podatki w unii europejskiej harmonizacja czy konkurencja

Praca zbiorowa pod redakcją
Sławomira I. Bukowskiego i Marka K. Pypecia
PODATKI W UNII EUROPEJSKIEJ
HARMONIZACJA CZY KONKURENCJA
PODATKOWA?
SPIS TREŚCI
WSTĘP
13
Część I. PODATKI A WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY
1. FUNKCJE PODATKÓW W GOSPODARCE WE WSPÓŁCZESNYCH NURTACH
EKONOMII (Sławomir I. Bukowski, Joanna E. Kaczmarczyk)
17
Wprowadzenie
17
1.1. Koncepcj a ekonomicznej roli państwa w gospodarce a funkcj e podatków
18
1.2. Podatki w nurcie keynesowskim
21
1.3. Podatki w neoliberalnych nurtach ekonomii
23
Wnioski
29
Bibliografia
30
2. EFEKTY SKALI, FISKALIZACJA GOSPODARKI I WZROST <GOSPODARCZY {Tomasz Tokarski)
33
Wprowadzenie
33
2.1. Model podstawowy
34
2.2. Model z wyodrębnionym kapitałem publicznym
46
Podsumowanie i wnioski
49
Bibliografia
51
3. PODATKI I ZADŁUŻENIE ZAGRANICZNE A POZIOM INWESTYCJI
W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ - UJĘCIE TEORETYCZNE
(Aneta Kosztowniak)
53
Wprowadzenie
53
3.1. Model krzywej podatkowej Laffera i krzywej długu Laffera
53
3.2. Efekty nadmiaru długu
57
3.2.1. Efekt nawisu długu jako dodatkowy podatek obciążający inwestycje
3.2.2. Efekt wypychania inwestycji przez dług
3.3. Redukcja długu zagranicznego a polityka fiskalna
57
58
60
Podsumowanie
62
Bibliografia
63
4. IMPACT OF CORPORATION TAX ON INNOVATION IN THE EUROPEAN
UNION {Wanda Pełka)
65
Introduction
65
4.1. Arguments for innovation tax incentives
65
4.2. Corporation tax rates in the European Union
67
4.3. Types of tax incentives within Corporation tax in the EU
69
4.4. Analysis of Corporation tax incentives for innovation
71
4.5. Effectiveness of tax incentives for innovation
73
Bibliography
74
5. WPŁYW CIĘŻARU PODATKOWEGO NA INWESTYCJE - PRZEGLĄD
WYBRANYCH PROBLEMÓW (Jarosław Cwyl)
76
Wprowadzenie
76
5.1. Krótki rys historyczny stymulacji podatkowej i motywy obniżki stawki podatku
dochodowego od osób prawnych (spółek kapitałowych)
77
5.1.1. Wpływ podatku CIT na pozostałe formy aktywności gospodarczej
5.2. Modele inwestycji przedsiębiorstw
78
79
5.2.1. Akcelerator
5.2.2. Teoria neoklasyczna
5.2.3. Teoria płynności
5.2.4. Wskaźnik Q-Tobina
5.3. Popyt i podaż inwestycji a czynnik opodatkowania
79
79
80
80
81
5.3.1. Argumentacja na rzecz unikania opodatkowania inwestycji
5.3.2. Opodatkowanie a inwestycje szarej strefy
5.4. Teorie przedsiębiorstw- cele przedsiębiorstw a decyzje inwestycyjne
81
82
83
5.4.1. Teoria tradycyjna (neoklasyczna)
5.4.2. Teorie behawioralne
5.4.3. Teorie menedżerskie
5.5. Wpływ podatków dochodowych na finanse przedsiębiorstw i na decyzje
inwestycyjne
5.5.1. Teorie struktury kapitałowej uwzględniające korzyści z korzystania z osłon
podatkowych
5.5.2. Teorie struktury kapitałowej wyjaśniające ograniczone korzyści
z korzystania z osłon podatkowych
