofinansowanie,
a w konsekwencji nie podejmują żadnych czaso- i pracochłonnych działań w tym
kierunku, (c) w znikomym stopniu szkolą personel/członków i koszt kursów pokrywają
z posiadanych przez siebie środków. Szczegółowe dane przedstawiają wykresy nr 2 i 3 .
Wykres 2. Korzystanie przez respondentów ze środków
z funduszy strukturalnych przeznaczanych na szkolenia [N=80]
nie wie/nie posiada takiej
wiedzy
nie korzystała - nie
ubiegaliśmy się o środki
1
12
nie korzystała ubiegaliśmy się o środki,
ale nie przyznano
17
2
6
10%
20%
17
2
2
14
tak
0%
finansowych
30%
1
40%
50%
60%
70%
6
80%
90%
100%
Liczba wskazań oraz ich procentowy udział w korzystaniu lub niekorzystaniu ze środków z
funduszy strukturalnych
oddziały PTTK
oddziały PTSM
18
Wykres 3. Wykorzystanie środków finansowych z funduszy strukturalnych na
szkolenia z uwzględnieniem lokalizacji podmiotu [N=80]
Liczba wskazań oraz procentowy udział instytucji z danego obszaru w wykorzystaniu środków
unijnych
0%
10%
tak
4
nie korzystała ubiegaliśmy się o środki,
ale nie przyznano
1
nie korzystała - nie
ubiegaliśmy się o środki z
funduszy strukturalnych
20%
30%
40%
50%
60%
70%
8
80%
90%
8
1
3
11
17
nie wie/nie posiada takiej
wiedzy
100%
1
10
8
1
obszar wiejski
miasteczko (do 20 tys. mieszkańców)
małe miasto (20-50 tys. mieszkańców)
średniej wielkości miasto (50-100 tys. mieszkańców)
Przyczyn takiego stanu rzeczy można upatrywać w: (a) posiadaniu przez
zarządzających niewystarczających kwalifikacji do złożenia wniosku o dofinansowanie,
(b)
braku wiedzy
o możliwości/-ach
pozyskania funduszy, (c)
prawdopodobnym
przekonaniu, że i tak środków nie otrzymają (nawet w przypadku złożenia prawidłowego
wniosku). Warto podkreślić, że w próbie zaledwie 6 podmiotów nie uzyskało wsparcia
finansowego, pomimo złożenia wniosku.
Ze środków unijnych skorzystało łącznie 21 organizacji z trzech grup podmiotów
–
lokalnych
organizacji
turystycznych
(14),
stowarzyszeń
turystycznych
lub
agroturystycznych (6) oraz PTSM (1).
Ponad połowa badanych deklaruje chęć ubiegania się o środki z funduszy
unijnych na szkolenia swoich pracowników. Ci sami respondenci stwierdzają jednak,
że nie podjęli żadnych kroków w tym kierunku. W grupie tej znajdują się z pewnością,
co najmniej, dwie podgrupy podmiotów. Pierwsza z nich skupia zarządzających, którzy
nie poprzestają na deklaracjach i w przyszłości z pewnością podejmą starania, żeby
wsparcie zewnętrzne otrzymać. Druga podgrupa to kierownicy, którzy potwierdzili chęć
ubiegania się o dofinansowanie szkoleń, jednak bardziej istotna od realnego działania jest
19
dla nich opinia o samym podmiocie, który jest w stanie samodzielnie pozyskać fundusze
na podnoszenie kwalifikacji swoich pracowników. Warto zatem w nieodległej przyszłości
zweryfikować, czy rzeczywiście badani nie poprzestali na deklaracjach i szkolili swój
personel ze środków zewnętrznych. Najwięcej deklaracji tego typu złożyli respondenci
reprezentujący LOT-y oraz stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne. Podmioty te
zlokalizowane są przeważnie w miasteczkach, małych miastach oraz na obszarach
wiejskich.
3.3. Planowane działania w kierunku uzyskania środków na kursy/szkolenia
z funduszy strukturalnych
Zaledwie sześciu badanych przyznało, że złożyło wniosek o dofinansowanie
(4 stowarzyszenia oraz 2 LOT-y). Co dziesiąty badany przyznał, że zamierza ubiegać się
o środki unijne i podjął kroki w tym kierunku, jednak formalnego wniosku nie złożył.
Oznacza to, że niewielka liczba badanych organizacji dostrzega możliwości, jakie dają
środki unijne przeznaczone na rozwój kapitału ludzkiego.
O środki z funduszy strukturalnych na szkolenia personelu/członków organizacji
nie zamierza ubiegać się 14 respondentów a 9 stwierdza, że nie wie, czy będzie się o nie
ubiegać. Można wnioskować, że (a) respondenci posiadają wystarczające środki na
podnoszenie
kwalifikacji
personelu/członków
w
i
umiejętności
najbliższym
pracowników,
czasie,
stąd
nie
(b)
nie
zamierzają
podejmują
żadnych
szkolić
starań
o pozyskanie dodatkowych środków, (c) nie posiadają wiedzy, o stosunkowo nowej
w polskich realiach, możliwości zdobycia funduszy na kursy/szkolenia, (d) nisko oceniają
posiadane kompetencje do złożenia wniosku, stąd nie podejmują starań, które
pochłaniają ich czas. Szczegółowe dane przedstawiają wykresy nr 4 i 5.
20
Wykres 4. Deklaracje odnośnie ubiegania się o środki z funduszy strukturalnych
na kursy i szkolenia dla pracowników/członków z uwzględnieniem rodzaju
organizacji[N=80]
0%
20%
tak, złożyliżmy już
wniosek
4
1
18
4
7
3
80%
100%
4
6
nie
nie wiem
60%
2
tak, podjęliśmy już
kroki w tym
kierunku
tak, ale nie
podjęliśmy jeszcze
żadnych kroków w
tym kierunku
40%
2
16
6
1
1
1
4
oddziały PTTK
oddziały PTSM
21
Wykres 5. Deklaracje respondentów odnośnie ubiegania się o środki z funduszy
strukturalnych na kursy i szkolenia pracowników z uwzględnieniem lokalizacji
podmiotu [N=80]
Liczba wskazań oraz procentowy udział w wykorzystaniu środków unijnych
0%
10%
20%
30%
40%
50%
tak, złożyliśmy już wniosek
2
2
tak, podjęliśmy już kroki w
tym kierunku
3
3
tak, ale nie podjęliśmy
jeszcze żadnych kroków w
tym kierunku
nie
nie wiem
10
4
3
80%
1
13
100%
1
3 1
1
4
1
90%
1
1
3
1
70%
1
15
2
1
60%
3
obszar wiejski
miasteczko (do 20 tys. mieszkańców)
małe miasto (20-50 tys. mieszkańców)
średniej wielkości miasto (50-100 tys. mieszkańców)
Rzeszów
22
4. Polityka szkoleniowa organizacji w latach 2005-2006
4.1. Kursy i szkolenia przeprowadzone w organizacjach zajmujących się
turystyką w województwie podkarpackim
Kursy i szkolenia zewnętrzne (prowadzone przez specjalistów niezatrudnionych
w placówkach, których pracownicy są szkoleni), stanowią cenne narzędzie podnoszenia
kwalifikacji personelu sektora turystycznego. Odpowiedni dobór kursów/szkoleń ze
względu na zakres i tematykę, jak również odpowiednia selekcja pracowników, którym
umożliwia się podnoszenie kwalifikacji, może – przy spełnieniu jeszcze innych warunków,
jak np. efektywność kursu/szkolenia – pozytywnie wpływać na efektywność i rynkową
konkurencyjność podmiotu sprzedającego usługi turystyczne. Należy również pamiętać
o tym, że Polska jako członek Unii Europejskiej powinna stworzyć silny ekonomicznie
i zorientowany na rynek sektor turystyczny, oparty na prywatnej własności i inicjatywie,
mogący sprostać konkurencji, i tym samym zapewniając polskim przedsiębiorstwom
turystycznym funkcjonowanie i rozwój w ramach jednolitego rynku Unii Europejskiej.
W województwie podkarpackim z kursów/szkoleń zewnętrznych w latach 20052006 skorzystało 59 podmiotów z 80 badanych, czyli niemal trzy czwarte. Swoich
pracowników na zajęcia podnoszące ich kwalifikacje i umiejętności wysłało 27 lokalnych
organizacji turystycznych, 20 stowarzyszeń turystycznych, 10 oddziałów PTTK, oraz
zaledwie 2 oddziały PTSM. Organizacje szkolące pracowników dominują także w każdej
z czterech grup – oznacza to, że dostrzegają one potrzebę podnoszenia kwalifikacji
i umiejętności członków, co ma wpływ na rozwój samego podmiotu i zdobycie przewagi
nad konkurencją w zakresie promocji i sprzedaży usług turystycznych. Szczegółowe dane
prezentuje wykres nr 6.
23
Wykres 6. Liczba podmiotów korzystających z kursów/szkoleń pracowników
w latach 2005-2006 [N=80]
Liczba wskazań oraz procentowy udział poszczególnych
organizacji
0%
10%
tak
10
nie
4
20%
30%
40%
50%
60%
27
70%
2
6
5
80%
90%
100%
20
6
oddziały PTTK
oddziały PTSM
4.2. Przyczyny nieszkolenia członków/personelu organizacji
Respondenci zostali również poproszeni o wskazanie przyczyn (maksymalnie
trzech) nieszkolenia swoich członków/pracowników. Ze szkoleń w ostatnich dwóch latach
nie skorzystało 21 biorących udział w badaniu. Najczęstsze przyczyny prezentuje wykres
nr 7.
24
Wykres 7.
wskazań]
Przyczyny nieszkolenia pracowników w latach 2005-2006 [N=37
z powodu braku środków
finansowych na
szkolenia/kursy
9
z powodu braku czasu na
szkolenia/kursy
7
z powodu braku
odpowiedniej oferty
szkoleniowej
7
z powodu braku potrzeby
podnoszenia kwalifikacji
przez personel/członków
6
z powodu braku
informacji o dostępnej
ofercie szkoleniowej
6
z powodu zbyt dużej
odległości do organizacji
szkolącej
1
z powodu negatywnej
oceny przydatności
szkoleń/kursów
1
Jak widać z powyższego wykresu – do grupy najczęściej wskazywanych przyczyn
należą: (a) brak środków finansowych na szkolenia/ kursy, (b) brak czasu na udział
w nich, (c) brak dopasowanej do oczekiwań oferty szkoleniowej, (d) brak potrzeby
podnoszenia kwalifikacji przez personel/członków stowarzyszenia oraz (e) brak informacji
o dostępnej na rynku ofercie szkoleniowej. Pojedyncze wskazania uzyskała odległość od
miejsca działalności do instytucji prowadzącej szkolenie/kurs oraz negatywna ocena ich
przydatności.
Niepokojące jest to, że zarządzający organizacjami uważają, że zatrudniany
przez nich personel nie ma potrzeby podnoszenia kwalifikacji. Biorąc pod uwagę
uwarunkowania
współczesnej
turystyki
–
nieustanne
poszerzanie
zakresu
swoich
kompetencji i umiejętności stanowi jeden z głównych czynników konkurencyjności
pracownika na rynku pracy. Można jednak przypuszczać, że na tę barierę wskazywali ci,
którzy przekonani są, że zatrudniane przez nich osoby mają zadowalające umiejętności,
pozwalające w pełni wywiązywać się z nałożonego na nich obowiązku pracowniczego.
Z tak zaprezentowanych danych można wyciągnąć następujące wnioski na
przyszłość, które powinny umożliwić pracownikom zdobycie dodatkowych kwalifikacji
i umiejętności:
zarządzający zdając sobie sprawę, że rozwój turystyki jest szansą dla regionu,
a najważniejszy w ich bieżącej i przyszłej działalności jest pracownik, powinni
dołożyć wszelkich starań, aby pozyskać zewnętrzne środki na szkolenie
25
personelu/członków. Warto zwrócić także uwagę na fakt, że wiele prywatnych
firm organizuje szkolenia ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
(nieodpłatnych dla uczestników), w których uczestniczyć mogliby pracownicy
danego podmiotu, którego nie stać na samodzielne sfinansowanie szkolenia.
Powinni oni dodatkowo poszukiwać dróg, poprzez które dotrą do informacji
o szkoleniach – może to być prasa codzienna, telewizja czy Internet.
Uświadomienie im, że inwestycje prorozwojowe poczynione przez samego
pracownika, jak i posyłanie personelu na szkolenia przez zarządzających, są
tak naprawdę szansą na lepsze funkcjonowanie podmiotu,
zarządzający twierdzą, że brakuje czasu, aby ich pracownicy mogli wziąć
udział w kursie/szkoleniu. Zapominają jednak o tym, że ruch turystyczny na
Podkarpaciu ma charakter sezonowy i najwięcej turystów przyjeżdża w okresie
wakacyjnym. Gdy zmniejsza się popyt na dane usługi, badani mogą ograniczyć
wymiar pracy personelu i umożliwić im udział w szkoleniach. Osobnym
zagadnieniem pozostaje pytanie, czy pracownicy rzeczywiście wykorzystają
dodatkowy czas na doszkalanie,
poprawa infrastruktury komunikacyjnej, jak i modyfikacje oferty szkoleniowej
prowadzące do zwiększenia jej elastyczności powinny wpłynąć na wzrost liczby
instytucji decydujących się na doszkalanie personelu. Istotne jest tu zarówno
rozszerzenie tematycznej oferty szkoleniowej w celu lepszego dostosowania jej
do zapotrzebowania (wypełnienia luk), jak i poprawa ich elastyczności w celu
dotarcia do klientów ograniczonych czasowo lub komunikacyjnie (odległość od
instytucji szkolącej jako czynnik uniemożliwiający podjęcie szkolenia).
Poddając analizie przyczyny nie korzystania ze szkoleń przez zarządzających
badanymi instytucjami z uwzględnieniem rodzaju podmiotu można stwierdzić:
w przypadku oddziałów PTTK najczęściej wskazuje się na (a) brak potrzeby
podnoszenia
kwalifikacji
członków
oraz
(b)
brak
czasu
na
udział
w kursach/szkoleniach. Wynikać może to ze specyficznego charakteru pracy
tych osób, którzy działalność w PTTK traktują jako dodatkową formę
aktywności lub zarobkowania, w związku z czym wykonują te czynności, na
których już się znają. Z „dorywczą” współpracą związany może być brak czasu,
aby uczestniczyć w dodatkowych, obciążających czas zajęciach,
u lokalnych organizacji turystycznych dominują (a) brak środków finansowych
na szkolenia, (b) brak wiedzy o dostępnej ofercie szkoleniowej, (c) brak
odpowiedniej oferty, a także (d) brak czasu na szkolenia,
badani z oddziałów PTSM za najważniejszą przyczynę uznali (a) brak finansów
na szkolenia, (b) brak odpowiedniej oferty oraz (c) negatywną ocenę
przydatności kursów,
26
stowarzyszenia nie szkolą członków, ponieważ (a) brakuje na to środków, (b)
nie ma czasu na ich kształcenie, (c) brakuje informacji o ofercie szkoleniowej,
(d) brakuje odpowiedniej tematyki szkoleń i (e) nie ma potrzeby kształcenia
członków.
4.3. Ocena przydatności przeprowadzonych szkoleń
Badani zostali poproszeni o ocenę przydatności przeprowadzonych kursów
i szkoleń dla swojej organizacji w skali od (1) bardzo nisko, (2) raczej nisko,
(3) przeciętnie, (4) raczej wysoko do (5) bardzo wysoko. Tego typu skala daje możliwość
określenia średniej przydatności poszczególnych rodzajów kursów/szkoleń. Odzwierciedla
ona subiektywne oceny respondentów na podstawie ich indywidualnych doświadczeń.
Najbardziej przydatne, zdaniem badanych, były kursy bardzo blisko związane
z działalnością turystyczną i przydatne w kontaktach z klientem. Kursy i szkolenia
z zakresu „hotelarstwo i gastronomia” uzyskały najwyższą średnią wskazań (4,25), tuż za
nimi znalazły się „kursy językowe” (4,21) oraz „inne kursy/szkolenia” wskazane przez
6 respondentów (4,2). W „innych kursach/szkoleniach” wskazano na takie szkolenia, jak:
„rozwój miasta Krosna”, „ochrona środowiska – utylizacja ścieków i oczyszczalni”,
„prowadzenie
działalności
kulturalnej,
obsługa
imprez
i
ZAiKS”,
„rozwiązywanie
konfliktów wewnątrz organizacji” oraz „specjalistyczne kursy z zakresu kultury”.
Jako
raczej przydatne badani określili również „szkolenia komputerowe”, „specjalistyczne
kursy/szkolenia z zakresu turystyki”, „pozyskiwanie środków z UE” oraz „zarządzanie
zasobami ludzkimi”. W przypadku innego rodzaju szkoleń można mówić o ich przeciętnej
przydatności dla organizacji, jednak z przeprowadzonych badań okazuje się, że
zarządzający oceniają ich przeciętną przydatność jako niską. Szczegółowe oceny
przydatności szkoleń ilustruje tabela nr 5.
