Szanowni Paústwo! Omawiaj4c rolE ruchu
Transkrypt
Szanowni Paústwo! Omawiaj4c rolE ruchu
SzanowniPaústwo! Omawiaj4c rolE ruchu zwi4zkowego w Polskiej Slu2bie Wiqziennej trudno nie wspomnieó o jego poczqtkachw okresie migdzywojennym. To wtenczas ksztaltowaly siQ nie tylko podwaliny wspólczesnej myÉli penitencjarnej,ale tak2e prospolecznei korporacyjne myélenie o wlasnym érodowisku zawodowym. Myélenie to (al,e zapewnetak2e bieíqce potrzeby) bylo tak intensywne, 2e powolanie Zwiqzku Dozorców i Pracowników Wiqziennych nastqpitojeszcze przed ukazaniem sig pierwszego oficjalnego dokumentunormujqcegofunkcjonowanieówczesnegowiEziennictwa,j akim byt Dekret l{aczelnika Paítstwa w sprawie tymczasowychprzepisów wiqziennych, który zostalpodpisanyw dniu 8 lutego f9I9 roku. Zwiqzek ten (w czerwcu l9l9 r.) przemianowany na Zwiqzek Pracowników Wigziennych RzeczpospolitejPolskiej podj4l siQ trudnej roli wspóluczestnikaprocesuprzemianspolecznych,skupiajEcsiE takhena wysokim zaangahowaniu w sprawy socjalne, oéwiatowe oraz poprawy prawnych i materialnych interesów pracowniczych. Bardzo wa2nym i przelomowym dla dalszegob)4,r,byt Zjazd Delegatóww marcu 1922roku. Zjazd ten, dostrzegajqc bezwzglgdn4koniecznoéójednoéci i powszechnoécidziaLania,opracowalStatut Zwiqzku, atakhepodjql szeregniezwykle istotnychuchwat.Do najwaLniejszych nale|y zaliczyó: o podkreélenieapolitycznoéciZwiqzku, . powolanieKasy Po?yczkoweji Kasy Pogrzebowej. . okreélenie zasad koleZeústwa w stosunkach v¡y2szv niLszv przeloíony. Zwiqzek Pracowników Wiqziennych RzeczpospolitejPolskiej dzialal w calym kraju, z siedzib4 w Warszawie, a jego cztonkiem mógl byó kaídy pracownik, równieZ ten w stanie spoczynku (emeryt rencista). W celu zaznaczeniaswojejjednoÉciZwiqzek ufundowat(w 1923r.) wtasny sztandar.W tum tak2e czasie odnotowaó nale?y znacznq poprawg wzajemnej wspólpracy pomigdzy Zwiqzkiem, a wladzami centralnymi wigziennictwa.Przyczynilo sig to do osi4gnigciakoúcowegosukcesuw wielu wa2nychsprawach,takichjak: o ujednoliceniewynagrodzenia, o uzgodnieniekwestii umundurowania, o pomocylekarskiej, . wynagrodzeniapracownikówliniovvychw niedzielei éwigta, o pomoc w ksztalceniudzieci funkcjonariuszy. Okreélonotakhe zasadyetyki zawodowejw formie ,,10 przykazaúdla polskiego pracownikawigziennego".Wybuch II wojny éwiatowejprzerwal- jak siEpotem okazalona wiele dziesigcioleci- dzialalnoéózwiqzkóww wiqziennictwie. 'L- SzanowniPaústwo! z perspektywy obecnego dwudziestolecia transformacji Dzisiaj ustrojowej molna dostrzec wiele wspólnych cech dla sytuacji spolecznopolitycznej i okresu przemian w wiEziennictwie, które staly u podstaw idei powolania obecnego zwiqzku zawodowego. Daliémy tego wyraz juz w preambuledo obecnegoStatutuZwiqzku, piszqc: ,,Funkcjonariusze i Pracownicy Slu2by Wíqzíennejzrzeszeni w l{iezaleznym Samorzqdnym Zwiqzku Zawodowym Funkcjonariuszy i Pracowników Wieziennictwa: o w trosce o skutecznedzialania na rzecz ksztaltowania godnego bytu i wizerunku funkcjonaríusza Sluzby [Viqziennej,poprzez przestrzeganie zasad eQki zawodowej i reprezentowanieich interesów, . w trosce o jak najlepsze wykonywanie zadaú sluzbowych, poprzez podnoszenie wiedzy penitencjarnej, umiejqtnoici zawodowych, ksztaltowaníe postaw humanisQcznychí praworzqdnoíci, a takie apolitycznoici Stuzby, . odwolujqc sie do iwiatlych idei