elearningpapers Nº 1 - Octubre 2006

Nr 10 ▪ wrzesień 2008
eLearning Papers
Od redakcji
Otwarte zasoby edukacyjne
Sandra Schaffert, Riina Vuorikari & Roberto Carneiro
Artykuły
Otwarte zasoby edukacyjne dla edukacji menadżerskiej: nauka płynąca z
doświadczenia
Marc Humbert, Jean-Philippe Rennard & Cécile Rébillard
Refleksje nad stabilnością otwartych zasobów edukacyjnych: analiza
przypadku instytucyjnego
Andy Lane
Modele otwartych zasobów edukacyjnych budujące kulturę współpracy:
przykład Curriki
Barbara (Bobbi) Kurshan
Prostota i dobry projekt jako kluczowe składniki powodzenia repozytora
otwartych zasobów edukacyjnych LeMill
Tarmo Toikkanen
Zastosowanie paradygmatów wytwarzania oprogramowania do otwartych
zasobów edukacyjnych
Seth Gurell
eLearning Papers
eLearning Papers jest publikacją portalu Komisji Europejskiej
elearningeuropa.info,
promującego
wykorzystanie
technologii komunikacyjno-informacyjnych w ustawicznym
kształceniu.
Redakcja: P.A.U. Education, S.L.
Email: [email protected]
ISSN: 1887-1542
Teksty publikowane w eLearning
Papers, o ile nie wskazano inaczej,
podlegają licencji Creative Commons
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów
zależnych
2.5.
Mogą
one
być
kopiowane,
rozpowszechniane, odtwarzane i wykonywane pod
warunkiem, że wskazany zostanie autor i czasopismo
elektroniczne publikujące je, czyli eLearning Papers.
Wykorzystanie komercyjne i prace zależne są niedozwolone.
Pełny
tekst
licencji
jest
dostępny
na
stronie
http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/2.5/deed.pl
Od redakcji: Otwarte zasoby edukacyjne
Obecny numer eLearning Papers poświęcony jest pracy nad otwartymi zasobami edukacyjnymi
(ang. Open Educational Resources, OER) prowadzonej z dużym powodzeniem przez instytucje,
wspólnoty użytkowników i osoby indywidualne. Pięć wybranych artykułów zaproszonych autorów
bada aspekty organizacyjne, społeczne, kulturowe, pedagogiczne i techniczne wdrażania OER.
Otwarte zasoby edukacyjne (OER) to materiały edukacyjne, które udostępniane są bezpłatnie
wszystkim zainteresowanym, na podstawie licencji pozwalającej na ich wykorzystywanie,
modyfikację i dystrybucję. Ale to jeszcze nie wszystko. Dzięki ogólnoświatowemu ruchowi na rzecz
OER, wspieranemu przez treści tworzone przez użytkowników i technologie web 2.0, zalety i
możliwości, jakie stwarzają OER są ogromne dla nauczycieli, autorów, użytkowników e-learningu,
twórców i dostawców treści, badaczy, decydentów, a także i przede wszystkim dla uczniów.
Dwa artykuły w tym numerze badają, w jaki sposób uczelnie pracują nad włączeniem OER do
swoich polityk i swojej praktyki. „Otwarte zasoby edukacyjne dla edukacji menadżerskiej: nauka
płynąca z doświadczenia” opisuje francuski wydział uczelniany, który stworzył cyfrowy punkt
dystrybucyjny, mający za zadanie współwykorzystanie i propagację kursów uniwersyteckich.
Początkowy opór członków wydziału znikał w miarę jak docierał do nich pozytywny oddźwięk na
prowadzonych przez nich kursach, a także międzynarodowe zainteresowanie ich francuskimi
treściami. Z drugiej strony artykuł „Refleksje nad stabilnością otwartych zasobów edukacyjnych:
analiza przypadku instytucyjnego” wskazuje, jak zdobycie znaczącego wsparcia polityki danej
instytucji dla inicjatywy OER przekształciło się w trwałą praktykę instytucyjną.