Tabela 6. Średnie oceny przydatności kursów i szkoleń zewnętrznych
Tematyka szkolenia
hotelarstwo i gastronomia
języki obce
inne
szkolenia komputerowe
specjalistyczne z zakresu turystyki
pozyskiwanie środków z UE
zarządzanie zasobami ludzkimi
marketing i promocja
administracja i księgowość
obsługa klienta
zarządzanie jakością
27
Średnia
4,25
4,21
4,20
4,15
4,11
4,03
4,00
3,84
3,83
3,64
3,60
Analizując powyższą tabelę można wyciągnąć następujące wnioski:
raczej wysoka przydatność kursów i szkoleń „hotelarsko-gastronomicznych”
oznacza, że zarządzający cenią sobie szkolenia specjalistyczne, które nie tylko
rozwijają
kwalifikacje
i
umiejętności
pracownika,
ale
stanowią
niejako
inwestycję w działalność turystyczną – im lepiej przygotowany do pracy
człowiek, tym większe prawdopodobieństwo, że jakość świadczonych przez
niego usług będzie wyższa,
szkolenia z zakresu języków obcych są dla sektora turystycznego jednym
z najważniejszych obszarów dokształcania osób w nim pracujących. Co prawda
województwo podkarpackie nie należy do często odwiedzanych rejonów przez
zagranicznych turystów (w 2005 roku na 550 tys. osób korzystających
z turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania na Podkarpaciu ponad
11% stanowili turyści zagraniczni, głównie Ukraińcy, Niemcy, Izraelczycy,
Amerykanie, Anglicy i Francuzi), jednak działania określone w Strategii
Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 – a związane ze
zwiększeniem promocji Podkarpacia, nie tylko w kraju, ale też za granicą, oraz
zamiarami pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych na rozwój sektora,
wymagają
przygotowania
profesjonalnych
kadr
(oraz
ich
operacyjnych,
nieustannego
które będą w
doskonalenia)
stanie zrealizować
zakładane w tym strategicznym dokumencie zadania,
raczej wysoka przydatność kursów komputerowych świadczy o potrzebie
wykorzystywania nowoczesnych technik komunikacji z potencjalnym odbiorcą
usług turystycznych. Nie można oczywiście zapomnieć, że podstawowa
umiejętność obsługi komputera i oprogramowania, nie tylko w sektorze
turystycznym, uważana jest za standardową cechę każdego kandydata do
pracy. Zwiększenie kompetencji (dość wysoka ocena przydatności szkoleń
komputerowych) w zakresie obsługi komputera w sektorze turystycznym
związane może być również z tym, że osoby prowadzące tego typu działalność
wykorzystują
specjalistyczne
programy,
wykorzystywane
w
księgowości,
zarządzaniu firmą (organizacją) oraz w gastronomii prowadząc działalność
restauracyjną. Jednak podnoszenie kwalifikacji może mieć inną przyczynę.
Władze samorządowe opracowując różnego rodzaju programy i strategie
rozwoju województwa dążą do objęcia nimi jak najszerszej liczby sektorów
gospodarki. W branży turystycznej na Podkarpaciu wskazywana jest potrzeba
ułatwienia
dostępności
usług
turystycznych,
poprzez
rozwijanie
elektronicznych systemów rezerwacji. Przygotowani do tego odpowiednio
pracownicy będą mogli sprostać w przyszłości wyzwaniom turystyki w regionie,
28
wysoko oceniane są kursy i szkolenia z zakresu „pozyskiwanie środków z UE”.
Pomimo, iż 65% badanych nie ubiegało się w przeszłości o jakiekolwiek
fundusze unijne, widać, że dostrzega się potrzebę posiadania wiedzy w tym
zakresie. Tym bardziej, iż to właśnie w środkach z UE dostrzega się szansę na
rozbudowę infrastruktury turystycznej. Stworzenie odpowiedniego i dobrego
(tzn. mającego szansę na zaakceptowanie i późniejsze sfinansowanie) projektu
pozwolić
ma
na
inkluzję
Podkarpacia
w
europejski
i
światowy
rynek
turystyczny. Należy także pamiętać o tym, że osoby posiadające umiejętności
w pozyskiwaniu środków zewnętrznych na finansowanie określonych projektów
czy produktów turystycznych mogą bardzo łatwo znaleźć zatrudnienie, kiedy
rozpocznie się realizacja kierunku Działania 3 „Podejmowanie działań na rzecz
rozwoju
turystyki”
zawartego
w
Strategii
Rozwoju
Województwa
Podkarpackiego na lata 2007-2013. Zakłada ono: (a) rozwijanie współpracy
pomiędzy władzami regionalnymi, (b) tworzenie transgranicznej infrastruktury
turystycznej, (c) powiązanie istniejących i tworzenie nowych produktów
turystycznych,
opartych
na
walorach
turystycznych
różnych
państw,
(d) wspólne międzynarodowe projekty obejmujące pozyskiwanie środków
finansowych na realizację przedsięwzięć turystycznych, (e) organizowanie
spotkań,
warsztatów
i
konferencji
międzynarodowych
w
celu
wymiany
doświadczeń, (f) współpracę na rzecz usprawniania odpraw granicznych oraz
otwierania nowych turystycznych przejść granicznych11,
szkolenia
„zarządzanie
pracodawców
jako
zasobami
„raczej
wysoko
ludzkimi”
ocenione
przydatne”,
co
zostały
może
przez
oznaczać,
że
management ceni sobie wiedzę swoich podwładnych w tym zakresie. Sama
tematyka tego szkolenia ma duże znaczenie dla turystyki, w której istotna jest
sprawna i wydajna działalność podmiotu gospodarczego w tym sektorze,
w znacznej mierze opartym na czynniku ludzkim. Należy bowiem pamiętać, że
zarządzanie
zasobami
ludzkimi
polega
na
wykorzystaniu
umiejętności
pracowników w dążeniu do osiągnięcia celów organizacji, tym samym do
zwiększenia przewagi nad konkurencją, oraz do zaspokojenia potrzeb (w tym
rozwoju) pracowników,
zbliżone oceny przydatności kursów „promocja i marketing” (3,84) oraz
„administracja i księgowość” (3,83) mogą świadczyć o tym, że zarządzający
nie doceniają w pełni tego obszaru w działalności organizacji, pomimo
postulowanej we wszystkich strategicznych dokumentach dla województwa na
11
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, s. 139-140.
29
najbliższe lata konieczności wzmożonej promocji produktów turystycznych
regionu oraz jego samego12,
nieco niżej ocenione pod względem przydatności zostały szkolenia „obsługa
klienta” i „zarządzanie jakością”, co można wyjaśnić podobnie jak w przypadku
wymienionych powyżej dwóch rodzajów szkoleń. Zdaje się jednak, że wraz
z rozwojem ruchu turystycznego (w tym obsługi turystów zagranicznych)
zarządzający docenią tę problematykę i poświęcą jej zdecydowanie więcej
uwagi.
Zaprezentowane powyżej średnie oceny przydatności poszczególnych kursów
i szkoleń
pracowników
branży turystycznej uzupełnić
należy
o analizę
ocen
dokonanych z uwzględnieniem profilu ich działalności. Szczegółowe dane przedstawia
wykres nr 8.
Wykres
8.
Ocena
przydatności
kursów
i
szkoleń
z uwzględnieniem rodzaju działalności badanego podmiotu
języki obce
4,38
4
4
szkolenia komputerowe
zewnętrznych
4,5
zarządzanie zasobami ludzkimi
4
3,5
4
4,5
marketing i promocja
4
3,58
4
4,5
obsługa klienta
zarządzanie jakością
1
hotelarstwo i gastronomia
specjalistyczne z zakresu turystyki
pozyskiwanie środków z UE
administracja i księgowość
oddziały PTTK
oddziały PTSM
inne
4
3,57
3,17
4
4,29
5
3,75
4,67
3,75
3,25
4
4,5
4
4,33
4
3,67
4
3,22
4,31
4,36
4,5
4
5
Analizując powyższy wykres można stwierdzić:
oceny przydatności wszystkich szkoleń dokonały dwa rodzaje objętych badaniem
instytucji: lokalne organizacje turystyczne oraz stowarzyszenia turystyczne lub
12
Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020 oraz Regionalny program operacyjny
województwa podkarpackiego na lata 2007-2013. Projekt, Zarząd Województwa Podkarpackiego. Rzeszów, 7
listopada 2006.
30
agroturystyczne. Oznacza to, że pracownicy tych dwóch podmiotów wzięli udział
we wszystkich wymienionych kursach lub szkoleniach. Oceny przydatności
poczynione przez stowarzyszenia są najwyższe z wszystkich czterech rodzajów
podmiotów uczestniczących w badaniu. Z wyłączeniem kursów znajdujących się
w kategorii „inne” – które oceniono jako najbardziej przydatne i „obsługa klienta”,
które jako jedyne otrzymały poniżej czterech punktów, pozostałe szkolenia
otrzymały powyżej 4 punktów, co oznacza, że uważane są za raczej przydatne.
Respondenci reprezentujący stowarzyszenia wysoko ocenili takie kursy jak
„hotelarstwo
i
gastronomia”,
„administracja
i
księgowość”,
„marketing
i promocja”, „zarządzanie zasobami ludzkimi” oraz „szkolenia komputerowe”.
Kursy te są bardzo związane z prowadzoną przez członków stowarzyszenia
działalnością
turystyczną.
Rozwijanie
umiejętności
z
zakresu
hotelarstwa
i gastronomii przyczynia się z pewnością do usprawnienia pracy w tym obszarze,
ponadto
pozwala
na
wytwarzanie
nowych,
nieznanych
dotąd,
produktów
turystycznych. Od sprawnego zarządzania podmiotem turystycznym uzależniona
jest jego dalsza działalność i konkurencyjność względem innych, sprzedających
podobne usługi. Z tym samym związana jest promocja, nie tylko w regionie,
Polsce,
ale
przede
wszystkim
poza
granicami
naszego
kraju,
produktów
oferowanych przez członków danego stowarzyszenia, stąd nie należy dziwić się, że
zarządzający instytucjami turystycznymi wysoko oceniają szkolenia z zakresu
„marketing i promocja”.
Zwiększanie kompetencji pracowników w obszarze obsługi komputera jest
koniecznością w przypadku stowarzyszeń, ponieważ bardzo wiele podmiotów
działających
w
ich
ramach
wykorzystuje
Internet
i
pocztę
elektroniczną
w kontaktach z klientem. To właśnie na stronach stowarzyszeń można odnaleźć
aktualną informację o działalności, uaktualnianą bazę oferowanych miejsc
noclegowych (przeważnie z pełną charakterystyką miejsca, zdjęcia, kontaktu
bezpośredniego z właścicielem) i dokonać rezerwacji, informację o regionie,
atrakcjach turystycznych czy komunikacji13.
Wskazane powyżej kursy i szkolenia pozwolą w przyszłości, z całą
pewnością,
na
rozwój
turystyki,
która
jest
szansą
dla
województwa.
Zastanawiające jest jednak to, że jako „raczej przydatne” określone zostały
szkolenia językowe. Co prawda, liczba turystów zagranicznych nie jest wcale
duża, ale biorąc pod uwagę prognozy w turystyce światowej, Polska za kilkanaście
lat może stać się prawdziwą mekką dla turystów zagranicznych, co powinny
13
Przykładem wykorzystywania technologii informatycznych i Internetu mogą być wortale turystyczne
prowadzone przez Stowarzyszenie Agroturystyczne „Galicyjskie Gospodarstwa Rodzinne «Bieszczady»”
(www.bieszczady.podkarpackie.pl) i Podkarpackie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Gospodarstwa Gościnne”
(www.agropodkarpacie.pl).
31
wykorzystać nie tylko władze samorządowe, ale przede wszystkim sprzedający
usługi turystyczne,
lokalne organizacje turystyczne najwyżej oceniły kursy językowe, co z pewnością
związane jest z promocją turystyki poza granicami kraju. Organizacje tego rodzaju
są często powoływane właśnie w tym celu, aby prezentować ofertę danego
regionu poza jego granicami oraz wpływać na rozwój produktów turystycznych.
Technologie informatyczne, coraz chętniej wykorzystywane przez turystów do
zapoznania się z ofertą danego regionu czy też rezerwacji miejsc, stanowią istotny
czynnik, zwiększający komunikację z potencjalnym odbiorcą usług turystycznych.
Jako „raczej przydatne” oceniono kursy z zakresu pozyskiwania środków na
rozwój turystyki ze środków UE oraz specjalistycznych kursów turystycznych.
Pierwsze z nich będą owocne dla osób, które przygotowywać będą szczegółowe
programy
rozwoju
turystyki
na
Podkarpaciu
z
wykorzystaniem
środków
zewnętrznych – umiejętność przygotowania odpowiednich wniosków, wymaga nie
tylko znajomości branży turystycznej, ale formalnych zasad obowiązujących
w procedurze starania się o pieniądze. Specjalistyczne kursy turystyczne, w tym
kursy
przewodnickie,
regionalnych
rynku
stanowią
usług
instrument
turystycznych
pozwalający
–
bowiem
wypełnić
jak
lukę
na
stwierdzono
we
wcześniejszej części raportu, brakuje przewodników i pilotów.
Respondenci
reprezentujący
ten
rodzaj
podmiotu
jako
przeciętnie
przydatne uznały szkolenia „marketing i promocja”, co może zastanawiać, gdyż
jak już stwierdziliśmy, to one są odpowiedzialne za promowanie walorów regionu
poza jego granicami. Wyjaśnić to można jednak tym, że zatrudnione są w nich
osoby, które posiadają wystarczającą wiedzę w tym zakresie,
schroniska młodzieżowe należą do tych obiektów zbiorowego zakwaterowania,
z których turyści korzystają nieczęsto14. Stąd konieczna jest promocja tego typu
obiektów, a także poprawienie warunków spędzenia wolnego czasu. Nie dziwi
zatem, że badani z tej grupy wystawili raczej wysokie oceny przydatności
szkoleniom umożliwiającym zwiększenie liczby osób korzystających z tego typu
obiektów zbiorowego zakwaterowania. Koszt noclegu w przypadku schronisk
młodzieżowych nie jest wysoki i może stanowić konkurencję dla nieco droższego
pobytu w gospodarstwach agroturystycznych czy hotelach. Poza tym, okres
zamieszkiwania w schronisku nie jest długi. Stąd konieczność przygotowania
personelu do zapewnienia w krótkim czasie pobytu turysty dobrych warunków
wypoczynku.
Schroniska
mogą
konkurować
z
pozostałymi
podmiotami
14
Turystyczne obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania, GUS: Rzeszów. Dane dostępne na stronie
internetowej: http://www.stat.gov.pl/urzedy/rzesz/publikacje/rocz_woj_05/kultura_turystyka/05w12_08.pdf
[9I 2007].
32
prowadzącymi działalność noclegową przede wszystkim cenami, stąd konieczność
wypromowania
tej
formy
odpoczynku.
Pamiętając
o
tym,
że
największa
koncentracja schronisk jest w trzech południowych powiatach województwa
(bieszczadzkim, leskim i sanockim), konieczne jest wspieranie różnorodnych form
spędzenia wolnego czasu przez turystę, aby jego pobyt nie ograniczał się tylko do
przejścia szlaków w Bieszczadach i Beskidzie Niskim. Wysoka ocena przydatności
szkoleń z zakresu „zasoby ludzkie” związana jest z koniecznością adaptacji osób
w
wieku
przedemerytalnym
w
oddziałach
PTSM)
do
(stanowiących
wymagań
dominującą
turystów,
a
grupę
przez
to
pracowników
zwiększenie
konkurencyjności schronisk. Za „raczej przydatne” uznane zostały szkolenia
z zakresu pozyskiwania środków z Unii Europejskiej. Oznacza to, że badani zdają
sobie sprawę z tego, że fundusze na bieżącą i przyszłą działalność będą mogli
uzyskać z zewnątrz. Pamiętać należy, że ponad połowa respondentów tej grupy
zadeklarowała, że zamierza ubiegać się o środki unijne,
średnia ocen przydatności szkoleń w oddziałach PTTK nie różni się znacząco od
ocen dokonanych przez inne podmioty. Zaskakujące jest jednak to, że w tej
grupie uzyskano najniższą ocenę dla szkoleń „zarządzanie jakością” – 1, czyli
bardzo nieprzydatne. Wyjaśnieniem może być fakt, że działające od ponad 100 lat
PTTK, jest organizacją z tradycjami, w której działają osoby wielu zawodów,
realizujące wiele pasji, jednocześnie posiadając użyteczne i wystarczające
umiejętności dla organizacji.