penitencjarnych przyíwiecajqcych dzialaníom Strazy I4/iqziennejII Rzeczpospolitej,czujqc síq spadkobiercami i konQnuatorami myíli, osiqgníqói dorobku Zwiqzku Pracowników Wiqziennych RzeczpospolitejPolskiej (powstalegow czerwcu I9 19 r.), uchwalajq ten Statut." Nonry rozdzial w dziatralnoóci zwiqzkowej zostal otwarty w okresie ,,Okr4glegoStolu" cryIi od 1989r. Mimo licznychprzykladów deprecjonowania jej propagatorów, rodz4cejsig idei zwiqzkowej oraz szykanowaniai zastraszania udalo siE(w marou 1990r.) zorganizowaóZjazdZaLo2ycielski. Burzliwemu okresowi tworzenia struktur zwiazkov'tych towarzyszyla pierwszym w dobra, partnerska wspólpraca z nowopowolanym demokratycznejPolsce Dyrektorem GeneralnymStu2by Wigziennej Panemdr Pawlem Moczydlowskim. Przyczynilo siE to do wielu wspólnych inicjatyw, skutkujEcych miedzy innymi: wzrostem nakladów na wiEziennictwo, widocznym wzrostem iloSci funkcjonariuszy, ezy utrzymaniem wszystkich (czego nie udalo siQ uzyskaó innym formacjom mundurowym) oérodków wczasowo-szkoleniowych. Po rezygnacji ze stanowiskadr Moczydlowskiego nastapity gorszelata dla StuzbyWiEziennej.Malo aktywne kierownictwo Struzbynie angazowalosig nale2yciew pracenad now4 ustaw4o SluzbieWiEziennej,nad wprowadzeniem wskaZnikowego systemu plac dla slu2b mundurowych, nie reagowalo na podejmowane kolejne próby wprowadzania niekorzystnych rozwiqzafr w dopiero co uchwalonejustawie emerytalnej.W arcsztachéledczychi zakladach kamych brak byto Srodków finansowych na zaplatq rachunków, grozilo im odciEciedostaw wody, prqdu i ciepla, a nawet zaopatrzeniaw Zywnoéó.Place funkcjonariuszyrelatywniemalaly. -J- Wtedy to praktyczny ciq1ar troski o dalszy byt Slu2by i j.j funkcjonariuszy spadl glównie na Zwiqzek Zawodowy. Aktywnie uczestniczylismyw tworzeniu ustawy o Stu2bieWiEziennej,bgd4cna ka2dym posiedzeniusejmowej komisji, czy problemowychpodkomisji. Zglaszaliémy wlasne wnioski i propozycje, które do dzisiaj s4 elementemnaszej ustawy pragmatycznbej. Mimo niew4tplivvych sukcesów Zwiazku, ówczesne kierownictwo CenralnegoZarzadu Sluzby Wigziennej nie dostrzegaloi nie chcialo doceniaó naszej roli, a wrecz stale pogtqbiala siQ niechEó do ruchu zwiazkowego. Apogeum tej niechgcibylo wywalczenie dla fukcjonariuszyStu2byWiEziennej prawa do wbrew zdecydowanemu stanowisku kierownictwa CZSW otrzymywanianagrodyrocznej (tzw. ,,trzynastejpensji") oraz wprowadzeniedo Regulaminu Dyscyplinarnego przepisów pozwalajqcych na korzystanie z zewnEtznejpomocy prawnejna ezaspostEpowaniadyscyplinarnego. Ochronaprawna funkcjonariuszyzawszebytraistotnym zagadnieniemdla Zwiazku. W tym celu powolano pierwotnie skladkowy Fundusz Pomocy Doraánej, a nastepniewynegocjowano z Powszechnym Zakladem lJbezpieczeh atrakcyjn4 finansowo formE ubezpieczeniaindywidualnego, równie2 na cele obrony prawnej.Dzisiaj glównym celem FunduszuPomocy Doraínej, podobnie jak pokrewnego Funduszu Pomocowego (zasilanego dywidendE z PZU), pozostalapomoc funkcjonariuszomi ich rodzinom znadujacymsiE w trudnych finansowosytuacjach2yciowych. Osi4gniEói aktualnejroli zwiryku zawodowegow Slu2bieWigziennejnie da siE okreSlióbez poznaniai dokonaniaoceny ogólnej sytuacji wigziennictwa w okresie przemian ustrojowych po 1989 roku. Dzialalnoéó naszq reguluje ustawa z dnia 23 maja l99I r. o zwiqzkach zawodowych, a w ustawie pragmatycznejz