Wiele wyzwań jedna recepta Wyzwania przed którymi stoi polska

Wiele wyzwań jedna recepta
Wyzwania przed którymi stoi polska gospodarka w dobie zmieniających się nieuchronnie
i nieodwracalnie warunków zewnętrznych są tematyką wielu pozycji książkowych, różnego typu
publikacji naukowych, referatów, artykułów itp. Kluczem do sukcesu, który będzie receptą
na wszystkie zmiany oraz zdynamizuje rozwój gospodarczy jest znalezienie wspólnego mianownika
dla tych wszystkich koniecznych zmian i przekształceń. Wyzwania które stoją przed naszym krajem
zostały szczegółowo przedstawione w raporcie Polska 2030. Wyzwania rozwojowe przygotowanym
przez Zespół Doradców Strategicznych premiera Donalda Tuska. Zostały tam podzielone
na 10 kategorii: wzrost i konkurencyjność, sytuacja demograficzna, wysoka aktywność zawodowa
oraz adaptacyjność zasobów pracy, odpowiedni potencjał infrastruktury, bezpieczeństwo
energetyczno-klimatyczne, gospodarka oparta na wiedzy oraz rozwój kapitału intelektualnego,
solidarność i spójność regionalna, poprawa spójności społecznej, sprawne państwo i wzrost kapitału
społecznego Polski. Pomimo wydania raportu w 2009 roku przedstawione wyzwania są wciąż
aktualne i najbardziej kompleksowe spośród innych publikacji. Po prezentacji każdego z nich została
umieszczona górnolotna rekomendacja, która według autorów stanowi receptę na zaistniałe zmiany.
Nie sposób zanegować taką rekomendację, jedynie refleksję wywołuje realność dostosowania kraju
do proponowanych zmian. W swoich rozważaniach potwierdzam słuszność istnienia tych wyzwań
jako kluczowych dla polskiej gospodarki, jednak receptę na nie postrzegam odmiennie, zgodnie
z realiami i możliwościami, unikając nierzeczywistych rozwiązań.
Analizując prezentowane wyzwania stojące przed polską gospodarką, stwierdzam,
że wspólnym mianownikiem każdej kwestii jest podnoszenie poziomu wiedzy na temat zmian jakie
zachodzą w gospodarce krajowej i na świecie, które są przyczyną ewaluacji naszego państwa. Stanowi
to niezbędną wiedzę na temat zmian, które warunkują rozwój i pozwalają iść do przodu. W momencie
kiedy w ten sposób uświadomimy sobie wyzwanie przed którym dzisiaj stanęliśmy, możemy zacząć
zmieniać rzeczywistość tworząc ją piękniejszą i co najważniejsze kreując spójną całość. Do momentu
kiedy nie zdamy sobie sprawy, że zmiany są potrzebne to nasze szanse powodzenia przy poprawie
sytuacji gospodarczej są znikome. Fundamentem jest zbudowanie tej świadomości opartej na rzetelnej
wiedzy. Popatrzmy na ludzi młodych kończących edukację, czy oni mają świadomość, że dzisiejsza
gospodarka wygląda i funkcjonuje inaczej niż w momencie kiedy karierę zawodową rozpoczynali ich
rodzice, którzy dziś próbują doradzać swoim dzieciom i przekonywać je do słuszności wyborów, które
już dawno są nieaktualne, poprzez to, że bardzo często nie zmieniła się ich świadomość wykreowana
w całkowicie odmiennych warunkach gospodarczych. Dlatego obowiązek budowania prawidłowego
obrazu dzisiejszych warunków gospodarczych powinna przyjąć na siebie oświata, kształcąc
prawidłowo i kreatywnie myślące nowe pokolenie chcące i będące zmieniać, ulepszać a często
i naprawiać naszą gospodarkę. Gospodarkę, którą odziedziczyli po swoich rodzicach i teraz
na ich barkach spoczywa za nią odpowiedzialność.