4.4. Źródła finansowania kursów/szkoleń
W zakresie finansowania szkoleń można wyróżnić trzy podstawowe źródła:
organizację zatrudniającą lub zrzeszającą – podmiot, w którym pracownik jest
zatrudniony
ponosi
koszty
związane
z
podnoszeniem
jego
kwalifikacji
i umiejętności,
środki publiczne, pochodzące z budżetu samorządu, państwa lub Unii
Europejskiej w ramach funduszy celowych,
inne – w których mieszczą się zarówno środki pochodzące z organizacji
pozarządowych, jak i z budżetu samych pracowników.
W wyniku przeprowadzonego badania należy stwierdzić, że ponad połowa
środków przeznaczanych na szkolenia pracowników sektora turystycznego pochodzi
spoza budżetu danego podmiotu. Średnio co czwarte szkolenie finansowane jest przez
organizację zatrudniającą lub zrzeszającą, a co piąte z innego źródła. Zatem głównym
źródłem finansowania szkoleń w turystyce na obszarze Podkarpacia w latach 2005-2006
latach pozostają środki publiczne spoza organizacji zatrudniającej/zrzeszającej.
33
Wykres 9. Źródła finansowania
wskazania w %, N=80]
szkoleń
sektora
20,9
turystycznego
[średnie
26,6
52,5
organizacja zatrudniająca/zrzeszająca
środki publiczne - spoza organizacji zatrudniającej/zrzeszającej
inne
Ze środków finansowych spoza organizacji zatrudniającej/zrzeszającej skorzystało 36
respondentów. Ponad połowę, tych środków stanowiły środki budżetowe samorządów lokalnych
oraz
organizacji
administracji
rządowej.
Dziewięciu
ankietowanych
wskazało
na
fundusze
strukturalne, a siedem osób na wykorzystywanie środków spoza własnej organizacji, ale bez
podania podmiotu finansującego.
Tabela 7. Źródła finansowania szkoleń spoza organizacji zatrudniającej [N=36]
Środki publiczne spoza organizacji
zatrudniającej
środki publiczne
środki z funduszy strukturalnych
brak odpowiedzi
PAN Parks15
RAZEM
Szesnastu
respondentów
wykorzystało
N
%
19 52,80%
9
25,00%
7
19,40%
1
2,80%
36 100,00%
środki
na
sfinansowanie
szkoleń
z „innych” niż do tej pory zaprezentowanych źródeł. Najwięcej podmiotów – 13 –
korzystało ze środków organizacji pozarządowych. Można tutaj zwrócić uwagę na to, że
szkolenia mogły być sfinansowane przez organizację, ale też istniała taka możliwość, że
personel/członkowie zostali przez nią przeszkoleni, a zarządzający uznał ją (organizację
pozarządową) za realne źródło sfinansowania szkolenia. Pozostali respondenci – po
jednym wskazaniu – przyznali, że kurs/szkolenie sfinansowali (a) pracownicy, (b) oni
sami, ale nie ze środków instytucji, którą kierują, (c) nie pamiętają.
15
PAN Parks - międzynarodowa
to http://www.panparks.org/
fundacja
zajmująca
34
się
ochroną
przyrody.
Jej
oficjalna
strona
Analizując
wskazania
źródeł
finansowania
szkoleń
przez
badanych
z uwzględnieniem rodzaju podmiotu można stwierdzić, że:
w przypadku oddziałów PTTK i lokalnych organizacji turystycznych głównym
źródłem
finansowania
szkoleń
są
środki
publiczne
spoza
organizacji
zrzeszającej – odpowiednio 57 i 71%. Oddziały Towarzystwa ponoszą średnio
23% kosztów doskonalenia umiejętności i kwalifikacji pracowników, a LOT-y
niespełna 20%. Pozostałe środki pochodzą z „innych” źródeł,
PTSM korzystają przede wszystkim z „innych” źródeł (średnio jest to 50%),
środki
spoza
organizacji
stanowią
średnio
35%.
Finansowanie
szkoleń
z własnego budżetu ogranicza się średnio do 15%,
inaczej wygląda struktura finansowania kursów/szkoleń w stowarzyszeniach
turystycznych i agroturystycznych, gdzie kładzie się nieco większy nacisk na
sprawne funkcjonowanie wszystkich członków zrzeszenia – stąd nie dziwi fakt,
że większość kosztów dokształcania ponoszą stowarzyszenia, średnio jest to
40%. Drugie źródło finansowania stanowią źródła określane w badaniu jako
„inne” (33%). Nieco ponad jedna czwarta środków przeznaczonych na
szkolenia pochodziła ze sfery budżetowej.
Wykres 10. Źródła finansowania szkoleń przez podmioty z uwzględnieniem
rodzaju działalności [średnie wartości w %]
20
inne
środki publiczne - spoza
organizacji
zatrudniającej/zrzeszającej
10,19
50
57
23
organizacja
0%
10%
70,93
18,89
20%
33
30%
40%
35
15
50%
27
40
60%
70%
80%
90%
100%
Procentowy udział poszczególnego źródła w danej organizacji
oddziały PTTK
oddziały PTSM
35
4.5.
Ocena wpływu przeprowadzonych kursów/szkoleń
świadczonych przez organizacje turystyczne
na
jakość
usług
Istotnym problemem, w kontekście jakości oferowanych przez organizacje
turystyczne usług oraz rozwoju sektora turystycznego w województwie podkarpackim,
jest
kwestia
efektywności
szkoleń
i
kursów
mających
zwiększyć
kompetencje
pracowników omawianej branży. Wskazówek w tej materii dostarczyło pytanie o ocenę
przydatności
przeprowadzonych
szkoleń
zadane
respondentom
reprezentującym
poszczególne organizacje turystyczne, posiadającym doświadczenie w omawianym
zakresie. Spośród osiemdziesięciu objętych badaniem instytucji, pięćdziesiąt dziewięć
szkoliło swoich pracowników w okresie ostatnich 24 miesięcy. Grupę tę, w związku z jej
doświadczeniem,
należy
uznać
za
szczególnie
kompetentną
w
zakresie
oceny
efektywności szkoleń dostępnych w województwie podkarpackim.
Fakt, że szkolenia zewnętrzne prowadzono w 74% organizacji zajmujących się
turystyką
dowodzi,
iż
cieszą
się
one
znacznym
zainteresowaniem
zarówno
zarządzających, jak i ich pracowników. Jest to również wyraz wysokiej konkurencyjności
opisywanego sektora gospodarki, w którym przeważająca część podmiotów odczuwa
potrzebę
inwestowania
w
kapitał
ludzki
dla
utrzymania
i
podnoszenia
jakości
świadczonych usług.
Ocenę efektywności szkoleń w badanych organizacjach sektora turystycznego
szkolących pracowników/członków w okresie ostatnich 24 miesięcy przedstawia wykres
nr 11. Poprzez efektywność rozumiemy tu wzrost jakości oferowanych przez organizację
usług w wyniku przeprowadzonych szkoleń pracowników.
Wykres 11. Ocena przydatności szkoleń pracowników [N=59]
liczba deklaracji
0
5
10
15
20
zdecydowanie
poprawiły jakość usług
30
35
34
poprawiły w
nieznacznym stopniu
20
trudno określić jak
wpłynęły na jakość
usług
w ogóle nie poprawiły
25
3
2
36
40
Dane wskazują jednoznacznie, że zdecydowana większość zarządzających
organizacjami posiadającymi doświadczenie w zakresie szkolenia pracowników lub
członków pozytywnie ocenia efektywność przeprowadzonych kursów. Ponad 90%
respondentów, reprezentujących objęte analizą instytucje, określiło przeprowadzone
szkolenia jako zwiększające jakość oferowanych usług. Warto zwrócić uwagę, że
w
obrębie
dominującej
inwestowaniem
w
rozwój
oceny
-
dostrzegającej
umiejętności
pozytywny
pracowników
lub
związek
członków
pomiędzy
stowarzyszeń
a oferowaną przez organizacje jakością usług - wystąpiła różnica stanowisk co do siły
występującego związku.
Ponad połowa ankietowanych (57%) stwierdziła, że przeprowadzone szkolenia
„zdecydowanie poprawiły jakość usług” organizacji. Opinia ta w organizacjach mających
doświadczenie w dziedzinie szkolenia personelu zdaje się dowodzić wysokiej efektywności
szkoleń. Zdecydowane stwierdzenie, ponad połowy zarządzających, iż przeprowadzone
szkolenia przyczyniają się do znaczącego wzrostu jakości usług jest również argumentem
uzasadniającym celowość ponoszenia nakładów z nimi związanych.
Jednocześnie co trzecia organizacja (34%) ocenia przeprowadzone szkolenia
pracowników jako „nieznacznie podnoszące jakość usług”. Na tej podstawie można
przypuszczać, że oferowane szkolenia i kursy generalnie odpowiadają zapotrzebowaniu
tej grupy organizacji sektora turystycznego, a stopień ich efektywności przyczynia się do
realnego, choć niewielkiego wzrostu kompetencji i umiejętności personelu. W sytuacji,
w której co trzecia organizacja postrzega wzrost jakości oferowanych usług jako
rzeczywisty,
ale
nieznaczny,
uzasadnione
wydają
się
działania
zmierzające
do
zwiększenia efektywności przeprowadzanych szkoleń. Pożądane wydaje się zwiększenie
stopnia zgodności oferty szkoleniowej z istniejącym zapotrzebowaniem rynku – zarówno
w zakresie tematycznego zróżnicowania i specjalizacji szkoleń, jak i pod kątem formy ich
realizacji. Dodatkowym argumentem na rzecz analizy i ewentualnej modyfikacji aktualnej
oferty szkoleniowej jest również istnienie grupy organizacji, które w okresie ostatnich 24
miesięcy nie szkoliły pracowników/członków.
W województwie podkarpackim dotyczyło to co czwartej z objętych badaniem
organizacji
(21
deklaracji).
Wzrost
efektywności
dostępnych
form
kształcenia
pracowników turystyki jest szansą na większe zainteresowanie szkoleniami również tej
grupy podmiotów. Sytuacja, w której w co czwartej organizacji turystycznej nie
kształcono pracowników w dwóch ostatnich latach, może być bowiem spowodowana nie
tylko brakiem zapotrzebowania, ale również niewystarczającym przygotowaniem oferty
szkoleniowej.
Jedynie
reprezentujących
dwóch,
organizacje
spośród
pięćdziesięciu
posiadające
doświadczenie
dziewięciu
w
respondentów
omawianym
zakresie,
stwierdziło, że przeprowadzone szkolenia „w ogóle nie poprawiły jakości oferowanych
37
usług”. Stan taki może wynikać m.in. z nieodpowiedniego wyboru tematyki szkoleń
i kursów w kontekście potrzeb organizacji, niewłaściwej realizacji kursu (jakość
przeprowadzenia) lub niskiego zaangażowania pracowników. Generalnie niski poziom
tego typu deklaracji potwierdza jednak wcześniejsze wnioski – występuje wysoka
zgodność oferty szkoleniowej z potrzebami instytucji posiadających doświadczenie
szkoleniowe oraz pozytywny związek przeprowadzonych kursów i szkoleń pracowników
z jakością oferty organizacji.
Należy również odnotować, że trzech respondentów nie potrafiło jednoznacznie
określić wpływu szkoleń na funkcjonowanie organizacji. Znalazło to odzwierciedlenie
w kategorii „trudno określić jak (szkolenia) wpłynęły na jakość usług”.
Na podstawie analizy można stwierdzić, że jedynie marginalna część badanych
nie
i
dostrzega
umiejętności
jednoznacznie
pracowników
pozytywnego
(łącznie
5
wpływu
tych
deklaracji).
działań
na kompetencje
Zdecydowana
większość
zarządzających instytucjami posiadającymi doświadczenie w zakresie szkolenia swoich
pracowników lub członków dostrzega wzrost jakości oferowanych usług (90%), przy czym
najczęściej określa go jako znaczny (57%). Deklaracje takie można interpretować
jednocześnie jako rezultat pozytywnej oceny efektywności przeprowadzanych szkoleń,
jaki i wyraz istniejącego zapotrzebowania na oferowane w ich ramach treści. Opinia ta
dowodzi
jednoznacznie,
że
nakłady
na
szkolenia
zwiększające
kompetencje
i profesjonalizm osób zatrudnionych lub będących członkami organizacji zajmujących się
turystyką podnoszą realnie jakość funkcjonowania tych instytucji i, przyczyniając się tym
samym do wzrostu turystycznej atrakcyjności regionu i (oraz) zwiększając szansę na
dynamiczny rozwój branży z wykorzystaniem kapitału ludzkiego.
4.6. Ocena stopnia przydatności przeprowadzonych szkoleń z uwzględnieniem
rodzaju instytucji
Wśród 59 organizacji turystycznych, podejmujących szkolenia w omawianym
okresie znajdują się: lokalne organizacje turystyczne (27), stowarzyszenia turystyczne
lub agroturystyczne (20), oddziały PTTK (10) oraz oddziały PTSM (2). Ocenę stopnia
przydatności przeprowadzonych szkoleń w poszczególnych rodzajach organizacji ilustruje
wykres nr 12.
38
Wykres 12. Ocena przydatności szkoleń dla organizacji [N=59]
stowarzyszenia turystyczne
lub agroturystyczne
16
4
1
oddziały PTSM
lokalne organizacje
turystyczne
1
16
9
1
oddziały PTTK
0%
1 1
7
10%
20%
30%
40%
1
50%
60%
70%
80%
1
90%
100%
liczba wskazań oraz ich procentowy udział w ocenach danego typu instytucji
zdecydowanie poprawiły jakość usług
poprawiły w nieznacznym stopniu
trudno określić jak wpłynęły na jakość usług
w ogóle nie poprawiły
Najwyżej
efektywność
przeprowadzonych
szkoleń
została
oceniona
przez
stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne. Aż 80% spośród 20 stowarzyszeń
posiadających doświadczenie szkoleniowe oceniło, że szkolenia i kursy zdecydowanie
poprawiły jakość świadczonych przez nie usług. Pozostała część tych organizacji
(4 deklaracje) postrzega szkolenia jako nieznacznie podnoszące jakość ich usług. Na
podstawie danych można przypuszczać, że regionalna oferta szkoleniowa, zarówno pod
względem różnorodności tematycznej, jak i sposobu realizacji kursów, w największym
stopniu odpowiada potrzebom stowarzyszeń turystycznych lub agroturystycznych.
Efektywność przeprowadzonych szkoleń została oceniona nieznacznie niżej
poprzez lokalne organizacje turystyczne. Deklaracje o zdecydowanie pozytywnym
wpływie szkoleń na jakość kształtują się tu na poziomie 60% ankietowanych, nieznaczny
wzrost jakości zaobserwowało zaś blisko 30%. W grupie tej odnotowano jednocześnie
pojedyncze deklaracje wskazujące na brak wzrostu jakości usług w wyniku szkolenia oraz
na trudność w jednoznacznej ocenie efektywności szkoleń. Większa różnorodność opinii
w obrębie lokalnych organizacji turystycznych może wiązać się między innymi z tym, że
stanowią one najliczniejszą grupę spośród analizowanych instytucji. Tym samym
wachlarz potrzeb związanych z kompetencjami pracowników tych instytucji oraz
indywidualne doświadczenia w zakresie efektów szkolenia pracowników i członków mogą
być najszersze i najbardziej zróżnicowane. Warto jednocześnie zwrócić uwagę na wysoką
aktywność LOT-ów w zakresie dokształcania i rozwijania umiejętności pracowników.
39
Doświadczenie w zakresie szkoleń zewnętrznych dla pracowników posiada bowiem 79%
spośród 33 lokalnych organizacji turystycznych województwa podkarpackiego. Decyzja
o szkoleniach dla pracowników zapadała najczęściej w obrębie tej grupy organizacji, co
odzwierciedla wysokie zaangażowanie zarządzających w utrzymanie lub zwiększanie
jakości usług oraz obrazuje chęć zwiększenia zakresu świadczeń.
Ocena dokonana przez oddziały PTTK jest bardziej zróżnicowana i nieco niższa,
chociaż
o
także
nieznacznym
pozytywna.
wzroście
W
przypadku
jakości
oddziałów
oferowanych
PTTK
usług
(7
dominuje
wskazań).
stwierdzenie
Jednocześnie
w omawianej grupie pojawiają się (jednokrotnie) pojedynczo wszystkie pozostałe
deklaracje. W ośmiu z dziesięciu oddziałów PTTK szkolących pracowników w omawianym
okresie dostrzeżono pozytywny związek podjętych działań z oferowaną jakością. Nie
w pełni satysfakcjonujące wydaje się jednak określenie jego siły jako nieznacznej.