5.5.3. Erozja kapitału jako skutek podatku nie uwzględniającego zmian
w otoczeniu
5.6. Obciążenia fiskalne i skutki dla inwestycji
83
83
83
5.6.1. Stawki podatkowe jako stymulatory inwestycji
5.6.2. Inwestycje i niektóre wskaźniki mikroekonomiczne i makroekonomiczne
Podsumowanie
89
91
93
Bibliografia
94
6. EKONOMICZNE SKUTKI FISKALIZMU (Monika Kujawa)
Bibliografia
84
84
86
86
87
96
103
7. TEORETYCZNE ASPEKTY OPODATKOWANIA A SYSTEM FISKALNY
W POLSCE (Agnieszka Brudek, Wojciech Chrobak)
104
7.1. Aspekty teoretyczno-praktyczne systemu podatkowego w Polsce
104
7.2. Liberalizm a podatki
108
7.3. Myśl keynesowska
109
7.4. Neoklasyczne podejście do istoty podatku w gospodarce rynkowej
110
7.5. Krzywa Laffera
111
Podsumowanie
113
Bibliografia
114
8. PSYCHOSPOŁECZNE KONSEKWENCJE POLITYKI PODATKOWEJ
PAŃSTWA (Kazimierz Mrozowicz)
115
Wprowadzenie
115
8.1. Krótka geneza systemu podatkowego w Polsce
115
8.2. Niektóre społeczno-ekonomiczne aspekty systemu podatkowego
117
8.3. Pozaekonomiczne konteksty polityki podatkowej
119
8.4. Fiskalizm polskiego systemu podatkowego
121
8.5. Postawy wobec podatków i metoda ich oceny w badaniach empirycznych
122
8.6. Polityka fiskalna państwa w postawach podatników
124
8.6.1. Model ekonomiczny
8.6.2. Model niepewności
8.6.3. Model norm społecznych
8.6.4. Model inercyjny
8.7. Płatnicy w świetle decyzji podatkowych
125
125
125
126
127
Zakończenie
128
Bibliografia
129
9. PODATKI W POLSCE - NIEWYKORZYSTYWANE NARZĘDZIA
WSPIERANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO (Grzegorz Wielgus)
131
Wprowadzenie
131
9.1. Niższe podatki, to więcej pieniędzy do dyspozycji podatników
131
9.2. Innym krajom się powiodło
132
9.3. Niższa stawka podatku - wyższe wpływy do budżetu?
132
9.4. Wysokie obciążenia podatkowe to poważna bariera rozwoju ubogiego
społeczeństwa
133
9.5. Niskie dochody społeczeństwa powodują rozkwit rynku pożyczek i kredytów
134
9.6. Wysoki odsetek kredytów na podstawowe wydatki konsumpcyjne
137
9.7. Większy popyt — więcej pieniędzy, lepsze możliwości rozwoju
dla przedsiębiorstw
137
9.8. Wysokie podatki a presja inflacyjna
138
Podsumowanie
138
Bibliografia
139
Część II. PODATKI W UNII EUROPEJSKIEJ
1. ANALIZA PORÓWNAWCZA OPODATKOWANIA DOCHODÓW FIRM
W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ (Krzysztof Wach)
143
Wstęp
143
1.1. Podatki a warunki konkurencji na jednolitym rynku europejskim
143
1.2. Analiza porównawcza wysokości obciążeń fiskalnych przedsiębiorców
146
Konkluzje
150
Bibliografia
151
2. DYWERSYFIKACJA STAWEK PODATKOWYCH I ICH WPŁYW NA
KONKURENCYJNOŚĆ CENOWĄ W WYBRANYCH KRAJACH UE
(Bogusław Ślusarczyk)
152
2.1. Analiza porównawcza systemu podatkowego Polski i Irlandii
154
Literatura
157
3. TAX POLICY AND REFORMS IN GREECE AND IN OTHER E.U.
COUNTRIES. THE EUROPEAN UNION HAS A SINGLE MARKET
AND A SINGLE CURRENCY BUT NEEDS A TAX POLICY.