Kolejne dwa artykuły omawiają istniejące narzędzia dla nauczycieli i członków wydziałów
uczelnianych, umożliwiające tworzenie i współwykorzystywanie treści. Obie inicjatywy wychodzą
ponad zwykłe udostępnianie treści; w przypadku obu platform ważnym czynnikiem jest tworzenie
wspólnoty podobnie myślących użytkowników wokół danej treści. W pierwszej kolejności
przedstawimy „Modele otwartych zasobów edukacyjnych budujące kulturę współpracy: przykład
Curriki”, a następnie artykuł na temat authoringowego środowiska edukacyjnego LeMill, „Prostota i
dobry projekt jako kluczowe czynniki sukcesu repozytora OER LeMill”. Obie prace podkreślają
łatwość korzystania z omawianych platform.
Ostatni artykuł przedstawia koncepcję przekazywania udanych praktyk z zakresu wytwarzania
otwartego i bezpłatnego oprogramowania do opartego na współpracy procesu tworzenia OER.
Artykuł „Zastosowanie paradygmatów wytwarzania oprogramowania do otwartych zasobów
edukacyjnych” przedstawia opracowanie, badające w jaki sposób koncepcja wytwarzania
programów komputerowych na bazie tych samych kodów i z zachowaniem ścieżki zmian może być
zastosowana do wspólnego budowania treści edukacyjnych.
Sandra Schaffert, Salzburg Research
Riina Vuorikari, FLOSSE Posse (Free, Libre and Open
Source Software in Education)
Roberto Carneiro, Dyrektor, eLearning Papers
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nr 10 • wrzesień 2008 • PL
2
Marc Humbert
Jean-Philippe
Rennard
Cécile
Rébillard
Grenoble Ecole de
Management, Francja
W naszym artykule
wskazujemy główne czynniki
motywacji i najważniejsze
bariery związane z produkcją
i wykorzystaniem OER.
Wskazujemy także
ważniejsze różnice pomiędzy
wydziałami Ekonomii i
Zarządzania, a innymi
wydziałami na uczelniach,
zauważając mniejszy stopień
zaawansowania w przypadku
tych pierwszych.
Otwarte zasoby edukacyjne dla edukacji
menadżerskiej: nauka płynąca z
doświadczenia
„Otwarte tendencje” zdobywają coraz większe znaczenie w wielu
dziedzinach. W naszym artykule skupiliśmy się konkretnie na
przypadku otwartych zasobów edukacyjnych, a w szczególności
na wykorzystaniu otwartych zasobów edukacyjnych w edukacji
menadżerskiej. W pierwszej kolejności przedstawiamy wyniki
dwuletnich badań na temat wiedzy, doświadczenia i percepcji
otwartych zasobów edukacyjnych na uczelniach, w szczególności
tych związanych z edukacją menadżerską. Do tej pory temat ten
nie był badany i nasze wnioski mogą być ciekawe, jako pierwszy
krok do zrozumienia zagadnienia. W naszym artykule wskazujemy
główne czynniki motywacji i najważniejsze bariery związane z
produkcją i wykorzystaniem OER. Wskazujemy także ważniejsze
różnice pomiędzy wydziałami Ekonomii i Zarządzania, a innymi
wydziałami na uczelniach, zauważając mniejszy stopień
zaawansowania w przypadku tych pierwszych.
Następnie opisujemy nasze doświadczenia z OER w Wyższej
Szkole Zarządzania w Grenoble. Po przeprowadzeniu naszego
pierwszego badania w 2006 r., postanowiliśmy zainicjować
otwarte zasoby edukacyjne w naszej Szkole Biznesu i opracować
stronę internetową OpenCim, mającą na celu udostępnienie
otwartych zasobów edukacyjnych na potrzeby edukacji
menadżerskiej. Specjalnie skupiliśmy się na zasobach w języku
francuskim, aby dotrzeć do francuskojęzycznej wspólnoty
akademickiej (uczelnia i studenci).