Polska idąc w ślady państw wysoko rozwiniętych buduje gospodarkę, która jest oparta
na wiedzy. Stabilne zbudowanie takiej formy jest jedynie możliwe kiedy rozwój intelektualny kapitału
ludzkiego będzie na wysokim poziomie. Jest to najistotniejsza inwestycja, którą państwo powinno
podejmować na coraz szerszą skalę. Dobrze wykształcone społeczeństwo to dynamiczny rozwój
gospodarki, kreatywne rozwiązania i ciągłe innowacje wprowadzane przez specjalistów stawiających
na ciągłe uczenie się, doskonalenie i rozwój. W tym miejscu pojawia się kolejne wyzwanie
dla polskiej edukacji, a mianowicie kształcenie specjalistów na poziomie europejskim. Edukacja
naszego kraju w pewnym momencie poszła się w kierunku ilościowym, pokazując ogromny odsetek
ludności z wyższym wykształceniem i przy tym zapomniała o jakości tego wykształcenia. Należy
mieć świadomość, że tylko specjaliści i ludzie wyróżniający się w swojej dziedzinie mają rację bytu
w gospodarce, prowadząc ją do przodu i takich ludzi powinniśmy kształcić.
Istotnym wyzwaniem dla polskiej gospodarki oraz dla całej gospodarki światowej
są postępujące procesy globalizacyjne wymagające od państw wysokiej konkurencyjności oraz
przeprowadzania ciągłych modernizacji i ulepszeń. Jeszcze parę lat temu można było mówić
o ruchach antyglobalistycznych, dziś już mówimy tylko o alterglobalistach którzy są świadomi
nieodwracalnych zmian i mogą jedynie tłumić ich negatywne skutki, będące efektem ubocznym
szeregu pozytywnych następstw. Pojawia się pytanie co znaczyłaby dla kraju globalizacja bez wiedzy
na temat otaczających państw pod względem gospodarczym, politycznym i społecznym. Znajomość
tych aspektów jest kluczem do budowania konkurencyjności przedsiębiorstw krajowych bądź
tworzenia kooperacji w skali międzynarodowej, wzajemnie się uzupełniając i tworząc wysoce
konkurencyjną działalność. W celu poradzenia sobie z tym wyzwaniem powstało wiele organizacji
zarówno rządowych jak i pozarządowych wspierających prowadzenie działalności gospodarczej
i budowanie niezależności opartej na własnym biznesie. Działania te jednak przynoszą mozolne skutki
a powodem tego jest brak ducha przedsiębiorczości wśród młodych ludzi. Wśród polskich
absolwentów uczelni wyższych dominuje mentalność przychodzenia na gotowe poprzez szukanie
pracy na etacie. Młodzi ludzie nie mają ukształtowanej postawy brania spraw w swoje ręce, zasilają
szeregi bezrobotnych absolwentów nie myśląc nawet o tym, że mają bardzo dobre kwalifikacje
do tego żeby samemu stworzyć sobie miejsce pracy a co więcej także innym osobom. Ta tendencja
pomału się zmienia, ale bardzo wiele jeszcze trzeba zrobić aby w młodych głowach zaszczepić myśl,
że sami mogą stworzyć dla siebie miejsce w gospodarce. Pojawia się również ogromne wyzwanie
przed osobami w wieku produkcyjnym, które powinny wykazywać się wysoką aktywnością
zawodową oraz elastycznością zatrudnienia. Dynamiczny postęp w nauce i technice powoduje
konieczność ciągłego uczenia się i podnoszenia kwalifikacji. Czasy kiedy przez całe życie pracowało
się w jednym zakładzie pracy już dawno się skończyły i osoby podejmujące swoją pierwszą pracę
powinny wiedzieć, że nie będą w jednym miejscu pracować do końca życia. Informacja ta jest bardzo
ważna i powinna być wpojona każdemu, dzięki temu unikniemy załamań nerwowych i frustracji
po utracie stanowiska pracy, a spojrzymy na to inaczej wiedząc że jest to tylko jeden z etapów naszej
kariery zawodowej. Kolejnym wyzwaniem przed którym stoi polska edukacja jest stworzenie
świadomości jakie ryzyko niesie zatrudnienie nierejestrowane. Osoby podejmujące zatrudnienie
w szarej strefie bardzo często nie wiedzą nawet jak wiele szkód może im przynieść dochód z takiej
pracy. Odpowiednia edukacja pozwoli ludziom na walkę o swoje prawa przysługujące im ze strony
pracodawcy i stanowczo zmniejszy ten haniebny proceder.
