Działalność komercyjna firm softwarowych a projekty FOSS

Działalność komercyjna firm softwarowych a projekty FOSS

Działalność komercyjna firm softwarowych a projekty FOSS na
przykładzie OpenOffice.org, KDE, Kexi
Jarosław Staniek1, OpenOffice Polska
http://www.openoffice.com.pl/
maj 2006
Abstrakt
Zostaną przedstawione fakty dotyczące współpracy firmy OpenOffice Polska z projektami OpenOffice.org oraz KDE, a
także przesłanki, które spowodowały decyzję o kierowaniu projektem Kexi, dość dobrze już znanym projektem
otwartego konkurenta MS Access. Poznając konkretny przykład wzięty z życia zawodowego, uczestnicy konferencji
poznają sposób współdziałania firmy i wolontariuszy w świecie Open Source, możliwe problemy oraz niepisane a
najczęściej spotykane w nim reguły.
Fakty
Firma: OpenOffice Polska
Udział w projektach: OpenOffice.org, KDE2 (kdelibs, Kexi3), QCad4
Rozpoczęcie projektu w Polsce: 2002 r. - pierwsze polskie wersje oprogramowania i oferty
wsparcia technicznego.
● Oferta konkurencyjna cenowo do MS Office oraz bardziej przystosowana do polskiego
odbiorcy niż (później zaniechany) StarOffice PL.
●
Propagowanie i rozwijanie możliwości pakietu przyczyniło się do jego rozpoznawalności w
kraju.
2003 r. - decyzja o przystąpieniu do projektu FOSS w celu zbudowania aplikacji konkurencyjnej do
MS Access i Filemaker
● po wnikliwej analizie istniejących projektów decyzja o przystąpieniu do projektu Kexi (w
ramach KDE)
Od 2004 r. - faktyczne kierowanie projektem Kexi
● Kexi to aplikacja środowiska KDE (Linux, Unix), podczas gdy wymaganie było posiadanie
też wersji dla MS Windows, stąd „ubocznym” projektem okazało się przeniesienie
potrzebnej części bibliotek KDE3 przez firmę na MS Windows.
●
Obecnie wersja dla MS Windows jest to pełnoprawną, oficjalna wersja bibliotek KDE
W odpowiedzi na zainteresowanie, wraz z KDE4, w 2005 r. firma Trolltech5 udostępniła narzędzia
programistyczne (Qt) dla twórców FOSS także na MS Windows.
1 Jarosław Staniek jest z wykształcenia informatykiem, pracuje w firmie OpenOffice Polska w Warszawie, m.in. nad
projektem Kexi.
2 K Desktop Environment, szeroko używane środowisko graficzne dla systemów Linux/Unix, zawiera bogaty zestaw
oprogramowania
3 Kexi to aplikacja do łatwego tworzenia baz danych, http://kexi-project.org, http://www.kexi.pl
4 Qcad to program typu CAD, http://www.ribbonsoft.com/qcad.html
5 Firma informatyczna z Norwegii, http://www.trolltech.com
Pytania
Dlaczego nie przystąpiono do projektu OpenOffice.org Base?
● W 2003 OpenOffice.org (SUN Microsystems) prawdopodobnie nie posiadał tego projektu
nawet w planach.
Dlaczego nie rozpoczęto projektu od zera?
● Możliwe sposoby rozpoczęcia projektu: praca od zera („Jesteśmy innowacyjni!”) kontra:
przystąpienie do istniejącego projektu („Nie wyważamy otwartych drzwi”).
●
Wybierając drugą opcję, praktycznie z dnia na dzień otrzymuje się szanse na właściwe
współdziałanie w ramach FOSS.
Reguły
●
Nacisk jest położony na pracę zdalną; zwykle brak ograniczeń co do narodowości autorów
oprogramowania.
