Zakaz konkurencji a prawo pracy

10
PULS BIZNESU, 28 LISTOPADA 2013
PulsFirmy
Wspieramy przedsiębiorców
także na firma.pb.pl
KOMENTARZ PRAWNIKA
Zakaz konkurencji
a prawo pracy
MICHAŁ TOMASIAK
aplikant radcowski
Rachelski i Wspólnicy
J
eżeli członek zarządu jest zatrudniony w spółce
na podstawie umowy o pracę, to naruszając zakaz
konkurencji, nie tylko łamie przepisy kodeksu
spółek handlowych, ale również narusza obowiązki pracownika — członka zarządu. Potwierdził
to Sąd Najwyższy w wyroku z 6 marca 2006 r. II PK
211/05, stawiając tezę, że pracownik — członek zarządu
spółki handlowej, narusza pracowniczy obowiązek
dbałości o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.),
w przypadku gdy bez jej zgody uczestniczy w spółce
konkurencyjnej, jako członek zarządu spółki kapitałowej
(art. 211 § 1 k.s.h.). Takiego rodzaju naruszenie uprawnia
pracodawcę do natychmiastowego rozwiązania umowy
o pracę bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 pkt 1 k.p.
Ponadto zgodnie z art. 1011 k.p. pracodawca może
zawrzeć z pracownikiem umowę o zakazie konkurencji
zabraniającą pracownikowi działalności konkurencyjnej
wobec pracodawcy oraz świadczenia pracy na rzecz
podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji). Umowa o zakazie konkurencji może dotyczyć
także okresu po ustaniu stosunku pracy, pod warunkiem że byłemu pracownikowi pracodawca będzie
płacił minimalne odszkodowanie w wysokości
25 proc. wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika. Warto pamiętać, aby w umowie określić w miarę
dokładnie, co strony rozumieją pod pojęciem działalności konkurencyjnej. Pozwoli to uniknąć wątpliwości.
Zgodnie z wyrokiem SN z 24 lutego 1998 r. I PKN 535/97
nie jest złamaniem zakazu prowadzenia działalności
konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy (klauzuli
konkurencyjnej) uczestnictwo w spółce, która nie podjęła żadnej działalności i czynności przygotowawczych
do niej, a także członkostwo w radzie nadzorczej spółki,
której działalność nie zagraża (choćby potencjalnie)
interesom byłego pracodawcy.
W razie naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji
pracodawca będzie uprawniony do żądania od niego
odszkodowania na podstawie art. 114–122 k.p., jeżeli do
naruszenia doszło w trakcie obowiązywania stosunku
pracy. Natomiast po ustaniu stosunku pracy odszkodowanie może być dochodzone na zasadach ogólnych k.c.,
w tym również przez zastrzeżenie na tę okoliczność kary
umownej. Ta ostatnia nie powinna być rażąco wygórowana i realnie odzwierciedlać wysokości szkody.
Kiedy pracodawca zalega z wypłatą odszkodowania należnego pracownikowi z tytułu klauzuli konkurencyjnej,
pracownik zostaje z mocy prawa zwolniony z obowiązku
powstrzymania się od podejmowania działalności konkurencyjnej. Wynika to wprost z treści przepisu 101 § 2
k.p. To natomiast powoduje, że pracownik nie może być
zobowiązany do zapłaty odszkodowania za naruszenie
zakazu (wyrok SN z 27 maja 2009 r., II PK 300/08).
Z drugiej strony, pracodawca może uznać, że przyczyny
ustanowienia zakazu konkurencji wygasły przed upływem terminu, na jaki umowa została zawarta. W takiej
sytuacji ma prawo wypowiedzieć ją pracownikowi.
W ocenie SN, ustanie przyczyn ustanowienia zakazu należy do oceny pracodawcy, która nie podlega weryfikacji
sądowej, chyba że strony uzgodniły i nazwały konkretne
przyczyny lub okoliczności ustania dalszego obowiązywania umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (wyrok z 7 czerwca 2011 r., II PK 322/10).