Patrząc na dzisiejszą sytuację demograficzną młodzi ludzie tym bardziej powinni wziąć
sprawy w swoje ręce. Starzejące się społeczeństwo, którego przyczyną jest wydłużenie wieku
emerytalnego stwarza ogromne wyzwanie przed pracodawcami, ze względu na liczbę miejsc pracy
oraz dostosowanie ich dla osób z długoletnim stażem. W życie zawodowe wkracza pokolenie Y,
są to osoby które są zdeterminowane na podnoszenie swoich kwalifikacji i rozwój a za swój priorytet
stawiają karierę zawodową, są to osoby bardzo przedsiębiorcze i w nich pokładana jest nadzieja
co do dynamizacji gospodarki. Młodzi ludzie z takimi priorytetami nie spoczną dopóki ich cele
nie zostaną zrealizowane. Z perspektywy rozwoju gospodarczego taka tendencja w krótkim okresie
jest korzystna, jednak patrząc długookresowo przestanie w pewnym momencie odnosić skutki, kiedy
pokolenie Y przekroczy koniec wieku produkcyjnego. Charakterystyczną cechą dla tego pokolenia
jest że przekładają oni życie zawodowe ponad rodzinne popadając w skrajność i negując słuszność
tradycyjnego modelu rodziny, zamieniając go na dwa plus kot bądź pies. Takie zachowanie pogłębia
problem starzejącego się społeczeństwa. Receptą na to wyzwanie jest uświadomienie pokolenia Y,
że popadanie w skrajności na dłuższą metę nie jest dobre ani dla gospodarki państwowej ani dla nich
samych. Potrzebna jest edukacja, która pokaże, że prawdziwie spełnione życie można osiągnąć tylko
przy zastosowaniu zasady work- life balance, realizując się na wielu płaszczyznach. W związku
ze zmianami demograficznymi należy zdać sobie sprawę, że Polskę czekają zwiększone wydatki
na opiekę zdrowotną i należy zapewnić na to środki. Pewnie kroki w tym kierunku już zostały podjęte,
mianowicie poprzez wprowadzenie programu ewidencji osób ubezpieczonych za pośrednictwem
programu eWUŚ. Ułatwia on nie tylko pacjentom potwierdzenie swojego ubezpieczenia zdrowotnego
ale także współprace takich służb jak Narodowy Fundusz Zdrowia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
Powiatowych i Wojewódzkich Urzędów Pracy oraz Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej.
Dzięki takiej zautomatyzowanej współpracy instytucje te przeciwdziałają sytuacjom podwójnego
odprowadzania składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz niesłusznemu odprowadzaniu takich
składek, chociażby w sytuacji gdy składki odprowadza pracodawca i bezwiednie o tym procesie także
Urząd Pracy. Takie działania w ciągu paru lat mogą zapobiedz zbędnemu wydatkowaniu środków.
Jednak o wiele skuteczniejsze będzie zniszczenie pozostałości po starym systemie, poprzez
wyeliminowanie mentalności co do marnowania publicznych pieniędzy, które będą mogły zostać
przeznaczone na odpowiednie cele.
Rozwój gospodarczy powoduje że człowiek zmienia otaczający go świata a także ingeruje
w środowisko nie zawsze działając na jego korzyść. Pojawia się wyzwanie dla gospodarki, gdzie
rozwój powinien pozostawać w harmonii ze środowiskiem naturalnym. Każdy człowiek powinien
mieć świadomość, że jest częścią środowiska i dbałość o nie jest czymś naturalnym. Potrzeba bardzo
wiele kampanii edukacyjnych i innych form przekazywania wiedzy aby taką tożsamość wzbudzić
w ludziach. Przy tak szybkim rozwoju gospodarczym należy ze szczególną troską obchodzić
się zasobami naturalnymi, wprowadzając powszechne pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł.
