Katar – mały kraj o wielkich ambicjach

geografia regionalna
Katar – mały kraj
o wielkich ambicjach
W grudniu ubiegłego roku w Zurichu szejk Kataru, Hamad bin Khalifa
Al Thani, odebrał z rąk przewodniczącego FIFA puchar Mistrzostw Świata
w Piłce Nożnej. Pierwsze takie mistrzostwa w kraju arabskim, pierwsze
w kraju muzułmańskim, pierwsze na Bliskim Wschodzie, pierwsze
organizowane w państwie tak małym, zarówno pod względem
powierzchni jak i liczby ludności. Czym Katar pokonał USA, Japonię,
Koreę Południową i Australię? I czy niepokoje społeczne trapiące
państwa sąsiednie – Bahrajn i Jemen, ale także Arabię Saudyjską i Oman
– nie będą miały swoich reperkusji w Katarze?
n ALEKSANDRA ZAPARUCHA
K
atar, rządzony absolutystycznie od połowy XIX wieku przez dynastię Al-Thani, do 1971 roku pozostawał
pod protektoratem brytyjskim. Dzięki odkrytym w latach 60. XX wieku zasobom ropy
naftowej i gazu ziemnego, kraj uniezależnił
swą gospodarkę od połowu ryb i pereł. Przez
długie lata jednak zyski z koncesji na wydobycie ropy i gazu zasilały niemal wyłącznie
kiesę emira Khalify Al-Thani. W 1995 roku
doszło do pałacowego zamachu stanu. W jego wyniku władzę przejął syn emira, dzisiejszy władca kraju Hamad bin Khalifa Al-Thani, a państwo weszło na drogę przyspieszonego rozwoju. Dziś Katar zajmuje pierwsze miejsce na świecie pod względem wzrostu gospodarczego oraz PKB na głowę
mieszkańca, a drugie pod względem poziomu bezrobocia oraz wydatków na zbrojenia.
Jednocześnie jednak od 20 lat zajmuje mniej
już chlubne pierwsze miejsce pod względem
emisji CO2 na głowę mieszkańca.
Warunki naturalne
Katar zajmuje niewielki płaski półwysep
w Zatoce Perskiej o powierzchni zaledwie
3/2011
11,5 tys. km2 i maksymalnej wysokości bezwzględnej nieco ponad 100 m (tab. 1). Rozciągłość południkowa to zaledwie 180 km,
a równoleżnikowa ok. 70 km. Granicę lądową ma tylko z Arabią Saudyjską na południu.
Wybitnie sucha odmiana klimatu zwrotnikowego powoduje, że Katar notuje zaledwie 70–80 mm opadu rocznie, a maksymalne temperatury latem przekraczają
50°C. W centrum kraju i na północy rozcią-
Fot. 1. Wydmy południowego Kataru (fot. autor)
19
geografia regionalna
Tabela 1. Warunki naturalne Kataru
Powierzchnia
(w tym wody śródlądowe)
Linia brzegowa
2
11 586 km2 (0,0 km )
563 km
Klimat
podzwrotnikowy suchy; łagodne
zimy; gorące, wilgotne lata
Najwyższe wzniesienie
Tuwayyir al Hamir 103 m n.p.m.
Bogactwa mineralne
ropa naftowa, gaz ziemny, ryby
Użytkowanie terenu
grunty orne: 1,64%
uprawy stałe: 0,27%
inne: 98,09% (2005)
Zasoby wody
Całkowity pobór wody
– w tym gosp. domowe
– przemysł
– rolnictwo
– na 1 mieszkańca
Zagrożenia
0,1 km3 (1997)
0,29 km3/rok
24%
3%
72%
358 m3/rok (2000)
częste burze pyłowe i piaskowe
Problemy środowiska
naturalnego
ograniczone zasoby wody pitnej
powodują rosnące uzależnienie
od odsalarni wody morskiej
Uwagi
strategiczne położenie nad Zatoką Perską w pobliżu ważnych złóż
ropy naftowej i gazu ziemnego
Źródło: CIA World Factbook
gają się rozległe równiny pokryte pustynią
żwirową, na zachodzie pojawiają się interesujące formy erozji równiny wapiennej,
a południe zdominowane jest przez pustynię piaszczystą (fot. 1). Na wybrzeżach spotkamy słone marsze i zarośla mangrowe.