W przypadku oddziałów PTSM odnotowano dwie odpowiedzi: „zdecydowanie
poprawiły jakość usług” oraz „trudno powiedzieć”. Ze względu na niewielką liczbę tego
rodzaju instytucji w grupie podmiotów korzystających ze szkoleń trudno jest o generalne
wnioski. Otwarte pozostaje natomiast pytanie, dlaczego jedynie dwa z siedmiu objętych
badaniem oddziałów PTSM, zgodnie z deklaracjami, szkoliły pracowników w okresie
ostatnich 24 miesięcy? Zaangażowanie w szkolenie pracowników w omawianym okresie
jest tu wyraźnie najniższe. W przypadku PTSM decyzję o szkoleniu pracowników
podejmowano jedynie w 28% oddziałów, podczas gdy w pozostałych typach instytucji
było to odpowiednio: PTTK 71%, stowarzyszenia turystyczne i agroturystyczne 77%,
lokalne organizacje turystyczne 79%. Stan taki może wiązać się z: (a) szczególnie
trudnym dostępem do szkoleń dla pracowników tych instytucji lub (b) brakiem
zainteresowania ofertą szkoleniową.
Bariery utrudniające lub uniemożliwiające szkolenie pracowników lub członków
organizacji w odczuciu osób zarządzających badanymi instytucjami zostaną szczegółowo
omówione w dalszej części analizy. W tym miejscu warto zaznaczyć, że poza uniwersalną
przyczyną, jaką jest zła sytuacja ekonomiczna szczególną,
najprawdopodobniej
dostęp
do
informacji.
Czynnik
ten
rolę w PTSM odgrywa
nie
stanowi
generalnie
podstawowej bariery dla instytucji posiadającej pewne doświadczenia szkoleniowe,
jednak jego znaczenie wyraźnie wzrasta w przypadku instytucji, które nie szkoliły
pracowników. Jako że aż pięć z siedmiu oddziałów PTSM nie szkoliło kadry, istnieje
znaczące
prawdopodobieństwo,
że
pewną
barierą
w
drodze
do
ich
większego
zaangażowania się w rozwój personelu jest brak wiedzy na temat dostępnej oferty
szkoleniowej.
Relatywnie niskie zainteresowanie ofertą szkoleniową zarządzających PTSM-ami
może natomiast wynikać z: (a) polityki obniżania kosztów oraz/lub (b) zaawansowanego
wieku zatrudnionych pracowników. Precyzyjna identyfikacja czynników wpływających na
40
rzadsze,
niż
województwa
ma
to
miejsce
podkarpackiego,
w
przypadku
uczestnictwo
pozostałych
w
szkoleniach
instytucji
turystycznych
pracowników
PTSM-ów
wymagałoby pogłębionych badań, np. przeprowadzenia wywiadów niestandaryzowanych.
Sondaż
jednoznacznie
wykazał
niskie
uczestnictwo
oddziałów
PTSM
w przeprowadzanych w województwie szkoleniach (niespełna 30%). Jednocześnie trzy
czwarte wszystkich organizacji turystycznych województwa podkarpackiego szkoliło
pracowników w ostatnich dwóch latach, a zdecydowana większość zarządzających nimi
osób dostrzega pozytywną korelację tych działań z jakością oferowanych przez instytucje
usług.
Należy
więc
przyjąć,
że
dotychczasowa
polityka
szkoleniowa
PTSM
najprawdopodobniej nie pozostanie bez wpływu na jakość oferowanych przez jego
oddziały usług oraz negatywnie odbija się na poziomie ich konkurencyjności. Można
przypuszczać, że zmiana dotychczasowej polityki szkoleniowej oraz wzrost nacisku na
specjalizację,
profesjonalizm
i
kompetencje
wykorzystania bazy noclegowej schronisk.
41
pracowników
wpłynęłyby
na
wzrost
5. Dostępność do regionalnej oferty szkoleniowej
Z perspektywy rynku specjalistycznych szkoleń zawodowych oraz kształcenia
ustawicznego istotna jest również dostępność oferty dla jej adresatów. Ważne są tu
zarówno (a) bariery ograniczające liczbę i zakres przeprowadzanych szkoleń, jak i (b)
czynniki warunkujące decyzję o niepodejmowaniu szkoleń zewnętrznych.
5.1. Bariery ograniczające zakres dotychczasowych szkoleń
Za szczególnie dobrze zorientowane w ofercie szkoleniowej można uznać 59
organizacji, których pracownicy korzystali ze szkoleń zawodowych w ostatnich 24
miesiącach. Wiedza przedstawicieli tych instytucji oparta jest bowiem nie tylko na
powszechnie dostępnej ofercie, ale i na konkretnych doświadczeniach w dziedzinie
szkolenia pracowników oraz aktywnej działalności na rynku turystycznym. Trzy czwarte
respondentów reprezentujących te podmioty stwierdza, że nie napotkali oni na żadne
bariery w korzystaniu z kursów lub szkoleń. Na tej podstawie można przyjąć, iż
dostępność do szkoleń, ich tematyka oraz nakłady z nimi związane mieszczą się
w oczekiwaniach większości korzystających z nich organizacji turystycznych działających
na terenie województwa podkarpackiego.
W co czwartej organizacji (16 podmiotów) zarządzający spotkali się z barierami
ograniczającymi udział w kursach i szkoleniach. Identyfikacja trudności, na jakie
napotykają respondenci w procesie szkolenia pracowników, daje szansę ich ograniczenia
lub wyeliminowania części z nich. W dłuższej perspektywie może to prowadzić do
częstszego i pełniejszego zaangażowania się instytucji w działania zmierzające do
zwiększenia kompetencji i profesjonalizmu ich pracowników/członków. Innymi słowy,
wiedza na temat barier ograniczających szkolenia jest pierwszym i niezbędnym krokiem
w
procesie
lepszego
dostosowywania
istniejącej
oferty
szkoleniowej
do
potrzeb
odbiorców.
W celu określenia barier, z jakimi zarządzający instytucjami turystycznymi
spotkali się w ramach minionych szkoleń, poproszono respondentów o wskazanie
maksymalnie trzech problemów, które ich zdaniem występowały i negatywnie wpłynęły
na zakres lub jakość szkoleń. Przy czym jako możliwe bariery wyróżniono: (a) brak
czasu, (b) brak potrzeby podnoszenia kwalifikacji pracowników, (c) brak środków
finansowych na kursy i szkolenia, (d) brak szkoleń o odpowiedniej tematyce, (e) brak
informacji o dostępnych szkoleniach, (f) odległość od ośrodka szkolącego, (g) niechęć
pracowników do podejmowania szkoleń.
Największym problemem był brak środków finansowych na kursy i szkolenia.
Jako podstawową lub jedną z podstawowych barier zadeklarowało go 13 respondentów,
co stanowi 80% osób dostrzegających bariery w dotychczasowym przebiegu szkoleń.
42
Kryterium
ekonomiczne
jest
więc
najsilniej
odczuwanym
w
instytucjach
sektora
turystycznego Podkarpacia ograniczeniem w korzystaniu ze szkoleń. Należy więc przyjąć,
że zakres i liczba przeprowadzanych szkoleń wzrosłyby wraz z poprawą sytuacji
ekonomicznej instytucji turystycznych.
Kolejnymi pod względem istotności problemami odnotowywanymi przez szkolące
personel/członków podmioty są brak czasu na szkolenia oraz zbyt duża odległość od
ośrodka szkoleniowego – odpowiednio 7 i 6 wskazań.
W przypadku bariery braku czasu pewnym rozwiązaniem zwiększającym
dostępność szkoleń wydaje się być rozszerzenie zakresu terminów realizacji oraz godzin
przeprowadzania szkoleń pod kątem potrzeb i możliwości osób pracujących.
Odległości od ośrodka szkoleniowego wiąże się bezpośrednio z przestrzenną
lokalizacją instytucji, których
pracownicy uczestniczyli w szkoleniach. Respondenci
wskazujących na tę barierę reprezentowali organizacje z następujących obszarów:
(a) obszar wiejski (1), (b) miasteczko do 20 tysięcy mieszkańców (4), (c) małe miasto od
20 do 50 tysięcy mieszkańców (1). Dane wyraźnie wskazują, że odległość od ośrodka
szkoleniowego ogranicza dostęp do szkoleń przede wszystkim w małych miasteczkach
i na obszarach wiejskich. Stan taki wiąże się między innymi z relatywnie niskim
standardem i stopniem rozwoju infrastruktury drogowej i transportowej regionu. Rozwój
wskazanej infrastruktury
przyczyniłby się nie tylko do dynamizacji rozwoju sektora
turystycznego, ale i generalnego wzrostu gospodarczej atrakcyjności oraz poprawy
ekonomicznej sytuacji regionu. Wpisuje się on również w zobowiązania wynikające
z członkostwa w Unii Europejskiej. Należy więc oczekiwać stopniowej poprawy stanu
infrastruktury i oferty komunikacyjnej regionu. Jest to jednak długotrwały proces, na
który sektor turystyczny posiada ograniczony wpływ. Zwiększenie dostępu do szkoleń na
terenach wiejskich oraz w małych miasteczkach może natomiast nastąpić w wyniku
modyfikacji polityki firm szkoleniowych. Wszelkie zmiany działania tych firm w kierunku
ułatwienia komunikacji z potencjalnymi klientami ze wskazanych obszarów - np.
prowadzenie części szkoleń jak najbliżej klienta, wykorzystanie nowoczesnych technologii
komunikacyjnych na obszarach, gdzie kontakty face to face nie są koniecznością –
powinny podnieść atrakcyjność ich oferty oraz zwiększyć zakres przeprowadzanych
szkoleń.
Brak wystarczających informacji o ofercie szkoleniowej jako istotne ograniczenie
w zakresie przeprowadzonych szkoleń zadeklarowano jedynie w dwóch przypadkach.
Należy więc przyjąć, że firmy i stowarzyszenia turystyczne kształcące swój personel są
dobrze zorientowane w istniejącej ofercie szkoleniowej oraz nie mają trudności
w pozyskaniu odpowiednich informacji. Brak dostępu do odpowiedniej informacji jedynie
sporadycznie ogranicza liczbę i zakres kursów podejmowanych przez ich pracowników lub
członków. Dane te wydają się szczególnie interesujące w zestawieniu z czynnikami
43
warunkującymi decyzje instytucji nie podejmujących szkoleń w okresie ostatnich dwóch
lat. Respondenci reprezentujący tę grupę instytucji dwukrotnie częściej deklarują, że
brak informacji jest jednym z podstawowych czynników ograniczających dostępność do
szkoleń.
Brak odpowiednich szkoleń zadeklarowano jedynie w przypadku pojedynczego
stowarzyszenia turystycznego lub agroturystycznego, położonego na obszarze wiejskim.
Prowadzi to do wniosku, iż zakres tematyczny odpowiada ogólnemu zapotrzebowaniu.
Brak dostępu do szkoleń nawet na obszarach wiejskich jest jedynie sporadycznie
podstawową
barierą
w
ocenie
organizacji
posiadających
pewne
doświadczenia
organizacji
posiadających
szkoleniowe.
Bariery
ograniczające
możliwości
szkoleniowe
doświadczenie w zakresie kształcenia pracowników lub członków przedstawia wykres
nr 13. Ilustruje on wskazania 16 respondentów określających podstawowe bariery,
z
jakimi
spotkała
się
organizacja
(respondent
wskazywał
maksymalnie
trzy
najistotniejsze trudności).
Wykres 13. Dominujące bariery w zakresie polityki szkoleniowej [N=16]
liczba wskazań
0
2
4
6
8
brak środków
finansowych na
kursy/szkolenia
12
14
13
7
brak czasu
zbyt duża odległość od
ośrodka szkolącego
6
2
brak informacji
brak odpowiednich
szkoleń
10
1
44
5.2. Przyczyny niekorzystania z kursów i szkoleń przez pracowników organizacji
turystycznych
Dostępność szkoleń zewnętrznych warunkowana jest nie tylko barierami
ograniczającymi zakres przeprowadzanych kursów, ale i czynnikami uniemożliwiającymi
części organizacji turystycznych ich przeprowadzenie.
Analizując sytuację organizacji zajmujących się turystyką z perspektywy
rozwijania kompetencji i umiejętności ich pracowników warto również zwrócić uwagę na
te z nich, które posiadają najmniejsze doświadczenie szkoleniowe. W objętej badaniem
grupie instytucji, za tego typu podmioty uznać należy dwadzieścia jeden organizacji,
których pracownicy w ostatnich dwóch latach nie uczestniczyli w kursach i szkoleniach
mających zwiększyć ich wartość na rynku pracy.
W celu identyfikacji przyczyn nie korzystania z kursów respondentów poproszono
o wskazanie maksymalnie trzech czynników, ze względu na które pracownicy ich
organizacji nie uczestniczyli w szkoleniach.
Wykres 14. Przyczyny niekorzystania z kursów i szkoleń zewnętrznych przez
pracowników organizacji turystycznych
z powodu braku środków
finansowych na
szkolenia/kursy
9
7
z powodu brak czasu na
szkolenia/kursy
z powodu braku
odpowiedniej oferty
szkoleniowej
7
brak potrzeby podnoszenia
kwalifikacji przez
personel/członk
6
z powodu braku informacji
o dostępnej ofercie
szkoleniowej
6
z powodu zbyt dużej
odległość do organizacji
szkolšcej
1
z powodu negatywnej
oceny przydatności
szkoleń/kursów
1
0
1
2
3
4
5
liczba wskazań
45
6
7
8
9
Dziewięciu spośród dwudziestu jeden respondentów, jako jedną z podstawowych
przyczyn uniemożliwiających kształcenie i rozwój pracowników wskazało uwarunkowania
finansowe. Brak środków finansowych na szkolenia zewnętrzne wpłynął więc na politykę
kadrową niemal połowy instytucji nieszkolących swoich pracowników/członków w latach
2005-2006. Na podstawie danych należy przyjąć, że trudności finansowe podkarpackich
instytucji turystycznych oraz ceny szkoleń są najważniejszą przyczyną uniemożliwiającą
szkolenia pracowników.
Niemal równie istotnymi przeszkodami okazały się brak czasu na szkolenia (7)
oraz brak odpowiedniej oferty szkoleniowej (7). Obie przyczyny zostały wskazane przez
co
trzeciego
respondenta
reprezentującego
instytucje
niepodejmujące
szkoleń
w ostatnich dwóch latach. Może to sugerować, że zarówno poprawa infrastruktury
komunikacyjnej, jak i modyfikacje oferty szkoleniowej prowadzące do zwiększenia jej
elastyczności powinny wpłynąć na wzrost liczby instytucji decydujących się na szkolenia
zawodowe. Istotne jest tu zarówno rozszerzenie tematycznej oferty szkoleniowej w celu
lepszego dostosowania jej do zapotrzebowania, jak i poprawa jej elastyczności
(dostępności) w celu dotarcia do klientów ograniczonych czasowo lub przestrzennie
(np. organizacje zlokalizowane na obszarach wiejskich i w małych miasteczkach).
Nieznacznie
niższa
liczba
zarządzających
instytucjami
turystycznymi
nie
szkolącymi pracowników w omawianym okresie uzasadnia przyjętą politykę „brakiem
informacji o dostępnej ofercie szkoleniowej”. Problem ten zadeklarowało sześciu
respondentów,
z
zdaniem
podstawowych
których
przyczyn
nie
brak
informacji
podejmowania
był
szkoleń
bezpośrednią
w
lub
omawianym
jedną
przedziale
czasowym. Stanowi to 7,5% wszystkich poddanych analizie organizacji turystycznych
województwa podkarpackiego. Warto zwrócić uwagę, że problem braku informacji jako
utrudnienie
w
dostępie
do
szkoleń
wskazywany
jest
dwukrotnie
częściej
przez
zarządzających instytucjami nie podejmującymi szkoleń (28,6%) niż ma to miejsce
w
przypadku
zarządzających
przeprowadzanych
szkoleń
dostrzegających
(12,5%).
bariery
Prowadzi
to
do
ograniczające
zakres
przypuszczenia,
że
niedoinformowanie w zakresie regionalnej oferty szkoleniowej blisko co trzeciego
z
respondentów
zarządzających
organizacjami
nie
posiadającymi
doświadczenia
szkoleniowego jest wyrazem ich indywidualnej bierności oraz braku zainteresowania
możliwościami rozwoju organizacji.
Równie istotnym czynnikiem wpływającym na brak aktywności w omawianym
zakresie jest przekonanie części zarządzających badanymi instytucjami o „braku potrzeby
podnoszenia
zadeklarowało
kwalifikacji
sześciu
przez
spośród
personel
lub
dwudziestu
członków
jeden
organizacji”.
respondentów
Czynnik
ten
reprezentujących
organizacje nie podejmujące szkoleń w ostatnich dwóch latach. Sytuacja taka może
wskazywać na profesjonalne i satysfakcjonujące przygotowanie pracowników tych
46
organizacji do potrzeb regionalnego rynku turystycznego. Może być ona również
odzwierciedleniem
i
niekoniecznie
mniej
optymistycznych
realistycznego
przekonania
uwarunkowań:
(a)
subiektywnego
o
wystarczającym
zarządzających
przygotowaniu członków organizacji do pełnionych zadań; (b) braku poczucia potrzeby
podnoszenia jakości świadczonych usług, a co za tym idzie podnoszenia pozycji swojej
i organizacji na rynku pracy; (c) braku zaangażowania pracowników w funkcje związane
z sektorem turystycznym.
