Profilaktyka wad wymowy – połykanie infantylne, a połykanie dojrzałe

Profilaktyka wad wymowy – połykanie infantylne, a połykanie dojrzałe
Drogi rodzicu nieprawidłowe połykanie Twojego malucha ma wpływ na jego zgryz
i jest przyczyną wielu wad wymowy, np. sygmatyzmu interdentalnego, bądź paralambdacymu.
Połykanie jest czynnością, która wraz z wiekiem dziecka ulega zmianie. Umiejętność połykania pojawia się
już w łonie matki, a samo przekształcenie typu infantylnego na dojrzały następuje około 3 – 4 roku życia,
gdy dziecku w pełni wyrosną zęby mleczne. Jednak niektóre patologiczne czynniki, tj. np. niewłaściwa
równowaga mięśniowa języka, czy warg, nieprawidłowa pielęgnacja noworodka lub zbyt długo ssany
smoczek, mogą uniemożliwić ten proces, przez co dziecko jeszcze przez długi czas połyka w sposób
niemowlęcy. Jest to proces zachodzący w jamie ustnej i gardłowej człowieka, a do jego zróżnicowania
dochodzi wraz ze zmianą sposobu karmienia i zmienioną konsystencją podawanych pokarmów – od
płynnych do twardych.
Połykanie dzielimy na:

połykanie dojrzałe

połykanie infantylne, charakterystyczne dla niemowląt.
Przy połykaniu dorosłym (dojrzałym) czubek języka opiera się o wałek dziąsłowy. A sam język wykonuje
ruchy pionowe. W przypadku połykania infantylnego język spoczywa płasko na dnie jamy ustnej lub wsuwa
się między zęby, bądź napiera na nie. W okresie wymiany uzębienia mlecznego na stałe wchodzi między
powstałe szpary. W tym typie połykania język wykonuje tylko ruchy poziome. Mięśnie żwacze mają wtedy
zbyt słabe napięcie.
Dlatego, gdy dziecko ma już wszystkie zęby mleczne, a nadal ma trudności z właściwym połykaniem, warto
jest rozpocząć ćwiczenia korekcyjne tego procesu. Naukę połykania może prowadzić logopeda, a także
opiekun dziecka, oczywiście po uprzednim poinstruowaniu przez specjalistę, w jaki sposób należy to czynić.
Oto etapy nauki prawidłowego połykania:

unoszenie języka do części przyzębowej podniebienia,

połykanie śliny z utrzymaniem języka na podniebieniu twardym,

picie płynów.
Należy pamiętać, że aby przejść do następnego etapu ćwiczeń, każdy poprzedni powinien być dobrze
utrwalony. Jak również, że wszystkie ćwiczenia powinny być wykonywane kilka razy dziennie, tak, aby
pionowe ruchy języka zostały zautomatyzowane, i aby wytworzyło się skojarzenie ułożenia języka podczas
połykania płynów oraz pokarmów. Bo właśnie trzymanie języka na podniebieniu twardym jest jego
naturalną pozycją w trakcie, gdy się nie odzywamy.
Jak sprawdzić, czy dziecko właściwie połyka?
Diagnozy tego, jaki typ połykania śliny i pokarmów ma Twoje dziecko powinien dokonać specjalista,
którym jest logopeda.
Pamiętaj, że jeśli wargi dziecka są napięte, a mięśnie żwacze w żuchwie nie, to prawdopodobnie dziecko ma
infantylny typ połykania.
Jak ćwiczyć połykanie?
1. Nauka unoszenia języka za górne zęby.
 Najpierw pokaż dziecku, jak Ty unosisz język do podniebienia w okolicę siekaczy. Następnie uczul
zimną łyżeczką, bądź palcem czubek języka dziecka i podniebienie twarde za górnymi zębami, tak
aby ułatwić mu trafienie językiem we właściwe miejsce.
 Etap I możemy uznać za zakończony jeśli umiejętność unoszenia języka do podniebienia nie będzie
dziecku sprawiała problemu.
2. Połykanie śliny z językiem na podniebieniu twardym.
 Poproś malucha, aby spróbował przełknąć ślinę utrzymując język przez całą fazę połykania na
podniebieniu.
Jednak od razu nie jest to takie łatwe, dlatego język dziecka należy podtrzymać palcami, bądź
szpatułką, tak aby nie opadał.
 Ćwiczenie kontrolowanego połykania śliny powinno być wykonywane możliwie często w ciągu
dnia. Najlepiej robić je seriami, czyli około 3-4 połknięć w trakcie jednego ćwiczenia.
 Etap II można uznać za zakończony, jeśli połykanie śliny przebiega prawidłowo, czyli z językiem
uniesionym do podniebienia i bez towarzyszącego napięcia warg.
3. Spożywanie płynów.
 Dziecko pijąc wodę i inne substancje nie zaciska warg, bark jest grymasu na jego twarzy. Stosuje się
wcześniej wyuczoną technikę połykania do spożywania płynów.
Niezależnie od kontynuowania ćwiczeń połykowych, powinno się przypominać dziecku o układzie
języka na podniebieniu twardym, zwłaszcza przed każdym posiłkiem.
oprac. Anita Zawadzka
Bibliografia:
Mackiewicz B. (1997) „Wskazówki do nauki prawidłowego połykania w wadach zgryzu i wymowy dziecka”
[w:] Rocławski B. [red.]”Opieka logopedyczna od poczęcia”, Gdańsk.
Styczek I. (1981) „Logopedia”, Warszawa.