Pod względem geologicznym Półwysep
Katarski to grzbiet antykliny o niemal południkowym przebiegu, który rozdziela Zatokę Perską na dwa baseny. Grzbiet ten istniał tu już w paleozoiku, choć struktury
starsze od dewonu nie zostały jeszcze dobrze zbadane. Antyklina w znaczący sposób wpłynęła na losy całego regionu, jako
że jej roponośne struktury – łupki i piaskowce kwarcytowe o dobrej porowatości
– wykazują ciągłość z podobnymi strukturami na terenie Zjednoczonych Emiratów
Arabskich, Arabii Saudyjskiej, Kuwejtu
i Iranu. Główne pola naftowe Kataru poło-
20
żone są zarówno na lądzie (Dukhan na zachodzie) jak i pod dnem Zatoki Perskiej
(np. Pole Północne, które jest największym
na świecie pojedynczym polem gazonośnym). Jest to region spokojny geologicznie, choć odczuwalne są wstrząsy związane
z trzęsieniami ziemi w Pakistanie.
Warunki klimatyczne Kataru, podobnie
jak sąsiednich Zjednoczonych Emiratów
Arabskich czy Arabii Saudyjskiej, nie są
korzystne (por. tab. 1). Średnie temperatury latem przekraczają 30°C, lecz maksymalne osiągają nawet 54°C (2010). Do tego dochodzi wysoka wilgotność powietrza, która
czasami przekracza 80%. Silne wiatry powodują częste burze pyłowe i piaskowe.
Opady deszczu i burze ograniczają się
do kilku dni w porze zimowej (listopad–
styczeń). Są one gwałtowne i niemal paraliżują życie w Doha, stolicy kraju. Dawne
suche doliny wadi, nie spełniają już swoich
funkcji odbioru wody z tych opadów, ponieważ dziś ich korytami biegną ciągi komunikacyjne. Miasto jednak nie posiada
systemu kanałów burzowych i woda deszczowa po prostu zalewa ulice. Ze względu
na minimalne zasoby wody pitnej Katar
uzależniony jest od odsalania wody oraz
importu żywności na dużą skalę.
Ludność Kataru
Liczbę ludności Kataru ocenia się dziś
na ponad 1,6 miliona, choć oficjalne statystyki mówią o 800 tys. Skąd takie rozbieżności? Katarczycy stanowią jedynie około
15% ludności kraju (ok. 250 tys.). Pozostali
to tzw. expatriots, czyli imigranci z Europy
czy USA zatrudnieni w firmach zajmujących się wydobyciem ropy naftowej i gazu
ziemnego. Resztę stanowią imigranci z innych krajów arabskich Bliskiego Wschodu
(np. Egipcjanie masowo zatrudniani jako
nauczyciele), z Pakistanu, Nepalu, Indii
i Sri Lanki (niewykwalifikowana siła robocza, najczęściej robotnicy budowlani, fot. 2)
oraz Filipin czy Indonezji (pomoc domowa). O mocno zachwianej strukturze ludności świadczy wysoki wskaźnik maskulinizacji
– na jedną kobietę przypada dwóch męż-
geografia w szkole
geografia regionalna
Tabela 2. Ludność Kataru
Liczba ludności (w tym obcokrajowców)
1 670 389 (2010)
85%
Struktura wieku:
0–14 lat
15–64 lata
65 i więcej
21,8%
76,7%
1,5%
Mediana wieku:
dla mężczyzn
dla kobiet
30,8 lat
32,9 lat
25,5 lat
Wskaźnik urodzeń (urodzenia żywe na
1000 mieszkańców)
15,48‰
Wskaźnik zgonów) (zgony na 1000
mieszkańców)
2,43‰
Saldo migracji (ilość osób na 1000
mieszkańców)
–4,94‰ (2011)
Rzeczywisty roczny przyrost ludności
Urbanizacja
Roczne tempo urbanizacji
0,81% (2011)
96% (2010)
1,6% (2010–15)
Wskaźnik maskulinizacji
– całkowity
– przy urodzeniu
– poniżej 15 lat
– 15–64 lata
– 65 i więcej lat
1,99
1,06
1,06
2,44
1,36
Zgony niemowląt (zgonów na 1000