Jedynie jedna instytucja zadeklarowała, że decyzja o rezygnacji ze szkolenia
pracowników wynikała z dużej odległości od organizacji szkolących. Informacja ta wydaje
się szczególnie interesująca w kontekście ogólnej lokalizacji wszystkich poddanych
analizie instytucji turystycznych – ponad połowa z nich (51,3%) zlokalizowana jest na
terenach wiejskich
lub w
miasteczkach nie przekraczających dwudziestu
tysięcy
mieszkańców, a 27% na terenie niewielkich miast (od 20 do 50 tysięcy mieszkańców).
Jednocześnie, jak wynika z wcześniejszej analizy, blisko co trzecia ze szkolących
pracowników instytucji (6 deklaracji) wskazywała na uwarunkowania geograficzne jako
jedną z podstawowych barier ograniczających ich zakres. Kwestia odległości dzielącej
instytucje turystyczne i podmioty realizujące szkolenia oraz wynikające z niej problemy
natury komunikacyjnej jest więc jedną z obserwowanych w regionie trudności. Jednak
w zdecydowanej większości przypadków okazuje się ona nie być decydującą barierą
uniemożliwiającą szkolenia.
Również ocena efektywności i przydatności szkoleń nie jest barierą dla rozwoju
rynku i kształcenia personelu. Brak szkoleń w omawianej grupie (instytucje nie
podejmujące szkoleń w latach 2005-2006) tylko w jednym przypadku argumentowano
niską oceną ich przydatności. Wśród instytucji mających doświadczenia szkoleniowe,
a jednocześnie odczuwających pewne bariery w dostępie do nich, deklaracje tego typu
nie miały zupełnie miejsca. Prowadzi to do wniosku, że przydatność szkoleń i kursów dla
pracowników sektora turystycznego jest powszechnie akceptowana przez instytucje
zrzeszające lub zatrudniające. Negatywna ocena efektywności szkoleń nie należy do
podstawowych
barier
ograniczających
lub
uniemożliwiających
kształcenie
osób
związanych z obsługą ruchu turystycznego.
5.3. Podstawowe źródła wiedzy na temat oferty szkoleniowej w organizacjach
turystycznych województwa podkarpackiego
„Sukces zaczyna się od informacji” – takim hasłem reklamowała się niegdyś
jedna z firm komunikacyjnych działająca na polskim rynku. Znajduje ono potwierdzenie
także w przypadku zdobywania wiedzy o dostępnej na rynku szkoleniowym ofercie.
Dostęp do informacji o ofercie kursów i szkoleń przy spełnieniu określonych
założeń: (a) motywacji do szkolenia pracowników przez organizację lub instytucję
47
zrzeszającą, (b) chęci przeznaczenia środków na poszerzanie kwalifikacji i umiejętności
personelu/członków, może dać poczucie stabilności i pewności w potencjalnym wyborze
oferty (firmy) szkoleniowej. Obecnie daje zauważyć się tendencję, że podmioty
prowadzące szkolenia z wykorzystaniem środków publicznych prezentują swoją ofertę za
pośrednictwem prasy codziennej oraz Internetu. Ponadto wykorzystuje się strony
internetowe samorządów lokalnych oraz organizacji rynku pracy, m.in. Powiatowych
i Wojewódzkich Urzędów Pracy.
Kolejnym istotnym zagadnieniem jest wiedza reprezentantów organizacji na
temat oferty szkoleniowej. Wpływa ona bowiem na częstotliwość i zasięg szkoleń oraz na
wybór podmiotu je przeprowadzającego. Warto więc zwrócić uwagę na źródła informacji
o ofercie szkoleniowej.
W toku analizy wyodrębniono aż jedenaście kategorii odpowiadających źródłom
wiedzy o szkoleniach dla pracowników sektora turystycznego. Respondenci wskazali
następujące kanały pozyskiwania wiedzy o szkoleniach: Internet, aktywna działalność
instytucji przeprowadzających szkolenia („sami przychodzą z informacją o ofercie lub
przysyłają materiały jej dotyczące”), wcześniejsze doświadczenia, rekomendacje osób
trzecich, prasa, urzędy pracy, Urząd Marszałkowski, Bieszczadzka Fundacja w Lesku,
doradztwo rolnicze, „jednostki o podobnej działalności PKD”. Należy przy tym odnotować,
że niewielka część respondentów (3 deklaracje) nie poszukuje informacji na temat
dostępnej oferty szkoleniowej.
W celu określenia sposobów pozyskiwania informacji na temat dostępnych
szkoleń i kursów zawodowych respondentów poproszono o wskazanie maksymalnie
trzech najczęściej wykorzystywanych przez ich organizacje sposobów.
48
Wykres
15.
Podstawowe
źródła
pozyskiwania
informacji
turystycznych na temat regionalnej oferty szkoleniowej [N= 80]
0
10
20
30
40
organizacji
50
60
59
Internet
50
sami przychodzą / przysyłają informacje o ofercie
15
wcześniejsze doświadczenia
8
rekomendacja osób trzecich
7
prasa
4
urzędy pracy
3
nie poszukuje informacji o szkoleniach/kursach
Urząd Marszakowski
2
Bieszczadzka Fundacja w Lesku
1
doradztwo rolnicze
1
jednostki o podobnej działalności PKD
1
Wśród
zróżnicowanych
70
odpowiedzi,
określających
sposób
pozyskiwania
informacji o regionalnej ofercie szkoleniowej, dwie – „Internet” oraz „sami przychodzą
i/lub przysyłają wiadomości o ofercie” - mają charakter zdecydowanie dominujący. Obie
kategorie wiążą się z aktywną działalnością firm realizujących szkolenia zewnętrzne
i mogą być postrzegane jako element walki o klienta.
Blisko
trzy
czwarte
organizacji
korzysta
w
tym
zakresie
z
Internetu
(59 deklaracji). Medium to jest więc podstawowym źródłem wiedzy, które podkarpackie
organizacje sektora turystycznego wykorzystują najczęściej. Atutami są w tym przypadku
najprawdopodobniej łatwa dostępność do Internetu i wysoki stopień aktualności
oferowanej przez niego wiedzy. Najprawdopodobniej nie bez znaczenie jest również
charakter branży turystycznej, a więc atrakcyjność Internetu jako źródła komunikacji
pomiędzy turystami a organizacjami zajmującymi się turystyką.
Kolejnym źródłem informacji w tym zakresie jest bezpośrednia aktywność firm
szkoleniowych. W ponad połowie organizacji turystycznych stwierdzono, że firmy
zajmujące się kształceniem pracowników przysyłają informacje o ofercie lub swoich
przedstawicieli do poszczególnych podmiotów. Świadczy to o tym, iż firmy zajmujące się
kształceniem
zawodowym
i
kursami
zwiększającymi
kompetencje
pracowników
postrzegają informacje o swojej ofercie jako istotny czynnik decydujący o rynkowym
sukcesie. W konsekwencji podejmują aktywne działania, aby dotrzeć do potencjalnych
klientów. Niemal co piąty ankietowany (15 respondentów) stwierdził, że jednym
49
z podstawowych źródeł informacji o ofercie szkoleniowej są wcześniejsze doświadczenia
organizacji w tym zakresie. Tak więc niejednokrotnie indywidualne i praktyczne
doświadczenie często wpływa na decyzję o kolejnych kursach i szkoleniach.
Kolejnym
szkoleniowej
jest
pod
względem
liczby
wskazań
rekomendacja
osób
trzecich,
źródłem
informacji
zadeklarowana
o
ofercie
przez
ośmiu
respondentów. Zbliżoną rolę odgrywa prasa, którą wskazano siedmiokrotnie. Wyniki
badań wskazują, że informacje najczęściej pozyskiwane są z Internetu, reklam
pocztowych lub poprzez przedstawicieli firm szkolących oraz z prasy. Stan taki można
postrzegać jako wyraz aktywnej walki o klienta firm specjalizujących się w szkoleniach.
Reklama
i
promocja
są
naturalnymi
konkurencji. Istotnymi źródłami
elementami
tego
elementu
wolnorynkowej
informacji na temat dostępnej oferty szkoleniowej są
również wcześniejsze doświadczenia związane ze szkoleniami oraz opinia osób trzecich.
Można przyjąć, że kanały te związane bezpośrednio pozwalają weryfikować informacje
uzyskiwane z Internetu oraz reklam. Wiążą się one bowiem bezpośrednio z jakością
rzeczywiście przeprowadzonych przez firmy szkolące kursów. Tym samym są jednym
z czynników przyczyniających się do dbałości o jakość przeprowadzanych szkoleń.
Nieco dziwi natomiast mały udział instytucji publicznych w zakresie wymiany
informacji związanych z omawianą problematyką. Urzędy pracy zostały wymienione jako
jedno z podstawowych źródeł informacji jedynie w czterech przypadkach natomiast,
Urząd Marszałkowski wymieniono dwukrotnie. Udzielanie informacji o szkoleniach
zawodowych być może nie jest podstawową funkcją tych instytucji. Jednak wzrost
kwalifikacji zawodowych może bezpośrednio wpływać zarówno na jakość oferowanych
w regionie usług, jak i na dynamizację rynku oraz spadek bezrobocia. Wydaje się więc, że
warto
wykorzystywać
również
podmioty
publiczne
w
celu
popularyzacji
wiedzy
o szkoleniach i kursach. Niski poziom współpracy z organizacjami rynku pracy
(PUP, WUP) oraz organizacjami samorządu terytorialnego wydaje się naganny również
w kontekście ekonomicznych roszczeń zarządzających organizacjami turystycznymi
w stosunku do sfery publicznej.
Najrzadziej wskazywano na dwa źródła informacji: doradztwo rolnicze, jednostki
o podobnej działalności do PKD. Każde z nich zostało wskazane jako podstawowy lub
jeden z podstawowych sposobów pozyskiwania wiedzy w omawianym zakresie jedynie
przez
jednego
respondenta.
Organizacje
te
nie
odgrywają
więc
znaczącej
roli
w przepływie informacji i najprawdopodobniej korzysta z nich jedynie część organizacji
turystycznych o charakterystycznym profilu działania. Doradztwo rolnicze wydaje się na
przykład szczególnie użyteczne w przypadku osób związanych z agroturystyką. Warto
jednak zwrócić uwagę, że i te podmioty mogą być użytecznym obszarem promocji wiedzy
o kształceniu pracowników i być może warto wykorzystać je w szerszym zakresie. Można
50
podejrzewać, że szkolenia w tym zakresie przydałyby się a więc pierwszy krok to
informacja. Również przez doradztwo rolnicze.
Szkolenia pracowników instytucji sektora turystycznego mają komercyjny
charakter. W związku z tym firmy organizujące szkolenia czynią wszystko, żeby dotrzeć
do potencjalnych klientów korzystając ze wszystkich dostępnych mediów. Reklama
i promocja również na rynku usług szkoleniowych znacząco wpływa na pozycję danej
firmy. Sytuacja, w której Internet, prasa oraz działalność przedstawicieli handlowych
odgrywają podstawową role w dziedzinie informacji o produkcie nie powinna dziwić.
Doświadczenia indywidualne i bezpośrednie kontakty odgrywają mniejszą ale istotna rolę
informacyjną, przy czym dają one możliwość skonfrontowania wiedzy płynącej z reklam
z tą opartą na rzeczywistych doświadczeniach.
51
6. Polityka szkoleniowa w najbliższych 12 miesiącach
6.1. Plany szkoleniowe organizacji w zakresie szkolenia członków/pracowników
Podstawowym wskaźnikiem przewidywanego rozwoju rynku turystycznego oraz
związanej z nim oferty szkoleniowej jest planowana przez organizacje turystyczne liczba
szkoleń dla pracowników. Aby określić przewidywany kierunek zmian respondentom
reprezentującym poszczególne organizacje zapytano o planowaną liczbę szkoleń dla
pracowników ich instytucji w perspektywie najbliższych dwunastu miesięcy.
Wśród 80 objętych badaniem instytucji ponad 66 deklaruje planowane szkolenie
pracowników, w pięciu przypadkach respondent nie potrafi określić tego typu planów na
najbliższy rok, a jedynie 9 zadeklarowało, iż organizacja nie skorzysta z tego typu kursów
i szkoleń.
Wykres
16.
Czy
Pan/i
planuje
w
pracowników/członków organizacji? [N=80]
przyszłości
szkolenia
dla
6%
11%
83%
tak - planujemy szkolenia
nie - nie planujemy szkoleń
nie wiem
Liczba organizacji planujących szkolenia zewnętrzne przewyższa o 10% liczbę
organizacji, które korzystały z nich w ostatnich 24 miesiącach. Można zatem spodziewać
się niewielkiego wzrostu liczby podmiotów, szkolących swoich pracowników/członków.
Należy jednak wziąć pod uwagę to, że są to tylko deklaracje badanych, które nie muszą
zostać zrealizowane. Istotną rolę odgrywa tu dostępność szkoleń, a więc czynniki
ograniczające zakres przeprowadzanych lub uniemożliwiające przeprowadzenie szkoleń.
Niemniej
jednak
wzrost
zainteresowania
szkoleniami
świadczy
organizacji zwiększaniem umiejętności i kompetencji swojej kadry.
52
o
zainteresowaniu
6.2. Przewidywany zakres tematyczny szkoleń pracowników organizacji sektora
turystycznego w najbliższych 12 miesiącach
Przewidywany przez organizację zakres szkoleń jest o tyle istotną kwestią, że
w dużej mierze mówi o sposobie, w jaki postrzegają one swoje potrzeby. Przy czym
respondenci odnosząc się do zamierzeń swoich organizacji mogli podać dowolną liczbę
szkoleń. Mamy więc obraz nie tyle najistotniejszych, co wszystkich przewidywanych
szkoleń.
Najwięcej bo blisko trzy czwarte respondentów (52 deklaracje) wskazało na
kategorię „specjalistyczne kursy z zakresu turystyki”. Prowadzi to do wniosku, że wiedza
bezpośrednio
związana
z
pozyskaniem
i
obsługą
turysty
budzi
największe
zainteresowanie. Organizacje związane z turystyką najsilniej odczuwają więc potrzebę
oferowania wysokiej jakości w odniesieniu do bezpośredniego podmiotu ich działalności,
a więc turysty. Sytuacja taka jest dość oczywista chociażby dlatego, że to właśnie turyści
odwiedzający region mają podstawowy i decydujący wpływ na rynek.
Warto zwrócić uwagę na kolejną pod względem liczby deklaracji kategorię –
szkolenie z zakresu pozyskiwania środków z UE. W przeciwieństwie do poprzedniej
tematyka ta nie jest już aż tak oczywista. Wysoka liczba wskazań dowodzi, że
organizacje postrzegają UE jako istotny czynnik w kontekście własnych perspektyw
rozwojowych. Prowadzący działalność turystyczną muszą wziąć pod uwagę, że chcąc
zdobyć środki unijne na własną działalność muszą posiadać wiedzę o procedurach
związanych z uzyskaniem tych funduszy. Brak takich umiejętności stanowić może
w przyszłości czynnik wykluczający ich z rywalizacji o rzadki zasób, który i tak jest dość
trudno uzyskać.
Respondenci wskazują również na wysokie zapotrzebowanie w zakresie reklamy
i marketingu oraz znajomości języków obcych. Zainteresowanie kursami w tych
dziedzinach oscyluje w granicach 40% deklaracji i wynosi ono odpowiednio 28 i 27
wskazań. Natomiast co piąta instytucja planuje szkolić pracowników w zakresie
administracji i księgowości. Zbliżona liczba instytucji przewiduje szkolenia komputerowe.
Nieco mniejszą ilość wskazań przypada na kategorie obsługa klienta (14 wskazań),
zarządzanie jakością (13 wskazań), zarządzanie zasobami ludzkimi (12 wskazań) oraz
hotelarstwo i gastronomia (8). Kategorie te można jednak traktować jako dość zbliżone
tematycznie ponieważ wszystkie one wyrażają zainteresowanie organizacji kształceniem
personelu w kierunku bezpośredniego podniesienia jakości usług świadczonych osobom
odwiedzającym województwo podkarpackie. Tematyka owych szkoleń podobnie jak
dominująca
kategoria
specjalistycznych
najbardziej
pożądana
wiedza
w
kursów
sektorze
turystycznego.