●
Normy czasowe:
●
●
„release early, release often” (wymaga istnienia aktywnej społeczności
użytkowników i programistów)6
●
istnienie stref czasowych
Język:
●
komunikacja, rozwój zwykle w języku angielskim
●
samo oprogramowanie i jego dokumentacja też bazuje na j. angielskim i bywa
tłumaczone nawet na kilkadziesiąt języków
●
istnieje społeczność tłumaczy, co zwiększa dostępność produktu
●
Jawność działań przez udział społeczności FOSS w projektach na jasnych regułach.
●
Współdziałanie firm: rozwój FOSS to oprócz niezależnych programistów, głównie małe i
średnie firmy; jeśli nie są konkurentami, dzięki otwartości projektów mogą łatwiej wspierać
swą działalność i współtworzyć produkty i usługi.
●
Udział firm w FOSS to nie tylko aktywny rozwój oprogramowania:
●
usługi wokół oprogramowania są ważną częścią działalności, mającą
rekompensować koszty rozwoju produktów
●
firmy wdrożeniowe, szkoleniowe, konsultanci i integratorzy mogą wziąć pod uwagę
rozszerzenie oferty o produkty FOSS
●
firmy produkujące oprogramowanie zamknięte mogą zastanowić się "jak nie
przeszkadzać" (otwartość protokołów, unikanie dezinformacji)
●
firmy porzucające dany produkt zamknięty mogą rozważyć możliwość jego
„otwarcia” dla społeczności FOSS
6 Eric S. Raymond, „The Cathedral and the Bazaar” : „Release Early, Release Often”,
http://www.catb.org/~esr/writings/cathedral-bazaar/cathedral-bazaar/ar01s04.html
Zyski
●
Infrastruktura: serwery, administracja
●
Ochrona prawna dzięki licencjonowaniu:
●
●
●
licencje GPL, LGPL dają ochronę Free Software Foundation, OSDL
●
otwarty kod z udokumentowanymi kontrybucjami ułatwia unikanie niejasności
licencyjnych
Marketing „szeptany”:
●
administratorzy systemów stają się siłą dokonującą pierwsze wdrożenia
●
efekt kuli śnieżnej; przykład: Linux na serwerach (faktyczny monopol na klastrach) i
urządzeniach przenośnych
●
„niewymuszony monopol”: uznanie danego oprogramowania jako „de facto”
standardu, stworzenie całego rynku dla mniejszych firm; przykład: Apache, Samba,
Sendmail
●
niższy koszt dotarcia do odbiorcy: informacje o firmie i jej ofercie pojawiają się w
mediach przy okazji opisywania danego produktu FOSS
●
silne wykorzystanie Internetu jako medium informacyjnego
Public Relations:
●
działalność firmy w świecie FOSS ma wpływ zwłaszcza na popularność narzędzi dla
programistów i power-userów; przykład: produkty firm Trolltech, MySQL, JBoss
●
Przepływ kadr: aktywni autorzy FOSS stają się niekiedy pracownikami firm związanych z
FOSS, co zacieśnia powiązania.
●
Zyski dla użytkowników FOSS: istnieje niewielkie ryzyko, by szeroko używany program
FOSS został przez twórców porzucony; przykład: Sodipodi przejęty przez Inkscape.
Po stronie ClosedSource: istnieje np. ryzyko wrogiego przejęcia lub porzucenia linii
produktów w celu wymuszenia migracji. Przykłady: Borland (strata pozycji na rynku);
Microsoft: porzucenie rozwoju VisualBasic 6.
Problemy, ryzyko
●
Fragmentacja rozwiązań; np. związana z walką konkurencyjną między firmami, ambicjami
twórców lub zaszłościami historycznymi.
●
Źle pojęta polityka - zatargi między dużymi firmami mogą szkodzić dobrym projektom; np.
Novell kontra Red Hat.
●
Działalność w ramach FOSS należy przemyśleć:
●
brak odwrotu od raz wybranych zasad licencjonowania
●
firmy nie wnoszące istotnego wkładu do projektów FOSS (a więc nie ponoszące
dużych kosztów), mogą utrudniać działalność firm związanych z FOSS i szkodzić
wizerunkowi produktów
●
należy wewnętrznie rozdzielić działalność w ramach FOSS od działalności
związanej z przewagą konkurencyjną
●
●
●
●
należy zdecydować się, czy projekt ma być rozwijany bardziej metodą „katedry”,
czy „bazaru”7
●
przewagę konkurencyjną można zwiększyć przez użycie liberalnych licencje np.