urodzeń żywych)
12,05
Przewidywalna długość życia ogółem:
dla mężczyzn
dla kobiet
75,7 lat
73,96 lat
77,53 lat
Wskaźnik płodności (urodzenia żywe
na kobietę w wieku rozrodczym)
2,43
Grupy etniczne
Arabowie 40%,
Hindusi 18%,
Pakistańczycy 18%,
Irańczycy 10%,
inni 14%
Religie
muzułmanie 77,5%,
chrześcijanie 8,5%,
inni 14%
Języki
arabski (oficjalny),
angielski w powszechnym użyciu
Umiejętność pisania i czytania ogółem
dla mężczyzn
dla kobiet
89%
89,1%
88,6% (2004)
Przewidywalna ilość lat w szkole
ogółem
dla mężczyzn
dla kobiet
12 lat
11 lat
14 lat (2009)
Wydatki na edukację
3,3% PKB (2005)
Źródło: CIA World Factbook, Qatar Statistics Authority
3/2011
Fot. 2. Robotnicy budowlani z Pakistanu w oczekiwaniu
na oferty pracy dorywczej w centrum Dohy (fot. autor)
czyzn. Ponadto około 50% mężczyzn w wieku ponad 15 lat mieszkających w Doha stanowią imigranci, a wśród kobiet odsetek
ten wynosi ponad 70.
Dane statystyczne świadczą także o tym,
że społeczeństwo Kataru jest stosunkowo
młode. Tylko 1,5% ludności to osoby w wieku ponad 65 lat (por. tab. 2). Wszystkie te
cechy są charakterystyczne dla tych krajów
Bliskiego Wschodu, których rozwój gospodarczy oparty o wydobycie ropy naftowej
i gazu ziemnego stanowi magnes przyciągający pracowników, głównie mężczyzn, z Azji
Południowej i Południowo-Wschodniej.
Szacuje się, że w roku Mistrzostw Świata
w Piłce Nożnej, liczba ludności Kataru
wzrośnie do 2,7–2,8 mln. W tym będzie
700–800 tys. Katarczyków oraz ok. 2 mln
imigrantów. Migracja netto (czyli różnica
między poziomem imigracji a emigracji)
mocno spadła w ciągu ostatnich kilku lat.
Jeszcze w roku 2000 wynosiła niemal 22
osoby na 1000 mieszkańców, by gwałtownie
spaść do wartości ujemnych w roku 2008.
Dziś wskaźnik migracji wynosi –4,94‰
(czyli ubywa niemal 5 osób na 1000 mieszkańców). Ponieważ przyrost naturalny pozostaje od kilkunastu lat na w miarę wyrównanym poziomie (12–13‰), to właśnie
zahamowanie migracji odpowiedzialne jest
za spowolnienie rzeczywistego przyrostu
ludności z 3,35% w 2000 roku do 0,81%
21
geografia regionalna
w 2011 (szacunki). Specyficzny jest także
charakter urbanizacji w Katarze. Niemal
cała ludność skupia się w jednym, największym mieście, jednocześnie stolicy kraju
– Doha (ryc. 1).
Ryc. 1. Sieć dróg i osadnictwo Kataru. Uwagę zwraca
wyjątkowa pozycja stolicy – Dohy
Źródło: http://looklex.com/e.o/atlas/maps/qatar.gif
Edukacja i rynek pracy
System powszechnej edukacji ma w Katarze krótką historię. Dopiero w 2001
wprowadzono obowiązkową i bezpłatną
edukację. W kolejnym roku powstała Najwyższa Rada ds. Edukacji (Supreme Educational Council), która w ciągu siedmiu
lat przejęła stopniowo pod swe skrzydła
wszystkie szkoły, do tej pory znajdujące się
w gestii Ministerstwa Edukacji. Rok szkolny 2010/2011 to rok, w którym ostatnia grupa szkół przyjęła przydomek „independent”. Poprawiono przede wszystkim
statystyki dotyczące wskaźnika skolaryzacji. W roku 2002 zaledwie 31% chłopców
i 44% dziewcząt podejmowało naukę na
poziomie szkoły średniej, podczas gdy
w 2008 było to już niemal 72% chłopców
i ponad 80% dziewcząt. Znaczące jest także zmniejszenie dysproporcji pomiędzy
ilością dziewcząt i chłopców.
