This copy is for personal use only

Transkrypt

Medycyna Sportowa
© MEDSPORTPRESS, 2006; 5(6); Vol. 22, 272-276
1
tio
np
roh
ibit
Department of Physiology, Faculty of Medicine,University of Valencia, Spain
Instytut Fizjoterapii, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszów
3
Wy¿sza Szko³a Fizjoterapii, Wroc³aw
4
Universidad Cardenal Herrera w Walencji, Hiszpania
2
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
URAZOWOŒÆ WŒRÓD PI£KARZY
ORAZ METODY PRACY ZESPO£U
MEDYCZNEGO W WYBRANYCH KLUBACH
PI£KARSKICH POLSKI I HISZPANII
ibu
-d
istr
INJURIES IN FOOTBALL PLAYERS AND THE MEDICAL STAFF
WORK METHOD IN SELECTED FOOTBALL TEAMS IN POLAND
AND SPAIN
nly
S³owa kluczowe: uraz sportowy, fizjoterapia w sporcie, odnowa biologiczna
Key words: sport injury, physiotherapy in sports, biologic regeneration
eo
Summary
2159
0
5
10
op
Word count:
Tables:
Figures:
References:
y is
-
for
pe
rs
on
al
us
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
-
Background. Contemporary football puts a very high demands in front of a football player, and challenges almost impossible to meet in front of sports medicine. The
aim of the research were the typical football body injuries and the medical staff work
method comparison in particular football teams in 1st, 2nd, 3rd league in Poland and
in Spain.
Material and methods. The research questionnaire contains issues about: injuries, medical teams and physiotherapists work, the sort of physical and rehabilitation
endeavours, pharmacotherapy and applied biological regeneration. The questionnaire also contained overall questions. The work concerns the examination of five football teams from Poland and two football teams from Spain. Due to the significant data unsimilarity and data variability there were used different statistical methods for final data analysis.
Results. The most vulnerable for minor injuries parts of body are in order: knee
joint (33%), and ankle joint (30%). The most frequent injuries are bruises, fractures
are most rare. The most frequent physical endeavours in polish teams were: cryotherapy, laserotherapy and magnetotherapy. Spanish teams in their physiotherapy treatment go by such forms as: terapuls, short-wave diathermy, ultrasounds and electrotherapy. There had been observed very well noticeable difference between medical
groups work and physiotherapists players care in polish and spanish football teams.
Conclusions. Medical treatment and rehabilitation level in polish teams is based
on different than in spanish teams standards. Polish football teams from lower leagues have incomparable worse medical backup than spanish.
Th
is c
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Micha³ Hada³a
35-604 Rzeszów, ul. Stokrotek 10
tel. (+48) 602-599-302, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
-
ed
.
Micha³ Hada³a1(A,B,C,D,E,F), Krzysztof Bieganowski2(A,B,D,E),
Cecylia Wierzbowska3(B), Nieves de Bernardo
Tejedor4(A,B), S³awomir Snela2(A,D,E,G)
Zaanga¿owanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piœmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
-
-
ARTYKU£ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
272
27.01.2006 r.
16.08.2006 r.
