Fota Forum 2(32)

Transkrypt

Fota Forum 2(32)
www.fota.pl
p
nr 2(32)/2011
( )/
FORUM
str. 18
Piąta edycja
a
promocji
Premium Ra
accin
ing
str. 4
Jeszcze bliżej
klientów
Mechanik
Roku 2011
str. 12
Spis treāci
www.fota.pl
FORUM
Nr 2(32)/wrzesień 2011
Nakład: 12 000 egz.
Wydawca
Fota S.A.
ul. Stryjska 24
81-506 Gdynia
Redakcja
strona 12
Marzena Warczak
tel. 58 690 65 89
[email protected]
Informacje o warunkach
zamieszczania reklam
i ogłoszeń:
Biuro Marketingu Fota S.A.
tel. 58 690 65 89
Opracowanie
graficzne i DTP
Optima sp. z o.o.
4 FIRMA
Jeszcze bliżej klientów ................................... 4
Super oferta za złotówkę............................... 6
Teraz łatwiej znajdziesz części .................... 7
Przeprowadzki oddziałów............................. 7
Zawsze z myślą o kliencie ........................... 8
Nowości pomp wodnych............................... 9
Tak jak w kuchni… ........................................ 9
Prezent na jubileusz ..................................... 10
Kupuj RAICAMA i odbieraj nagrody ... 10
Nowy katalog sprzętu................................... 10
20 WARSZTATY
Kiedy nie starcza już to co
najlepsze .................................................. 20
Jak poznać nowoczesne układy
hamulcowe ............................................... 22
Od roweru do Polcaru ......................... 24
26 MARKETING
Lojalność: co i jak?
.............................. 26
[email protected]
Mechanik Roku 2011
Prenumerata
www.fota.pl
Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności za treść
ogłoszeń i reklam.
Materiałów nie zamówionych nie zwracamy.
Mamy zwycięzcę kolejnej, już dziewiątej,
edycji konkursu na najlepszego Mechanika
Roku. Został nim Krzysztof Sobiecki
z warsztatu Auto Centrum Ziomek w Trzebinii, który odjechał nowym Mitsubishi ASX.
28 TECHNIKA
Kolejny rok pozytywnego ładowania ..... 16
Piąta edycja promocji Premium Racing .. 18
Zastrzegamy sobie prawo
skracania i adiustacji
tekstów oraz zmiany ich
tytułów, a także prawo
do zamieszczania kopii
materiałów drukowanych
w „Fota FORUM” na stronie
www bez dodatkowego
wynagrodzenia.
MAKSYMALNIE WYDóUĄONE TERM
RMIN
INY PóATNOĀCI DO 1 MARCA 2012, EKS
STR
TREMALNIE WYSOKIE RABATY ORAZ BO
OGA
GATA OFERTA NAGRÓD
ÓD
W KATALOGU,, TO TYLKO CZüĀ÷ PRO
OPO
POZYCJI DL
DLA
A
KLIENT
TÓW KUPUJúCYCH AKUM
UMULATOR
ORY
Y KAGER
I BO
BOSCH W ODDZIAóACH
DZIAóACH
CH
H FOTY
W bieżącym numerze
płatne ogłoszenia i reklamy
Jak zadbać o akumulator .................... 28
Jak skutecznie diagnozować
podwozie ................................................. 30
Servotronic – układ kierowniczy
ze wspomaganiem od ZF ................... 31
Jak dobrze wymienić
turbosprężarkę........................................ 34
Nowe opakowania zestawów
rozrządu ................................................... 35
Mobil gwarancją najwyższej
jakości ...................................................... 36
Nowy Mobil 1 ESP 0W-40 .............. 37
Philips daje więcej światła .................. 38
Uszczelnienie pokrywy głowicy
masą uszczelniającą AFD 2018 ...... 40
Ceramika w doskonałej cenie! .......... 40
Praktyczne porady dotyczące
wymiany filtrów ..................................... 42
Badanie układów prostowniczych
alternatorów ............................................. 44
znajdują się na stronach:
5, 11, 15, 17, 19, 21, 25, 31,
32, 33, 36, 37, 39, 41, 43, 45
więcej na str. 16
Fota FORUM 3
Firma
Oferta Art-Gum w sieci Fota S.A.
Jeszcze bliżej klientów
Firma Art-Gum jest dobrze znana większości
klientów Fota S.A. Od czterech lat jest jedną
ze spółek Grupy Kapitałowej Fota.
W
2007 roku nastąpił udany mariaż dynamicznie rozwijającego się w ramach struktur
Fota S.A. pionu „OPONY” z wyspecjalizowaną firmą oponiarską z południa
kraju – Art-Gum BESKIDY Sp. z o.o.
Od tego czasu Spółka Art-Gum, dystrybutor opon o ugruntowanej pozycji
rynkowej, konsekwentnie realizuje swoje
motto „Jesteśmy blisko klienta”.
nu regionalnego Fota S.A. w Klaudynie.
Pozwoli to na pełne udostępnienie stanu
magazynowego Art-Gum dla wszystkich
oddziałów Fota zaopatrywanych z tej lokalizacji. Wyeliminuje także pośredni etap
dostawy z magazynu Art-Gum. Wyko-
W trosce o relacje biznesowe
Realizowane założenia strategii firmy
Art-Gum wyrażają się m.in. w rozbudowanej strukturze oddziałów, w których
prowadzona jest dystrybucja oraz w ciągłym ulepszaniu kompletnej oferty tzw.
„asortymentu koła”, głównie do samochodów osobowych, 4x4 i dostawczych.
A wszystko to w trosce o stabilne relacje
biznesowe i satysfakcję klientów, którzy
wymagają nie tylko konkurencyjnej oferty, ale przede wszystkim jej dostępności
w jak najkrótszym czasie.
Te założenia przyświecają także nowym projektom realizowanym przez Art-Gum we współpracy z Fota S.A. Chodzi
o pełną integrację katalogową z ofertą Fota S.A. oraz lepsze wykorzystanie
magazynów regionalnych w dystrybucji
opon. Ideą tych projektów jest osiągnięcie wymiernego efektu synergii poprzez
pełniejsze udostępnienie sieci dystrybucji
Fota S.A. dla oferty Art-Gum.
Przeprowadzka do Klaudyna
Pierwszym krokiem ma być przeniesienie, na początku października, warszawskiej lokalizacji oddziału Art-Gum
z Wału Miedzeszyńskiego do magazy-
4 Fota FORUM
rzystanie systemu logistycznego magazynu regionalnego nie tylko znacznie skróci
czas dostawy opon do klientów, ale także
wprowadzi na terenie aglomeracji warszawskiej dodatkowe możliwości dostawy
opon w ciągu tego samego dnia. Ponadto – poprzez zastosowanie składowania
wielopoziomowego i podwojenie ilości
składowanych opon i obręczy – zmiana
lokalizacji pozwoli na znaczną poprawę
dostępności towarów.
Lepszy dostęp do towaru
Uwidocznienie on-line, poprzez mechanizm Web Service, pełnej oferty Art-Gum w systemie zamówień i sprzedaży
Fota S.A. pozwoli – z punktu widzenia klientów – istotnie uprościć proces
sprawdzania dostępności i zamawiania
towaru. Stanie się to możliwe dzięki
elektronicznej wymianie zamówień oraz
dokumentów sprzedaży, a także wydawaniu towaru wprost na trasy docierające
do klientów Fota S.A.