Interesującym jest to, że wszystkie budynki szkolne, zarówno w Doha jak i poza
stolicą, są budowane według tego samego
projektu budowlanego (fot. 3). Nauka rozpoczyna się o 7 rano i kończy o 13.30. Dzieci i młodzież dowożone są do szkół prywatnymi samochodami lub autobusami
szkolnymi. Od dwóch lat obowiązują stroje
szkolne – dla chłopców są to najczęściej
Fot. 3. Budynek szkolny o charakterystycznej, zunifikowanej architekturze (fot. autor)
22
geografia w szkole
geografia regionalna
Fot. 4. Port rybacki w Al Khor na północ od stolicy kraju (fot. autor)
tradycyjne białe tuniki, a dla dziewcząt długie do ziemi spódnice i bluzki w kolorze
i fasonie wybranym przez daną szkołę.
Chociaż poziom wyposażenia szkół i poziom nauczania są niezmiernie zróżnicowane a zatrudnianie imigrantów powoduje
dużą rotację kadry, kilka lat temu wprowadzono obowiązkową naukę matematyki
i przedmiotów ścisłych – biologii, fizyki
i chemii – w języku angielskim. Ten zabieg
ma na celu, między innymi, zwiększyć dostępność lokalnych szkół wyższych dla młodzieży katarskiej. Oprócz Uniwersytetu
Katarskiego (Qatar University) są to filie
uniwersytetów amerykańskich, kanadyjskich i australijskich i wszystkie prowadzą
edukację w języku angielskim.
Brak jest dostępnych danych na temat
kobiet w szkolnictwie wyższym, ale zdecydowanie rośnie aktywność kobiet na rynku
pracy. W 2001 roku wśród Katarczyków
obecnych na rynku pracy 70% stanowili
mężczyźni, a 30% kobiety. W 2009 te od-
3/2011
setki wyniosły, odpowiednio, 64% i 36%.
Wśród innych nacji aktywnych na rynku
pracy w Katarze w 2001 mężczyźni stanowili aż 87%, a 13% kobiety. W 2009 proporcje te jeszcze bardziej się zaostrzyły do, odpowiednio, 92% i 8%.
Wszystkie te dane świadczą o tym, że świat
pracy jest w Katarze bardzo mocno zmaskulinizowany: Katarki w dużej mierze nie muszą
pracować, a wśród imigrantów dominują pracownicy budowlani – mężczyźni. Należy się
jednak wyjaśnienie, co rozumiemy pod pojęciem pracującego Katarczyka. Obowiązujące
w kraju przepisy wymagają, by na czele każdego przedsiębiorstwa, także zagranicznego,
stał obywatel Kataru. Prowadzi to do rozwoju
instytucji figuranta, który oprócz obywatelstwa często nie posiada żadnych kwalifikacji
do danej pracy, a pobiera za nią wysokie wynagrodzenie. Odmienne traktowanie różnych
nacji prowadzi do dużych dysproporcji w zarobkach. Na przykład Katarczyk pracujący
w szkole jako nauczyciel dostaje oficjalnie
23
geografia regionalna
czterokrotnie wyższą pensję niż Egipcjanin
czy Syryjczyk przy często dużo szerszym zakresie obowiązków. Prowadzona w ostatnich
latach intensywna „kataryzacja” będzie pogłębiać jeszcze te dysproporcje.
