Alicja Foryszowska Filozofia spec. komunikacja społeczna III rok

Alicja Foryszowska
Filozofia spec. komunikacja społeczna III rok
Protokół z zajęć z dn. 8.01.2014r.
Filmy: Homoseksualizm w krainie półksiężyca (tytuł angielski A Jihad for Love); reżyser
Parvez Sharma, rok produkcji 2007; Ivan-nietolerancja reżyser Marko Popović, rok produkcji
2002, Coming Out in Poland, reżyser Sławomir Grünberg i Katka Reszke, rok produkcji
2011.
Film Sharmy przedstawia historię kilku homoseksualnych muzułmanów i muzułmanek.
Możemy zobaczyć jak wygląda ich życie, z jakimi problemami muszą się zmagać, jak próbują
pogodzić swoją orientację z religią, której są przedstawicielami. W islamie homoseksualizm
nie jest tolerowany. „Odmienna orientacja” jest poważnym wykroczeniem przeciw boskim
prawom i jest ona karana więzieniem, torturami czy nawet śmiercią. Orientacja seksualna
skazała bohaterów filmu na opuszczenie swojego kraju, pobyt w więzieniu, pobicia. W filmie
przedstawiona została tzw. sprawa kairska 52 - 11 maja 2001 r. w jednym z gejowskich
klubów w Kairze władze zatrzymały pięćdziesięciu dwóch mężczyzn pod zarzutem złego i
nieprzyzwoitego zachowania; zostali oni osadzeni w więzieniu, byli źle traktowani, a ich dane
osobowe zostały upublicznione.
W filmie Popovicia głównym bohaterem jest młody chłopak, student z Belgradu,
który jest gejem. Opowiada on w jaki sposób jego rodzina i otoczenie przyjęli wiadomość o
jego orientacji, z jakimi problemami musi się zmagać i jakie z powodu jego orientacji
spotkały go problemy. Ciekawe są słowa matki Ivana – uważa ona, że lepiej by było gdyby jej
syn był złodziejem, podpalaczem, czy mordercą, a nie homoseksualistą; ich relacje mogłyby
być znacznie lepsze gdyby mieszkali np. w Niemczech, a nie w Serbii.
Film Coming Out in Poland przedstawia sytuację homoseksualistów w Polsce.
Bohaterami dokumentu są ludzie młodzi i starsi, kobiety i mężczyźni. Dokument mówi o
momencie ujawnienia się. Ujawnienie to możliwe jest czasem dopiero po przeprowadzce do
dużego miasta. Przedstawione jest także to, w jaki sposób osoby homoseksualne radzą sobie z
otoczeniem, w którym funkcjonują, w jaki sposób są odbierani przez innych. Jednym z
bohaterów jest Robert, który w liceum był jedynym zdeklarowanym gejem. Poszczególne
historie pokazują przemiany zachodzące w Polsce. Z jednej strony rosnącą otwartość, a z
drugiej brak tolerancji i zrozumienia.
1
Na zajęciach, jako wstęp do dyskusji, zostały przedstawione książki dotyczące
tematyki homoseksualnej np. Lubiewo autorstwa Michała Witkowskiego, dotyczące kultury:
Kultura jako źródło cierpień Zygmunta Freuda, a także wpływu władzy na ludzi - Mario i
Czarodziej Tomasza Manna. Ostatnia pozycja to opowiadanie dotyczące wspomnień pewnego
mężczyzny z pobytu wakacyjnego we włoskim miasteczku: Do miasteczka przybywa
iluzjonista. Tak naprawdę to znakomity hipnotyzer. Podczas jednego z występów hipnotyzuje
młodego chłopca, który pod wpływem hipnozy całuje „czarodzieja” (myśli, że całuje
dziewczynę, w której się kocha). Chłopak zostaje wyśmiany, upublicznione zostają jego
najintymniejsze uczucia. Nie był on na to gotowy. Etyka jako formuła, teoria, bardzo często
jest etyką, w której tworzy się prawa polegające na stygmatyzowaniu i karaniu za
wygłoszenie swoich poglądów. Skoro sama kultura bywa przemocowa, etyka także, ze
względu na swoje związki z kulturą. Przywołany tu Freud mówi natomiast, że kultura
mieszczańska jest podekscytowana innością, a przez to doprowadza paradoksalnie do
eliminowania osób, które odbiegają od przyjętych norm. Freud mówi o Nad-Ja, w którego
skład wchodzi kultura, społeczeństwo, normy, których należy przestrzegać. Nad-Ja ma
względem jednostki pewne wymogi, które są często sprzeczne z potrzebami indywidualnymi.