WHAT WILL THIS INVOLVE? (Spyros Vassiliadis, Diogenis Baboukardos)
Introduction
:
164
164
3.1. Structure of Taxation in Greece
165
3.1.1. Taxes on Income
3.1.2. Taxes on Expenditure
3.2. Tax Evasion
165
165
166
3.3. Tax Trends and Reforms in EU
168
3.4. The DirectTax Burden in Greece and in Other EU Countries
168
Conclusions
171
References
171
4. TAXES & RATES AS SOURCES OF REVENUES FOR LOCAL
GOVERNMENT IN GREECE (PantelisF. Kyrmizoglou)
Introduction
:
4.1. Basic Characteristics of Local Government in Greece
173
173
173
4.2. Classification of Taxes and Rates
174
4.3. Composition of Revenues and Problems of collection
175
Conclusions
176
References
177
5. NOWY MODEL OPODATKOWANIA NIERUCHOMOŚCI W POLSCE
IMPLIKACJE DLA POLITYKI ROZWOJU LOKALNEGO (Łukasz Kraśkiewicz).. 178
Wstęp
178
5.1. Podatki samorządowe w roli instrumentów stymulowania rozwoju lokalnego
179
5.2. Krytyka stanu obecnego
182
5.3. Istota podatku katastralnego
184
5.4. Nowa forma opodatkowania jako instrument zarządzania rozwojem lokalnym
186
Podsumowanie
189
Bibliografia
189
6. OBCIĄŻENIA PODATKOWE PRZYCHODÓW POLSKICH GOSPODARSTW
DOMOWYCH (Barbara Ołbrych)
191
6.1. Harmonizacja systemów podatkowych
191
6.2. Kilka uwag o systemie podatkowym w Polsce
193
6.3. Sektor gospodarstw domowych
196
6.4. Obciążenia gospodarstw domowych podatkami
199
6.5. Skutki opodatkowania czynnika pracy
203
Konkluzje
204
Bibliografia
205
7. CONTROLLING PODATKOWY W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH
(Artur Borcuch, Dorota Gajos)
Bibliografia
8. OBCIĄŻENIA FINANSOWE SEKTORA TRANSPORTU DROGOWEGO
W POLSCE W ASPEKCIE WSPÓLNEGO RYNKU UE (Stanisława Zamkowska,
Anna Mężyk)
206
212
213
Wstęp
213
8.1. Tytuły obciążeń finansowych przewoźników drogowych
213
8.2. Opłaty związane z dostępem do infrastruktury
215
8.3. Problematyka harmonizacji podatku akcyzowego
219
8.4. Opłaty związane z dostępem do zawodu przewoźnika i do rynku
222
Zakończenie
227
Bibliografia
228
9. ROZWÓJ LEASINGU W POLSCE W ASPEKCIE ZMIAN PRZEPISÓW
PODATKOWYCH (Barbara Fiedoruk)
230
Wprowadzenie
230
9.1. Leasing a przepisy o podatku dochodowym
230
9.1.1. Umowa leasingu w przepisach o podatku dochodowym od 16 kwietnia
1993 roku do 1 października 2001 roku
231
9.1.2. Umowa leasingu w przepisach o podatku dochodowym od 1 października
2001 roku
232
9.2. Leasing a podatek od towarów i usług
234
9.2.1. Umowa leasingu a VAT w świetle przepisów obowiązujących
przed 1 maja 2004 roku
9.2.2. Umowa leasingu a VAT w przepisach od 01 maja 2004 r
9.2.3. Leasing samochodów w przepisach o VAT od 1 maja 2004 roku
9.3. Analiza rynku leasingu w Polsce w latach 1994 - 2006 w kontekście przepisów
podatkowych
234
236
237
238
Podsumowanie
242
Bibliografia
243
Cześć III. HARMONIZACJA PODATKÓW A KONKURENCJA PODATKOWA
W UNII EUROPEJSKIEJ
1. KONKURENCJA PODATKOWA I JEJ MOTYWY (Henryk Wnorowski)
Wstęp
;
1.1. System podatkowy i jego cele
247
247
247
1.2. Stawki podatkowe a wpływy budżetowe
248
1.3. Podatek liniowy jako obszar konkurencji podatkowej
251
Zakończenie
253
Bibliografia
253
2. PRZEBIEG I PERSPEKTYWY KONKURENCJI PODATKOWEJ
W ROZSZERZONEJ UNII EUROPEJSKIEJ (Anna Krajewska)
255
2.1. Pojęcie i cele konkurencji podatkowej
255
2.2. Przebieg konkurencji podatkowej
258
2.3. Argumenty zwolenników i przeciwników konkurencji podatkowej
264
2.4. Perspektywy harmonizacji stawek CIT w rozszerzonej Unii Europejskiej
265
2.5. Konkluzje
267
Bibliografia
267
3. PRZYCZYNY ZMIAN STÓP OPODATKOWANIA W KRAJACH UE
NA TLE TEORII MIĘDZYNARODOWEJ KONKURENCJI PODATKOWEJ
(Janusz Kudła)
,
270
Wstęp
270
3.1. Teoretyczne ujęcie konkurencji podatkowej
271
3.2. Metoda badania
274
3.3. Otrzymane wyniki w zakresie konwergencji stóp opodatkowania
280
3.4. Otrzymane wyniki dotyczące wpływu struktury systemu podatkowego na wzrost
PKB
285
3.5. Otrzymane wyniki dotyczące wpływu struktury systemu podatkowego na liczbę
bezrobotnych
287
Podsumowanie i wnioski dla Polski
289
Bibliografia
291
4. SKUTKI KONKURENCJI PODATKOWEJ W RAMACH KRAJÓW UE-8
(Małgorzata Mikita)
Wprowadzenie
294
294
4.1. Nominalna stawka podatku CIT a napływ BIZ do krajów UE-8
295
4.2. Nominalna stawka podatku CIT a obciążenia podatkowe przedsiębiorstw
297
Zakończenie
300
Bibliografia
.'