VAT 2014: Chwil
Podatki Niejasne zasady utrudnią korzystanie
z prawa do obniżania VAT. Wkrótce księgowi będą
mieli pełne ręce roboty, ale eksperci podpowiadają,
że właściciele firm mogą im ułatwić pracę
Iwona
Jackowska
[email protected] 22-333-99-99
Jeszcze tylko miesiąc dzieli przedsiębiorców od rewolucji w podatku od towarów
i usług (VAT). 1 stycznia 2014 r. zmieni się
kilka podstawowych zasad związanych
z jego rozliczaniem. Podatnicy wiedzą
o nich od dawna, bo zmiany uchwalono
w ubiegłym roku, a długie vacatio legis
miało służyć przygotowaniu firm do nowych rozwiązań. Jednak dopiero praktyka pokaże, czy łatwo je zastosować.
Wiadomo na pewno, że przysporzą sporo
dodatkowej pracy.
Powstanie obowiązku podatkowego
Inaczej będzie ustalany termin powstania obowiązku podatkowego. To
najważniejsza zmiana. Obecnie w większości przypadków obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia
faktury VAT, nie później jednak niż 7
dni od wydania towaru lub wykonania
usługi. Od 1 stycznia 2014 r. wydanie
faktury nie będzie miało już tego znaczenia. Obowiązek podatkowy będzie
powstawał z chwilą dokonania dostawy
towarów lub wykonania usług. W następnym miesiącu trzeba będzie zapłacić
podatek. Faktura ma być wystawiona
najpóźniej do 15. dnia po miesiącu do-
stawy. Zniknie możliwość odraczania
płatności o kolejny miesiąc, co obecnie
jest możliwe, jeśli fakturę wystawiono
na początku następnego miesiąca.
— Od 2014 r. moment powstania obowiązku podatkowego będzie powiązany
z konkretnym zdarzeniem gospodarczym, jakim jest dostawa towarów i usług.
Według ustawy oznacza ona przeniesienie
praw do rozporządzania jak właściciel.
Moment tego przeniesienia jest kwestią
umowną pomiędzy kontrahentami — wyjaśnia Katarzyna Kaganiec, dyrektor Działu
Zarządzania Produktem w Sage.
Przewiduje, że firmy będą musiały ten
termin doprecyzować.
— Można np. przyjąć moment wydania
towaru kurierowi, przyjęcia go na magazyn nabywcy lub dowolny moment przeładunkowy — podpowiada przedstawicielka
Sage.
Menedżerowie i pracownicy odpowiedzialni za sprzedaż, skoncentrowani na
generowaniu przychodów i negocjacjach
kontraktów powinni doprecyzować wa-
Ustawa w żaden
sposób nie wskazuje,
który moment przekazania
towaru nabywcy można
uznać za dostawę.
Katarzyna Kaganiec
Sage
runki dostawy towarów lub świadczenia
usług w kontrakcie, projekcie czy regulaminie sklepu. Co prawda kwestie te można regulować indywidualnie, ale podjęte
decyzje będą wiążące dla określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, który ma ponadto decydować także
o tym, kiedy firma odliczy VAT naliczony
w cenie nabytych produktów czy usług.
Odliczenie podatku naliczonego
Obecnie podatek pomniejsza się o VAT
naliczony, rozliczając okres, w którym
otrzymano fakturę albo dokument celny. Po zmianach decydujący będzie termin powstania obowiązku podatkowego
u sprzedającego. Znowelizowane przepisy
stawiają jednak zastrzeżenie — odliczenie
nie jest możliwe wcześniej niż za okres,
w którym podatnik otrzyma fakturę lub
inny dokument potwierdzający dokonanie
transakcji.
