Antropologia filozoifczna

Zagadnienia antropologii filozoficznej
1.
Człowiek najciekawszym przedmiotem poznania.
2.
Człowiek najbardziej zainteresowanym podmiotem
poznania.
3.
Refleksja nad człowiekiem – refleksja nad sobą.
4.
Pierwotne zainteresowanie światem.
5.
Pierwsze refleksje nad człowiekiem – Sokrates i sofiści.
6.
Anthropos + logos = nauka o człowieku (we wszystkich
wymiarach jego egzystencji), filozofia człowieka.
7.
Max Scheler (1874-1928) i Helmut Plessner (1892 – 1985)
Wymiary antropologii filozoficznej
Wymiar ontyczny
Wymiar gnoseologiczny
Czym jest człowiek jako byt i jakie
są jego związki ze światem?
W jaki sposób człowiek poznaje rzeczywistość i
w jakim stopniu sam może być poznany?
Wymiar aksjologiczny
Wymiar pragmatyczny
Jaki jest związek człowieka i wartości?
„Kim jest człowiek jako istota działająca i jako
twórca nowej, własnej rzeczywistości?”
Cele antropologii filozoficznej
Antropologia filozoficzna poszukuje odpowiedzi na pytania:
-
Kim jest człowiek, jaka jest jego istota i natura?
-
Jakie cechy odróżniają człowieka od innym żyjących organizmów?
-
Jakie są elementarne podstawy istnienia człowieka?
-
Jakie zależności istnieją pomiędzy duszą i ciałem, człowiekiem a
Bogiem?
-
Jakie są przyczyny aktywności człowieka?
-
Jakie relacje istnieją pomiędzy człowiekiem a światem?
Spór psychofizyczny
Skrajny materializm
Skrajny spirytualizm
Monizm
Pluralizm
Umiarkowany spirytualizm .
Umiarkowany materializm
Dualizm
Interakcjonizm
Paralelizm
Okazjonalizm
Spór o atrybuty człowieka
Jakie charakterystyczne cechy posiada człowiek?
1.
Człowiek jako jedyna istota na świecie, która poddaje
się refleksji nad własnym „byciem”.
2.
Człowiek – jest najbardziej złożoną istotą społeczną.
3.
Umiejętność myślenia abstrakcyjnego jest domeną wyłącznie
człowieka.
4.
Jedynie człowiek przeobraża otoczenie własną pracą.
5.
Aktywność człowieka uwarunkowana jest poczuciem przyszłości.
6.
Człowiek kształtuje swoje zachowania w aspekcie wartości,
norm, ocen i sankcji.
7.
Człowiek twórcą kultury.
8.
Umiejętność rejestrowania wiedzy.
Przykłady koncepcji człowieka
1.
Homo sapiens – człowiek myślący.
2.
Homo faber – człowiek rzemieślnik-wytwórca.
3.
Homo ludens – istota bawiąca się.
4.
Homo creator – istota tworząca.
5.
Homo viator – człowiek-wędrowiec.
6.
Homo politycus – człowiek, istota polityczna.
Zagadnienie śmiertelności człowieka
W jakim stopniu istnienie ludzkie jest skończone?
W odpowiedzi na to pytania antropologia filozoficzna formułuje
dwa stanowiska:
1.
Mortalizm - ludzka egzystencja jest aktem skończonym, a śmierć
posiada dwa wymiary: fizyczny i duchowy.
2.
Immortalizm – ludzka egzystencja nie kończy się w momencie
śmierci biologicznej, a nieśmiertelność analizuje w różnoraki
sposób.
Miejsce człowieka na świecie
Jaką rolę pełni człowiek we wszechświecie i jakie miejsce
w nim zajmuje?
1.
2.
Antropocentryzm – traktuje człowieka jako najważniejszą
istotę na ziemi. Człowiek kreuje rzeczywistość. Świat jest
postrzegany, oceniany przez pryzmat ludzkiego poznania.
Człowiek jest również za świat odpowiedzialny (homo
mensura).
Teocentryzm – świat, a także jego integralny element
człowiek analizowany jest „w odniesieniu do Boga – jako
najwyższej, zasady, przyczyny, ostatecznego celu i
najwyższej wartości.”
Miejsce człowieka na świecie
Jaką rolę pełni człowiek we wszechświecie i jakie miejsce
w nim zajmuje?
3.
4.
Biocentryzm i naturalizm – nie istnieją różnice pomiędzy
człowiekiem, społeczeństwem a przyrodą. Wszystkie te
elementy podlegają tym samym regułom.
Optymalizm a minimalizm.
Człowiek w refleksji współczesnych filozofów
1.
Przedmiotem zainteresowań antropologii filozoficznej
jest człowiek w ogóle (inne nauki szczegółowe
zajmują się cząstką wiedzy o człowieku, i zebranie
tych „cząstek” również nie przynosi odpowiedzi na
podstawowe zagadnienia antropologiczne).
2.
Filozofia współczesna wnosi szereg koncepcji
człowieka. Wśród nich można wyróżnić: koncepcja
„nadczłowieka” Nietzsche’ego, koncepcja psychiki
ludzkiej Freuda, koncepcje egzystencjalne,
personalizm, a w filozofii chrześcijańskiej:
antropocentryczny humanizm zostaje zastąpiony
teocentrycznym.
Człowiek w refleksji współczesnych poetów
Pawlikowska-Jasnorzewska Maria
Kim jestem?
kim jestem bez mojego
świadectwa , dobrych ocen,
egzaminów.
Kim jestem gdy zdejmę
modne ciuchy i zarzucę
nadzieję na ramiona .
Kim jestem
siostrą
córką
Przyjacielem
Kim jestem w oczach tych,
którzy co dzień przechodzą
obok na zatłoczonej ulicy .
Repetytorium
1.
2.
3.
4.
5.
6.
W jaki sposób naturaliści postrzegają stosunek
człowieka do przyrody?
Wyjaśnij przyczyny sporu o naturę człowieka?
Jakie elementarne cechy posiada „bycie człowiekiem?
Jakie poglądy przejawia antropocentryczna koncepcja
człowieka?
Na czym polega problem psychofizyczny w antropologii
filozoficznej?
Jakie relacje istnieją pomiędzy antropologią filozoficzną
a naukami szczegółowymi?
„Przeciętny człowiek nie jest specjalnie ciekaw świata.
Ot, żyje, musi jakoś się z tym faktem uporać, im będzie to
kosztowało mniej wysiłku - tym lepiej. A przecież
poznawanie świata zakłada wysiłek, i to wielki,
pochłaniający człowieka. Większość ludzi raczej rozwija w
sobie zdolności przeciwne, zdolność, aby patrząc - nie
widzieć, aby słuchając - nie słyszeć.”
Ryszard Kapuściński — Podróże z Herodotem