300
5. KONKURENCJA PODATKOWA W UNII EUROPEJSKIEJ (Diana Skrok)
302
Wstęp
302
5.1. Pojęcie konkurencji, konkurentów i konkurencyjności
302
5.1.1. Konkurenci
5.1.2. Konkurencyjność
5.2. Definicja i znaczenie konkurencji podatkowej
304
304
305
5.3. Polityka Unii Europejskiej wobec konkurencji podatkowej
306
5.3.1. Ocena zjawiska konkurencji podatkowej wUnii Europejskiej
307
5.4. Regulacje prawne zapobiegające szkodliwej konkurencji podatkowej
309
Zakończenie
310
Bibliografia
310
6. KONKURENCJA PODATKOWA A HARMONIZACJA PODATKÓW W KRAJACH
CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ (Piotr Miształ)
312
Wprowadzenie
312
6.1. Konkurencja podatkowa a harmonizacja podatków w świetle teorii
312
6.2. Polityka podatkowa w Unii Europejskiej ijej efekty ekonomiczne
313
10
6.3. Szansę i zagrożenia konkurencji podatkowej oraz harmonizacji podatków
bezpośrednich wUE
321
Podsumowanie i wnioski
323
Bibliografia
324
7. PRZESŁANKI I OGRANICZENIA KONKURENCJI I HARMONIZACJI
PODATKOWEJ (Marek Pypeć)
326
Wprowadzenie
326
7.1. Uwarunkowania oceny konkurencji i harmonizacji podatkowej
326
7.2. Pojęcie konkurencji podatkowej a jej ocena......
330
7.3. Zakres i sposób definiowania rozważanego interesu a ocena konkurencji
332
7.4. Narzędzia konkurencji
335
7.5. Wysokość podatków a korzyści z dóbr publicznych
336
7.6. Nowe obszary konkurencji podatkowej
337
7.7. Harmonizacja podatkowa
337
Bibliografia
339
8. KONCEPCJE HARMONIZACJI PODATKÓW W UE - PROJEKT
OPODATKOWANIA DOCHODÓW MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW
DZIAŁAJĄCYCH NA JEDNOLITYM RYNKU WEDŁUG ZASAD PAŃSTWA
MACIERZYSTEGO (Urszula Kosterna)
341
Wprowadzenie
341
8.1. Pojęcie i przesłanki harmonizacji podatków w UE ,
341
8.2. Obszary harmonizacji podatków w UE
343
8.3. Elementy harmonizacji podatków od dochodów przedsiębiorstw w UE
345
8.4. Zróżnicowanie systemów podatku od dochodów przedsiębiorstw w UE a pozycja
MSP na jednolitym rynku UE
347
8.5. Istota koncepcji Home State Taxation
349
8.6. Perspektywy realizacji projektu HST
351
Podsumowanie
352
Bibliografia
352
9. HARMONIZACJA PODATKÓW W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ
(Diana Skrok)
Wstęp
:
355
355
9.1. Proces harmonizacji podatków w państwach Unii Europejskiej
355
9.2. Pojęcie harmonizacji oraz sposoby jej przeprowadzania
358
9.2.1. Podsumowanie procesu harmonizacji
:
9.3. Dostosowanie polskiego systemu podatkowego do unormowań europejskich
359
359
11
9.3.1. Dostosowanie podatków dochodowych
Zakończenie
361
363
Bibliografia
365
10. HARMONIZACJA PODATKÓW BEZPOŚREDNICH W UNII
EUROPEJSKIEJ (Anna Pardała)
Bibliografia
11. HARMONIZACJA PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB PRAWNYCH W
RAMACH UNII EUROPEJSKIEJ (Renata Iwińska)