Jak dotąd inicjatywa ta cieszy się dużym powodzeniem.
Zgromadziliśmy dużą liczbę zadowolonych czytelników, wśród
których wielu pochodzi z Afryki. Ponadto feedback producentów
(uczestniczący wydział) jest w naszej opinii doskonały i sądzimy,
że udało się nam przezwyciężyć najważniejsze przeszkody, które
zdefiniowaliśmy dwa lata temu.
Podstawowe pojęcia
otwarte zasoby edukacyjne
(OER), kształcenie na
odległość, edukacja
menadżerska, e-learning,
OpenCim
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.info/
files/media/media16676.pdf
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nr 10 • wrzesień 2008 • PL
3
Andy Lane
OpenLearn,
Open
University,
Wielka Brytania
Kończymy nasz artykuł
spojrzeniem na różne źródła
finansowania otwartych
zasobów edukacyjnych i
kwestię stabilności
finansowej i społecznej.
Podstawowe pojęcia
otwarte zasoby edukacyjne
(OER), kształcenie na
odległość, OpenLearn, Open
University, treść, materiały
edukacyjne
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.info/
files/media/media16677.pdf
Refleksje nad stabilnością otwartych
zasobów edukacyjnych: analiza przypadku
instytucyjnego
Nasz artykuł dokonuje przeglądu bibliografii na temat stabilności
otwartych zasobów edukacyjnych (OER) i udanych lub stabilnych
projektów otwartych treści w internecie.
W artykule tym postulujemy, iż otwarte zasoby edukacyjne
powinny być rozpatrywane w kontekście różnych rodzajów
prowadzonej gospodarki – rynkowej, publicznej lub społecznej –
odnosi się to zarówno do materiałów edukacyjnych, jak i w ogóle
do edukacji. Następnie analizujemy, co oznacza stabilność dla
różnych podmiotów tych gospodarek oraz jaka jest między nimi
zależność; szczególnie wewnątrz organizacji, pomiędzy
organizacjami, wspólnotami i indywidualnymi osobami, ale nie
wewnątrz lub pomiędzy instytucjami politycznymi. Następnie
opisujemy przypadek projektu przeprowadzonego w ramach
jednostki szkolnictwa wyższego: OpenLearn at The Open
University w Wielkiej Brytanii.
Nasze studium zwraca uwagę na cele projektu OpenLearn;
opisuje jego związki z misją Open University; określa
najważniejsze korzyści wewnętrzne i zewnętrzne, jakie osiągnięto
w jego wyniku i ustala przyszłe kierunki rozwoju projektu.
Te cechy porównujemy także z głównymi czynnikami powodzenia
projektów określonymi przez Guthrie i inni (2008).
Kończymy nasz artykuł spojrzeniem na różne źródła finansowania
otwartych zasobów edukacyjnych i kwestię stabilności finansowej i
społecznej. Zwracamy uwagę, że stabilność tych projektów,
przynajmniej w ramach organizacji, zależy od stopnia
dopasowania do celów organizacji, w taki sposób by większa
część działalności w ramach projektu była absorbowana przez
istniejące już systemy i praktyki. Uważamy także, że projekty te
mogą służyć za pole testowe dla rozszerzania działalności i
zabezpieczania wdrażania nowych lub udoskonalonych źródeł
finansowania.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nr 10 • wrzesień 2008 • PL
4
Barbara
(Bobbi)
Kurshan
Curriki, USA
Curriki, wspólnota on-line,
mająca na celu tworzenie i
dzielenie się pierwotnymi i
wtórnymi otwartymi
programami nauczania oraz
zasobami instrukcyjnymi, jest
pionierem w dziedzinie
zastosowania metody „open
source” do treści i rozwoju
programu nauczania.