Firma
– Rozumiemy potrzeby naszych klientów i od lat staramy się jak najlepiej spełniać te oczekiwania – mówi prezes
Art-Gum Sp. z o.o. Remigiusz Kreczmer. – W przypadku warsztatów mechanicznych, które z reguły nie traktują wymiany opon jako kluczowego elementu świadczonych przez siebie usług, chodzi z pewnością o możliwość
łatwego dokonania wyboru i zamówienia towaru oraz
jak najkrótszy czas jego dostawy do warsztatu. Zakładamy, że pełna integracja naszej szerokiej oferty z systemem
sprzedaży Fota S.A. przyniesie właśnie tym klientom największe korzyści.
Dzięki polityce nastawionej na wychodzenie naprzeciw oczekiwaniom klientów, spółka co roku istotnie zwiększa swoje przychody i udział w rynku. W roku
2010 dostarczyła do swoich klientów blisko 1 mln opon
i ma zamiar przekroczyć tę ilość w roku bieżącym. Uzyskanie stabilnej pozycji krajowego lidera w dystrybucji
opon to wizja spółki ujęta w strategii i konsekwentnie
realizowana przez jej zarząd.
Maôgorzata Orzeô
Ceramiczne klocki ATE –
gwarancja czystych felg
low dust
low noise
longlife
Innowacyjne klocki o niezwykłych możliwościach:
„ low dust – brak zanieczyszczeń felg niezależnie
od ilości hamowań.
„ low noise – ciche hamowanie przy jednoczesnym
zwiększonym komforcie hamowania.
„ longlife – mniejsze zużycie klocków i tarcz.
Klocki o przedłużonej trwałości.
My znamy drogę i wyznaczamy standardy!
Tym samym dla naszych Partnerów wskazujemy
kierunki rozwoju biznesu dziś i na przyszłość.
www.ate-ceramic.de
ATE – Eine Marke des Continental-Konzerns
Continental Teves AG & Co. oHG Aftermarket
Postfach 900120 · D-60441 Frankfurt a. M. · Telefon +49 69 76 03-1 · Fax +49 69 761061
Firma
Integra Katalog Fota
Teraz łatwiej znajdziesz części
Integra Katalog Fota to nowoczesny system elektroniczny dla warsztatów i sklepów motoryzacyjnych stworzony do łatwiejszego wyszukiwania
i obsługi zamówień części zamiennych.
W
prowadzony w tym roku katalog w wersji aplikacji internetowej doczekał
się swojego odpowiednika na nośniku DVD. Składa się z dwóch płyt i od
września jest dostępny w oddziałach Foty na terenie całego kraju.
W obu wersjach zostały wprowadzone istotne zmiany. W wersji 2011/03
katalogu DVD oraz WEB zostały
wprowadzone usprawnienia do wyszukiwania artykułów uniwersalnych
jak akumulatory i oleje. Wskutek ujednolicenia nazewnictwa łatwiejsze jest
znalezienie tych części w obu wersjach
katalogu. Mamy nadzieję, że wprowadzone modyfikacje ułatwią Państwu
pracę z katalogami. ‰
Przy wyborze oleju, w oknie do wyszukiwania według nazwy
i opisu, należy wpisać lepkość np. „5W30” lub według danej
marki oleju „mobil 5W30”
Wybierając akumulator według pojemności należy wpisać
w oknie do wyszukiwania według nazwy i opisu np. „akumulator 45ah” lub bardziej dokładnie samą pojemność i prąd
rozruchu „45ah 330a”
Przeprowadzki oddziałów
Na przełomie sierpnia i września kilka oddziałów Foty zmieniło swoje lokalizacje.
Elbląg
Słupsk
Legionowo
Po przeprowadzce o niecałe półtora kilometra, oddział
w Elblągu nadal ma siedzibę przy tej samej ulicy – Grunwaldzkiej, tyle że teraz pod numerem 2. Oddział zajmuje
lokal należący do kompleksu budynków Centrum Nauki
i Biznesu Żak. Najlepiej dostać się do niego od strony ulicy
Lotniczej. ‰
Z początkiem września, oddział w Słupsku przeniósł się z Kobylnicy bliżej centrum miasta – na ulicę Przemysłową 74.
Większa powierzchnia i lepsza funkcjonalność obiektu, pozwoliła na rozszerzenie oferty o części do samochodów ciężarowych oraz na zwiększenie zapasów
w magazynie a tym samym poprawienie
obsługi klienta. Klientów odwiedzających oddział obsługuje kierownik Jacek
Kiersznicki wraz z czterema pracownikami. Przed placówką, do dyspozycji klientów znajduje się obszerny parking. ‰
Od września również
klienci Foty z Legionowa muszą pamiętać
o zmianie adresu placówki. Oddział, mieszczący się dotychczas
przy ulicy Warszawskiej, przeniósł się kilka kilometrów w stronę
Warszawy – na ulicę
Modlińską 272. Telefony i obsada, pozostają
bez zmian. ‰
Fota FORUM 7
Firma
KAGER – coraz więcej i coraz lepiej
Zawsze z myślą o kliencie
Prace nad rozwojem oferty sprawiły, że w ostatnim
okresie marka KAGER poszerzyła portfolio produktów w kilku liniach asortymentowych. Największe
zmiany wprowadzone zostały w grupie termiki, która rozrosła się i liczy ponad
3300 referencji.
TERMIKA
W jej skład wchodzą: chłodnice wody,
powietrza, oleju, nagrzewnice, skraplacze, osuszacze oraz parowniki. Ponad
1400 indeksów to nowe pozycje, które stanowią szeroką gamę części do samochodów europejskich i azjatyckich,
głównie do aut wychodzących spod
opieki autoryzowanych serwisów.
Wysoka jakość, kompleksowość i atrakcyjna cena, to główne zalety, którymi
cechuje się odświeżona oferta termiki
KAGER. Dostawcą tej linii części są
czołowi producenci światowi. Głównym
z nich nadal pozostaje AVA. To włoski
producent termiki, dostarczający swoje
wyroby na rynki OEM i OES, ceniony
i dobrze rozpoznawany zarówno na rynku polskim jak i europejskim. Dostawcy
alternatywni, to między innymi, fabryki
produkujące bezpośrednio dla czołowych światowych koncernów.
W systemie sprzedaży Fota indeksy te występują pod numerami:
31-XXXX – chłodnice wody, powietrza, oleju,
32-XXXX – nagrzewnice,
94-XXXX – skraplacze osuszacze oraz
parowniki (gdzie X – oznacza cyfrę).
PRZEGUBY
Kolejną grupę produktową, która została zmodyfikowana, stanowią przeguby
napędowe. Oferta rozszerzona została o
kilkadziesiąt nowych referencji i liczy już
8 Fota FORUM
ponad 400 różnych pozycji. Wśród wprowadzonych nowości znaleźć można przeguby
napędowe, między innymi do takich marek
jak: Opel Astra H, VW Golf V, Fiat Grande
Punto, Renault Modus i wiele innych.
Wszystkie produkty pochodzą z jednej
z najnowocześniejszych fabryk elementów
przeniesienia napędu, dlatego gwarantują wysoką jakość wyrobów. To wszystko
w połączeniu z korzystną ceną sprawia,
że oferta przegubów KAGER jest jeszcze
bardziej atrakcyjna.
W systemie sprzedaży Fota, przeguby napędowe znaleźć można pod numerami:
13-1XXX (gdzie X – oznacza cyfrę).
ZAWIESZENIE SZTYWNE
Zmiany na plus zaszły również w asortymencie sztywnego zawieszenia marki KAGER. Od maja br. wprowadzonych zostało kilkanaście nowych pozycji. Wśród nich
jest kompleksowa oferta sprężyn zawieszenia do jednego z najpopularniejszych
„kompaktów” ostatnich lat na rynku polskim – Kia Cee’d. Warto dodać, że elementy te pod markę KAGER dostarcza ten sam
producent, który jest dostawcą na pierwsze
wyposażenie fabryczne do Kia Cee’d.