dnia26 kwietnia 1996r. o Stu2bieWiEziennej- ustawodawca w art. 14 umoZliwtl zrzeszaniesig w zwiqzku zawodowym funkcjonariuszy Sluzby WiEziennej, zastrzegajqcjednak, 2e w SW moZe dzialaó tylko jeden zwiqzek zawodowy i zwiazek ten nie ma prawa do strajku oraz dzialania zwiqzku nie mog4 zmierzaó do ograniczeniauprawnieú osób pozbawionych wolnoéci. Przywolanawyíej ustawauprawniafunkcjonariuszymiedzyinnymi do: ¡ odszkodowaniaza uszczerbekna zdrowiu lub poniesionEszkodp w mieniu w zwiqzku ze sluíba, o €rrreryturypo 15 latachstuzby, o bezplatnegoumundurowania oraz wyposaZeniaspecjalnego, o równowaínika pieniE2negow zamianza umundurowaniei czyszczenie chemiczne. -4- . przejazdu wraz z czlonkami rodziny raz w roku na koszt wlasciwej j ednostki or ganizacyj nej érodkamipublicznegotransportuzbiorowego do jednej z obranychprzezsiebiemiejscowoéciw kraju i z powrotem, o corocznegoplatnegourlopu wypoczynkowego, o lokalu mieszkalnegobqdípomocy finansowejna jego uzyskanie, o corocznego równowaínika pieniEznego za remont zajmowanego lokalu mieszkalnego, e równowahnikapieniE2negoztytulu braku mieszkania. Ponadto funkcjonariuszowiprzyslugujq nastepuj4ce ówiadczeniapieniEzne: o zasilekna zagospodarowanie, o nagrodyi zapomogi, . nagrodyjubileuszowe, o dodatkowe wynagrodzenia za wykonywanie zleconych zadah wyl<raczaj4cychpoza obowi4zki slu2bowe, o nalehnoícizapodró2esluzbowei przeniesienia, ¡ ríwiadczeniazwiqzaneze zwolnieniem ze slu2by, aw razieémiercifunkcjonariuszalub czlonkajego rodzinyprzysluguj4 o zasitrekpogrzebowy, o odprawapoémiertna. PamiEtaó nale?y o trudnej roli organizacji terenowych, dzialajqcych bezpoéredniow jednostkachpenitencjarnych.Tutaj z dalaod zgielku Warszawy i jej instytucji, toczy siQ prawdziwy (bo bardziej przyziemny) bój o interesy pracownicze.Przejawia siE on w realizowaniu podstawowegozadaniakahdej organizacji zwiazkowej,jakim jest nie tylko reprezentowanieswoich cztonków i obrona ich godnoéci, a\e takhe obrona praw oraz interesów materialnych i moralnych, zarówno zbiorowych, juk i indywidualnych. To ustawowe uprawnienie - ale równie2 obowiazek - dotyczy prawa do reprezentowania wszystkich pracowników, niezaleLnie od ich przynaleínoéci zwiazkowej. Obecnie ju2 coraz rzadziej spotykamy na swojej drodze przelohonych,którzy podwa2ajqteuprawnienia.Niemniej jednak takie kwestie,jak: podziatwczasów i zapomóg, a wszczególnoéci:podzial nagród, czy okreélenie wysokoéci dodatków sluZbowych, nadal rozstrzygane sq przewahnie w sposób autokratycznyi hermetyczny.Nie tworzy to wlasciwej atmosferypracy, która jest tak poíqdana,? w naszej Slu2biewrQczniezbgdna.W szczególnoéci,gdy zewngtrzne uwarunkowania stale wptywaje na uciqZliwoéó tej Sluzby, na jej spotreczne postrzeganie, na brak satysfacjonuj4cego finansowego dowartoSciowania. MEdrze prowadzona polityka kadrowa i motywacja finansowamogq skuteczniete problemy lagodzió.Tutaj takhejestmiejscei rola dla zal<Ladowychor ganizacji zwiqzkovvych. -5- Niezwykle istotnym zagadnieniem jest tworzenie wlaÉciwych i bezpiecznychwarunków petnienia stru2by,czy godnychwarunków socjalnych. Znane s4 liczne przykhadywysokiego zaangaíowaniajednostekpodstawolvych Slu2by WiEziennejw rozwiazywaniu powylszych problemów. Bardzo czEsto inicjatorem tych dzialah byty terenowe organizacje zwiEzkowe. W tych aresúachSledczychi zalúadachkamych