BSD lub LGPL zamiast GPL, po czym oferować zamknięte lub ograniczone
licencyjnie rozszerzenia (nadaje się do tego szczególnie LGPL); można stosować
podwójne licencjownowanie (GPL i lic. komercyjna – przykład: Trolltech); strategie
te są stosowane przez firmy działające w FOSS
●
można zastanowić się nad promowaniem platform FOSS (Linux) przez tańsze lub
darmowe produkty, a sprzedaż oprzeć np. o platformę Windows
FUD – (ang. Fear, Uncertainty, Doubt - strach, niepewność, wątpliwość) zafałszowane
informacje rozpowszechniane w obu „obozach”: FOSS i Close Source:
●
Closed Source: po sukcesach produktów FOSS, modne stały się próby upodobniania
ofert zamkniętego oprogramowania do FOSS, np. przez nadużywanie terminu
„społeczność” w zastępstwie „klienci”; ograniczania wiarygodności produktów na
bazie FOSS przez oferowanie rzekomej gwarancji i ochrony prawnej dla produktów
zamkniętych
●
problemy prawne FOSS: w rzeczywistości patenty i spory sądowe grożą zarówno
FOSS jak i ClosedSource; przykład: EOLAS, SUN, Novell kontra Microsoft;
przykład ochrony FOSS przed roszczeniami: prawa SCO
●
FOSS: „nasz model rozwoju zastępuje planowanie i strategię”; tworzenie
oprogramowania na własny użytek zmniejsza jego użyteczność wśród mas;
kontrprzykład: istnienie inicjatyw w stylu OpenUsability
„Młodzi gniewni” - z braku doświadczenia i umiejętności technicznych, w rzeczywistości
często wyznają raczej coś w rodzaju „kultu freeware” („liczy się darmowość, nie wolność
wyboru”), kwestionują też fakt współzależności firm i FOSS:
●
ograniczają u innych chęć kontrybucji poprzez bezproduktywne dyskusje, walki,
wewnętrzne podziały; mogą zniechęcać zewnętrznych obserwatorów
●
przykłady: zwolennicy różnych dystrybucji Linuksa; brak społeczności skupionej
wokół OpenOffice.org w Polsce („gniewni” nie przyjmują do wiadomości, że np.
znaczna część tłumaczeń OpenOffice.org pochodzi od firm, oraz że to firma - SUN
Microsystems - rozwija produkt); niedocenianie wagi obecności FOSS na MS
Windows (GIMP, Firefox, OpenOffice.org), a to właśnie wieloplatformowe
aplikacje zyskały największą popularność
Obecność pieniędzy w projektach FOSS nie zawsze jest dobra:
●
●
może sprawić, że nowi twórcy będą przystępować do projektu na krótki czas lub
strona finansująca będzie forsować niekoniecznie optymalne rozwiązania; przykłady:
Mark Shuttleworth (Ubuntu bounties); Google Summer of Code
FOSS w firmie, w tym na biurku:
●
problem korupcji; ignorancja decydentów i sądów; strach dystrybutorów OEM przed
gniewem Microsoftu powoduje, że np. zwykły użytkownik nieczęsto natrafia na
produkty FOSS w sklepie
●
ciekawy kontrprzykład w Polsce: EMBEDOS
7 Eric S. Raymond, „The Cathedral and the Bazaar”,
http://www.catb.org/~esr/writings/cathedral-bazaar/cathedral-bazaar/
●
Braki w marketingu (koszt marketingu skuteczna firma ponosi jednak zawsze)
●
●
ciekawy kontrprzykład: Firefox
Problemy organizacyjne związane z paczkowaniem oprogramowania dla Linuksa; koszt
testowania dla wielu dystrybucji dystrybucji
Zalecana bibliografia
●
„Why Open Source Software / Free Software? Look at the Numbers!”
http://www.dwheeler.com/oss_fs_why.html