Wstêp
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
eo
us
al
on
pe
rs
for
y is
op
is c
Th
Ryc. 1. Porównawcze zestawienie przebadanych zespo³ów pi³karskich na poszczególnych poziomach rozgrywkowych
w sezonie 2003/2004
Fig. 1. Comparative listing of examinated football teams in particular tournament level in 2003/2004 season
-
nly
Materia³ i metody
W badaniach uczestniczy³o 5 polskich zespo³ów
pi³karskich (Wis³a Kraków, Amica Wronki, GKS Be³chatów, RKS Radomsko, Stal Rzeszów) i 2 hiszpañskie (Albacete Balompie, Lorca FC) (Ryc. 1). Zespo³y zosta³y wybrane losowo. Ze wzglêdu na charakter
badañ, kilka zespo³ów odmówi³o w nich udzia³u. Badaniom podlega³ ca³y zespó³ medyczny. Pos³u¿ono
siê kwestionariuszem badawczym, w którym zawarte
zosta³y zagadnienia dotycz¹ce:
a) urazowoœci (okolice cia³a najczêœciej nara¿one
na urazy, najczêstsze typy urazów, sposoby unieruchamiania),
b) zespo³u medycznego (sk³ad zespo³u medycznego, przygotowanie zawodowe osób opiekuj¹cych
siê sportowcami, dzienny czas pracy w klubie
sportowym),
c) rodzaje wykonywanych zabiegów fizykalnych
(elektroterapia, termoterapia, hydroterapia, œwiat³olecznictwo, terapia ergotonowa, stosowanie ultradŸwiêków, terapulsu i diatermii),
d) stosowanych zabiegów kinezyterapeutycznych:
• metody tradycyjne (æwiczenia bierne, wspomagane lub samowspomagane, izometryczne, czynne
w odci¹¿eniu, czynne w odci¹¿eniu z oporem,
czynne wolne, z oporem, synergistyczne, streching),
• metody nowoczesne (metoda PNF, Boobath,
reedukacji nerwowo-miêœniowej, relaksacji poizometrycznej, kinesiotapingu, Mc'Kenziego,
Lewita, Kaltenborna, Cyriaxa, Mulligana),
e) wykorzystanie farmakoterapii i od¿ywek.
W kwestionariuszu badawczym zawarto równie¿
pytania wolne dotycz¹ce:
• ewentualnych braków w zakresie zarówno wyposa¿enia, jak i umiejêtnoœci zespo³u medycznego,
• chêci zmian lub ulepszeñ w pracy ze sportowcami,
• próby samooceny jakoœci postêpowania w oparciu o posiadane zaplecze medyczne.
Ze wzglêdu na znacz¹c¹ niejednorodnoœæ oraz
zmiennoœæ kwestionariusza badawczego, do koñcowej analizy danych wykorzystano nastêpuj¹ce ró¿ne
metody statystyczne:
1. Metody taksonomiczne – u¿yte w celu zredukowania du¿ej iloœci nagromadzonych informacji
do kilku podstawowych kategorii, dla okreœlenia
jednorodnych przedmiotów analizy oraz zmniejszenia nak³adu czasu i kosztów badania, przez
ograniczenie rozwa¿añ do najbardziej typowych
faktów, zjawisk, obiektów [3]:
a) metoda grupowania pos³u¿y³a do wyodrêbniania podobnych obiektów ze wzglêdu na wiele
cech statystycznych,
b) metoda klasyfikacji, porz¹dkowania – pos³u¿y³a do tworzenia syntetycznego rankingu obiektów ze wzglêdu na wiele cech statystycznych.
2. Metody statystyczne – dla uk³adu danych przedstawionych w postaci tablicy korelacyjnej lub kontygencyjnej (cechy niemierzalne) zastosowano
test niezale¿noœci 2 (chi-kwadrat), celem zbadania korelacji pomiêdzy liczb¹ metod fizykoterapii
i kinezyterapii w klubach.
3. Analiza opisowa – ze wzglêdu na niewielk¹ liczbê
przebadanych zespo³ów, czêœæ wyników zosta³a
poddana analizie opisowej.
ed
.
Pi³ka no¿na nale¿y do grupy najbardziej urazowych
sportów. Czêstotliwoœæ uszkodzeñ w trakcie jednego
sezonu jest bardzo du¿a – oko³o 86%-100% zawodników doznaje uszkodzenia cia³a. Wed³ug danych Miêdzynarodowej Federacji Pi³karskiej FIFA, podczas 64
meczów Mistrzostw Œwiata 2002 stwierdzono 2,7
uszkodzeñ cia³a w przeliczeniu na jeden mecz, z tego 37% spowodowanych by³o przez faule, 36% przez
bezpoœredni kontakt z przeciwnikiem bez ³amania zasad gry, a 27% to uszkodzenia, które zdarza³y siê pomimo braku kontaktu z rywalem [1,10].