Gospodarka Kataru
Tradycyjnie gospodarka regionu oparta
była o połowy pereł i ryb oraz handel. Dziś
Tabela 3. Gospodarka Kataru
Wzrost PKB
PKB na mieszkańca (USD)
PKB wg sektorów
gospodarki (2009)
rolnictwo
przemysł
usługi
Bezrobocie
19,4% (2010)
9,5% (2009)
11,7% (2008)
145 300 (2010)
122 800 (2009)
113 300 (2008)
0,1%
78,8%
21,1% (2010)
0,5% (2010)
Produkty rolne
owoce, warzywa; drób, produkty
mleczne, wołowina; ryby
Gałęzie przemysłu
skroplony gaz ziemny, produkcja
i rafinacja ropy naftowej,
amoniak, nawozy sztuczne,
petrochemikalia, stal, cement,
remont statków
Eksport – towary
skroplony gaz ziemny (LNG),
produkty petrochemiczne, nawozy
sztuczne, stal
Eksport – partnerzy
Japonia 34,68%, Korea Południowa
22,44%, Singapur 10,03%,
Indie 4,86% (2009)
Import – partnerzy
USA 13,43%, Włochy 8,34%,
Korea Południowa 8,33%,
Japonia 8,04%, Niemcy 7,31%,
Francja 6,26%, Wielka Brytania
5,59%, Chiny 5%, ZEA 4,67%,
Arabia Saudyjska 3,96% (2009)
Drogi w km/100 km2
pow. ogółem
w tym utwardzone
Linie kolejowe
w km/100 km2
67 km (2006)
67 km
brak
Użytkownicy internetu
(2008)
66,5%
Telefony komórkowe
1,32 na mieszkańca
Wydatki na obronę
– odsetek PKB (2005)
10% PKB (2005) (drugie po
Omanie państwo na świecie)
Źródło: CIA World Factbook, Qatar Statistics Authority
24
to już wspomnienie, a istniejące porty rybackie obsługują wyłącznie imigranci z Pakistanu (fot. 4). Obecnie podstawą gospodarki są
zasoby ropy naftowej i gazu ziemnego wydobywane zarówno na lądzie jak i spod dna
Zatoki Perskiej. Pod względem zasobów ropy naftowej Katar jest na 16. miejscu, a gazu ziemnego – na trzecim miejscu na świecie. Poziom produkcji ropy naftowej stawia
Katar na przedostatnim miejscu spośród
wszystkich państw-członków OPEC, lecz
pod względem produkcji gazu – pierwszym
na świecie. Pomimo kryzysu światowego katarska gospodarka rośnie o kilkanaście procent rocznie. W 2010 roku było to już niemal 20% (ogółem 19,4%, przemysłu 27,1%;
por. tab. 3).
O gwałtownym wzroście gospodarczym
niech świadczy także fakt, że jeszcze w 2000
roku PKB wzrósł o zaledwie 1,5%, a PKB
na mieszkańca wynosiło mniej więcej tyle,
co obecnie Polski (17 tys. USD; dziś wynosi
ponad 145 tys. USD). Sprzyjają temu procesowi rosnące ceny ropy naftowej i gazu
ziemnego, zwłaszcza w obliczu niepokojów
społecznych w regionie. Mimo prób ograniczenia zależności od wydobycia i eksportu
węglowodorów wciąż ponad 50% PKB,
około 85% dochodów z eksportu i 70% zasobów finansowych rządu pochodzi właśnie
z tego źródła. Potwierdzone zasoby ropy
naftowej Kataru to 15 miliardów baryłek,
co przy aktualnym poziomie wydobycia
starczy na 37 lat. Rezerwy gazu to ponad 25
trylionów metrów sześciennych, czyli około 14% rezerw światowych.
Wydobycie ropy to 820 tys. baryłek
dziennie, lecz planuje się zwiększenie wydobycia do 1 miliarda baryłek. Bieżący budżet państwa oparty jest o cenę ropy na poziomie 55 USD za baryłkę (cena gazu jest
ściśle powiązana z ceną ropy). W marcu 2011 cena ropy osiągnęła już 115 USD
za baryłkę. To złe wieści dla państw uzależnionych od importu paliw, lecz dobre dla
Kataru.
Władze kraju, zdając sobie sprawę z tego, iż dochody z wydobycia surowców się
skończą, powołały do życia Qatar Invest-
geografia w szkole
geografia regionalna
Fot. 5. Zabudowa sztucznej wyspy Perła (The Pearl) (fot. autor)
ment Authority, radę, która ma na celu inwestowanie obecnych dochodów na całym
świecie. Między innymi, Katar posiada
17% głosów w Volkswagenie i 10% w Porsche. W Polsce też usłyszeliśmy o tym państwie, gdy w 2009 roku powstał plan sprzedaży Katarczykom stoczni w Gdyni
i Szczecinie. Do sprzedaży nie doszło, jednak w Świnoujściu powstaje gazoport, który będzie odbierał skroplony gaz katarski,
który choć droższy od rosyjskiego o 30%
pozwoli na dywersyfikację źródeł surowców energetycznych w Polsce.