53
z
zakresu
dotyczy
turystyki
bezpośredniej
dowodzi,
obsługi
że
ruchu
Odzwierciedleniem indywidualnych, niejednokrotnie dość specyficznych potrzeb
i planów szkoleniowych okazała się być kategoria „inne, jakie…”, w przypadku której
respondenci podawali szczegółową tematykę interesującego ich kursu, nie mieszczącego
się w wyodrębnionej powyżej kafeterii/grupie kategorii. Zainteresowanie kategorią
kursów „inne szczegółowo” ukształtowało się na poziomie dziewięciu wskazań, przy czym
każdy z respondentów wyraził zainteresowanie odmienną tematyką, co zaowocowało
następującą grupą tematów:
środki dla gospodarstw agroturystycznych,
hodowla koni,
obsługa ruchu kolejowego,
wiedza z zakresu produktów tradycyjnych i regionalnych,
wypełnianie wniosków,
prowadzenie agroturystyki,
szkolenia sanepidowskie (zdaje się jednak, że respondent udzielający takiego
wskazanie nie posiadał wiedzy o tym, że nie jest to szkolenie zewnętrzne),
specjalistyczne kursy z zakresu kultury,
wiedza o regionie,
ochrona środowiska i dziedzictwa kulturowego.
Kategorię „inne szczegółowo” można więc traktować jako precyzyjne wyrażenie
potrzeb części organizacji. Wydają się one koncentrować głównie na kompetencjach
związanych z następującymi obszarami: wiedzy o regionie; specjalistycznej ofercie
turystycznej oraz na wiedzy związanej z administracyjną i finansową stroną finansowania
organizacji. Potrzeby te są więc generalnie (w większości) zbieżne z obserwacjami
wyrażonymi przez wcześniejsze, bardziej ogólne i częściej deklarowane kategorie.
Wyjątkiem, ze względu na szczególnie wysoki stopień specjalizacji, pozostaje na tym tle
potrzeba szkolenia w zakresie obsługi ruchu kolejowego.
6.3. Struktura finansowania planowanych kursów/szkoleń
Kolejnym przedmiotem analizy jest przewidywany kształt wydatków badanych
organizacji na kursy i szkolenia pracowników/członków. Istotne w tym przypadku jest
zdiagnozowanie źródeł pozyskiwania funduszy oraz przewidywanej wielkości ich udziału
w całości kosztów związanych ze szkoleniem pracowników sektora turystycznego. Ze
względu na charakter podmiotu finansowego wyodrębniono trzy podstawowe źródła
finansowania szkoleń i kursów:
organizacja zatrudniająca lub zrzeszająca – kształcenie pracowników lub członków
organizacji finansowane jest ze środków własnych instytucji,
środki publiczne,
54
inne źródła – łączna kategoria reprezentująca zewnętrzne, lecz nie publiczne
źródła finansowania.
W
celu
poproszono
o
określenia
przyszłej
wskazanie,
z
których
struktury
finansowania
źródeł finansowania
szkoleń
planuje
respondentów
skorzystać
ich
organizacja oraz jaki będzie procentowy udział danego kanału w całości ponoszonych
kosztów.
Deklaracje
respondentów
umożliwiły
określenie
średniego
udziału
poszczególnych źródeł w przyszłorocznych wydatkach związanych z dokształcaniem
i zwiększaniem kompetencji pracowników i członków badanych organizacji. Ogólną
strukturę
źródeł
finansowania
szkoleń
pracowników
organizacji
turystycznych
województwa podkarpackiego przedstawia wykres nr 17.
Wykres 17. Średni udział w kosztach szkoleń i kursów dla pracowników
organizacji sektora turystycznego województwa podkarpackiego – najbliższe 12
miesięcy [N=66]
17,6
55,3
27,1
środki publiczne - (np. z funduszy strukturalnych)
inne
Na podstawie danych stwierdza się, że największą rolę w finansowaniu przyszłych
szkoleń odegrają środki pozyskiwane z instytucji publicznych. Przewidywana średnia ich
udziału w całości kosztów ponoszonych na szkolenia została określona na poziomie
55,26%. Dominujący udział publicznych środków w szkoleniowych planach instytucji
turystycznych wyraźnie koresponduje z wcześniejszą analizą barier oraz czynników
ograniczających szkolenia. Respondenci wyraźnie wskazywali, że to właśnie trudna
sytuacja jest czynnikiem w największej mierze ograniczającym wielkość szkoleń lub
zupełnie je uniemożliwiającym. W tej sytuacji postrzeganie środków publicznych jako
podstawowego źródła finansowania szkoleń wydaje się zrozumiałe. Omawiane źródło
finansowania daje bowiem możliwość podniesienia jakości oferowanych przez firmę lub
stowarzyszenie usług bez bezpośredniego obciążania jej budżetu. Rozwijając wiedzę
i umiejętności pracowników za publiczne pieniądze dana organizacja zyskuje ponadto
możliwość innego zainwestowania posiadanych środków, np. w infrastrukturę techniczną,
55
reklamę lub promocję – wzmacniając swoją pozycję na regionalnym rynku turystycznym.
Biorąc pod uwagę, iż rozwój sektora turystycznego powinien prowadzić do lepszego
wykorzystania potencjału gospodarczego i społecznego regionu, m.in. zwiększając
poziom dochodów oraz przyczyniając się do spadku bezrobocia, omawiany rodzaj
finansowania zdaje się posiadać uzasadnienie również w ramach szeroko pojętego
interesu społecznego. Otwarta pozostaje oczywiście kwestia skali, kierunków oraz
procedur decyzyjnych w ramach przyznawania i dystrybucji publicznych pieniędzy.
Kolejnym
pod
względem
wielkości
przewidywanych
finansowania są środki własne organizacji zatrudniającej
lub
nakładów
źródłem
zrzeszającej osoby
podejmujące szkolenia. Powinno ono pokryć blisko 30% kosztów przyszłorocznych
szkoleń. Wartość ta odzwierciedla gotowość opisywanych organizacji do ponoszenia
nakładów
w
celu
lepszego
przystosowania
się
do
potrzeb
regionalnego
rynku
turystycznego poprzez inwestycje w posiadany kapitał ludzki.
Niespełna piąta część wydatków (17,6%) związanych z planowanym szkoleniem
pracowników sześćdziesięciu sześciu poddanych analizie instytucji zostanie natomiast
sfinansowana ze środków mieszczących się w zbiorczej kategorii „inne źródła”. Obejmuje
ona
szereg
form
zewnętrznego
i
niepublicznego
finansowania,
m.in.
sponsorów
indywidualnych, organizacje pozarządowe oraz fundacje. W celu uzyskania pełniejszego
obrazu
przewidywanych
kanałów
finansowania
szkoleń
warto
zwrócić
uwagę
na
bezpośredniego instytucjonalnego adresata. Blisko połowa z 46 respondentów przewiduje
sfinansować kursy/szkolenia ze środków publicznych.
W co czwartym przypadku jako przewidywane publiczne źródło finansowe
rozumiane są środki unijne. Zastanawiające jest natomiast, iż co piąty respondent
deklarując
plany
finansowania
szkoleń
z
publicznych
środków
w
perspektywie
najbliższego roku jednocześnie nie jest w stanie podać precyzyjnie ich źródła. Odnotować
należy również, iż jedna z instytucji planuje pozyskać środki w ramach PAN Parks-u.
56
Wykres 18. Źródła publicznego finansowania planowanych szkoleń [N=46]
0
5
10
15
20
25
podmiot finansujący
środki
publiczne
24
12
środki unijne
brak
odpowiedzi
9
1
PAN Parks
Doprecyzowując
30
rozumienie
kategorii
„inne”
źródła
finansowania
szkoleń
respondenci wskazali na pięć możliwości zewnętrznego pozyskiwania kapitału. Szansę na
pokrycie kosztów dokształcania i rozwoju pracowników upatrywano tu przede wszystkim
w
działalności
niepublicznych
organizacji
zorientowanych
na
realizację
interesu
publicznego - organizacje pozarządowe, fundacje i stowarzyszenia oraz Regionalną
Organizację Rozwoju Lokalnego. Pojawiła się również propozycja pozyskania środków na
szkolenie
pracowników
bezpośrednio
od
firm
organizujących
szkolenia,
co
najprawdopodobniej pośrednio wiąże się ze sferą publiczną. Wskazano również na
możliwość
indywidualnego
sfinansowania
umiejętności pracownika danej organizacji.
57
szkolenia
przez
podnoszącego
swoje
Wykres 19. „Inne” źródła finansowania planowanych szkoleń [N=16]
liczba wskazań
0
1
2
3
4
5
6
środki organizacji
pozarządowych
6
5
brak odpowiedzi
żródło finansowania
7
firmy organizujące
szkolenie
2
inne
fundacje,stowarzyszenia
1
środki własne
1
Regionalna Organizacja
Rozwoju Lokalnego
1
Wykres
20.
Średni
udział
podstawowych
źródeł
finansowania
w przewidywanych planach szkoleniowych z uwzględnieniem typu organizacji.
[N=66]
rodzaj organizacji
stowarzyszenia
turystyczne lub
agroturystyczne
oddziały PTSM
lokalne organizacje
turystyczne
oddziały PTTK
0%
38,5
40,5
15,7
21,0
70,0
21,7
14,3
65,6
29,1
12,7
43,6
20%
40%
27,3
60%
80%
100%
żródła pozyskiwania środków
środki publiczne (np. z funduszy strukturalnych)
inne
58
Jak wynika z wykresu nr 20, we wszystkich typach badanych organizacji
dominującym źródłem będą środki publiczne. Zarządzający organizacjami zdając sobie
sprawę, że szansą na wzrost konkurencyjności (czasami także trwania na rynku usług
turystycznych) jest pozyskanie środków na rozwój umiejętności personelu/członków,
raczej wysoko ocenili przydatność tych szkoleń, które pomogłyby w zdobyciu tych
funduszy. Największym beneficjentem tych środków zamierzają być oddziały PTSM-ów,
które, jak wynika z deklaracji badanych, dotychczas nie korzystały z tego typu środków
i nie podejmowały nawet starań, aby je uzyskać.
Organizacjami,
które
sfinansują
w
największym
stopniu
kursy/szkolenia
z własnego budżetu będą stowarzyszenia turystyczne i agroturystyczne. Nie może to
jednak dziwić w sytuacji, gdy członkowie muszą opłacać składkę za pozostawanie w ich
strukturach.
6.4. Motywacje związane z planami szkolenia członków/pracowników
Istotnym zagadnieniem z perspektywy, rynku szkoleniowego jest podstawowa
motywacja leżąca za decyzją, o podjęciu szkolenia. Wiedza o potrzebach i oczekiwaniach
organizacji szkolących swoich pracowników lub członków daje bowiem możliwość
pełniejszego dostosowania oferty edukacyjnej do regionalnego zapotrzebowania na
określoną wiedzę i umiejętności.
Grupę respondentów, reprezentujących 66 organizacji planujących szkolenia
oraz 5 nie potrafiących jednoznacznie stwierdzić czy będą szkolić personel/członków
w najbliższych dwunastu miesiącach, poproszono o wskazanie podstawowej przyczyny
przy podejmowaniu decyzji o wyborze szkoleń w ich organizacji. W blisko połowie
przypadków (47,9%) decydującą rolę odgrywa chęć zwiększenia jakości oferowanych
usług. Świadczy to o priorytetowej roli kładzionej na obsługę klienta przez organizację
omawianego sektora. Dominacja tego rodzaju motywacji sugeruje, iż władze poddanych
analizie organizacji postrzegają wysoką jakość oferty związanej z obsługą ruchu
turystycznego jako czynnik w największej mierze wpływający na pozycję danego
podmiotu. W kontekście dużej konkurencji i walki o klienta zarówno na krajowym, jak
i na światowym rynku turystycznym postawa taka wydaje się uzasadniona.
Niemal równie często wskazywaną przyczyną zainteresowania szkoleniami jest
chęć rozszerzenia zakresu działalności danej organizacji. Deklaracji takiej dokonało
42,3% respondentów. Potrzeba rozszerzenia kwalifikacji pracowników w oczywisty
sposób wiąże się z chęcią opanowania nowych obszarów prowadzenia usług. Szkolenia
w przypadku tej grupy pracowników są więc wyjątkowo silnie uzasadnione i bezpośrednio
wiążą się z prawdopodobieństwem sukcesu organizacji w nowej roli.
59
Znacznie rzadziej podstawowymi przyczynami decyzji o szkoleniu pracowników
okazują się być motywacje związane z indywidualnym rozwojem i samorealizacją
pracowników
(4
wskazania)
oraz
konieczność
spełnienia
określonych
wymogów
formalnych (3 wskazania).
Wykres 21. Motywacje wpływające
w najbliższych 12 miesiącach [N=71]
0
5
10
15
na
decyzję
20
25
o
wyborze
30
wzrost jakości
oferowanych
usług
40
34
rozszerzenie
zakresu
działalności
organizacji
30
samorealizacja
pracowników
konieczność
spełnienia
wymogów
formalnych
35
szkoleń
4
3
Reasumując zdecydowana większość respondentów przewiduje szkolenia dla
pracowników/członków ich organizacji w najbliższym roku, przy czym chęć zdobywania
nowych umiejętności uzasadniana jest, przede wszystkim, koniecznością podnoszenia
jakości oferowanych usług oraz planowanym rozszerzeniem działalności organizacji.
Liczba osób podejmujących szkolenia w województwie podkarpackim nie powinna
w takiej sytuacji maleć, a przy spełnieniu określonych warunków należy wręcz oczekiwać
wzrostu nakładów na szkolenia. Możliwy wzrost zainteresowania kształceniem personelu
wiąże się, przede wszystkim, z sytuacją finansową organizacji turystycznych, przy czym
duże oczekiwania wiążą się ze sferą publicznego finansowania szkoleń. Oczekiwania
organizacji względem edukacji personelu wiążą się zaś przede wszystkim z chęcią
dostosowania własnej oferty do potrzeb ruchu turystycznego.
60
6.5.
Podstawowe
ograniczenia
członków/pracowników
w
planowanym
szkoleniu
Na wielkość i tematykę planowanych szkoleń wpływają również trudności,
z jakimi spotykają się podmioty dążące do kształcenia personelu/członków. W celu ich
określenia respondenci wskazali maksymalnie dwa czynniki w największym stopniu
ograniczające
możliwości
szkoleniowe
reprezentowanej
przez
nich
organizacji.
Podstawowym problemem okazała się sytuacja finansowa organizacji , postrzegana jako
podstawowa trudność przez 65% ankietowanych.
Istotnymi
problemami
w
kontekście
planowanych
szkoleń
są
również
niewystarczająca oferta tematyczna dostępnych szkoleń oraz brak dostatecznej wiedzy
na temat istniejącej oferty szkoleniowej (które otrzymały po 18 wskazań). Fakt, iż co
piąta organizacja turystyczna dostrzega tematyczne braki w zakresie możliwości
kształcenia personelu wskazuje na potrzebę lepszego rozpoznania potrzeb regionalnego
rynku turystycznego przez organizacje oferujące szkolenia pracowników. Wiedza taka
mogłaby zaowocować rozszerzeniem przyszłej oferty szkoleniowej pod kątem istniejącego
popytu. W świetle pozyskanych danych równie istotna okazuje się reklama i promocja
wiedzy na temat już istniejącej oferty szkoleniowej w obrębie jej potencjalnych
adresatów.
Wśród mniej istotnych barier zauważyć należy brak czasu i zbyt dużą odległość
od instytucji szkolącej (13,8%) oraz niedostosowanie terminów szkoleń do możliwości
osób pracujących zawodowo (2,5%), a także brak urlopów (1,3%). Ta grupa deklaracji
sugeruje, że problemy związane z infrastrukturą oraz duża liczba obowiązków związanych
z wykonywanym zawodem postrzegane są jako jedno z podstawowych ograniczeń
w zakresie edukacji i rozwoju pracowników przez niemal co piątą organizację turystyczną
regionu. Potrzeby tej grupy organizacji wiążą się w dużej mierze z elastycznością oferty
szkoleniowej.
Pewna
część
uniemożliwiających
lub
respondentów
(12,5%)
ograniczających
nie
szkolenie
dostrzega
ich
żadnych
pracowników
lub
trudności
członków
w przyszłości.
Jedynie czterech respondentów stwierdziło, że barierą dla przyszłych szkoleń są
przede
wszystkim
satysfakcjonujące
kompetencje
personelu
i
brak
potrzeby
ich
podnoszenia. Niewielka liczba tego typu deklaracji (5%) pośrednio dowodzi, że
zdecydowana większość organizacji dostrzega potrzebę rozwijania wiedzy i umiejętności
pracowników oraz korzyści płynące z inwestowania w kapitał ludzki.