Wspó³czesna pi³ka no¿na stawia przed zawodnikiem bardzo wysokie wymagania, a przed wspó³czesn¹ medycyn¹ sportow¹ zadania nierzadko niemo¿liwe do wykonania. Wbrew wielkim postêpom medycyny, nadal istniej¹ granice mo¿liwoœci ortopedii rekonstrukcyjnej, uzale¿nione od stopnia „zu¿ycia tkankowego” [2]. St¹d tak wielkie znaczenie ma praca ca³ego zespo³u medycznego polegaj¹ca na prewencji,
korekcji, diagnozowaniu i leczeniu uszkodzeñ sportowych, umo¿liwiaj¹c zawodnikowi powrót do pe³nej
sprawnoœci.
Celem pracy by³o porównanie typowych uszkodzeñ cia³a zwi¹zanych ze specyfik¹ tej konkurencji
oraz metod pracy zespo³u medycznego w wybranych
dru¿ynach pi³karskich z I, II i III ligii polskiej oraz hiszpañskiej.
-
-
-
-
Hada³a M. i wsp., Urazowoœæ oraz metody pracy zespo³u medycznego w wybranych klubach pi³karskich
273
tio
np
roh
ibit
ibu
-d
istr
nly
eo
us
for
pe
rs
on
al
Ryc. 2. Okolice cia³a u pi³karza najczêœciej ulegaj¹ce urazom sportowym
Fig. 2. The most vulnerable for minor injuries parts of body
is c
op
y is
-
ed
.
W przebadanych zespo³ach okaza³o siê, ¿e stawy
kolanowy i skokowy s¹ w pi³ce no¿nej miejscami najczêœciej nara¿onymi na kontuzje (Ryc. 2). Na trzecim
miejscu znalaz³y siê miêœnie uda (grupa przywodzicieli uda, m. czworog³owy uda, m. dwug³owy uda).
Równie¿ wysoki procent urazów dotyczy okolicy goleni. Pozosta³e dolegliwoœci, które wystêpuj¹ z podobn¹ czêstotliwoœci¹ to: uszkodzenia œciêgna Achillesa,
miêœni podudzia, stawu biodrowego, g³owy, miêœni
grzbietu oraz ¿eber.
Kolejnym wynikiem, który otrzymano, by³ rodzaj
urazu sportowego wystêpuj¹cego najczêœciej i najrzadziej. Okaza³o siê, ¿e st³uczenie jest najczêœciej
wystêpuj¹cym urazem we wszystkich zespo³ach. Kolejn¹ grupê urazów stanowi¹ naci¹gniêcia i skrêcenia, które zajmuj¹ drugie i trzecie miejsce pod wzglêdem czêstoœci urazów sportowych. Rzadziej wystêpuj¹ naderwania, natomiast z³amania wystêpowa³y
najrzadziej.
Poszczególne rodzaje urazów stabilizowano na
ró¿ne sposoby. Przy st³uczeniach zespo³y medyczne
klubów pi³karskich bardzo rzadko siêgaj¹ po stabilizacjê, stosuj¹c j¹ tylko w wyj¹tkowych przypadkach.
Th
Ryc. 3. Ranking zespo³ów medycznych klubów pi³karskich ze wzglêdu na liczbê wykonywanych zabiegów fizjoterapeutycznych
Fig. 3. The football teams medical groups ranking on account of number of performed physiotherapy endeavours
-
Przy naci¹gniêciach i skrêceniach rodzaj stosowanej
stabilizacji jest bardzo podobny. Ró¿nica dotyczy zespo³ów polskich i hiszpañskich. W zespo³ach polskich
stosuje siê stabilizatory czynne, natomiast w zespo³ach hiszpañskich bardzo popularny kinesiotaping
funkcjonalny. Naderwania zaopatrywane s¹ w zespo³ach polskich w stabilizatory bierne lub czynne. W zespo³ach hiszpañskich stosuje siê kinesiotaping kompresyjny lub funkcjonalny. Z³amania s¹ stabilizowane
w ten sam sposób we wszystkich zespo³ach (gips, ³uski lub szyny).