W systemie sprzedaży Fota indeksy
te występują pod numerami:
84-XXXX (gdzie X – oznacza cyfrę).
Oferta zawieszenia sztywnego marki
KAGER poszerzona została również
w segmencie aut dostawczych. Od
czerwca asortyment do tej grupy pojazdów został wzbogacony o resory piórowe na tylną oś do Mercedesa Sprintera
i VW LT drugiej generacji (produkowanego od 2006 r. ).
Numery resorów, o których mowa to:
84-1997, 84-1998 oraz 84-1999.
Nowości KAGERa, podobnie jak cała
oferta produktów tej marki, skatalogowane zostały w elektronicznym katalogu
Fota oraz katalogu on-line, który znaleźć
można na stronie www.fota.pl. Wszystkie referencje posiadają krosy na numery
oryginalne producentów pojazdów oraz
czołowych dostawców tych elementów
na świecie. Łatwy dostęp do części KAGER zapewnia rozległa sieć dystrybucji
Foty posiadająca placówki na terenie całego kraju (szczegółowy wykaz na w/w
stronie internetowej).
Obecnie trwają prace nad optymalizacją i rozwojem kolejnych linii produktowych KAGERa. O szczegółach wdrożeniowych będziemy informowali na
bieżąco. Wszystkie zabiegi mają na celu
jeszcze lepsze dopasowanie i uatrakcyjnienie oferty, zawsze z myślą o kliencie
i jego potrzebach.
Przemysôaw Maliga
Kierownik Zespoôu ds. Marek Wôasnych Fota S.A.
Firma
RACER
Nowości pomp
wodnych
i oferty
ogólnej
W czerwcu rozszerzona została
ł oferta
f
pomp
wodnych pod marką RACER. Linia asortymentowa rozbudowana została o kolejne 54 indeksy
i stanowi obecnie 113 różnych referencji.
N
owe pozycje zawierają aplikacje do pojazdów europejskich i azjatyckich. W proponowanej ofercie znaleźć można
wiele ciekawych referencji, których
do tej pory nie proponowaliśmy
w ekonomicznej klasie produktowej.
Nowe artykuły to, między innymi,
pompy wodne do takich samochodów jak: Opel Astra G, pojazdów
grupy VW, ale także Mercedesa
Sprintera, Renault Master, Mitsubishi Galant, Nissana Primery
i wielu innych.
W systemie sprzedaży Fota indeksy pomp wodnych RACER występują pod numerami: R05XX oraz
R06XX (gdzie X oznacza cyfrę).
DOBRA OFERTA
DLA KLIENTÓW
Ceny pomp wodnych RACER
zostały przygotowane w oparciu
o ceny rynkowe i stanowią doskonałą ofertę dla klientów, którzy chcą
otrzymać satysfakcjonujący produkt
za stosunkowo niewielkie pieniądze.
Od początku 2011 roku firma
Fota rozwija sukcesywnie ofertę
produktów różnych pod marką RA-
CER. Pod tym terminem kryją się
wszystkie popularne referencje, które
ze względu na zbyt wąską ofertę nie
są zakwalifikowane do konkretnej
grupy produktowej. Obecnie w jej
skład wchodzi ponad 50 indeksów,
głównie elementów elektrycznych
i silnikowych, takich jak: czujniki,
włączniki, presostaty, rolka napinająca, sprzęgło hydrokinetyczne wentylatora i inne.
Indeksy oferty RACER-RÓŻNE występują w systemie sprzedaży Fota pod numerami R9XXX,
gdzie X oznacza cyfrę.
SZUKAJ W KATALOGU
Wszystkie nowe referencje zostały skatalogowane w elektronicznym katalogu Fota oraz katalogu
on-line. Posiadają krosy na numery
OE oraz czołowych producentów
tego asortymentu na świecie.
Cała oferta produktów RACER
(12 grup asortymentowych, w sumie
prawie 1500 indeksów) dostępna jest
w placówkach Fota S.A. na terenie
całego kraju.
Dziaô Marek Wôasnych
Fota S.A.
Pluum – płyn
do spryskiwaczy
w tabletkach
Tak jak
w kuchni…
W sieci dystrybucji Fota S.A.
od połowy czerwca dostępny
jest nowy produkt – płyn do
spryskiwaczy w tabletkach
Pluum.
T
abletki są bardzo
o
wygodnym rozwiązaniem. Można
je przechowywać
w schowku lub w
drzwiach samochodu, nie zajmując
miejsca w bagażniku. Produkt jest
łatwy w użyciu.
Wystarczy wyjąć
go z opakowania,
wrzucić bezpośrednio do zbiorniczka płynu do
spryskiwaczy w samochodzie
mochodzie
i zalać wodą. Z jednej tabletki uzyskuje się pięć
litrów gotowego płynu.
Produkt jest przyjazny środowisku – wyprodukowany został w 100 procentach z naturalnych składników pochodzenia roślinnego. Nie
przechowuje się ich w jednorazowych plastikowych opakowaniach, na których produkcję
potrzeba dużej ilości energii, przetworzenia materiałów ropopochodnych oraz wielu lat, aby
uległy biodegradacji.
W ofercie firmy Fota, płyn do spryskiwaczy
y
w tabletkach Pluum dostępny jest pod następującymi indeksami:
PLUUM PM101 – płyn letni (blister – 2 szt.)
PLUUM PM102 – płyn letni (karton – 150 szt.)
Więcej informacji na temat produktu udzielają
wszystkie placówki Fota S.A.
‰
Fota FORUM 9
Firma
Nowe akcje promocyjne Bosch
Prezent na jubileusz
Fot.: Bosch
Z okazji jubileuszu 125-lecia firmy
Bosch i 150-tych urodzin jej założyciela – Roberta Boscha, dział diagnostyki samochodowej firmy
ferty
przygotował atrakcyjne of
oferty
promocyjne dla warszta-tów samochodowych.
J
edna dotyczy zakupu testerów
w
usterek typu KTS wraz z oprogra-mowaniem na 12 miesięcy w ceniee
samego urządzenia KTS. Przy zaku-h
pie jednego z sześciu przygotowanych
pakietów zawierających tester, 12-mie-sięczne oprogramowanie warsztat otrzy-muje za darmo. Promocją zostały objęte wszystkie typy KTS – począwszy od
modułów KTS 530/540/570, poprzez
samodzielne testery KTS 200 i KTS
340, na KTS 670 kończąc. W cenie pakietu promocyjnego warsztat otrzymuje także transport i uruchomienie urządzenia oraz przeszkolenie z obsługi.
D
oferta
zakup
Druga
oferta, dotyczy zakupu
urządzenia najnowszej generacji z serii
FSA 7xx Edition w promocyjnej cenie.
Warunkiem koniecznym do skorzystania z promocji jest zwrot starego diagnoskopu produkcji Bosch z serii MOT,
FSA 600 lub FSA 560, który dotychczas był wykorzystywany w warsztacie.
W ofercie specjalnej znajdują się dia-
gnoskopy FSA 740 Edition (w wersji
z modułem KTS 540 lub bez tego modułu) oraz FSA 760 Edition z dotykowym monitorem TFT 19. Koszty transportu nowego modułu do odbiorcy na
terenie kraju, jego uruchomienia oraz
przeszkolenia z obsługi urządzenia są zawarte w cenie promocyjnej urządzenia.
Akcje promocyjne potrwają do końca
2011 roku, a szczegółowych informacji
na ich temat udziela dział wyposażenia
warsztatowego firmy Fota. ‰
Kupuj RAICAMA
i odbieraj nagrody
Nowy katalog
sprzętu
Na początku września wystartowała promocja na asortyment marki RAICAM.
