Sieci ciepłownicze – szansa dla Europy

Sieci ciepłownicze
– szansa dla Europy
Autor: Birger Lauersen, prezes
stowarzyszenia Euroheat & Power
Nasze metody dostarczania energii wymagają rewolucyjnych zmian. W związku z zachodzącymi
zmianami klimatycznymi Unia Europejska zobowiązała się do prowadzenia polityki zmierzającej do
ograniczenia wzrostu temperatury
do 2°C. Narzędziem do osiągnięcia
tego celu są polityki zakładające
redukcję emisji CO2 o 20 do 30% (w
zależności od innych globalnych graczy), zwiększenie efektywności wykorzystania energii o 20%, zwiększenie
udziału odnawialnych źródeł energii
do 20% oraz zwiększenie udziału
biopaliw do 10%. Opisane cele
mają zostać osiągnięte do 2020 r. W
długoterminowej perspektywie emisja
CO2 ma zostać obniżona o 80% do
2050 r.
Sektor ciepłowniczy podziela te ambicje, należy jednak zauważyć, że,
wdrażając wyżej wspomniane polityki,
w dużej mierze pomija się niektóre aspekty specyfiki obecnego systemu energetycznego.
Ogrzewanie i chłodzenie odpowiadają
za 43% zużycia energii w Europie
przez użytkowników końcowych, co
stanowi największy udział w zużyciu
energii. Ten sektor jest nie tylko olbrzymi pod względem rozmiarów, lecz
również oferuje rozwiązania w niewielkim lub żadnym stopniu oparte na
węglu, co jest często pomijane w politykach i kreślonych scenariuszach.
Nie inaczej jest w przypadku niedawno
opublikowanego dokumentu Energy
Roadmap 2050. W rezultacie polityki
i dokument Roadmap nie zawierają
spójnej wizji przyszłości.
Innym często pomijanym faktem
dotyczącym wytwarzania energii jest
całkowita efektywność jej zużycia.
Ponad
połowa
nieprzetworzonej
energii i paliw dostępnych w Unii
Europejskiej jest marnowana przed przekształceniem jej w energię
użytkową (ciepłowniczą, oświetlenie,
zasilanie maszyn). Cała reszta ulega
utracie podczas konwersji: zarówno
przeciwprądowo w łańcuchu dostawczym (w elektrowniach, rafineriach itp.),
jak i lokalnie (w lokalnych/indywidual-
nych bojlerach, przemyśle itp.). Ilość
energii traconej na danym obszarze
jest większa niż łączne zapotrzebowanie na ogrzanie tego obszaru. Jej
wartość szacuje się na 500 mld euro
przy cenie baryłki ropy wynoszącej
100 USD.
Uwzględniając dodatkowo dostępne
odnawialne źródła energii (panele
słoneczne, źródła geotermalne, biomasy, odpady), możemy stwierdzić, że
UE nie ma problemu z pozyskiwaniem
energii niezbędnej do zaspokojenia
potrzeb głównej branży energetycznej:
ciepłownictwa. Technologia utylizacji
strumieni ciepła odpadowego i odnawialnych źródeł energii jest również
dostępna, a jej skuteczność została
potwierdzona. Są to sieci ciepłownicze
i chłodzące.
Kreśląc przyszłość europejskiego
systemu energetycznego, należy
stosować
podejście
holistyczne,
uwzględniające
wszystkie
formy
energii (ciepłownictwo, transport i
elektryczność) i w pełni akcentujące
ich wzajemną niezależność. Pomijanie produkcji i wykorzystywania
energii termicznej prowadzi nieodmienne do zniekształconych wyników,
w szczególności zaś do całkowitego
skoncentrowania się na elektryczności
w przedsięwzięciach mających na celu
dekarbonizację sektora energetycznego, bez zwrócenia uwagi na możliwości
zaspokojenia istotnego zapotrzebowania branży grzewczej i chłodzącej
dzięki bezpośredniemu wykorzystaniu
ciepła odpadowego i odnawialnych
źródeł energii. W konsekwencji Unia
Europejska będzie zmuszona polegać
na potencjalnych przełomach technologicznych w postaci opracowania
metody wychwytywania i składowania
związków węgla oraz masowej modernizacji sieci.
Cel zwiększenia efektywności wykorzystania energii o 20% w 2020 r.
jest możliwy do osiągnięcia. Należy
jednak dołożyć starań, aby osiągnąć
go w sposób wydajny kosztowo. Zbyt
duży nacisk jest kładziony na pojedyncze elementy energetycznego
łańcucha dostawczego, natomiast
ogólna wydajność nie jest obiektem
podobnej uwagi. Niektóre działania
mogą ograniczyć miejscowe zużycie
energii, niekoniecznie jednak muszą
prowadzić do zwiększenia ogólnej
wydajności systemu, a nawet wręcz
przeciwnie — mogą ją obniżyć. Stosowanie izolacji i wykorzystywanie ciepła
odpadowego nie są przeciwstawne,
musimy jednak znaleźć optymalną
równowagę kosztową między nimi.
Bieżąca
propozycja
dyrektywy
dotyczącej efektywnego zużycia energii była wyrazem dobrych intencji komisji i zawierała pozytywne elementy,
jednak polityczne procesy w Unii Europejskiej osłabiły niektóre z bardziej
systemowych rozwiązań.
Nie można jednak obwiniać o wszystko polityków i krajów członkowskich.
Systematyczne gromadzenie danych
i informacji dotyczących rynków ogrzewania i klimatyzacji nie jest jeszcze
dostępne na poziomie europejskim.
Fakty wspomniane na początku nie
są powszechnie znane. W rezultacie
brakuje odpowiednich analiz i modeli ułatwiających opracowywanie
polityki. Unia Europejska musi pilnie
uzyskać dostęp do odpowiednich
danych statystycznych, rozbudować
funkcje analityczne i zweryfikować
scenariusze na przyszłość. Sektor
sieci ciepłowniczych musi apelować
do instytucji europejskich i krajów
członkowskich o przyjęcie ambitnej
polityki europejskiej dotyczącej ogrzewania oraz chłodzenia, a także
przystąpienie do jej szybkiej realizacji.
Aby uzyskać lepszą ogólną integrację
sektora energetycznego, oferującą
wiele możliwości ekonomicznego
rozwoju, działania polityczne i fundusze strukturalne należy ukierunkować
na dostępne już dzisiaj lokalne
rozwiązania, w niewielkim lub żadnym
stopniu oparte na węglu. Weryfikacja
zasad działania systemu energetycznego może przynieść same korzyści,
pod warunkiem zwrócenia większej
uwagi na lokalne i zdecentralizowane
zasoby oraz podjęcie działań w sektorze ogrzewania i chłodzenia.