Œredni czas unieruchomienia przy skrêceniach
w poszczególnych zespo³ach waha³ siê od 0 do 21
dni, przy czym czêœæ zespo³ów ogranicza ten czas
praktycznie do zera. Przy naderwaniach zespo³y stosuj¹ unieruchomienia do 10 dni, w pojedynczych przypadkach wyd³u¿aj¹c go nawet do 42 dni. Ca³kowita
zgodnoœæ istnieje przy z³amaniach, gdzie wszystkie
zespo³y stosuj¹ czas bezwzglêdnego unieruchomienia do 42 dni.
W przebadanych zespo³ach sztab medyczny sk³ada³ siê przewa¿nie z trzech osób: lekarza, fizjoterapeuty, masa¿ysty. Najlepsze kluby pi³karskie zatrudniaj¹ po dwóch a nawet trzech lekarzy. W jednym tylko przypadku (zespó³ III-ligowy polski) klub nie za-
Wyniki
-
-
-
274
obrazuje wykres (Ryc. 3). W zespo³ach polskich najczêœciej wykonuje siê krioterapiê, magnetoterapiê
oraz laseroterapiê. Zespo³y hiszpañskie opieraj¹ swoje postêpowanie fizykalne na nastêpuj¹cych zabiegach: terapuls, diatermia krótkofalowa, ultradŸwiêki
oraz elektroterapia. Bardzo podobne techniki terapeutyczne stosuje siê w Stali Rzeszów i Amice Wronki oraz w klubach Lorca C. F. i Wis³a Kraków. W klubie Albacete stosuje siê wiele technik terapeutycznych, wœród których jest kilka metod rehabilitacji ruchowej, jakich nie stosuje ¿aden inny klub (Ryc. 4).
Korelacje pomiêdzy liczb¹ metod fizyko- i kinezyterapii stosowanych w klubach nie pozostaj¹ ze sob¹
w œcis³ym zwi¹zku. Wspó³czynnik korelacji wynosi
0,09, co oznacza zupe³ny brak zale¿noœci (Ryc. 5).
tio
np
roh
ibit
ed
.
trudnia³ ¿adnego lekarza. We wszystkich przypadkach lekarz pracuj¹cy w klubie jest absolwentem akademii medycznej ze specjalizacj¹ z zakresu medycyny sportowej. Lekarze pracuj¹cy w najlepszych zespo³ach s¹ klinicystami i pracuj¹ równie¿ jako specjaliœci ortopedii i traumatologii. W ka¿dym zespole pracuje jeden lub dwóch fizjoterapeutów, którzy s¹ absolwentami AWF-u lub Akademii Medycznej. Pracuj¹cy masa¿yœci to absolwenci 2-letnich studiów zawodowych. W ¿adnym zespole nie zatrudniano psychologa. Wszyscy lekarze i fizjoterapeuci rozwijali swoje
umiejêtnoœci, uczestnicz¹c w kursach szkoleniowych
i sympozjach kilka razy w roku.
Ranking zespo³ów medycznych ze wzglêdu na
liczbê wykonywanych zabiegów fizjoterapeutycznych
us
on
al
Powy¿ej zamieszczono dendrogram, który pozwala dokonaæ podzia³u klubów na grupy, w których wykonywany jest podobny zakres
metod terapeutycznych. Zastosowan¹ miar¹ odleg³oœci by³a tzw. niezgodnoœæ procentowa (w naszym przypadku by³ to odsetek zabiegów, które by³y wykonywane w jednym klubie, a w innym nie), a sposobem liczenia odleg³oœci dla skupieñ – metoda zupe³nych
po³¹czeñ.
for
pe
rs
Ryc. 4. Dendrogram przedstawia grupowanie dru¿yn ze wzglêdu na rodzaj wykonywanych zabiegów
Fig. 4. The dendogram introduces football teams grouping on account of sort of physiotherapy endeavours
y is
op
is c
Th
Ryc. 5. Korelacje pomiêdzy liczb¹ metod stosowanych w klubach
Fig. 5. Correlation between the number of physiotherapy methods in football teams
-
-
-
eo
nly
-d
istr
ibu
-
-
275
izmem, ale i w³aœciwym stwierdzeniem jest, ¿e w zapobieganiu szkodliwemu sumowaniu siê, czy te¿ tzw. nawrotom uszkodzeñ, olbrzymi¹ rolê odgrywa w³aœciwe
leczenie i odpowiednia, specjalistyczna rehabilitacja
sportowa [2]. Korzysta ona z metod fizykoterapii tylko
w pewnym zakresie, gdy¿ to odpowiednia i nowoczesna kinezyterapia daje mo¿liwoœæ pe³nego wyleczenia.
tio
np
roh
ibit
ed
.