Takie przedsięwzięcie zredukuje emisję CO2 odpowiedzialnego za efekt cieplarniany. Działania
te będą efektywne tylko w momencie, kiedy ogół społeczeństwa będzie dostrzegał potrzebę takiego
zachowania. Polska podejmuje działania na rzecz ochrony środowiska, jednak wciąż na zbyt małą
skale i ze zbyt małym udziałem społeczeństwa, któro traktuje je jako chwilową modę. Ogromnym
krokiem na przód było wprowadzenie w życie tzw. ustawy śmieciowej, która udowodniła, że działania
proekologiczne są traktowane przez państwo poważnie. Szkoda jedynie, że w ustawie pojawiło
się tak wiele niejasności, które często zniechęcają do realizowania tej inicjatywy. O wiele lepiej
do aspektu równowagi środowiskowej podeszły firmy w których coraz częściej podejmowane
są działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu. Funkcjonowanie zgodnie z zasadami
CSR zakłada nie tylko poszanowanie dla środowiska, ale także odpowiednio zbudowane relacje
z klientami, dostawcami i kontrahentami. W ten sposób społeczeństwo widzi o wiele więcej plusów
zrównoważonego rozwoju i odczuwa je bardziej personalnie, dzięki czemu chętniej angażuje
się w różne projekty proekologiczne czy też prospołeczne.
Wprowadzanie zmian staje się o wiele łatwiejsze, kiedy stanowią one zgodnie wspólny cel.
Patrząc na rozwój i gospodarkę polski ewidentnie można dostrzec podział na dynamicznie rozwijającą
się Polskę zachodnią i powolną gospodarkę wschodnią, będącą często pretensjonalną wobec reszty
kraju za swoją sytuację. Taki pogłębiający się podział nie działa na korzyść kraju. Istotą
jest połączenie sił i współpraca całego społeczeństwa przynosząca korzyści dla całego kraju. Zachód
dominuje pod względem szybszego rozwoju gospodarczego, natomiast wschód stanowi doskonałe
obszary turystyczne na skalę kraju i nie tylko. Malownicza Lubelszczyzna, Bieszczady to tylko
ułamek tego co mają do zaoferowania obszary wschodu. Taka świadomość jedności społecznej
jest fundamentem budowania spójności społecznej, dzięki której można zrobić dla kraju o wiele
więcej. Mamy jednak do czynienia z jeszcze jednym niechlubnym podziałem na miasto i wieś,
zakorzenionym w mentalności społecznej od wielu lat i przekazywanym pokoleniowo. Wytykanie
swojego pochodzenia i ocenianie pod tym aspektem ludzi tworzy niepotrzebne blokady
uniemożliwiające porozumienie i tworzenie relacji. Potrzeba ogromnych nakładów na wyrównanie
szans osób z obszarów wiejskich i małych miejscowości poprzez lepszą edukację i lepszy dostęp
do Internetu, a co najważniejsze potrzebna jest solidarność i świadomość, że na dzisiejszej wsi ludzie
też się chcą rozwijać i tworzyć lepszą przyszłość. Organizacje pozarządowe dostrzegły istotę
wyrównania szans i wprowadzają w życie różnego typu formy aktywizacji obszarów wiejskich.
Oferują stypendia pomostowe, szkolenia jak również świetnym pomysłem są działania podjęte przez
Fundację Orange, które to wyposażają w małych miejscowościach Pracownie Orange, będące
świetlicami dla dzieci i młodzieży. W takich miejscach można nie tylko skorzystać z Internetu,
ale także uczestniczyć w różnego typu projektach, warsztatach poszerzających wiedzę, budujących
pewność siebie i co najważniejsze tworzących otwartość na poznawanie nowych ludzi i miejsc.