Nieco inną procedurę przyjęto dla wewnątrzwspólnotowego nabywania towarów (WNT). W tym przypadku prawo do
odliczenia powstanie według wspomnianych zasad, ale pod warunkiem, że podatnik w ciągu trzech miesięcy otrzyma
fakturę dokumentującą dostawę. W przeciwnym razie będzie musiał pomniejszyć
podatek naliczony, gdy ten termin upłynie,
a powiększy go później, rozliczając VAT za
okres, w którym uzyska fakturę.
Zmiany wymuszą monitorowanie przez
podatników dwóch terminów — dostawy
i odrębnie otrzymania faktury.
MF: nie od każdego obrońcy sąd pobierze PIT
Po 11 latach fiskus
zmienił wykładnię
dotyczącą wynagrodzeń
dla pełnomocników
działających przed
sądem z urzędu, ważną
dla rozliczeń PIT.
Adwokat, radca prawny, doradca podatkowy i rzecznik
patentowy, występując przed
sądem w roli pełnomocnika
z urzędu, musi otrzymane honorarium zaliczyć do dochodów odpowiadających formie
prawnej, w jakiej wykonuje
on swój zawód na stałe. Taką
generalną zasadę określił minister finansów (MF) w wydanej
właśnie interpretacji ogólnej
w sprawie kwalifikowania do
źródeł przychodów wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu
(interpretacja nr DD3/033/181/
CRS/13/RD-90955/13).
Z wykładni płyną dwie
wskazówki. Jeżeli adwokat,
radca prawny, doradca podatkowy czy rzecznik patentowy
wykonuje swoją działalność
zawodową w formie organizacyjnej, w ramach której osiąga dochody z pozarolniczej
działalności gospodarczej, to
tak samo powinien zakwalifikować wynagrodzenie za
wspomniane pełnomocnictwo. Jeżeli swój zawód realizuje inaczej, np. na podstawie
stosunku pracy, wtedy wyna-
grodzenie to jest przychodem
z działalności wykonywanej
osobiście. W tym przypadku
obowiązki płatnika podatku
dochodowego od osób fizycznych (PIT) od wypłaconej
kwoty spoczywają na sądzie.
Obecne stanowisko zmienia stanowisko MF po 11 latach stosowania interpretacji
ogólnej z 4 września 2002 r.,
dotyczącej adwokata. Wtedy
uznano, że w każdym przypadku otrzymuje on przychody z działalności wykonywanej osobiście (nr PB5/
KD-033-317-2122/02). Sądy
administracyjne prezentowały jednak rozbieżne stanowiska. Ostatecznie, 21 października 2013 r., Naczelny
Sąd Administracyjny, podjął
uchwałę, wskazującą na konieczność rozróżnienia źródeł przychodów zależnie od
formy prawnej, w jakiej działa
osoba powołana z urzędu na
pełnomocnika.
— Po uchwale minister finansów postanowił ujednolicić
podejście do tego problemu —
mówi Maria Kukawska, doradca podatkowy, partner w Stone
& Feather Tax Advisory.
Niejasności powodowały
w praktyce wątpliwości co zasad rozliczania PIT. Zdarzało
się, że adwokat (obrońca
z urzędu), który prowadził własną firmę, był proszony o wystawienie faktury na koszty
obrony, a zarazem sąd pobierał
i odprowadzał podatek, jak np.
dla umowyzlecenia. [IWA]
PULS BIZNESU, 28 LISTOPADA 2013
SZKOLENIE
Jak podbić
rosyjski rynek
Jak polskie przedsiębiorstwa
mogą zaistnieć na rynku rosyjskim? Szanse i zagrożenia — to
tytuł szkolenia, które odbędzie
się 12 grudnia w siedzibie
Izby Przemysłowo-Handlowej
w Krakowie. Spotkanie jest
skierowane przede wszystkim
z kontrahentami zza wschodniej granicy pod względem
formalnoprawnych uwarunkowań współpracy oraz różnic
i podobieństw kulturowych.