Akcja trwać będzie do końca listopada.
Zasady promocji są bardzo proste. Wystarczy kupić produkty RAICAM za określoną
kwotę i odebrać nagrodę. Zestawienie wymaganych wartości zakupów oraz przyporządkowanych do nich nagród poniżej.
Od października, w oddziałach firmy
Fota S.A. dostępny będzie nowy katalog wyposażenia warsztatowego.
600 do 999 zł netto
6
t-shirt vintage
spodnie warsztatowe
ir t V
300 do 599 zł netto
int
a
ge
1000 do 1999 zł netto
1
bluza sportowa
2000 do 3499 zł netto
polar
sp o
Katalog zawiera aktualną ofertę Foty w zakresie profesjonalnych narzędzi i urządzeń
największych dostawców sprzętu do wyposażenia serwisów samochodowych. Na niektóre pozycje sprzętu zostały przygotowane
specjalne ceny, promocje oraz rabaty.
rt
o
wa
3500 do 4999 zł netto
powyżej
p
o
5000 zł netto
o
bezrękawnik puchowy
kurtka
wn
i
k
pu
ch
10 Fota FORUM
Pełna oferta sprzętu wyposażenia
warsztatów dostępna jest na stronie
www.fota-warsztat.pl.
Części zamienne,
ale jakość jak przy pierwszym montażu
LEMFÖRDER stawia na bezpieczeństwo i jakość. Dlatego cieszymy się zaufaniem
branży motoryzacyjnej, z którą współpracujemy od ponad stu lat.
Zaufaj marce LEMFÖRDER.
LEMFÖRDER – bezpieczeństwo układu kierowniczego i zawieszenia.
LEMFÖRDER – marka ZF
www.zf.com
Firma
2011
Znamy Mechanika Roku 2011
Krzysztof Sobiecki naj
Mamy zwycięzcę kolejnej, już dziewiątej, edycji konkursu
na najlepszego Mechanika Roku. Został nim Krzysztof
Sobiecki z warsztatu Auto Centrum Ziomek
ek w Trzebinii,
który odjechał nowym Mitsubishi ASX.
O jakie inne nagrody walczyli uczestnicy konkursu w hotelu
elu
Marine w Kołobrzegu, co robili w wolnym czasie?
Oto relacja z tego wydarzenia.
Uczestnicy
zaczęli zjeżdżać się
do hotelu od rana. Już
na wejściu odczuć można
było klimat tegorocznego
kubańskiego motywu przewodniego, rodem z ulic
Hawany i Buena Vista
Social Club.
Po
zregenerowaniu sił na basenie w
saunie czy centrum SPA,
ruszyliśmy z programem.
Rozpoczęliśmy od mini targów, w trakcie których można
było porozmawiać z przedPodstawicielami sponsorów
czas spotkania
konkursu i zapoznać się
organizacyjnego
z ich ofertą.
omówiona została agenda całego pobytu. Jeszcze
tylko kilka słów otuchy od
prowadzącego – Irka Bieleninika i już mogliśmy
przystąpić do półfinałowej rozgrywki.
12 Fota FORUM
Tegoroczny półfinałowy test składał się
z 30 pytań wielokrotnego
wyboru. Na ich rozwiązanie
było 30 minut. Dla wielu
uczestników było to aż za
dużo i niejeden z nich opuścił salę przed upłynięciem wyznaczonego
czasu.
Firma
MANN-FILTER – Perfect parts. Perfect service.
Konkurs zorganizowany został przez firmę Fota S.A. przy współpracy firm: Castrol, Bosch, ATE, Febi, MANN-FILTER, KAGER, Philips, Ruville. Sponsorami nagród w konkursie były również firmy: Wimad, Techman i Magneti Marelli. Patronat medialny nad konkursem objęła telewizja TVN Turbo.
Po
teście
przyszedł czas
na kolację oraz
występy bębniarzy
lepszy!
…i
grę w
bingo
Następnego
dnia rano nastąpiło
ogłoszenie wyników.
Tym razem, wyłonienie
pierwszej piątki było o
wiele łatwiejsze niż rok
temu i odbyło się bez
dogrywek.
oraz
badania i
pomiaru pompy
wtryskowej VP44
na stanowisku
testoNa
wym.
wykonanie każdego
zadania uczestnicy mieli po
30 minut.
Kilkadziesiąt
minut później pięciu
najlepszych uczestników
półfinałów wzięło udział w
ostatecznej rozgrywce. Pod
okiem ekspertów, finaliści
rozwiązywali pięć zadań
praktycznych. Dotyczyły
zloone obsługi i wymiany
kalikoła na czas,
zowania
i podania
przyczyny usterki
układu klimatyzacji,
właściwego
montażu paska
rozrządu, dokonania
pomiarów i ustalenia dopuszczalnych parametrów montażowych w
tarczy hamulcowej
Najlepszym
mechanikiem okazał się Krzysztof Sobiecki z warsztatu Auto
Centrum Ziomek
Kolejne
w Trzebinii
miejsca zajęli:
2. Mariusz Szewczyk,
Moto Service Adam
Worwa S.C., Nowy Targ
3. Tomasz Szopa, Stacja Obsługi
Tomcar, Kamienna Góra
4. Paweł Smoliński,
SP SERVICE, Szczecin
5. Michał Baryła, Serwis
Samochodowy Baryła-Tartakowski sp. j.,
Szprotawa
Fota FORUM 13
Firma
Kiedy
czołówka polskich mechaników
rywalizowała o tytuł
oraz o atrakcyjne nagrody, pozostali uczestnicy
brali udział w
tawarsztatach
necznych,
filmowych,
bębniarskich
i z produkcji
cygar
oraz
spędzali
czas na plaży,
jeżdżąc skuterami wodnymi,
motorówkami
i
próbując
swych sił w
skimboardingu.
Chwilę później na
scenie pojawili
się tancerze z grupy
Afro Carnaval, którzy
wcześniej prowadzili
warsztaty taneczne z salsy
Potem nadszedł czas na
koncert gwiazdy
wieczoru – Patrycji Kazadi.
14 Fota FORUM
2011
Po
udanej zabawie, przyszedł czas na
odpoczynek. Trzeba było
przecież zebrać siły przed
wieczorną uroczystością.
Zaczęliśmy od kolacji. Tuż po
niej, rozpoczął się program
artystyczny. Gości po raz
kolejny powitał Irek
Bieleninik.
Przed
północą rozpoczęła się Gala Filmowa,
podczas której zobaczyliśmy
nakręcone i zmontowane wcześniej materiały przedstawiające
„Dzień z życia Mechanika” w ośmiu różnych odsłonach: musical, komedia, film
akcji, thriller, film niemy, horror, melodramat, sensacja. Filmy nominowane były
w czterech kategoriach: za najlepszą
I znów
rolę męską, najlepszą rolę damską,
najlepszy film i najlepszą charak- przyszedł czas
teryzację. Zwycięzcy otrzymali na świętowanie,
które trwało aż
statuetki oraz nagrody
do świtu.
rzeczowe.
Następnego dnia
rano, wszyscy powoli
zaczęli rozjeżdżać się do
swoich domów. W dobrych
nastrojach, bo przecież kolejna,
jubileuszowa edycja konkursu już
w przygotowaniu. Więcej informacji na jej temat pod koniec roku.
Zapraszamy do regularnych
odwiedzin na stronie internetowej i profilu konkursu
na facebooku.
TO
A
²N
O
YM
Z
C
I7
B
O
ZR
J?