367
371
373
Wstęp
373
11.1.Historia harmonizacji CIT w zakresie stawek podatkowych i podstaw
opodatkowania
375
11.2. Konkurencja podatkowa w CIT w kontekście ostatniego rozszerzenia UE
376
11.3. Warianty harmonizacji CIT w UE
378
11.3.1.Harmonizacja stawek CIT
379
11.3.2.Harmonizacja podstawy opodatkowania dla potrzeb CIT
379
11.3.3. Wprowadzenie wspólnego europejskiego podatku CIT
382
11.4. Prace nad harmonizacją CIT w zakresie podstawy opodatkowania po roku 2001.382
11.4.1. Wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania
382
11.4.2.Opodatkowanie w kraju macierzystym (HST)
384
11.5.Korzyści z harmonizacji CIT
385
Bibliografia
386
\
12. KONCEPCJE HARMONIZACJI PODSTAWY OPODATKOWANIA PODATKAMI
KORPORACYJNYMI W UNII EUROPEJSKIEJ (Rafał Lipniewicz)
388
12.1. Próby harmonizacji podatków korporacyjnych wUE
388
12.2. Obecna sytuacja w zakresie podatków korporacyjnych w UE
389
12.3.Koncepcje harmonizacji systemów podatków korporacyjnych państw
członkowskich w zakresie ustalania podstawy opodatkowania
389
12.3.1.Uwagi wstępne
389
12.3.2.Koncepcja opodatkowania grup przedsiębiorców według miejsca ich
siedziby głównej (Home State Taxation - HST)
390
12.3.3.Koncepcja opodatkowania grup przedsiębiorców według wspólnej jednolitej
podstawy opodatkowania (Common Corporate Consolidated Tax Base CCCTB)
392
12.3.4.Unijny podatek dochodowy od przedsiębiorców (European Union
Company Income Tax - EUCIT)
394
Konkluzje
394
Bibliografia
395
12
13. WPŁYW HARMONIZACJI PODATKÓW BEZPOŚREDNICH NA
KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ
(Ireneusz Bartyzeł)
396
Wstęp
396
13.1. Konkurencja podatkowa
396
13.2.Harmonizacja podatków bezpośrednich w Unii Europejskiej
397
13.3. Wpływ harmonizacji podatków bezpośrednich na konkurencyjność Polski
400
Podsumowanie
401
Bibliografia
402
14. ANALIZA NIEZGODNOŚCI POLSKICH PRZEPISÓW W ZAKRESIE
VAT Z PRAWEM UNIJNYM W ŚWIETLE HARMONIZACJI PODATKOWEJ
(PAULINA GOSPODARCZYK)
:
404
14.1. Przyczyny i podstawy prawne wprowadzenia wspólnego systemu podatku VAT. 404
14.2. Analiza przepisów ustawy o VAT niezgodnych z prawem unijnym
405
14.2.1.Opodatkowanie usług niematerialnych
405
14.2.2.Zwolnienie z opodatkowania dostawy towarów używanych
407
14.2.3.Zaliczkowy zwrot kwoty podatku naliczonego dla podatników
rozpoczynających działalność, którzy nie dokonali jeszcze czynności
opodatkowanych
407
14.2.4.Zasady odliczania podatku VAT naliczonego przy zakupie samochodów
i paliwa rozszerzające zakres ograniczania rzeczywiście stosowanego
przed 1 maja 2004 roku
408
14.2.5.Kwestia istnienia w polskiej ustawie środkówspecjalnych
409
14.3.Konsekwencje niezgodności polskich przepisów o VAT z przepisami unijnymi ..410
Bibliografia
412