Udział w spotkaniu jest bezpłatny. Ilość miejsc ograniczona,
decyduje kolejność zgłoszeń.
do mikro-, małych i średnich
przedsiębiorców, którzy zawierają lub zamierzają zawrzeć
umowy handlowe z partnerami
rosyjskimi. Celem szkolenia
jest wsparcie osób odpowiedzialnych za nawiązywanie
i rozwijanie relacji biznesowych
11
Osoby zainteresowane uczestnictwem powinny przesłać
wypełnione formularze faksem
na nr +12 428-92-61, 428-9250 lub skan zgłoszenia na adres
e-mail: [email protected].
pl. Więcej informacji: www.
euroinfo.krakow.pl. [SACH]
a prawdy coraz bliżej
Termin dla faktury
Obecnie faktura powinna być wystawiona nie później niż w terminie 7 dni od
wydania towaru lub wykonania usługi.
Według nowych reguł, przedsiębiorca
będzie miał na to czas do 15. dnia po
miesiącu, w którym dostarczy produkt lub
zrealizuje usługę. W skrajnych przypadkach dokument ten zostanie wydany po
45 dniach od sprzedaży.
— Ponieważ powstanie obowiązku podatkowego u podatnika determinuje również prawo do odliczenia naliczonego VAT
u jego kontrahenta, istotne jest, aby zarówno dostawca, jak i nabywca mogli identyfikować ten moment tak samo — podkreśla
Grażyna Zaremba, partner zarządzający
w Russell Bedford Poland.
W jej ocenie, to wymaga modyfikacji
programów informatycznych, aby np. system księgowy zawierał także informacje
o dostawach, do których nie przyporządkowano faktur zakupu.
— Przez ostatnie 20 lat rozliczenia wynikające z ustawy o VAT prowadzone były
głównie na podstawie daty wystawienia
faktury. Od stycznia będzie miała ona
wiele mniejsze znaczenie. Taka zmiana
wymaga nie tylko nowego podejścia do
rozliczeń podatkowych, niezbędne jest
również dostosowanie systemów informatycznych wspierających procesy finansowo-księgowe — przyznaje Katarzyna
Kaganiec.
Otrzymanie faktury od sprzedającego nie od razu też pozwoli na odliczenie VAT, ponieważ zależy ono od tego,
kiedy powstanie obowiązek podatkowy
u przedsiębiorcy, od którego podatnik
nabywa towary lub usługi. Grażyna
Zaremba zwraca też uwagę, że firma,
która otrzyma zapłatę bez skonkretyzowania, czego ona dotyczy, nie może
tego uznać za powstanie obowiązku
podatkowego. W konsekwencji płacący
nie będzie mógł tej kwoty uwzględnić
w rozliczeniu VAT.
Problemy z właściwym identyfikowaniem momentu powstania obowiązku podatkowego i prawa do obniżenia podatku
należnego pojawią się szczególnie, tam,
gdzie jest wiele transakcji, i na dodatek
złożonych.
— Nowe zasady zmuszają do większej
dbałości u kontrahentów o dokumentowanie transakcji nie tylko fakturami, jak
dotychczas, ale też dokumentami potwierdzającymi sposób świadczenia i rozliczenia usługi. Mogą to być np. umowy albo
zamówienia — radzi ekspertka Russell
Bedford Poland.
Podstawa opodatkowania
Piotr Kwaśny, doradca podatkowy z ASB
Tax, uważa, że zespoły księgowych muszą też zwrócić uwagę na zmianę definicji podstawy opodatkowania. Będzie nią
wszystko, co stanowi zapłatę, a obejmie
ona podatki, cła, opłaty i inne należności
o podobnym charakterze, koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia (co
może być istotne w przypadku leasingu
15
dni W takim czasie
po zakończeniu
miesiąca dostawy
towaru musi być
wystawiona faktura
zgodnie z nowymi przepisami...