61
Wykres 22. Podstawowe trudności ograniczające możliwość przyszłych szkoleń
pracowników organizacji turystycznych województwa podkarpackiego [N=116
wskazań udzielonych przez 80 respondentów]
0
10
20
30
40
50
brak środków finansowych
52
niewystarczająca oferta tematyczna dostępnych
kursów/szkoleń
18
brak wiedzy na temat oferty szkoleniowej
18
brak czasu i zbyt duża odległość
11
nie występują trudności i ograniczenia
10
4
kompetencje personelu są satysfakcjonujące
niedostosowanie terminów szkoleń do osób
pracujących zawodowo
brak urlopów
60
2
1
6.6. Przewidywany poziom wydatków na kursy/szkolenia członków/personelu
Jakość usług w sektorze turystycznym bezpośrednio wiąże się z wiedzą,
kompetencjami oraz profesjonalizmem osób w nim pracujących. Dotyczy to zarówno
bezpośredniej obsługi, jak i animacji ruchu turystycznego. Umiejętności i wykształcenie
pracowników przekładają się bezpośrednio na rynkową pozycję danego podmiotu, co ma
szczególne znaczenie w przypadku komercyjnego wymiaru działania części organizacji
zajmujących się turystyką. Wymienione czynniki przekładają się również na wizerunek
regionu i jego turystycznych walorów jako całości - wzrasta poziom i różnorodność oferty
skierowanej do gości odwiedzających dany obszar, a wraz ze wzrostem umiejętności
i kompetencji pracowników badanych instytucji rozwijają (lub rosną/zwiększają się) się
również
możliwości
reklamowe
i
promocyjne
Podkarpacia.
Kształcenie
wysoko
wykwalifikowanych kadr w zakresie obsługi ruchu turystycznego wydaje się być,
w
kontekście
uwarunkowań
regionu,
szansą
województwa
podkarpackiego
na
podniesienie poziomu dochodów oraz zmniejszenie bezrobocia.
Dynamika przyszłych szkoleń i kursów (ich liczba i zakres) bezpośrednio wiąże
się z wielkością środków finansowych na nie przeznaczanych. Warto, więc zwrócić uwagę
62
na dane dotyczące nakładów na szkolenia zewnętrzne ponoszonych przez organizacje
turystyczne regionu.
Większość ankietowanych (34 wskazania) przewiduje, że ich organizacja
utrzyma w przyszłym roku finansowanie szkoleń na niezmienionym poziomie. Jednak
jedynie nieznacznie mniejsza liczba wskazań (30) wskazuje na planowany wzrost
nakładów w tej dziedzinie. Jednocześnie plany redukcji wydatków w omawianym zakresie
zadeklarowano
jedynie
w
przypadku
dwóch
spośród
osiemdziesięciu
badanych
organizacji. Czternastu ankietowanych nie potrafiło jednoznacznie określić kierunku
zmian wielkości finansowania szkoleń w ich organizacji. Na tej podstawie można zakładać
umiarkowany wzrost analizowanych wydatków.
Przewidywane zmiany nakładów związanych z inwestycjami w kapitał ludzki
organizacji sektora turystycznego ilustruje poniższy wykres.
Wykres 23. Przewidywane zmiany wydatków na
turystycznych województwa podkarpackiego [N=80]
3%
szkolenia
organizacji
18%
42%
37%
zwiększyć
utrzymać na dotychczasowym poziomie
63
zmniejszyć
trudno powiedzieć
PODSUMOWANIE
W badaniu wzięły udział wszystkie działające na regionalnym rynku instytucje
zajmujące
się
turystyką,
a
związane
z
promocją
regionu
(Lokalne
Organizacje
Turystyczne), popularyzacją wiedzy o najatrakcyjniejszych miejscach, znakowaniem
i
konserwacją
zakwaterowania
szlaków
turystycznych,
(oddziały
Polskiego
prowadzeniem
Towarzystwa
obiektów
zbiorowego
Turystyczno-Krajoznawczego),
upowszechnianiem najtańszej formy wypoczynku – obozów wędrownych opartych o sieć
schronisk młodzieżowych (oddziały Polskiego Towarzystwa Schronisk Młodzieżowych)
oraz zrzeszające podmioty prowadzące działalność agroturystyczną (stowarzyszenia
turystyczne i agroturystyczne).
Spośród wszystkich badanych 80 podmiotów zdecydowaną większość stanowią
lokalne organizacje turystyczne (33) oraz stowarzyszenia turystyczne i agroturystyczne
(26). W mniejszym stopniu reprezentowane w badaniu były oddziały Polskiego
Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego (14) oraz Polskiego Towarzystwa Schronisk
Młodzieżowych (7).
Najwięcej
badanych
podmiotów
prowadzących
działalność
turystyczną
zlokalizowanych jest w pięciu powiatach: leskim (12), sanockim (10), przemyskim (9),
bieszczadzkim (8), krośnieńskim (8) oraz w Rzeszowie (7). Należy pamiętać, że na tych
obszarach istnieją najlepsze warunki dla prowadzenia tej formy działalności gospodarczej
na
Podkarpaciu.
Inne
powiaty
reprezentowane
były
w
mniejszych
proporcjach.
Najmniejszą reprezentację miały powiaty z północno-zachodniego obszaru województwa.
Najwięcej (10) badanych stowarzyszeń zlokalizowanych było w miasteczkach do
20 tys. mieszkańców, nieco mniej w miastach od 20 do 50 tysięcy. Dominują zrzeszenia
skupiające 30 członków (4) oraz 25 (3). Większe pod względem składu – powyżej 200
osób – działają na obszarach miejskich (2). Największe stowarzyszenie, liczące 1700
członków, działa w Rzeszowie. Dwie lokalne organizacje turystyczne zatrudniają ponad
100 osób – jeden z tych podmiotów zlokalizowany jest na obszarze wiejskim, drugi
w miejscowości do 50 tys.
Biorąc pod uwagę wiek pracowników dominują osoby w
przedziale wiekowym
36-55 lat, co można argumentować tym, że praca w turystyce wymaga nie tylko
odpowiedniego zasobu wiedzy i wykształcenia, lecz również odpowiedniego (najczęściej
wieloletniego) doświadczenia. Zaledwie co dziesiątym pracownikiem jest osoba poniżej
25.
roku
życia.
Niski
odsetek
osób
młodych
zatrudnionych
w
turystyce
może
w przyszłości doprowadzić do braku rotacji kadr, tzn. zastąpienia starszych pracowników
młodszymi.
Ponad dwie trzecie badanych nie korzystało z pieniędzy unijnych i nie starało się
nawet o uzyskanie wsparcia zewnętrznego. W grupie tej dominują lokalne organizacje
64
turystyczne oraz stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne. Prowadzi to do
wniosków, że zarządzający tymi instytucjami nie posiadają motywacji do pozyskania
środków z funduszy europejskich. Może to świadczyć również o tym, że (a) nie posiadają
oni wiedzy o możliwości sfinansowania szkoleń z wykorzystaniem środków unijnych,
(b) nie ubiegają się o środki, ponieważ nie posiadają odpowiedniego przygotowania do
złożenia wniosku o dofinansowanie, a w konsekwencji nie podejmują żadnych czasoi
pracochłonnych
działań
w
tym
kierunku,
(c)
w
znikomym
stopniu
szkolą
personel/członków i koszt kursów pokrywają z własnych środków.
Ponad połowa badanych deklaruje chęć ubiegania się o środki z funduszy
unijnych na szkolenie swoich pracowników. Ci sami respondenci stwierdzają jednak, że
nie podjęli żadnych kroków w tym kierunku. W grupie tej można wyróżnić dwie podgrupy
podmiotów.
Pierwsza
z
nich
skupia
zarządzających,
którzy
nie
poprzestają
na
deklaracjach i w przyszłości z pewnością podejmą starania, żeby wsparcie zewnętrzne
otrzymać. Druga podgrupa to kierownicy, którzy zadeklarowali chęć ubiegania się
o dofinansowanie szkoleń, jednak wydaje się, że bardziej istotna od realnego działania,
jest dla nich opinia o samym podmiocie, który jest w stanie samodzielnie pozyskać
fundusze na podnoszenie kwalifikacji swoich pracowników. Warto zatem w nieodległej
przyszłości zweryfikować, czy rzeczywiście badani nie poprzestali na deklaracjach i
szkolili swój personel ze środków zewnętrznych. Najwięcej deklaracji tego typu złożyli
respondenci reprezentujący LOT-y oraz stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne.
Podmioty te zlokalizowane są przeważnie w miasteczkach, małych miastach oraz na
obszarach wiejskich. O środki z funduszy strukturalnych nie zamierza ubiegać się
14 respondentów, a 9 stwierdza, że nie wie, czy będzie się o nie ubiegać. Można
wnioskować, że (a) respondenci posiadają wystarczające środki na podnoszenie
kwalifikacji i umiejętności pracowników, (b) nie zamierzają szkolić personelu/członków
w najbliższym czasie, stąd nie podejmują żadnych starań o pozyskanie dodatkowych
środków, (c) nie posiadają wiedzy, o stosunkowo nowej w polskich realiach, możliwości
zdobycia funduszy na kursy/szkolenia, (d) nisko oceniają posiadane kompetencje do
złożenia wniosku, stąd nie podejmują starań, które pochłaniają ich czas.
W województwie podkarpackim z kursów/szkoleń zewnętrznych w ostatnich
dwóch latach skorzystało 59 podmiotów z 80 badanych, czyli niemal trzy czwarte. Swoich
pracowników na zajęcia podnoszące ich kwalifikacje i umiejętności wysłało 27 lokalnych
organizacji turystycznych, 20 stowarzyszeń turystycznych, 10 oddziałów PTTK oraz
zaledwie 2 oddziały PTSM. Organizacje szkolące pracowników dominują także w każdej
z czterech grup – oznacza to, że dostrzegają one potrzebę podnoszenia kwalifikacji
i umiejętności/członków, co ma wpływ na rozwój samego podmiotu i zdobycie przewagi
nad konkurencją w zakresie promocji i sprzedaży usług turystycznych.
65
Najbardziej przydatne dla badanych organizacji były kursy bardzo blisko
związane z działalnością turystyczną i przydatne w kontaktach z klientem. Kursy
i szkolenia z zakresu „hotelarstwo i gastronomia” uzyskały najwyższą średnią wskazań
(4,25), tuż za nimi znalazły się „kursy językowe” (4,21) oraz „inne kursy/szkolenia”
wskazane przez 6 respondentów (4,2). W „innych kursach/szkoleniach” wskazano na
takie szkolenia, jak: „rozwój miasta Krosna”, „ochrona środowiska – utylizacja ścieków
i oczyszczalnie”, „prowadzenie działalności kulturalnej, obsługa imprez i ZAiKS”,
„rozwiązywanie konfliktów wewnątrz organizacji” oraz „specjalistyczne kursy z zakresu
kultury”.
W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że ponad połowa środków
przeznaczanych na szkolenia pracowników sektora turystycznego pochodzi spoza budżetu
danego podmiotu. Średnio co czwarte szkolenie finansowane jest przez organizację
zatrudniającą lub zrzeszającą, a co piąte z innego źródła. Zatem głównym źródłem
finansowania szkoleń w turystyce na obszarze Podkarpacia w ostatnich dwóch latach
pozostają środki publiczne spoza organizacji zatrudniającej/zrzeszającej.
Członków/pracowników nie szkoliło w ostatnim czasie 21 respondentów. Do
najczęściej wskazywanych przyczyn nieszkolenia członków/personelu należą: (a) brak
środków finansowych na szkolenia/kursy, (b) brak czasu na udział w nich, (c) brak
dopasowanej
do
oczekiwań
oferty
szkoleniowej,
(d)
brak
potrzeby
podnoszenia
kwalifikacji przez personel/członków stowarzyszenia oraz (e) brak informacji o dostępnej
na rynku ofercie szkoleniowej. Pojedyncze wskazania uzyskała odległość od miejsca
działalności
do
instytucji
prowadzącej
szkolenie/kurs
oraz
negatywna
ocena
ich
przydatności.
Istotnym zagadnieniem badawczym jest sposób, w jaki organizacje sektora
turystycznego pozyskują informacje na temat możliwości szkolenia swoich pracowników
lub członków. Wiedza na temat istniejącej oferty szkoleniowej wiąże się bowiem zarówno
z decyzją o ewentualnym podjęciu kursu/szkolenia, jak i wyborem ich tematyki i zakresu.
Respondenci najczęściej wskazywali na Internet (59% wskazań) jako na podstawowe lub
jedno z podstawowych źródeł informacji w omawianym zakresie. Jednocześnie aż połowa
respondentów, opisując podstawowe źródła wiedzy o ofercie szkoleniowej, wskazała na
kategorię „sami przychodzą/przysyłają informacje”. Obie kategorie wiążą się z aktywną
działalnością firm szkolących pracowników i mogą być postrzegane jako forma walki
o klienta. Mniejszą rolę odgrywają wcześniejsze doświadczenia szkoleniowe danej
organizacji (15 wskazań) oraz informacje pozyskiwane od osób trzecich (8 wskazań).
Te źródła wiedzy wydają być się o tyle cenne, że dają możliwość weryfikacji wiedzy
docierającej do potencjalnego klienta w wyniku aktywnych działań marketingowych
i reklamowych firm prowadzących działalność szkoleniową. Najrzadziej informacje
66
na temat dostępnych szkoleń pozyskiwane są w publicznych instytucjach, jak np. urzędy
pracy, Urząd Marszałkowski.
Na podstawie deklaracji respondentów należy oczekiwać niewielkiego wzrostu
zainteresowania szkoleniami w okresie najbliższego roku. Ponad osiemdziesiąt procent
(83%) instytucji planuje szkolenie swoich pracowników lub członków a jednocześnie
jedynie w co dziesiątym przypadku (11%) szkolenia takie nie są przewidziane. Warto
zauważyć, że liczba organizacji planujących w najbliższym roku szkolenia przekracza
o 10% liczbę organizacji szkolących pracowników lub członków w ostatnich dwóch latach.
Świadczy
to
o
rosnącym
zainteresowaniu
organizacji
zwiększaniem
umiejętności
i kompetencji swoich pracowników i członków.
Badanie objęło również tematykę planowanych szkoleń i kursów. Największym
zainteresowaniem (blisko trzy czwarte deklaracji) cieszyły się „specjalistyczne kursy
z zakresu turystyki”. Należy więc przyjąć, że najczęściej odczuwane potrzeby szkoleniowe
wiążą się z umiejętnościami i kompetencjami z zakresu pozyskiwania i bezpośredniej
obsługi ruchu turystycznego. Wysokim zainteresowaniem cieszyć się będą również kursy
z zakresu pozyskiwania środków unijnych, marketingu i reklamy oraz języków obcych.
Istotne są również przyczyny, w związku z którymi planowane szkolenia będą
podjęte. Dominującą rolę odgrywają tu chęć podniesienia jakości świadczonych usług
(48% deklaracji) oraz przewidywane rozszerzenie zakresu działalności (42% deklaracji).
Szkolenia zewnętrzne podejmowane są więc głównie w związku z koniecznością
sprostania konkurencji pod względem jakości produktu oferowanego turyście oraz
z chęcią rozszerzenia oferty i zwiększenia jej kompleksowości przez badane podmioty
animujące i obsługujące ruch turystyczny.
Nieco
ponad
połowa
planowanych
kosztów
związanych
z
kształceniem
i rozwojem kapitału ludzkiego badanych organizacji pochodzić będzie ze środków
publicznych. Jedną czwartą przewidywanych nakładów poniosą z własnych środków
organizacje szkolące swoich pracowników lub członków, natomiast niespełna jedna piąta
nakładów definiowana jest przez respondentów jako „inne źródła”. Z danych wynika więc,
że struktura źródeł finansowania planowanych szkoleń jest bardzo zbliżona do szkoleń
dotychczasowych. W konsekwencji, w najbliższym roku, nie należy spodziewać się
znacznych zmian w tej dziedzinie.
Podstawowym
ograniczeniem
przyszłych
szkoleń
pracowników
organizacji
turystycznych są trudności z pozyskaniem środków finansowych. Mniejszą, lecz znaczącą
rolę odgrywa również tematyka dostępnych szkoleń oraz wiedza na temat istniejącej
oferty szkoleniowej.
Najczęściej w organizacjach turystycznych przewidywane jest finansowanie
szkoleń zewnętrznych na niezmienionym (dotychczasowym) poziomie (42% deklaracji).
67
Jednak ponad co trzeci ankietowany deklaruje planowany wzrost środków finansowych
przeznaczonych na szkolenia, przy jednocześnie niewielkim poziomie przewidywanych
redukcji w tym zakresie (3%).