pojawity siQnowe i wyremontowane szafnie, schludne wEzly sanitarne, zaplecza socjalne, ezy nawet sale wypoczynkowe i treningowe. Aby tego dokonaó czEsto v'rystarczalatylko Natomiast na przeszkodziedo oddolna inwencja i spolecznezaangaZowanie. petrnegozrealizowania tych zadah stal, jak zawsze,brak wystarczajqcej iloéci érodków finansowych.Na to te2 mohnaznaIe1óreceptE,którq wskazujeustawa o zwiazkachzawodowych.Niestety jest ona bardzo rzadkowykorzystywana, ale nie z powodu braku jej atrakcyjnoéci, lecz glównie z powodu braku jej jak i znajomoéci lub duhej ostroZnoScizarówno kierownictwa struZbowego, miej scowej or ganizacji terenowej Zwi qzku. Problem ten dotyczy mo2liwoéci prowadzenia ptzez zwiazek zawodowy dzialalnoécigospodarczej(nie podlagajqcejopodatkowaniu),zktórej zysk mohe byó przeznaczonyna realizacjq zadaÁi celów statutowych. A do takich nale2y niew4tpliwie dbaloió o poprawQwarunków sluzby, czy fworzenie warunków na prowadzenie odpoczynkupo pracy. Srodki te mog4byó rówie2przeznaezone dzialalnoécisportowej i rekreacyjnej. U zarania obecnego dwudziestolecia Zwiqzek byt pomyslodawcq i organizatoremMistrzostw Polski Sluzby Wiqziennejw pilce noznej i siatkówce. Do dzisiaj boje w tych mistrzostwachtoczq siq o Puchar Przewodniczqcego NSZZ Funkcjonariuszyi PracownikówWiEziennictwa. Kilka lat temu dolaczonokoszvkówke. SzanowniPaústwo! PrzetromXX i XXI wieku przyniósl dla naszegoZwiazku fak2e nowe wyzwania. Kolejne Zjazdy wskazywaly na tragicznqsytuacjgwiEziennictwaz powodu peffnanentnegoprzeludnieniajednostek penitencjarnych,gromadzenia siQ osadzonych niebezpiecznych,stale wzrastaj4cej iloSci wypracowanych nadgodzin oraz znacznegoprzemQczenia kadry. Niebezpiecznienabrzmiewal problem mobingu i nepotyzmur,praktycznie nie funkcjonowala wlaéciwa komunikacja spoleczna.Bylo to trudne vr,yzwaniadla Zwiazku i kolejnych dyrektorów generalnychStu2byWiEziennej.Podejmowanewspólnie dzialaniai powoli, acz konsekwentnie,zmierzaly do Wznaczonego celu. przedsiEwziEcia Ostatni Zjazd, który odbyt siQ w maju 2007 roku, mógl stwierdzié, 2e wigziennictwo wyszlo z gtEbokiegokryzysu, poniewa2 zwiEkszonowyrQZnie iloóó etatów, zmniejszonoiloÉó nadgodzin,podjqtodzialaniaantymobingowei likwiduj4ce nepotyzm, zczpto doceniaó rolg i zadania medycyny pracy. Niemniej jednak delegacidostrzeglipotrzebEdalszychzmian w tym miedzy -6- innymi: likwidacjg biurokratyzmu, poprawQwarunków pelnienia sluíby, czy stworzeniasprawiedliwegosystemuocenypracowników. Bieaqce formy wsólpracy reguluje Porozumienie o wspóldzialaniu i wspólpracy zawartew 2000 roku pomiEdzyDyrektorem GeneralnymSluzby WiEziennej, a Zarzadem Glównym Niezale2nego SamorzqdnegoZwiazku ZawodowegoFunkcjonariuszyi PracownikówWiEziennictwa.Wydawaóby siE moglo, 2e wszystkie plaszczyzny wspólpracy s4 zdefiniowane i do koúca okreÉlone.JednakzdarzalosiEnam upominaóo swoje niezbywalneuprawnienia w formie akcji protestacyjnych,a w lipcu 2006 r. wraz z innymi slu2bami mundurowymiwyszliSmyna ulice Warszawywe wspólnej manifestacji. Zwiqzek stale dojrzewa i rozw4a siQ. Dokonal on zarówno zmian jak i wartoéciowaniaswoich celów oraz sposobówdzialania. organízacyjnych, Obecnietrwaj4 wspólne prace nad reform4 systemuplac i awansustuZbowego funkcjonariuszy. Przed nami zaÉ gruntowna nowelizacja ustawy o Stu2bie WiEziennej. Dzipkujg za uwage.