7
dni ...a w takim
czasie od dostarczenia towaru trzeba
wystawić fakturę obecnie.
Częściowa należność
przed dostawą
Jeżeli przed dostawą towarów lub
wykonaniem usługi podatnik otrzyma
całość lub część zapłaty, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą otrzymania
określonej kwoty wpłaconej przed sfinalizowaniem transakcji. Nie w każdym
przypadku tak będzie. Wpłata pieniężna,
która nie będzie bezpośrednio związana
z daną czynnością opodatkowaną, nie
spowoduje powstania obowiązku podatkowego. Dopiero gdy otrzymaną kwotę
będzie można przyporządkować do
skonkretyzowanej dostawy towarów lub
usługi, powstanie obowiązek podatkowy
w VAT.
Czy wiesz, że...
…Polacy znajdują się w czołówce unijnej
pod względem liczby absencji chorobowych?
Z
danych ZUS wynika, że
w pierwszym półroczu
b.r. pracownicy spędzili na
chorobowym ponad 111 mln
dni. Nieobecności w pracy
kosztowały pracodawców
i ZUS ponad 23 mld zł (23 668
430 818 zł). To o 6 proc. niższe
koszty niż w porównywalnym
okresie 2012 r.
na długotrwałe zwolnienie lekarskie w obawie przed utratą
pracy. Nagminne nieobecności
w pracy są bardzo kosztowne.
Dlatego pracodawcy coraz
częściej decydują się na przeprowadzenie analizy absencji
chorobowych. Pozwala to na
oszczędności na poziomie
nawet 40 proc. tych kosztów.
Rosnąca liczba zwolnień
lekarskich wśród polskich
pracowników może być spowodowana trudną sytuacją
na rynku pracy. Zagrożony
pracownik często decyduje się
Zaoszczędzone środki przeznaczane są na inwestycje
wspierające ograniczenie
ilości absencji chorobowych,
takie jak m.in. poszerzenie
pakietów socjalnych dla
pracowników, wprowadzenie
dodatkowych ubezpieczeń
medycznych, polepszenie
warunków pracy czy dofinansowanie żłobków.
Materiał partnera cyklu
samochodu oraz kosztów ubezpieczenia
OC), pobierane przez dokonującego dostawy lub usługodawcę od nabywcy lub
usługobiorcy.
— To nic innego jak dostosowanie do
unijnych standardów. Nowa definicja
w znacznie większym stopniu oddaje treść unijnej dyrektywy o VAT. Z tej
perspektywy zmiany należy ocenić jak
najbardziej pozytywnie. Zwłaszcza że
konkretne wskazanie, co składa się na
podstawę opodatkowania, powinno
zakończyć dyskusje z fiskusem, które
do dziś dotyczą zakresu pojęcia obrotu
— mówi doradca podatkowy.
Obecnie właśnie obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona
o kwotę należnego podatku, stanowi podstawę opodatkowania VAT. Piotr Kwaśny
ma jednak wątpliwości, czy w nowym roku
wszystko będzie oczywiste.
— W niektórych kwestiach trzeba będzie
na nowo spojrzeć na skutki podatkowe
zmian, jak chociażby w przypadku skonta — mówi Piotr Kwaśny.
Sporne kwestie
Obecnie według ustawy o VAT, obrót
stanowiący podstawę opodatkowania
zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów. Mogą to być różne
bonifikaty czy właśnie skonta, którymi
kontrahenci nagradzają siebie za wcześniejsze płatności. Praktyczne problemy
wynikają z wątpliwości, czy takie działania
pozwalają uwzględnić upust od razu, czy
dopiero w fakturze korygującej.
— Na pewno pojawią się nowe obszary
do sporów z fiskusem — przewiduje doradca.
Sugeruje, aby podatnicy przyjrzeli się
otrzymanym interpretacjom i sprawdzili,
czy nowe określenie podstawy opodatkowania nie wywoła zmian w przyjętych
rozliczeniach. Może też warto na nowo
potwierdzić je z fiskusem, uwzględniając
nowelizację przepisów.