E
I
‰C
O
PR
Mamy rozwiåzanie:
Þltry oleju marki MANN-FILTER
Olej speĝnia w silniku wielorakie funkcje, a jednoczeľnie jest wciåũ
naraũony na zanieczyszczenia. Filtr olejowy marki MANN-FILTER
utrzymuje czystoľê oleju, a tym samym i jego funkcje. Zwiāksza to
niezawodnoľê i trwaĝoľê silnika. Dlatego przy wymianie oleju naleũy
zawsze pamiātaê równieũ o wymianie Þltra oleju.
Marka MANN-FILTER to najbardziej zaawansowana technologia Þltracji
w jakoľci czāľci montowanych fabrycznie, przeznaczona do wszystkich
typowych pojazdów.
E-mail: [email protected] ̓ www.mann-Þlter.com
Firma
Promocja akumulatorów KAGER i Bosch
K
O
R
Y
N
J
E
L
KO
O
G
E
N
W
Y
T
POZY
A
I
N
A
W
O
D
ŁA
rca 2012,
a
m
1
o
d
i
c
ś
o
tn
one terminy pła
ż
łu
d
y
w
ie
ln
a
m
Maksy
offertta nagród
ta
a
g
o
b
z
ra
o
ty
a
sokie rab
pujących
u
k
w
tó
n
e
ekstremalnie wy
li
k
la
d
zęść propozycji
c
o
lk
ty
to
,
u
g
lo
w kata
ziałach Foty.
d
d
o
w
h
c
s
o
B
i
R
E
akumulatory KAG
ąć udział
kowej oferty i wzi
ąt
yj
w
z
ać
st
zy
or
Aby sk
pięciu wartościo1. Kupić jeden z
umulatorów
wych pakietów ak
KAGER lub Bosch:
0 zł netto
• Pakiet I – 1 00
0 zł netto
• Pakiet II – 2 50
0 zł netto
• Pakiet III – 5 00
0 zł netto
• Pakiet IV – 10 00
0 zł netto
• Pakiet V – 15 00
ponować dowolPakiet można skom
ulatorów KAGER
nie spośród akum
.
ch w ofercie Fota
i Bosch dostępny
rczy:
w promocji wysta
py pakietowe
2. Za każde zaku
e punkty
kupujący otrzymuj
ulatory
um
na dodatkowe ak
z katalogu
lub inne nagrody
promocji:
0 punktów
• Pakiet I – 12
0 punktów
• Pakiet II – 34
0 punktów
• Pakiet III – 76
80 punktów
• Pakiet IV – 16
00 punktów
• Pakiet V – 28
ożna
zakupy punkty m
3. Przyznane za
y
od
gr
niać na na
na bieżąco wymie
ły
ca
z
mulować prze
z katalogu lub ku
ć
wymiany dokona
okres promocji, a
u.
po jej zakończeni
nić zgrokie można zamie
4. Nagrody na ja
taznajdują się w ka
madzone punkty
ch
ępnym w oddziała
logu nagród dost
pl
a.
ot
y.f
.akumulator
Fota oraz na www
raj nagrody!
ry i wybie
Kupuj akumulato
kraju.
na terenie całego
działach Fota S.A.
od
ich
tk
ys
sz
w
e
w
grudnia 2011 roku
od 1 sierpnia do 31
ch
ia
dn
w
je
zu
ią
Promocja obow
16 Fota FORUM
Firma
Plus czyli więcej
Piąta edycja promocji
Premium Racing
Pierwszego września ruszyła kolejna
edycja promocji organizowanej przez firmę Fota. Tegorocznymi partnerami
i sponsorami nagród są firmy: ATE,
Bosch, Castrol, Febi, KAGER,
MANN-FILTER, Ruville,
SKF, Sachs.
W tym roku akcji Premium Racing przyświeca hasło „Plus”. Dlaczego?
– Bo klientów nagradzamy za wzrosty
zakupów – odpowiada Magda Madejska,
dyrektor Biura Marketingu w Fota S.A.
Aby wziąć udział w promocji należy
najpierw zarejestrować się na stronie
e
www.premiumracing.pl. Po rejestracji
cjji
i akceptacji regulaminu, każdemu uczestczes
cz
esste
nikowi zostaje przyporządkowane konto,
ont
nto,
o,
na którym widzi swoją bazę zakupów,
w,
od której liczone są wzrosty.
– Klienci Foty walczû tradycyjnie juą
o egzotycznû wycieczký, tym razem
na Zanzibar. Ale Zanzibar to nie wszystysstt
ko – mówi Magda Madejska. Nagrody
dy
rozdajemy już od wzrostów rzędu 3 ty
ttys.
yss.
netto miesięcznie. Akcja trwa do 30 listolist
li
stoopada 2011, łatwo więc oszacować, za
a
ile trzeba kupić, aby zagwarantowaćć
sobie jedną z przygotowanych dla
uczestników nagród.
Partnerzy:
18 Fota FORUM
5 000 netto wzrostu = iPad
3 000 netto wzrostu
= PlayStation Portable
6,/1,._32':2=,(_6(5:,6
-$.263(&-$/,Ł&,:'=,('=,1,(6,/1,.°:=$3(:1,$
0<'=,Ć.,1$6=<0.203(7(1&-20,.20321(1720
:<62.ò()(.7<:12Łô352&(6°:
&Dĭ\ V\VWHP Z MDNRłFL 2(0 ] MHGQHJR ŞUÐGĭD t VSHFMDOLVWD V\VWHPRZ\ 589,//(
]DSHZQL XSURV]F]HQLH G]LDĭDį ]ZLó]DQ\FK ] GRVWDZDPL PDJD]\QRZDQLHP L
VSU]HGDŠó :V]\VWNLH SURGXNRZDQH SU]H] QDV F]ćłFL GR SRSXODUQ\FK PDUHN
HXURSHMVNLFKLD]MDW\FNLFKVóLGHDOQLHGRVLHELHGRSDVRZDQHtVWDQRZLWRJZDUDQFMć
VXNFHVX L ]DGRZROHQLD =DXIDM SDUWQHURZL NWÐU\ ]DSHZQL &L Z\PLHUQH NRU]\łFL
:LćFHMLQIRUPDFMLQDVWURQLHZZZUXYLOOHGH
Warsztaty
Kiedy nie starcza już to c
Niektórzy mają w życiu tak, że nie starcza
im nawet to co najbardziej ekskluzywne.
Ta zasada dotyczy także samochodów.
Z
takich sytuacji żyje na świecie
wiele firm, zaklinających zmotoryzowaną elitę w coś specjalnego. Bez wątpienia najbardziej
spektakularną motokreacją ostatnich
miesięcy, był specjalny Lexus LS 600h L, zbudowany
z myślą o ślubie Jej Wysokości Księcia Monako Alberta
II z panną Charlene Wittstock. Ślubny Lex powstał w
belgijskiej firmie Carat Duchatelet, zajmującej się na
co dzień budową luksusowych powozów. Samochód
został zbudowany tak, aby
mieszkańcy Monako mogli
obserwować nowożeńców i
składać im życzenia. To, że
książe Albert wybrał akurat
Lexusa, nikogo specjalnie nie zdziwiło.
Książę Monako jest bowiem znany ze
swojej pracy na rzecz środowiska naturalnego. Pod jego patronatem od pięciu
lat działa fundacja wspierająca ponad
elektrycznego, około 85% trasy orszaku
ślubnego. Eko-ślubny manifest księcia
Grimaldiego, nie ograniczył się tylko do
zużycia paliwa. Samochód został także
polakierowany z użyciem bezpiecznego
Okazyjna cena trzykołowca
dla środowiska naturalnego lakieru na
bazie wodnej. We wnętrzu zastosowano
zaś welwetową tkaninę Alcantara, którą
pokryto panele i słupki nadwozia.