Podstawowe pojęcia
otwarte zasoby edukacyjne
(OER), otwarte
oprogramowanie (open
source), program nauczania,
oparty na współpracy,
uczenie się, dostępność,
treść, wspólnota on-line,
model sieci
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.info/
files/media/media16678.pdf
Modele otwartych zasobów edukacyjnych
budujące kulturę współpracy: przykład Curriki
Niniejszy artykuł bada wpływ, jaki mogą mieć otwarte zasoby
edukacyjne na likwidację „rozłamu edukacyjnego”. Postępy w
technologii informacyjnej stworzyły wyjątkową możliwość
bezpłatnej wymiany i dostępu do wiedzy w skali globalnej. W tym
aspekcie, coraz większa liczba organizacji edukacyjnych i fundacji
zdaje sobie sprawę, że podejście oparte na oprogramowaniu z
jawnym (otwartym) kodem źródłowym (ang. open source) może
zmniejszyć lukę istniejącą w dostępie do treści edukacyjnych.
Program Open Sources (ang. Open Source Curriculum, OSC),
odnoszący się do zasobów instrukcyjnych i oparty na modelu
otwartego oprogramowania, pomaga nauczycielom w wolnej
wymianie idei i prowadzi do rozwoju dobrych praktyk i wzorcowych
programów nauczania. Curriki, wspólnota on-line, mająca na celu
tworzenie i dzielenie się pierwotnymi i wtórnymi otwartymi
programami nauczania oraz zasobami instrukcyjnymi, jest
pionierem w dziedzinie zastosowania metody „open source” do
treści i rozwoju programu nauczania.
Nawiązując do modelu sieci społecznej, Curriki przyczynia się do
rozwoju kultury kształcenia opartego na współpracy, tworzenia i
współkorzystania, co jest niezwykle ważne w sieciowych
środowiskach kształcenia.
Zgodnie z zasadą, że dostęp do wiedzy jest podstawowym
prawem
wszystkich
dzieci,
Curriki
oznacza
„zmianę
rozpraszającą” (Christenson & Overdorf, 2000), która przekształca
tradycyjny model rozwoju treści, ich publikacji, dystrybucji i oceny.
Obecnie istnieje możliwość stworzenia trwałej i stabilnej
wspólnoty, która będzie wspierała nauczycieli i uczniów
pragnących nauczać i uczyć się, wykorzystując wysokiej jakości
otwarte zasoby edukacyjne bez żadnych kosztów.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nr 10 • wrzesień 2008 • PL
5
Tarmo
Toikkanen
Media Lab, Uniwersytet
Sztuk Pięknych i Wzornictwa,
Helsinki, Finlandia
Powodzenie repozytora
LeMill wskazuje, że oparty na
podejściu oddolnym (ang.
grassroots) repozytor OER,
może stać się tak
wartościowy, że sam będzie
przyciągał nowych członków
i nowe zasoby.
Podstawowe pojęcia
środowiska oparte na
współpracy, otwarte zasoby
edukacyjne (OER),
pedagogika, nauczyciele,
prostota, LeMill, gospodarka
trójkowa
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.info/
files/media/media16680.pdf
Prostota i dobry projekt jako kluczowe
składniki powodzenia repozytora otwartych
zasobów edukacyjnych LeMill
Nasz artykuł przedstawia repozytor otwartych zasobów
edukacyjnych LeMill, który jest wspólnotą internetową, mającą na
celu wyszukiwanie, authoring i współwykorzystanie zasobów
edukacyjnych, udostępnianych dla wszystkich jako otwarta i
bezpłatna usługa na stronie http://lemill.net.
W odróżnieniu od innych repozytorów OER, zawierających treści
authoringowe, LeMill odwołuje się do działalności oddolnej swoich
użytkowników w celu zdobywania nowych treści. Wszystkie
zasoby są tworzone i publikowane przez wolontariuszy zarówno
spośród nauczycieli, jak i autorów treści. Powodzenie repozytora
LeMill wskazuje, że oparty na podejściu oddolnym (ang.
grassroots) repozytor OER, może stać się tak wartościowy, że
sam będzie przyciągał nowych członków i nowe zasoby.