Wszystkie zespo³y oprócz zbilansowanej diety
wspomagaj¹ siê stosowaniem preparatów witaminowych i specjalnie zbilansowanych od¿ywek dobieranych indywidualnie dla ka¿dego zawodnika. W najlepszych zespo³ach (I liga polska i hiszpañska) preparaty by³y dobierane w oparciu o wspó³pracê z dietetykami i fizjologami. Wiêkszoœæ zespo³ów zaznaczy³a
stosowanie niesterydowych leków przeciwzapalnych
(NLPZ). Leki przeciwbólowe – powszechnie stosowane w sporcie.
Wszystkie zespo³y medyczne opiekuj¹ce siê sportowcami w polskich klubach s¹ zgodne co do wystêpuj¹cych braków sprzêtowych i organizacyjnych. Najczêœciej wymieniano braki sal treningowo-rehabilitacyjnych oraz centrów diagnostyki urazowej. Natomiast zespo³y medyczne pracuj¹ce z dru¿ynami hiszpañskimi k³ad³y nacisk na negatywny wp³yw presji, jaka jest wywierana na zawodników i na nich samych.
Wskazuj¹ równie¿ na brak psychologa w zespole.
Wnioski
Th
is c
op
y is
for
pe
rs
on
ibu
nly
eo
al
us
Wed³ug œwiatowych danych, pochodz¹cych z Narodowego Systemu Rejestruj¹cego Urazy Sportowe
w USA (NAIRS), 75,4%-93% urazów pi³karskich dotyczy koñczyn dolnych, z czego 17,0%-26% przypada
na staw skokowy, 17,0%-23% na staw kolanowy, zaœ
9,7%-24,8% stanowi¹ urazy g³owy, tu³owia, krêgos³upa
i koñczyny dolnej [4,8,9]. Wed³ug naszych badañ, staw
kolanowy to 33% urazów, staw skokowy 30%, zaœ g³owa, tu³ów i koñczyna górna stanowi¹ 3% urazów.
Wyniki i analizy badañ Hopkinsa wskazuj¹, ¿e najczêstszymi rodzajami urazów w pi³ce seniorów s¹
skrêcenia (27,6%-35,0%), naci¹gniêcia (10,0%-47%)
i st³uczenia (8,3%-21,3%). Inaczej przedstawiaj¹ siê
urazy sportowe w m³odzie¿owej pi³ce no¿nej: st³uczenia (32,9%-47%), skrêcenia (19,4%-35,3%), rany
i skaleczenia (6,5%-39%) [5]. Wed³ug innego autora
– Hawkinsa, najczêstszym typem urazu jest st³uczenie, póŸniej naci¹gniêcie i skrêcenie [4]. Nasze badania wskazuj¹, ¿e najczêstszym typem urazu by³o: 1. st³uczenie, 2. naci¹gniêcie, 3. skrêcenie, 4. naderwanie,
5. z³amanie. Hawkins wskazuje równie¿, ¿e poœród obra¿eñ, które powodowa³y zakoñczenie kariery, znalaz³y siê urazy kolan (g³ównie uszkodzenia wiêzade³
krzy¿owych i ³¹kotek), które stanowi³y 49% wszystkich urazów. Nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e aby fachowo
leczyæ urazy i uszkodzenia sportowe, trzeba mieæ
rozleg³¹ wiedzê i doœwiadczenie tak medyczne, jak
i sportowe [2,6]. Tak¹ rolê spe³niaj¹ nie tylko zespo³y
medyczne, w sk³ad których wchodz¹ lekarze, fizjoterapeuci, masa¿yœci, ale równie¿ trenerzy odnowy biologicznej, instruktorzy oraz pierwsi trenerzy, którzy
spe³niaj¹ niezwykle istotn¹ rolê zarówno w zakresie
przygotowania, jak i leczenia zawodników. Dlatego
te¿ mo¿na przyj¹æ, ¿e najlepiej wykwalifikowani specjaliœci bêd¹ pracowali z najlepszymi sportowcami.