Takich siedzeń
nie ma nikt
150 projektów związanych z monitorowaniem zmian środowiska oraz ochroną
gatunków zagrożonych zmianami klimatu. Na co dzień książę porusza się hybrydowym, a więc przyjaznym dla środowiska, „zwyczajnym” modelem LS 600h.
Samochód przebudowany przez belgijską firmę przejechał w trybie zerowej
emisji, a więc tylko przy użyciu silnika
20 Fota FORUM
kruszcu, w asyście drogich kamieni nie
zabrakło także wewnątrz pojazdu i na
znaczkach zdobiących atrapę chłodnicy
i błotniki. Wewnątrz znajdziemy, między innymi, ekskluzywny telefon Vertu,
oraz super wyrafinowany sprzęt audio.
Prawdziwym hitem są jednak siedzenia,
wykonane z wyjątkowo delikatnej skóry. W razie gdyby, po przeczytaniu tego
wszystkiego zdecydował byś się nabyć
ten wyjątkowy pojazd, musisz wiedzieć,
że jest on dostępny jedynie dla wybranych. O tym kto może jeździć Dartzem
decyduje sam właściciel marki.
Pięćdziesiąt kilometrów od Monte Carlo, w Cannes, pokazano tego
lata pojazd, który swoim charakterem prezentuje dokładnie odwrotne podejście do zagadnienia luksusu. Jest nim najdroższy Suv świata
– kosztujące 1,5 miliona dolarów
monstrum z silnikiem o pojemności 8 litrów i nadwoziem odpornym na...
ostrzał z kałasznikowa.
Jeżdżący z prędkością 240
km/h sejf dla najbardziej
bezwstydnych z możnych
tego świata powstał w Rosji. Nazywa się zaś Dartz.
Auto, zbudowane na bazie
Hummera, ma powlekane złotem felgi. Złotego
Jeżeli ktoś nie do końca czuje ekologię
i niezbyt odpowiada mu rosyjski styl bycia, powinien nawiązać do estetyki, którą zaprezentował nam niedawno brytyjski książę William. On pojechał do
ślubu szlachetnym Astonem Martinem
DB6 MKII Volante. Nie zachęcamy
jednak nikogo do trudnych i niezwykle
kosztownych poszukiwań 40-letniego
staruszka. W prezentowaną przez księcia estetykę „Vintage” wpisuje się także
świetnie wprowadzony właśnie do sprzedaży Morgan Threewheeler. To wyjątkowe auto nawiązuje do świetnej tradycji
wyjątkowo niszowej, brytyjskiej marki, która od 1909 do 1953 roku słynęła właśnie ze sportowych trójkołowców.
Odnosząc przy okazji niemałe sukcesy
w sporcie. Wówczas nabywców znalazło
30 tysięcy sztuk nietypowych wehikułów.
Recepta na trójkołowca jest dosyć prosta.
Lekkie, cygarowate nadwozie, zbudowane na ramie przestrzennej, silnik od
dużego motocykla, umieszczony między
przednimi kołami i napędzający jedno
koło tylne, minimalna przestrzeń dla kie-
Warsztaty
o najlepsze
rowcy i pasażera, oraz nieprzewidywalne zachowywanie się w zakrętach. Dokładnie taki jest też najnowszy produkt
Morgana. Wygląd nadwozia nawiązuje
do modelu Super Sports, produkowanego w latach 1927-1939. Szkielet z rur
pokryty został aluminium
a zamiast przedniej szyby
zamontowano dwie owiewki. Wnętrze wyłożone jest
skórą a wskaźniki wyglądem
nawiązują do instrumentów spotykanych
w samolotach. Między przednimi kołami znalazł się dwulitrowy motor S&S,
o mocy 86 kW, znany z najlepszych,
amerykańskich motocykli typu Custom.
Całość waży pół tony i osiąga osiąga
96 km/h w czasie 4,5 sekundy. Prędkość maksymalna wynosi zaś 185 km/h.
Pierwsze egzemplarze, które pojawiły się
na brytyjskich ulicach, malowane były na
wzór samolotów RAF z II Wojny Światowej. W Wielkiej Brytanii trzykołowiec
kosztuje 25 tysięcy funtów. To świetna
cena, biorąc pod uwagę fakt, że za najtańszych, czterokołowych braci Morgana, trzeba zapłacić 5000 funtów więcej.
(BW)/Fot. materiaôy prasowe
Warsztaty
Nowe szkolenia
Jak poznać nowoczesne układy h
Celem firmy Fota S.A. jest wspieranie
anie i aktywizowanie warsztatów samochodowych.
h. Chodzi o to,
by osiągały lepszą jakość funkcjonowania
nowania i pozwalały zaspokoić potrzeby klientów finalnych.
N
a drugą połowę 2011 roku,
została przygotowana nowa
atrakcyjna oferta szkoleniowa przeznaczona dla
właścicieli i pracowników
serwisów samochodowych. Proponowane szkolenia będą prowadzone zarówno
przez przedstawicieli producentów części samochodowych jak i trenerów niezależnych, czyli praktyków działających
na rynku mechaniki samochodowej, posiadających wysokie umiejętności praktyczne i teoretyczne. Są one niezbędne do
prawidłowego funkcjonowania warsztatu
w dobie stale zmieniających się warunków na rynku.
Jednym z nowych tematów, opracowanych przez przedstawicieli firmy Continental są szkolenia z zakresu nowoczesnych układów hamulcowych.
chanicznego uruchamiania za pomocą
linki cięgła (CP-Cable
P-Cable Puller).
W ciągu następnych
ępnych pięciu
lat, systemy CI uzyskają aż
80% udziałów na światowym rynku elektrycznego
ktrycznego
hamulca postojowego.
owego. EPB
zy
jest znacznie prostszy i szybszy
w montażu, oszczędza
cenzczędza tak cen
en-ne dziś miejsce
pojeździe
ce w pojeźd
źd
dzi
zie
zie
i przede wszystkim
umożliwia
stkim umożl
żlliwia
ia
uzyskanie wielu
dodatkowych
elu dodatkow
ow
wyycch
funkcji w samochodzie.
ochodzie.
Będzie, na przykład,
zykład, odpowiedzialny
odpowiedz
dzia
iaaln
lny za
z
automatyczne zablokowanie kół sa
samosamo
momo
o
chodu po wyłączeniu
ączeniu silnika lub wyciąwyciiągnięciu kluczyka
ka ze stacyjki samochodu.
samochodu
System Stop-Start także ściśle współpracuje z elektrycznym hamulcem postojowym.
Od 2012 roku firma Continental planuje wykorzystanie EPB do regulacji zintegrowania sterowania w pojeździe tak,
aby umożliwić jak najgłębsze powiązanie
z całym systemem elektroniki pojazdu. To
z kolei spowoduje redukcję wagi i skróci
czas montażu EPB.