Pora zburzyć zbędne granice sztucznie tworzone przez społeczeństwo i patrzeć w jednym kierunku
w trosce o gospodarkę naszego kraju. Historia naszego narodu niejednokrotnie pokazała jaką
solidarnością się cechujemy i nie pozwólmy aby w nas ona zanikła.
W porównaniu do innych państw Europy, Polska jest w małym stopniu zurbanizowana.
Mając świadomość, że dzisiejsza wieś tylko z nazwy nią jest, warto poszerzać tereny aglomeracji
miejskich o sąsiednie miejscowości, poszerzając w ten sposób tereny do inwestowania i rozbudowy
miasta. Do tego potrzeba jednak zgody społeczeństwa, ponieważ to Rady Miast decydują
o przyłączeniu sąsiednich miejscowości a bez zgody mieszkańców reprezentanci ich zasiadający
w Radzie Miasta takiej decyzji nie podejmą. Ogromne wyzwanie przed edukacją aby zburzyć ten
podział, jednak nie z takimi zadaniami jesteśmy w stanie sobie poradzić, wystarczy chcieć.
W rozważaniach poszczególnych wyzwań przed którymi stoi dzisiejsza gospodarka cały czas
podkreślana jest edukacja będąca właściwym i skutecznym narzędziem do wprowadzania zmian.
Najczęściej inicjowane są one przez państwo w odpowiedzi na oczekiwania społeczeństwa.
Chcąc uzyskać spójność tych zmian potrzebujemy działania sprawnego państwa opartego na dialogu.
W warunkach szeroko rozumianej wolności obywatele chcą aby ich zdanie było ważne i potrzebne
nie tylko podczas wyborów. Bardzo dobrym rozwiązaniem w tym miejscu są debaty publiczne dające
możliwość wypowiedzenia się przez społeczeństwo ze swojej perspektywy, która niekiedy jest tracona
przez rządzących. Takie rozwiązanie daje również ogromną oszczędność czasu, ze względu
na to że od razu będzie weryfikowana słuszność danego projektu, jeszcze przed rozpoczęciem pracy
nad nim przez Parlament. Jednak debaty dają cos więcej, pozwalają bardzo wyraźne poczuć, że jest się
częścią państwa, na które ma się wpływ. To poczucie przynależności powoduje, że pojawia się więcej
zachowań respektujących dobro państwa i jego obywateli a nie tylko swoje własne, budujemy w ten
sposób solidarność i spójność społeczną. Sprawne państwo jest wyzwaniem w którym również istotną
rolę odgrywa edukacja. Prowadzenie debat będzie tylko wtedy racjonalne i efektywne gdy będzie
istniała aktywna polityka informacyjna rządu. Właściwym jest jasne i zwięzłe przedstawianie
planowanych reform i programów, tak aby były ogólno dostępne i zrozumiałe dla społeczeństwa.
Dialog w państwie jest niezbędny i tylko w taki sposób sfera polityczna może uzyskać aprobatę
społeczeństwa, któro w momencie niejasności, niewiedzy tylko krytykuje i neguje każdy pomysł
rządowy.
W obliczu ogromu wyzwań dla których podstawą do rozwiązania jest wzmożona edukacja
społeczeństwa, kluczowa jest rozbudowa sieci informatycznej, która daje możliwość szybkiego
i stałego przekazywania informacji. W Polsce każdego roku przybywa użytkowników Internetu,
jednak ciągle jest potrzebna edukacja z zakresu technologii teleinformatycznych, przede wszystkim
w zakresie bezpieczeństwa. Należy zwrócić uwagę na obchodzenie się z danymi osobowymi,
tak aby nie znalazły się w niepowołanych rękach, a także uczulić na fakt, że informacje
raz umieszczone w Internecie nigdy z niego nie znikają. W przypadku infrastruktury Internetu
pozostaje jeszcze jedno wyzwanie, któremu sprostanie w sposób wyraźny rozwinie polską
gospodarkę. W sieci Internetu mamy do czynienia z wieloma sferami życia codziennego, które
doskonale dostosowały się do warunków świata wirtualnego, a wśród nich odnajdujemy różnego typu
działalności handlowe i usługowe. Pomimo, że z roku na rok coraz więcej osób korzysta z e-sklepów,
to jednak ciągle pozostaje grupa użytkowników, która nie ma zaufania do tego typu transakcji.