Doha na mapie świata
Od kilku lat władze Kataru starają się
zaznaczyć kraj i jego stolicę Doha na mapie
świata. Stąd organizacja takich wydarzeń
jak runda negocjacji Światowej Organizacji
Handlu (WTO) w 2001 roku, zezwolenie
Amerykanom na korzystanie z baz wojskowych w czasie wojny w Zatoce czy aktualne
3/2011
zaangażowanie sił militarnych w konflikcie
w Libii.
Wśród imprez sportowych, które tu zorganizowano są, Zawody w Sportach Olimpijskich Państw Azji w 2006 roku (Asian
Games), Mistrzostwa Azji w Piłce Nożnej
w 2011 roku (AFC Championships) czy zawody tenisowe WTO 2011. World Cup FIFA 2022 jest niechybnie ukoronowaniem
starań władz Kataru o zaistnienie na scenie
międzynarodowej.
Ocenia się, że cała gospodarka kraju będzie zależała od powodzenia mega projektów związanych z tym wydarzeniem.
Przede wszystkim planuje się wyremontowanie trzech już istniejących stadionów,
w tym kontrowersyjną rozbudowę Stadionu
Khalifa, która zakłada wyburzenie znajdującego się w sąsiedztwie otwartego zaledwie trzy lata temu wielkiego centrum handlowego. Dziewięć nowych stadionów
powstanie z modułów, które po zakończe-
25
geografia regionalna
Fot. 6. Stylizowana architektura Souq Waqif (fot. autor)
niu mistrzostw świata zostaną rozebrane
i przewiezione do słabo rozwiniętych krajów w celu wybudowania 22 mniejszych
obiektów piłkarskich. Inne inwestycje to
dalsza rozbudowa lotniska międzynarodowego czy wybudowanie w ciągu 15 lat od
podstaw sieci metra z setką stacji.
Pozostaje oczywiście pytanie, jak Katar
poradzi sobie z organizacją takiej imprezy
jak mistrzostwa świata. Organizatorzy zaliczyli już kilka wpadek przy okazji poprzednich imprez. I tak, przygotowana na 2006
rok wioska olimpijska okazała się za mała
(zabrakło miejsc dla kilku tysięcy zawodników), a ulewny deszcz po ceremonii otwarcia doprowadził do chaosu organizacyjnego.
Katar przepadł w staraniach o organizację olimpiady letniej w 2016 roku ze względu na propozycję przesunięcia zawodów
na październik ze względu na wysokie temperatury latem. Ponadto w czasie ostatnich
Mistrzostw Azji w Piłce Nożnej doszło
26
do nieprawidłowości w systemie rozprowadzania biletów i na jeden z meczów finałowych setki kibiców z ważnymi biletami nie
zostały wpuszczone na stadion, bo ich miejsca były już zajęte. Miejmy nadzieję, że Katarczycy wyciągnęli wnioski z tych zdarzeń.
Raczej nie wydaje się więc, by rozgrywki
piłkarskie przesunięto z czerwca na jesień.
Pozostaje jeszcze otwarte pytanie o koszty,
zarówno finansowe jak i ekologiczne, chłodzenia stadionów i stref kibica na wielką
skalę oraz tolerancję społeczeństwa na bardziej swobodne zachowania w przestrzeni
publicznej, w tym picie alkoholu.
Z wycieczką do Kataru?
Doha to fascynujące, szybko zmieniające swe oblicze miasto. Są tu przykłady
wspaniałej architektury jak położony
na sztucznej wyspie budynek Muzeum
Sztuki Islamskiej i wieżowce West Bay czy
nowoczesne budynki Uniwersytetu Katar-
geografia w szkole
geografia regionalna
skiego. W budowie lub fazie projektów są
kolejne – kompleks budynków mieszkalnych na sztucznej wyspie Perła (fot. 5), nowoczesne Lusail City czy, położone w samym sercu starego miasta, Dohaland.