Możliwości, które da nowy system
W ciągu następnych pięciu lat, systemy CI
z Continentala pouzyskają aż 80% udziałów na światowym rynzwolą oszczędzić na
ku elektrycznego hamulca postojowego.
obudowie i elementach kontrolnych,
kablach, wtyczkach
oraz miejscach skrzyżowań systemów.
hamulca ręcznego a już w 2015 r. co piąte
Już wkrótce serwisy samochodowe spoauto produkowane w Europie będzie wytkają się z potrzebą fachowego skontroposażone fabrycznie w EPB. Tym samym
lowania działania hamulca. Tym ważrównież systemy hamulca elektryczneniejsze staje się przestrzeganie wskazań
go przejdą ewolucję, gdzie zintegrowana
producenta pojazdu i stała edukacja pramotoryka uruchamiająca działanie hacowników podczas szkoleń technicznych.
mulca postojowego w zacisku (CI-CaliTrzeba pamiętać o zakazie ręcznego wyper Integrated) wygra z systemami meElektryczny hamulec postojowy (EPB)
z zintegrowanym aktywatorem staje się
najpopularniejszym rozwiązaniem wybieranym przez producentów samochodów. Prognozy przewidują zanik
w najbliższym czasie konwencjonalnego
22 Fota FORUM
cofywania/wyciskania tłoczkków
kó
ów z zacisków
ttypu
ty
ypu
pu CI oraz, że po
w
wy
ymi
mianie
wymianie
klocków/
ttracz
tr
tra
racz
c hamulcowych, zaciski
muszą
sk
ki CI
CI m
uszą przejść kalibracje
i należy
nalle
na
leży
leż
ży im
im wczytać
wczy
wc
z tać odpowiednie ustawieniia do
do prawidłowego
pra
rawi
widłowego działania.
nia
Te i inne tematy poruszane są na szkoleniach organizowanych przy współpracy
z firmą ATE, które w ostatnim czasie
uległy poważnej modyfikacji. W 70%
polegają na praktycznych ćwiczeniach
uczestników w warsztacie na prawdziwym pojeździe. Pozostałe 30% to część
teoretyczna. Najbliższe półrocze to okres
szczególnie aktywny szkoleniowo, a ze
szkoleń nowej generacji przygotowane
przez firmę ATE są dostępne już dwa:
Warsztaty
amulcowe
Serwis, konserwacja i naprawa
nowoczesnych układów
hamulcowych:
Zakres szkolenia obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne z hydrauliki oraz
mechaniki układów hamulcowych:
• przepisy prawa
• hydrauliczny układ hamulcowy
• wzmacniacze siły hamowania
i pompy hamulcowe
• płyny hamulcowe
• przewody hamulcowe i regulatory
siły hamowania
• hamulec bębnowy
• zaciski hamulcowe
• okładziny hamulcowe
• tarcze hamulcowe
Serwis i diagnostyka
nowoczesnych układów
hamulcowych:
Zakres szkolenia obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne z zakresu uszkodzeń elementów hamulcowych oraz
elektroniki i diagnostyki w układach
hamulcowych:
• przyjęcie bezpośrednie (elementy
ele
ementy
marketingu serwisu)
• tarcie hamulców
• piszczenie hamulców
• informacje serwisowe
ojjowy (EPB)
• elektryczny hamulec postojowy
• hamulec elektrohydrauliczny
czzny (SBC)
• czujniki obrotów kół
• podstawy diagnostyki
mianie:
• reset serwisowy (po wymianie:
occków
oleju, płynów, filtrów, klocków
hamulcowych itp.)
Pozostałe tematy szkoleń z umiejętnooraz umiejętności miękkich:
ści technicznych to:
• rentowność warsztatu,
• sprzęgła
koszt roboczogodziny,
próg rentowności
• dwumasowe koła zamachowe w silnikach spalinowych korbowo-tłokowych
• marketing serwisowy
• promocje sprzedaży w serwisach
• układy hamulcowe, naprawa i diagno• prawa serwisu samochodowego
styka
i klienta we wzajemnych relacjach
• systemy wtryskowe Diesel
• automatyczne skrzynie biegów
– budowa i diagnostyka
• samochodowa sieć transmiIstnieje możliwość zorganizowasji danych CAN
• elektronika samochodowa
nia szkolenia w wybranej przez
Państtw lokalizacji i temacie.
Państwa
Warun
n
Warunkiem
jest zebranie odpow
wiedniej
grupy osób.
W październiku tego roku rozpocznie
sięę również cykl szkoleń skierowanych
doo warsztatów zrzeszonych w sieci LST.
Fo
ot S.A. zaprasza wszystkich chętnych
Fota
doo udziału w szkoleniach z umiejętności
miękkich – „Organizacja warsztatu i mami
m
ga
az
gazynu”,
„Motywowanie Pracowników”
or
ra umiejętności technicznych – „Sysoraz
te
em wpływające na trakcję w samotemy
ch
ho
chodach
ciężarowych, układ napędowy
i układy
uk
u
hamulcowe”.
W celu uzyskania szczegółowych informa
m
macji o programie oraz terminów szkole
ń prosimy o kontakt telefoniczny lub
leń
ma
m
mailowy z kierownikiem działu szkoleń
firmy
rrm Fota S.A. – Magdą Jarecką.
e
e-mail:
[email protected]
te 58 690 65 24, 600 946 611
tel.
‰
Fota FORUM 23
Warsztaty
Leader Service Truck
Od roweru do Polcaru
Zrezygnował ze studiów, aby móc realizować swoją pasję. Początkowo dojeżdżał
do klientów rowerem, potem maluchem. W wieku 22 lat otworzył własny warsztat. To było w 1994 roku. Dziś Rafał Kopaczewski jest właścicielem Polcaru.
N
a początku warsztat mieścił się
w przydomowym garażu. Decyzja o jego otwarciu na początku lat dziewięćdziesiątych
była odpowiedzią na zapotrzebowanie
rynku na naprawę samochodów ciężarowych, alternatywą dla autoryzowanych
serwisów – opowiada Rafał Kopaczewski.
Szczególnym popytem cieszyła się naprawa pneumatyki, elektroniki i hydrauliki – dodaje.
Na zdjęciu właściciel – Rafał Kopaczewski
Konkurenci mogą się uczyć
Cztery lata później Rafał Kopaczewski przeniósł warsztat do Poczesnej koło
Częstochowy. Powstały dwa samodzielne
stanowiska naprawcze, a cała powierzchnia liczyła 500 metrów kwadratowych.
W 2003 roku warsztat powiększony został o kolejne trzy stanowiska oraz o salon sprzedaży części. Dziś kompleks dzieli
się na warsztat liczący 7 stanowisk i 2500
metrów kwadratowych powierzchni oraz
na stację diagnostyczną. Rafał Kopaczewski do jego obsługi zatrudnia aż 46 osób.
Warsztat nie narzeka na brak klientów. W rejonie byłego województwa częstochowskiego jest bardzo silnie rozbudowany transport. Klienci to nie tylko firmy
lokalne, ale głównie duże firmy transportowe i spedycyjne ze Śląska, centralnej Polski oraz Małopolski. Konkurencja
co prawda jest dość duża ale większość
konkurujących z Polcarem warsztatów to
uczniowie pana Rafała.
Siła w autoryzacji
Główną przewagą Polcaru jest nie
tylko wieloletnie doświadczenie jego
właściciela i świetna organizacja pracy ale
doskonałe wyposażenie w profesjonalne
urządzenia diagnostyczne do wszystkich
24 Fota FORUM
marek samochodów. Poza tym, warsztat posiada liczne autoryzacje. – Wabco,
Knorr, Haldex, Kogel, BPW – wylicza
pan Rafał. Łącznie jest ich 18. Polcar jest
także czwartym warsztatem w Polsce posiadającym autoryzację na naprawę naczep Nooteboom (przeznaczonych do
drogowego transportu ponadnormatywnego o ładowności nawet do 1000 ton
– przyp. red).
Mechanicy z Polcaru wykonują
wszelkiego rodzaju naprawy, szczególnie
z zakresu diagnostyki i obsługi samochodowych układów elektronicznych i elektrycznych oraz pneumatyki i układów
hydrauliki siłowej. Warsztat otwarty jest
od godz. 7 do 21. W sieci Leader Service
Truck warsztat jest od czasu jej utworzenia, czyli od siedmiu lat.
– Przystępowałem do niej za czasów
Mariusza Kisiały (ówczesnego zastępcy dyrektora działu części do samochodów ciężarowych Foty S.A. – przyp. red.)