Technologia, którą wykorzystuje ta wspólnota nie jest niezwykle
przełomowa, ale dobry projekt i prostota są czynnikami, które
wyróżniają LeMill wśród innych repozytorów OER.
Przesłanką naszego artykułu jest teza, iż istnieje potrzeba
narzędzi wystarczająco prostych, aby pozwoliły na podstawowe
zmiany ludzkich zachowań. Opierając się na doświadczeniach z
pracy nad repozytorem LeMill, za najważniejszą rekomendacją co
do projektowania repozytorów OER uważamy potrzebę
zaangażowania aktualnych nauczycieli w pracę nad projektem.
Feedback ze strony nauczyciela musi być brany pod uwagę przez
cały czas, chociaż nie jako czynnik najważniejszy.
Na zakończenie artykułu opisujemy innowacyjny model biznesowy
gospodarki trójkowej dla repozytorów OER, w którym uczestniczą
nauczyciele, administracja edukacyjna i wydawcy podręczników.
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nr 10 • wrzesień 2008 • PL
6
Seth Gurell
Center for
Open and
Sustainable
Learning, Utah State
University, USA
Artykuł porównuje także,
w jaki sposób wolne
programy radzą sobie z
błędami i procesem
feedbacku ze strony
użytkowników z podobnymi
funkcjami w projekcie
podręcznika OER.
Podstawowe pojęcia
otwarte zasoby edukacyjne
(OER), otwarte
oprogramowanie (open
source), wiki, otwarte teksty
Pełny tekst
http://www.elearningeuropa.info/
files/media/media16681.pdf
Zastosowanie paradygmatów wytwarzania
oprogramowania do otwartych zasobów
edukacyjnych
Artykuł ten jest analizą procesu opracowania podręcznika
otwartych zasobów edukacyjnych (ang. OER Handbook 1 )
dostępnego na stronie WikiEducator. WikiEducator to strona
prowadzona przez społeczność Commonwealth of Learning,
poświęcona wytwarzaniu OER do nauczania w szkołach. Otwarte
zasoby edukacyjne 2 określa się jako treści objęte specjalną
licencją, która pozwala na modyfikację i dystrybucję bez
konieczności zgody właściciela praw autorskich.
Podręcznik ma za zadanie pomagać pedagogom (niewątpliwie
bardzo szeroka kategoria) w poszukiwaniu, przystosowaniu i
współkorzystaniu otwartych zasobów edukacyjnych. Artykuł
określa podobieństwa pomiędzy tworzeniem podręcznika OER i
typowym procesem wytwarzania otwartego oprogramowania,
szczególnie jeśli chodzi o dokładnie wykończony produkt. Bada
koncepcję otwartych tekstów posiadających cykl życia podobny do
cyklu życia otwartego oprogramowania. Artykuł porównuje także,
w jaki sposób wolne programy radzą sobie z błędami i procesem
feedbacku ze strony użytkowników z podobnymi funkcjami w
projekcie podręcznika OER.
Zwracamy uwagę na trudności w opracowywaniu serwisów wiki,
takie jak przemianowywanie stron, organizacja stron,
formatowanie tekstu i manipulacja obrazów, ale podkreślamy
również, że istnieje wiele udanych projektów wiki. Wysuwamy też
sugestię, by korzystać z narzędzia Subversion, wykorzystywanego
przy zarządzaniu wytwarzaniem oprogramowania, jako modelu
nowych narzędzi do wytwarzania OER.
Nasz artykuł omawia podobieństwa pomiędzy procesem
wytwarzania oprogramowania i narzędzi, a procesem tworzenia
OER i przedstawia dobre praktyki z obu perspektyw.
1
2
http://www.wikieducator.org/OER_Handbook/educator
http://en.wikipedia.org/wiki/Open_educational_resources
eLearning Papers • www.elearningpapers.eu • ISSN 1887-1542
Nr 10 • wrzesień 2008 • PL
7