Reasumując, zdecydowana większość respondentów przewiduje szkolenia dla
pracowników lub członków ich organizacji w najbliższym roku. Co więcej, obserwuje się
wzrost zainteresowania szkoleniami zewnętrznymi (10% więcej organizacji deklaruje
plany szkoleniowe w stosunku do liczby organizacji korzystających z tej możliwości
w ostatnich 24 miesiącach). Chęć zdobywania nowych umiejętności uzasadniana jest,
przede
wszystkim,
koniecznością
podnoszenia
jakości
oferowanych
usług
oraz
planowanym rozszerzeniem działalności organizacji. Na podstawie analizowanych danych
można więc przypuszczać, że liczba realizowanych szkoleń powinna przy spełnieniu
określonych warunków wzrosnąć. Możliwy wzrost liczby i zakresu szkoleń wiąże się,
przede wszystkim, z sytuacją finansową organizacji turystycznych, przy czym duże
oczekiwania wiążą się ze sferą publicznego finansowania szkoleń. Potrzeby organizacji
związane z kształceniem personelu wiążą się zaś przede wszystkim z chęcią dostosowania
własnej oferty do potrzeb ruchu turystycznego.
68
Aneks 1. Lista instytucji, które wzięły udział w badaniu
1. Agencja Turystyczno-Promocyjna "Bieszczady" w Lesku
2. Bieszczadzka Fundacje Europejska w Lesku
3. Bieszczadzkie Centrum Informacji i Promocji w Ustrzykach Dolnych
4. Bieszczadzkie Centrum Informacji Turystycznej w Lesku
5. Bieszczadzkie Schroniska i Hotele PTTK w Sanoku
6. Bieszczadzkie Stowarzyszenie "Bies" w Lutowiskach
7. Bieszczadzkie Towarzystwo Cyklistów w Ustrzykach Dolnych
8. Biuro Informacji Turystycznej w Birczy
9. Biuro Informacji Turystycznej w Rymanowie-Zdroju
10. Bractwo Miłośników Ziemi Ulanowskiej w Ulanowie
11. Centrum Informacji Miasta w Sanoku
12. Centrum Informacji Turystycznej w Iwoniczu-Zdroju
13. Centrum Informacji Turystycznej w Polańczyku
14. Centrum Informacji Turystycznej w Przemyślu
15. Europejskie Stowarzyszenie Studentów AEGEE w Rzeszowie
16. Euroregionalne Centrum Informacji Gospodarczej Kulturalnej i Turystycznej w Świlczy
17. Euroregionalne Centrum Informacji Turystycznej w Przeworsku
18. Fundacja Bieszczadzka Partnerstwo dla Środowiska w Lesku
19. Fundacja Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej w Cisnej
20. Galeria Informacyjno-Promocyjna "Latarnia Wagabundy" w Komańczy
21. Gminna Organizacja Turystyczna w Rymanowie Zdroju
22. Gminne Centrum Informacji Turystycznej w Lutowiskach
23. Gminne Centrum Informacji Turystycznej w Komańczy
24. Gminne Centrum Kultury i Ekologii w Cisnej
25. Gminny Ośrodek Kultury Punkt Informacji Turystycznej w Horyńcu Zdroju
26. Grupa BIESZCZADY w Olszanicy
27. Informacja Kulturalno-Turystyczna przy Muzeum Rzemiosła w Krośnie
28. Informacja Turystyczna Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych
29. Informacja Turystyczna w Cisnej
30. Informacja Turystyczna w Leżajsku
31. Jarosławskie Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych i Przewodników Wycieczek
32. Klub PTTK "Bractwo Turystyczne Łazik" w Stalowej Woli
33. Klub Turystyki Kwalifikowanej "Berdo" w Zagórzu
34. Kolbuszowski Klub Turystyczny "Salamandra" w Kolbuszowie
35. Lokalna Organizacja Turystyczna "Beskid Niski" w Krośnie
36. Lokalna Organizacja Turystyczna "Bieszczady" w Sanoku
37. Lokalna Organizacja Turystyczna „Pogórze” w Strzyżowie
38. Lubaczowskie Stowarzyszenie Gospodarstw Agroturystycznych w Lubaczowie
39. Miejskie Centrum Informacji Turystycznej w Leżajsku
40. Mielecki Klub Górski "Carpatia" w Mielcu
41. Międzyszkolny
Oddział
Polskiego
Towarzystwa
w Przeworsku
42. Ośrodek Informacyjno Edukacyjny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Lutowiskach
43. Podkarpacka Regionalna Organizacja Turystyczna w Rzeszowie
44. Podkarpackie Stowarzyszenie Ziemi Ropczycko-Sędziszowskiej w Brzezinach
45. Podkarpackie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Rzeszowie
46. Polski Związek Wschodni w Przemyślu
47. Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych Zarząd Oddziału w Krośnie
48. Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych Zarząd Oddziału w Przemyślu
49. Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych Zarząd Oddziału w Rzeszowie
50. Polskie Towarzystwo Tatrzańskie koło w Tarnobrzegu
51. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddziału im. Dr M. Orłowicza
w Przemyślu
52. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział "Ziemia Sanocka" w Sanoku
69
53. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Zarząd Oddziału Wojskowego im.
"Twierdzy Przemyśl” przy Klubie Garnizonowym w Przemyślu
54. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Jaśle
55. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Lubaczowie
56. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Nowej Dębie
57. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Ropczycach
58. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział Bieszczadzki w Ustrzykach
Dolnych
59. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddziału w Krośnie
60. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddziału w Łańcucie
61. Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddziału w Rzeszowie
62. Polsko – Słowackie Centrum Inicjatyw Gospodarczych i Turystycznych w Jaśle
63. „Pro Carpathia" Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Podkarpacia w Rzeszowie
64. Punkt Informacji Turystycznej Schronisko PTSM w Dukli
65. Rymanowskie Koło Agroturystyczne w Rymanowie-Zdroju
66. Stowarzyszenie "Karpackie Krajobrazy" w Krośnie
67. Stowarzyszenie Agroturystyczne Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne "Bieszczady"
w Lesku
68. Stowarzyszenie Opieki nad Twierdzą Przemyśl i Dziedzictwem Kulturowym Ziemi
Przemyskiej w Przemyślu
69. Stowarzyszenie Przewodników Turystycznych "Karpaty" w Sanoku
70. Stowarzyszenie Rodzina Kolpinga w Jarosławiu
71. Stowarzyszenie Rozwoju Ziemi Lubaczowskiej w Lubaczowie
72. Stowarzyszenie studenckie koło przewodników Bieszczadzkich w Rzeszowie
73. Studenckie koło Przewodników Beskidzkich w Rzeszowie
74. Szkolne Koło PTSM "Pryszcze" przy Zespole Szkół Publicznych w Rymanowie-Zdroju
75. Towarzystwo Bieszczadzkiej Turystyki Konnej w Tarnawie Dolnej
76. Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowo-Turystyczny przy Zespole Szkół
Zawodowych w Przeworsku
77. Ustrzyckie Stowarzyszenie Turystyczne "Bieszczady" w Ustrzykach Dolnych
78. Wydział Promocji Urzędu Miasta w Dębicy
79. Zespół Parków Krajobrazowych w Przemyślu
80. Związek Gmin Turystycznych Pogórza Dynowskiego w Dynowie
70
Aneks 2. Kwestionariusz badania
SONDAŻ NA TEMAT POTRZEB SZKOLENIOWYCH PRZEDSTAWICIELI/CZŁONKÓW
ORGANIZACJI ZAJMUJĄCYCH SIĘ TURYSTYKĄ W WOJEWÓDZTWIE
PODKARPACKIM
CZĘŚĆ A. Charakterystyka badanej organizacji
1. Czy organizacja, w której Pan/i pracuje to:
oddziały PTTK (1) (przejść do pytania nr 3)
lokalne organizacje turystyczne (np. gminne lub regionalne) 2) (przejść do
pytania nr 3)
oddziały PTSM (3) (przejść do pytania nr 3)
stowarzyszenia turystyczne lub agroturystyczne (4) (przejść do pytania nr 2)
2. Proszę podać liczbę członków Pana/i stowarzyszenia: ………………………..
3. Proszę podać lokalizację organizacji, w której Pan/i pracuje:
powiat..............................................(wpisać)
obszar wiejski (1)
miasteczko (do 20 tys. mieszkańców) (2)
małe miasto (20–50 tys. mieszkańców) (3)
średniej wielkości miasto (50–100 tys. mieszkańców) (4)
Rzeszów (5)
4. Ile osób zatrudnionych jest w Pana/i organizacji: …………………………..
5. Proszę podać, jaka jest
pracowników w danym wieku)
struktura
wieku
personelu:
(wpisać
liczbę
poniżej 25 lat .............(1)
25-35...................(2)
36-55...................(3)
56-65……………(4)
powyżej 65…………(5)
6. Czy Pana/i organizacja korzystała już kiedyś ze środków finansowych z
funduszy strukturalnych przeznaczonych na szkolenia?
tak (1)
nie (2), jeśli NIE, to:
ubiegaliśmy się o środki, ale nie zostały nam przyznane (1)
nigdy nie ubiegaliśmy się o środki z funduszy strukturalnych (2)
nie wie/nie posiadam takiej wiedzy (3) (nie czytać tej opcji)
7. Czy Pan/i organizacja będzie ubiegała się o środki z funduszy
strukturalnych na kursy i szkolenia dla pracowników/członków?
tak, złożyliśmy już wniosek (1)
tak, podjęliśmy już kroki w tym kierunku (2)
tak, ale nie podjęliśmy jeszcze żadnych kroków w tym kierunku (3)
nie (4)
nie wiem (5) (nie czytać tej opcji)
71
CZĘŚĆ B. Polityka szkoleniowa w ostatnich 24 miesiącach
8. Czy w ostatnich 24 miesiącach pracownicy/członkowie Pana/i organizacji
korzystali
z kursów/szkoleń zewnętrznych?
tak (1)
nie (2) (przejść do pytania nr 14)
9. Jak ocenia Pani/Pan przydatność przeprowadzonych zewnętrznych
kursów/szkoleń dla Pani/Pana organizacji? (odpowiedzi – cyfry 1-5 - wpisać
do kolumny A pod pytaniem nr 10)
bardzo nisko (1)
raczej nisko (2)
przeciętnie (3)
raczej wysoko (4)
bardzo wysoko (5)
trudno powiedzieć (00) (nie czytać tej opcji)
Rodzaj szkolenia
Kolumna A
Ocena
efektywności
szkolenia
języki obce (1)
szkolenia komputerowe (2)
zarządzanie zasobami ludzkimi (3)
marketing i promocja (4)
obsługa klienta (5)
zarządzanie jakością (6)
hotelarstwo i gastronomia (7)
specjalistyczne z zakresu turystyki (8)
pozyskiwanie środków z UE (9)
administracja i księgowość (10)
inne (jakie?........................) (11)
10.Proszę wskazać (w %) źródła finansowania przeprowadzonych
szkoleń/kursów w Pana/i organizacji? (w przypadku środków publicznych (2)
lub innych (3) proszę zapytać jakie organizacje finansują szkolenia np. Urząd
Marszałkowski itd.)
organizacja zatrudniająca/zrzeszająca (1)
..................
środki publiczne – spoza organizacji zatrudniającej/zrzeszającej (2)................
inne – jakie?.................................. (3)
…………………
100%
72
11.W jakim stopniu przeprowadzone kursy/szkolenia poprawiły jakość usług
świadczonych przez Pana/i organizację?
w ogóle nie poprawiły (1)
poprawiły w nieznacznym stopniu (2)
zdecydowanie poprawiły jakość usług (3)
trudno określić jak wpłynęły na jakość usług (4)
12.Czy napotkał/a Pan/i bariery w korzystaniu z kursów/szkoleń?
tak (1)
13.Na jakie bariery napotkał/a Pan/i przy korzystaniu z kursów/szkoleń?
(respondent może wskazać max. 3 odpowiedzi; proszę przejść do pytania 15)
brak czasu (1)
brak potrzeby podnoszenia kwalifikacji (2)
brak środków finansowych na kursy/szkolenia (3)
brak odpowiednich szkoleń (4)
brak informacji (5)
zbyt duża odległość do ośrodka szkolącego (6)
niechęć personelu (brak zaangażowania) (7)
inne - jakie? ………………………
14.Dlaczego pracownicy/ członkowie w Pani/Pana organizacji nie korzystali
z kursów/szkoleń? (respondent może wskazać max. 3 odpowiedzi)
z powodu brak czasu na szkolenia/kursy (1)
z powodu braku potrzeby podnoszenia kwalifikacji przez personel/członków
(2)
z powodu braku środków finansowych na szkolenia/kursy (3)
z powodu braku odpowiedniej oferty szkoleniowej (4)
z powodu braku informacji o dostępnej ofercie szkoleniowej (5)
z powodu zbyt dużej odległość do organizacji szkolącej (6)
z powodu negatywnej oceny przydatności szkoleń/kursów (7)
inne powody, jakie? ………………………..
15. Jakie jest/są Pana/i podstawowe źródło/źródła informacji na temat
oferty szkoleniowej? (respondent może wskazać max. 3 odpowiedzi)
wcześniejsze doświadczenia (1)
prasa (2)
Internet (3)
urzędy pracy (4)
rekomendacja osób trzecich (5)
„sami przychodzą” / przysyłają informacje o ofercie (bezpośrednie, aktywne
działania firm szkoleniowych) (6)
inne - jakie?.....................................
nie poszukuje informacji o szkoleniach/kursach (7)
73
CZEŚĆ C. Polityka szkoleniowa w najbliższych 12 miesiącach
16.Czy Pan/i organizacja zamierza korzystać z kursów/szkoleń
pracowników/członków w najbliższych 12 miesiącach?
dla
tak (1)
nie wiem (3) (nie czytać tej opcji)
17.Proszę
wskazać
tematykę
kursów/szkoleń
przydatnych
dla
pracowników/członków Pan/i organizacji w perspektywie najbliższych 12
miesięcy: (respondent może wskazać dowolną liczbę kursów/szkoleń)
języki obce (1)
szkolenia komputerowe (2)
zarządzanie zasobami ludzkimi (3)
marketing i promocja (4)
obsługa klienta (5)
zarządzanie jakością (6)
hotelarstwo i gastronomia (7)
specjalistyczne kursy z zakresu turystyki (8)
pozyskiwanie środków z UE (9)
administracja i księgowość (10)
inne - jakie?........................
18.Proszę wskazać (w %) źródła finansowania planowanych zewnętrznych
szkoleń/kursów w Pana/i organizacji w najbliższych 12 miesiącach?
(w przypadku środków publicznych (2) lub innych (3) proszę zapytać jakie
organizacje finansują szkolenia np. Urząd Marszałkowski itd.)
.........................
........................
……………………………
100%
19.Jak Pan/i uważa który, z czynników będzie odgrywał najważniejszą rolę
przy wyborze szkoleń dla pracowników/członków w Pana/i organizacji w
ciągu najbliższego roku? (możliwa jest tylko jedna odpowiedź)
organizacja zatrudniająca/zrzeszająca (1)
środki publiczne – (np. z funduszy strukturalnych) (2)
inne – jakie? …………………………. (3)
wzrost jakości oferowanych usług (1)
rozszerzenie zakresu działalności organizacji (2)
konieczność spełnienia wymogów formalnych (3)
samorealizacja pracowników (4)
inne - jakie?.............................
20.Proszę
podać
podstawowe
trudności
ograniczające
możliwość
podejmowania kursów/szkoleń przez pracowników/członków Pana/i
organizacji (respondent może wskazać max. 2 odpowiedzi)
niewystarczająca oferta tematyczna dostępnych kursów/szkoleń (1)
brak wiedzy na temat oferty szkoleniowej (2)
negatywna ocena efektywności kursów/szkoleń (3)
kompetencje personelu są satysfakcjonujące (4)
brak środków finansowych (5)
nie występują trudności i ograniczenia (6)
inne - jakie? ………………………..
74
21.Czy w najbliższym roku zamierza Pan/i zmniejszyć, zwiększyć czy
utrzymać na niezmienionym poziomie wielkość środków przeznaczonych
na kursy/szkolenia?
zwiększyć (1)
utrzymać na dotychczasowym poziomie (2)
zmniejszyć (3)
trudno powiedzieć (4) (nie czytać tej opcji)
METRYCZKA
Płeć respondenta:
kobieta (1)
mężczyzna (2)
Zajmowane przez respondenta stanowisko: (proszę wpisać)
.....................................................
Serdecznie dziękuję za poświęcony czas.
75

Raport z sondażu na temat potrzeb szkoleniowych przedstawicieli

Transkrypt

Podobne dokumenty

V Forum Innowacji i Forum Turystyczne Państw

Strategie rozwoju produktów turystycznych przy wspóďpracy

FT_Call_for_Papers_nr_46_2018_PL

Zaproszenie-Kurs makijażu permanentnego obejmujący makijaż

Koordynator/Organizator szkoleń

Kodeks Dobrych Praktyk - Polska Izba Firm Szkoleniowych

Turystyka uzdrowiskowa

Ziemia, która inspiruje, żywi i rodzi geniuszy

Program szkolenia

Turystyka