Dochodzi do niewypowiadania swojej inności właśnie ze względu na Nad-Ja. W przestrzeni
publicznej nie ma miejsca na odmienność, na inność. Przez tłamszenie w sobie swoich
poglądów i odczuć człowiek robi sobie krzywdę. Dochodzi do wewnętrznego konfliktu
spowodowanego napięciem pomiędzy powinnościami, nakazami obyczaju, a własnymi
pragnieniami i potrzebami. Przez panowanie kultury dochodzi do wykluczenia, np. przez
ośmieszenie.
Dyskusja rozpoczęła się od kwestii kultury - ludzkiego uwikłania w kulturę. Z kulturą
wiążą się pewne wartości, które łączą się ze społecznymi przyzwyczajeniami i normami
panującymi w danej wspólnocie. Trudno funkcjonować w społeczeństwie, kiedy chcemy
postąpić inaczej niż nakazują tego panujące prawa i obowiązki. Związek z kulturą, a w
szczególności z religią widoczny jest najbardziej w filmie A Jihad for Love. Bohaterowie
początkowo proszą boga o pomoc, o zmianę. Jednak kiedy zmiana nie nadchodzi, dochodzą
do wniosku, że bóg ich takimi stworzył, a oni nie muszą i nie powinni próbować tego
zmieniać. To byłoby działanie sprzeczne z wolą boską i z boskimi prawami. Szukają w
Koranie dowodów na to, że ich odmienność nie jest niczym złym. Posądzani byli o złą
interpretację, o interpretowanie na korzyść swojej odmienności. Jedyna prawidłowa
interpretacja to ta przyjęta przez ogół.
2
W filmie Jihad for Love jest pewna scena, która zapadła mi w pamięci. Jeden z
bohaterów rozmawia z kapłanem. Rozmowa dotyczyła właśnie interpretowania świętej księgi
muzułmanów. Tutaj pojawia się argument większości i mniejszości: należy postępować w
zgodzie z wolą ogółu, mniejszość nie może decydować o większości. Kultura, religia, która
jest przeciwko ich orientacji, staje się dla nich jedynym ratunkiem i szansą na poprawę
swojego życia i jednocześnie jest źródłem ich problemów i represji jakie ich spotykają ze
strony społeczeństwa, w którym funkcjonują. Szukają w niej oparcia i potwierdzenia tego, że
są równi wobec pozostałych członków wspólnoty. Pierwsza myśl, jaka mi przyszła do głowy
podczas oglądania tego dokumentu była następująca: Dlaczego nie zrezygnują z islamu?
Wszystko byłoby wtedy prostsze. Po tym pojawił się pewien rodzaj podziwu. Są oni tak silnie
związani ze swoją religią, z bogiem, że nie wyobrażają sobie życia bez wiary. Walczą o
prawo do swej religii. Wciąż te same słowa powtarzane były przez różnych bohaterów: "Nie
ma boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem".
Pobrzmiewały one w ich
rozmowach z bliskimi czy między samymi bohaterami. Islam to nieodłączna część życia
muzułmanów. W ich świecie nie ma miejsca na multikulturowość. Panują w nim ściśle
określone prawa, normy, obyczaje, których należy przestrzegać. Sprzeciwianie się im grozi
karami, a w niektórych przypadkach nawet śmiercią. Różnorodność w kulturze sprzyja
tymczasem istnieniu odmienności. Łatwiej je wtedy przyjąć i zaakceptować.
Resentyment był kolejnym punktem, który pojawił się w dyskusji. Pojawiły się głosy,
że, resentyment przepełnia kulturę. Blisko niego jest przemoc i agresywne zachowania. Stąd
dochodzi do represji wobec osób, które wyraziły swoją odmienność publicznie. Bohaterowie
dokumentu szukają swojego miejsca w świecie, a w swojej religii i kulturze szukają miejsca
na swoją odmienność. Próbują pogodzić ze sobą te dwie rzeczy: chcą żyć w zgodzie z
boskimi prawami, ale nie chcą rezygnować ze swojej orientacji, bo to część ich osobowości.
Nie mogą tego zrobić. Nie można wyzbyć się swojej kultury, całkowicie zapomnieć o
regułach i normach, które w niej panują. Cały czas w niej uczestniczymy, ale czy to oznacza chciałabym na koniec zapytać - że musimy rezygnować z siebie i swojej orientacji, z
własnego, odmiennego zdania czy w ogóle z prawa do inności, która nas charakteryzuje i
sprawia, że jesteśmy na swój sposób wyjątkowi?
3