Na tle innych państw europejskich w Polsce liczba transakcji przeprowadzanych za pośrednictwem
Internetu ciągle jest niska, dlatego edukacja na temat bezpieczeństwa takich transakcji jest kluczem
dla rozwoju gospodarki w tej dziedzinie.
Podnoszenie edukacji prowadzi do wzrostu kapitału społecznego, który jest najważniejszym
czynnikiem rozwoju gospodarczego. Powstaje społeczeństwo oparte na zaufaniu do instytucji
państwowych jak i do siebie samych. Obywatele zaczynają sami troszczyć się o dobro wspólne
i przestrzeń publiczną. Podjecie i sprostanie temu wyzwaniu przyniesie wiele korzyści. Prościej będzie
podejmować działania kiedy ich słuszność będzie dostrzegana przez obywateli. Wzrost kapitału
społecznego poprawi również jakość debat publicznych oraz wzrośnie wartość i tożsamość polskości.
Sprowadzając wszystkie wyzwania do jednego mianownika, pokazując, że potrzebna
jest edukacja może się wydawać, że taka recepta jest bardzo prosta do zrealizowania. Jednak nic
bardziej mylnego, właśnie przez takie podejście, że to prosta tak fundamentalna sprawa jest odsuwana
na boczny tor. Podejmowane jest działanie bez wcześniejszej pełnej i rzetelnej informacji, co tylko
prowadzi do nieporozumień, konfliktów a w rezultacie do zaprzestania działania. Takie zachowanie
jest równoznaczne z budowaniem budynku bez projektu czy prowadzenia firmy bez biznesplanu.
Nawet jeśli spotka się to z powodzeniem to jest to tylko kwestia szczęścia a częściej niestety następuje
bolesna porażka. Zycie nie jest grą i kwestie szczęścia należy odłożyć, a przejąć kontrolę
nad działaniem, tak aby wszystko następowało zgodnie z planem.
Wspólnym mianownikiem wszystkich przedstawionych wyzwań jest edukacja. Wiedza
zawsze miała ogromną wartość i należy mieć ją w uwadze na pierwszym miejscu przed podjęciem
jakiegokolwiek działania. Chcemy stworzyć gospodarkę opartą na wiedzy, to najpierw budujemy
kapitał ludzki. Dążymy w kierunku wzrostu konkurencyjności na arenie międzynarodowej
rozpoczynamy od kształcenia specjalistów. Oczekujemy, że elastyczność zatrudnienia wzrośnie
to edukujemy nowe pokolenie pokazując im, że rynek pracy się zmienił, wymaga ciągłego uczenie
się i rozwoju oraz otwartości na zmianę. Borykamy się z sytuacja demograficzną to lekiem
na to jest uświadomienie, że spełnione życie jest z zachowaniem zasady work- life balance.
Dostrzegamy konieczność ochrony środowiska to podejmujemy edukacje i uświadamianie
społeczeństwa tak aby każdy zauważył tą słuszność. Wiemy, że wspólne działanie przyniesie
największe korzyści i podejmujemy edukację mającą na celu zacierać granice pomiędzy wschodem
i zachodem oraz miastem i wsią, wszędzie mieszkają Polacy, którzy chcą dobra dla swojego kraju.
Liczymy na sprawną komunikację pomiędzy państwem a obywatelami, więc rozpoczynamy od tego,
że obywatele chcą wiedzieć co się dzieje w ich państwie i należy ich właściwe edukować.
Dążymy do wzrostu kapitału społecznego to promujemy naukę przez całe życie, korzyści i satysfakcje
płynącą z rozwoju. Tak wiele wyzwań przed nami a jedno rozwiązanie. Nie pieniądz, nie praca
a jedynie wiedza jest receptą na bieżące wyzwania polskiej gospodarki.