Przywiązanie do architektury lokalnej widać w kompleksie Souq Waqif – postawionych kilka lat temu zabudowań targu
na miejscu poprzedniego, celowo wyburzonego (fot. 6). I choć Katar i Doha, póki co,
nie są na szczycie rankingów najpopularniejszych destynacji turystycznych, to
z pewnością warto to miejsce odwiedzić.
Bieżąca sytuacja polityczna w regionie
Niepokoje społeczne z krajów Afryki
Północnej dotarły już na Półwysep Arabski.
Stosunki pomiędzy najważniejszymi graczami regionu, szyickim Iranem i sunnicką Arabią Saudyjską, zaostrzyły się na skutek wypadków w Bahrajnie. Doszło tam do
wystąpień większości szyickiej przeciwko
sunnickiej rodzinie panującej, co doprowadziło do interwencji zbrojnej. Wojska Arabii
Saudyjskiej, Zjednoczonych Emiratów
Arabskich oraz Kataru wsparły reżim. W samym Katarze szyici nie są liczni i na razie
pogłoski o planowanych demonstracjach nie
potwierdziły się (spokój kupiono umorzeniem wszystkich długów jakie mieli Katar-
P
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
czycy), lecz rodziny królewskie Bahrajnu
i Kataru są spokrewnione.
Sytuację dodatkowo komplikuje to, że
Katar finansuje stację Al Jazeera. Z jednej
strony Muammar Kaddafi wysłał niedawno
swojego posłańca do emira Kataru z prośbą
o stonowanie wypowiedzi tej stacji na temat
wypadków w Libii. Później jednak Katar
wsparł militarnie ligę krajów utrzymujących
zakaz lotów nad Libią i jako pierwszy uznał
opozycyjne Przejściowe Zgromadzenie Narodowe jako jedyną prawowitą władzę
w tym kraju. Z drugiej strony krytykuje się
Al Jazeerę za to, że nie poświęca wystarczająco dużej ilości czasu antenowego protestom mającym miejsce w Arabii Saudyjskiej, Bahrajnie oraz Syrii, a więc w krajach
zaprzyjaźnionych z Katarem.
Czy więc Katar – ten mały kraj z wielkimi ambicjami – da się wciągnąć w wir wypadków w regionie? Od tego zależą ceny
ropy i gazu na świecie oraz realizacja takich
ambitnych zamierzeń jak właśnie FIFA
World Cup 2022.
ALEKSANDRA ZAPARUCHA
Pracownia Dydaktyki, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
email: [email protected]
IŚMIENNICTWO
Alsharhan A. S., Geology and hydrocarbon occurrences of the clastic Permo-Carboniferous in the central
and eastern Arabian Basin, Kluver Academic Publishers, the Netherlands 1994
Alsharhan A. S., Nairn A. E. M., Sedimentary Basins and Petroleum Geology of the Middle East, Elsevier 2003
CIA Fact World Book, Qatar
Energy Information Administration, Country Analysis Briefs, Qatar, updated January 2011, http://
www.eia.doe.gov/emeu/cabs/Qatar/Full.html
Index Mundi, Qatar net migration rate
Pakistan quake ripples shake many in Qatar, The Peninsula, 20 January 2011
Pandit M., A win-win situation for everyone, The Peninsula, 1 January 2011
QATAR – The Geology Of Qatar, The Free Library, http://www.thefreelibrary.com/QATAR+-+
The+Geology+Of+Qatar.-a0168174470
Qatar Statistics Authority http://www.qsa.gov.qa/eng/index.htm
Qatar to buy Porsche Capital increases shares, The Peninsula, 20 January 2011
Qatar’s Natural History, Qatar Visitor
Saleem F., „Expats” New year wish: More salary, abolition of exit permits, The Peninsula, 1 January 2011
Qatar, Statistisches Bundesamt Deutschland, http://www.destatis.de/
Qatar accounts for a growing share of LNG export, US Energy Information Administration, Energy in
Today, http://www.eia.gov/todayinenergy/detail.cfm?id=50
3/2011
27