Zagadnienia do treningu z historii:

Zagadnienia do treningu z historii:
Trening II: Zakres klasy II gimnazjum:
1. Polska pierwszych Piastów:
- usytuowanie w czasie i przestrzeni państwa pierwszych Piastów
- cechy monarchii patrymonialnej
- okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji Polski
- przyczyny, przebieg i skutki misji biskupa Wojciecha do Prus
- znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej
- rozwój terytorialny państwa Bolesława Chrobrego
- dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury
- daty:966, 972, 997, 1000, 1004–1018, 1018, 1025
- postacie: Mieszka I, Dobrawy, Hodona, Bolesława I Chrobrego, św. Wojciecha, Ottona III, Henryka II
- nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących ziemie polskie
- pojęcia: kultura archeologiczna, kultura łużycka, Praindoeuropejczycy, Słowianie, ród, plemię, książę, Piastowie,
monarchia patrymonialna, gród, podgrodzie, drużyna.
2. Polska dzielnicowa i zjednoczona:
- Polska na mapie okresu rozbicia dzielnicowego
- postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego
- najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Piastów
- zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego i związki pomiędzy rozwojem ruchu osadniczego a
ożywieniem gospodarczym
- etapy jednoczenia ziem polskich przez Władysława Łokietka i starania polskiego księcia o koronę królewską
- ziemie zajęte przez Łokietka i pozostające poza granicami państwa
- dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo,
nauka) oraz w polityce zagranicznej
- daty:1138, 1228, 1230, 1295, 1300, 1308, 1320, 1331, 1333–1370, 1339, 1343, 1364
- pojęcia: ustawa sukcesyjna, zasada senioratu, senior, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne, Akademia
Krakowska, monarchia stanowa
- przyczyny i okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich oraz skutki sprowadzenia zakonu
krzyżackiego dla państwa polskiego.
3. Polska w dobie unii z Litwą:
- postacie: Ludwika Węgierskiego (Andegaweńskiego), Jadwigi, Władysława Jagiełły, Ulricha von Jungingena,
Witolda, Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka
- przyczyny i następstwa unii Polski z Litwą
- najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epoce Jagiellonów
- przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego za panowania Władysława Jagiełły, miejsca związane z wojną i
postanowieniami pierwszego pokoju toruńskiego
- rozwój uprawnień stanu szlacheckiego
- przebieg wojny trzynastoletniej, postanowienia drugiego pokoju toruńskiego, tereny odzyskane przez Polskę w
wyniku wojny trzynastoletniej i tereny pozostawione poza granicami Królestwa
- daty:1370, 1374, 1385, 1386, 1400, 1409–1411, 15 VII 1410, 1411, 1414, 1454–1466
- pojęcia: unia personalna, szlachta, przywilej, inkorporacja, lenno, pospolite ruszenie, Prusy Królewskie, Prusy
Zakonne.
4. Wielkie odkrycia geograficzne:
- usytuowanie w czasie i przestrzeni wypraw Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy,
Ferdynanda Magellana
- posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii
- wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata
- daty: 1453, 1488–1522, 1492, 1497, 1519–1522
- pojęcia: karawela, Stary Świat, Nowy Świat, kolonie, plantacje.
5. Humanizm i renesans:
- źródła rozwoju kultury renesansu oraz jej charakterystyczne cechy
- największe osiągnięcia: Jana Gutenberga, Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu,
Mikołaja Kopernika i Galileusza
- rola druku dla upowszechniania idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej
- daty:1450, 1492.
6. Rozłam w Kościele zachodnim:
- czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim
- cele i działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina
- okoliczności powstania kościoła anglikańskiego
- cele zwołania soboru trydenckiego i postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu
- daty: 1517, 1534, 1555, 1572
- postacie: Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII
-pojęcia: odpust, reformacja, protestanci, luteranizm, kalwinizm, hugenoci, anglikanizm, wojny religijne.
7. Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów:
- daty: 1525, 1569, 1572
- postacie: Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Albrechta Hohenzollerna
- pojęcia: hołd pruski, unia realna, ruch egzekucyjny
- postanowienia hołdu pruskiego
- polityka zagraniczna ostatnich Jagiellonów
- okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia
- terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim
- największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu, twórczość Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego,
Andrzeja Frycza Modrzewskiego
- obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględnieniem własnego regionu.
8. Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów:
- instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i ich kompetencje
- okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich
- zasady wolnej elekcji
- charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w.
- cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki we własnym regionie
- pojęcia: sejmik ziemski, rada królewska, zjazd walny, posłowie, sejm walny, izba poselska, senat, magnateria,
instrukcje poselskie, zasada jedności, zasada jednomyślności, demokracja szlachecka, nobilitacja, konstytucja (ustawa
sejmowa), bezkrólewie, artykuły henrykowskie, pacta conventa, konfederacja, sejm elekcyjny, interrex, wolna elekcja
- daty:1573, 1576, 1582
- postacie: Anny Jagiellonki, Henryka Walezego, Stefana Batorego.
9. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w.:
- główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją
- przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie
- społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w.
- przyczyny kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w II połowie XVII w.
- znaczenie zwycięstw: pod Chocimiem w 1673 r. i pod Wiedniem w 1683 r. dla dalszych losów Rzeczypospolitej
- wkład Polski w zwycięstwo chrześcijaństwa nad islamem w Europie w XVII w.
- przyczyny, przebieg i skutki potopu
- daty: 1605, 1606, 1610, 1620, 1621, 1627, 1629, 1648, 1649, 1651, 1654, 1658, 1655, 1657, 1660, 1672, 1673,
1674, 1683
- postacie: Zygmunta III Wazy, Jana Karola Chodkiewicza, Mikołaja Zebrzydowskiego, Dymitra Samozwańca,
Stanisława Żółkiewskiego, Władysława IV, Bohdana Chmielnickiego,
Jeremiego Wiśniowieckiego, Jana II Kazimierza; Karola X Gustawa, Stefana Czarnieckiego,
Hieronima Radziejowskiego, Janusza Radziwiłła, Jana III Sobieskiego, Kara Mustafy,
Marii Kazimiery
- pojęcia: haracz, husaria, rokosz, wielka smuta, dymitriada, Kozacy, Zaporoże, srebrny wiek, potop, abdykacja,
wojna szarpana, haracz, jasyr, wielki wezyr, giaur.
10. Formy państwa nowożytnego:
- ustrój monarchii absolutnej na przykładzie Francji Ludwika XIV
- główne cechy monarchii parlamentarnej na przykładzie Anglii
- porównanie monarchii parlamentarnej z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i
obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu)
- specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy
- daty:1598, 1685; 1588, 1628, 1640–1660, 1642, 1649, 1688–1689
-postacie: kardynała Richelieu, Ludwika XIV, Jeana Baptiste’a Colberta, Elżbiety I Wielkiej, Jakuba I Stuarta, Karola
I Stuarta, Olivera Cromwella, Wilhelma III Orańskiego
- pojęcia: monarchia absolutna, racja stanu, merkantylizm, edykt nantejski Wielka Armada, parlament, Izba Lordów,
Izba Gmin, purytanie, petycja, Armia Nowego Wzoru, lord protektor, Deklaracja praw, chwalebna rewolucja,
monarchia parlamentarna.