Częściowe wykonanie usług
W przypadku usług, które są realizowane częściowo, usługa jest uważana za
wykonaną w przypadku zakończenia jej
części, dla której określono zapłatę. W odniesieniu do usług, dla których określone
są następujące po sobie terminy płatności
lub rozliczeń, usługa będzie uznana za
wykonaną w momencie upływu każdego
z tych okresów aż do momentu zakończenia świadczenia usługi.
Kształtowanie polityki
podatkowej (przykłady)
Nowe rozwiązania pozwalają przedsiębiorcom kształtować własną politykę
podatkową. Według Sage, wszystko
zależy od tego, jakie zdarzenia gospodarcze będą przyjęte przez podatników jako
chwila dokonania dostawy, czyli zarazem
moment powstania obowiązku podatkowego. Takie ustalenia powinny być kształtowane w umowach z kontrahentami.
Przykład 1: Firma prowadzi sprzedaż,
organizując transport do klienta. W umowie z kontrahentem może wskazać, że
klient będzie regulował zobowiązanie
niezwłocznie po odbiorze i że to dzień
odbioru towaru przez kontrahenta jest
podstawą do identyfikacji momentu powstania obowiązku podatkowego. W ten
sposób dla sprzedaży, które przypadną na
koniec miesiąca, a ich dostawy nastąpią
na początku kolejnego miesiąca, uda się
odłożyć zapłatę VAT należnego o 30 dni.
Przykład 2: Firma realizuje na rzecz
innych firm złożone projekty. W umowie
z kontrahentami może tak wskazywać
daty świadczenia usług i kończenia
kolejnych etapów projektu, aby wypadały
one w pierwszych dniach miesiąca. Dzięki
temu uda się wydłużyć czas między momentem powstania obowiązku podatkowego a datą złożenia deklaracji VAT.
Spółka przejmuje pracowników
i sporządza PIT
Po przejęciu spółki przez
inną spółkę pracownicy
powinni otrzymać
roczny PIT-11 od nowego
pracodawcy.
W przypadku połączenia spółek przez przejęcie nowy pracodawca, czyli spółka przejmująca pracowników, przejmuje
także obowiązek poboru zaliczek na ten PIT oraz wszelkie
inne zobowiązania związane
z rozliczaniem tego podatku.
—
Nowy
pracodawca musi kontynuować te
obowiązki — przypomina
Aleksandra Bembnista, konsultant w Zespole Zarządzania
Wiedzą działu prawno-podatkowego PwC, przywołując
interpretację indywidualną
wydaną w tej sprawie niedawno przez dyrektora Izby
Skarbowej w Poznaniu (nr
ILPB2/415-663/13-3/ES, serwis
taxonline.pl).
Sprawa dotyczyła spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością (z o.o.), która zamierzała dokonać połączenia przez
przejęcie z inną spółką z o.o.
Zgodnie z przepisami, spółka
przejmująca po akwizycji będzie zobowiązana do złożenia
swojemu urzędowi skarbowemu jednej rocznej deklaracji
PIT-4R, w której płatnik wpisuje dane o zaliczkach na PIT
pobranych od pracowników.
Podatnicy nie otrzymują tego
dokumentu. Im pracodawca
musi wystawić PIT-11, czyli informację o uzyskanych
przez nich dochodach i podatku odprowadzonym przez
pracodawcę w ciągu roku.
Poznańska skarbówka w wydanej interpretacji podkreśliła,
że w tym przypadku PIT-11 powinien objąć również zaliczki,
które były pobrane przez spółkę przejmowaną.
W konsekwencji zarówno
pracownicy, jak i ich urzędy
skarbowe otrzymają jedną informację PIT-11 za cały rok podatkowy od spółki, która ich
przejęła w ciągu roku. [IWA]