Jednak wysoka czêstoœæ ponownych urazów w tej
samej okolicy dowodzi, ¿e programy diagnostyki urazów, ich leczenie i rehabilitacja, dotychczas realizowane w klubach, wymagaj¹ korekty [2,6,7].
We wspó³czesnej pi³ce no¿nej na pierwszy plan
wysuwa siê prewencja uszkodzeñ przewlek³ych. Tru-
1. W przebadanych zespo³ach potwierdzono, ¿e staw
kolanowy i staw skokowy to najczêstsze miejsca
uszkodzeñ w pi³ce no¿nej. Uszkodzenia stawu kolanowego stanowi¹ 33%, natomiast stawu skokowego 30% wszystkich urazów, zaœ najczêstszym
typem urazu u pi³karzy jest st³uczenie, a najrzadziej wystêpuj¹cym – z³amanie.
2. W wiêkszoœci zespo³ów medycznych klubów pi³karskich pracuje lekarz, fizjoterapeuta lub masa¿ysta, natomiast ¿adna dru¿yna nie zatrudnia psychologa. Zespo³y wystêpuj¹ce w najwy¿szych klasach rozgrywkowych posiadaj¹ najlepiej wykwalifikowan¹ kadrê medyczn¹ oraz najlepiej rozwiniêt¹ bazê zabiegow¹.
3. Najczêœciej stosowanymi nowoczesnymi metodami usprawniania ruchowego s¹ æwiczenia oparte
na metodzie PNF. Korelacje pomiêdzy liczb¹ metod fizyko- i kinezyterapii stosowanych w klubach
nie pozostaj¹ ze sob¹ w œcis³ym zwi¹zku.
4. Poziom postêpowania leczniczo-rehabilitacyjnego
w polskich zespo³ach, w porównaniu do zespo³ów
hiszpañskich, jest oparty na innych standardach.
Zespo³y polskie, wystêpuj¹ce w ni¿szych klasach
rozgrywkowych, posiadaj¹ nieporównywalnie gorsze zaplecze medyczne.
-d
istr
Dyskusja
-
-
-
-
-
276
Piœmiennictwo
1. Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki treningu
sportowego. Medicina Sportiva 2004; 1.
2. Dziak A, Tayara S. Urazy i uszkodzenia w sporcie.
Kraków 2000.
3. Starzyñska W. Statystyka praktyczna. Warszawa 2005.
4. Inklaar H. Soccer Injuries. Incidence and severity.
Sports Med 1994; 18: 55-73.
5. Ekstrand J. Injuries in Soccer: Prevention in P. A. F.
H. Renström ed. Sports Injuries. Basic Principles of
Prevention and Care. Blackwell Scientific Publications. Boston 1994; 285-293.
6. Garrick JG, Webb DR. Sports Injuries. Diagnosis
and Management, II nd ed., W. B. Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, Montreal, Sydney,
Tokyo 1999.
7. La Cava G. Environment, equipment and prevention of
sport injuries. J Sports Med Physiol Fitness 1978;
18: 11.
8. Larson M, Pearl AJ, Jaffet R, Rudawsky A. Soccer.
[In:] Caine DJ, Caine CG, Lindner KJ. (Eds.). Epidemiology of Sport Injuries. Human Kinetics Publishers 1996; 387-398.
9. Lindenfeld ThN, Noyes ER, Marshall MT. Components of injury reporting systems. Am J Sports Medicine 1988; 16 (Suppl. 1): 69-81.
10. Hess H. UEFA Conference Materials, 2002.

This copy is for personal use only

Transkrypt

Podobne dokumenty