– wspomina pan Rafał.
Marketing
Lojalność: co i jak?
Zbieranie punktów, karta stałego klienta, nagrody – takie hasła
często kojarzą się z lojalnością i programem lojalnościowym.
Jakie narzędzia mógłby zastosować warsztat Leader Service?
Części składowe lojalności
W firmach serwisujących samochody, nawet w ASO, myślenia o budowaniu lojalności klienta nie powinno się,
w moim przekonaniu, zaczynać od rozważania, jaki program lojalnościowy
można by zorganizować. Zacząłbym raczej od uświadomienia sobie, co tak naprawdę oznacza lojalność, a następnie
sugerowałbym wybranie odpowiednich
narzędzi do budowy poszczególnych jej
aspektów (opisanych poniżej). A może
okaże się, iż należy pozostawić te rozwiązania, które już funkcjonują w firmie,
albo tylko je ulepszyć czy też stosować
bardziej świadomie? Może się również
okazać, że warsztat planujący aktywnie ulojalniać klienta, w ogóle nie spełnia podstawowych wymogów, by móc to
efektywnie czynić.
Rozpocznijmy więc od tego, czym jest
lojalność. Kiedy pytam o to na
szkoleniach, uczestnicy po
krótkiej refleksji dochodzą
do wniosku, że to w gruncie rzeczy dwa
aspekty: kupowanie usług czy części (nazywane przez nich „przyjeżdżaniem do
serwisu”) oraz pozytywna postawa (mówi
się np., że lojalni klienci polecają warsztat
rodzinie i znajomym). Budując lojalność,
należy więc wpływać na oba aspekty.
W jaki sposób?
Na kupowanie oddziałuje się na różne
sposoby. Oczywiście można podejść do
tematu od strony stricte marketingowej
mówiąc, że na decyzje klientów wpływa
się zestawem narzędzi zwanym marketing-mix, co w usługach oznacza: produkt
(towar bądź usługa), cenę, sposób dystrybuowania produktu, promocję (m.in. tradycyjna reklama, marketing bezpośredni,
promocja sprzedaży, sprzedaż osobista),
proces obsługi oraz ludzi wykonujących
usługę.
O poszczególnych składowych marketingu-mix pisałem już w poprzednich
artykułach z tego cyklu,
a więc dziś dla naszych rozważań
o lojalności
przyjmijmy,
że na kupowanie można oddziaływać poprzez budowę więzi ekonomicznych i strukturalnych. To ułatwi nasze rozważania.
Usługi korzystniejsze cenowo,
ale... coś za coś
Budowanie więzi ekonomicznych w kontekście nakłaniania do kolejnych i/lub
większych zakupów to np. oferowanie
zniżek, rabatów, dodatkowych usług czy
części w ramach już zapłaconej ceny. To
również dostarczanie korzyści pośrednich, np. tych związanych z oszczędnością czasu i pieniędzy klienta. Chodzi tu o poprawne wykonanie usługi za
pierwszym razem, szybkie wykonanie
naprawy czy zamontowanie właściwych
części. Oczywiście, takie korzyści mogą
być oferowane każdemu klientowi, ale
w kontekście budowania lojalności trzeba zwrócić uwagę, by działały one we
właściwym celu. Tak więc zniżki, rabaty, niższe ceny, gratisy itp. powinny być
oferowane nie zawsze ot tak, od razu,
a w miarę korzystania przez klienta
z usług serwisu, wraz z jego kolejnymi
wizytami. I tak np. rabat lub zniżka – tak,
ale przy następnym przeglądzie. Kredyt
dla firmy (np. płatność przelewem po
14 dniach) – owszem, ale po zostawieniu danej ilości pieniędzy. Nie
dotyczy to dobrej jakości usług,
które zapewniamy od razu.
Z kolei budowanie więzi
strukturalnych to bardziej zaawansowany
sposób ulojalniania
klienta. To już nie
tylko „dawanie” (jak
wyżej), ale też swego rodzaju... „ograniczanie
innego
wyboru”, bazujące na
regule konsekwencji
26 Fota FORUM
Marketing
czy też zaangażowania. Polega ono na
tym, że firma tworzy „pozytywne” bariery odejścia, na przykład poprzez podpisywanie długoterminowych umów. Lub
poprzez wspomniane już zaoferowanie
korzyści finansowych (np. rabatów), ale
uzależnionych od obrotu czy stażu klienta (oferta głównie dla firm, choć nie tylko). Albo poprzez wprowadzenie nowych
usług, by klient nie musiał wykonywać ich
gdzie indziej (przechowalnia opon, usługi
związane z klimatyzacją, blacharnia-lakiernia, samochód pomocy drogowej, pojazd zastępczy, usługa pomocy drogowej
assistance działająca na zasadzie ubezpieczenia w danej sieci serwisowej – są takie
rozwiązania i w sieciach niezależnych).
Odpowiednie systemy komputerowe
umożliwiają szybsze i lepsze spersonalizowanie oferty. Chociaż niekiedy,
w mniejszych serwisach, podobne działania można prowadzić również przy użyciu prostszych narzędzi (do czasu).
Również poprzez wprowadzenie ponadstandardowych form obsługi dla wybranych klientów, np. najlepszych, lub mających pewną specyfikę (np. przyjęcie
samochodu o każdej porze dnia i nocy
dla dużych firm).
Do działań, które ułatwiają kształtowanie
pozytywnej postawy, należą np.: bardzo
dobra i miła obsługa klienta, czy zaangażowanie się firmy w działania dla lokalnej społeczności lub choćby danej grupy
klientów (sponsoring lokalnych wydarzeń,
drużyny sportowej, szeroko rozumianej
kultury, edukacja w tematach motoryzacyjnych). Te ostatnie inicjatywy często zahaczają o public relations (PR), które nie
zawsze są dostępne i realizowane przez
małe lokalne firmy. Zdziwiłby się jednak
Czytelnik, że podobną aktywność na własną rękę może prowadzić właściciel nawet
niewielkiego przedsiębiorstwa, o ile ma
czas na inne działania niż naprawa samochodów czy obsługa klientów. I nie zawsze
musi być to związane z dużymi kwotami,
o jakich myśli się słysząc np. o sponsorowaniu dużych przedsięwzięć kulturalnych
czy sportowych przez koncerny.
Innym przykładem na budowanie więzi
strukturalnych jest wykorzystanie przez
warsztat programów do zarządzania serwisem w celu dobrania dla danego klienta
(który nie zlecił nic w danej chwili) oferty,
której może on w danej chwili potrzebować. Odbywa się to w częściowo zautomatyzowany sposób, bazujący na historii zakupów lub napraw wykonywanych
przez danego klienta, przebiegach przez
niego wykonywanych, rodzaju silnika,
w jaki wyposażony jest pojazd, datach
przeglądu rejestracyjnego czy zawarcia
ubezpieczenia.
Zaoferowanie w odpowiedniej chwili
właściwej ofertyy daje przeurenwagę nad konkurencją, bo kierowca
zawsze woli
otrzymać
propozycję
usługi czy
towaru, którego może w
danej chwili
potrzebować
(np. wymiana rozrządu),
niż jakąś mało
przydatną ofertę (np. zakupu
m
z dużym rabatem
cowych, które miesiąc
klocków hamulcowych,
enił bez rabatu). W ten
wcześniej wymienił
zamy ryzyko, że klient
sposób ograniczamy
ego serwisu.
pojedzie do innego
Postawa najtrudniejsza
Samo wpływanie na wysokość zakupów
to jeszcze nie budowanie pełnej lojalności! Ostatnim rodzajem działania ulojalniającego jest wpływanie na pozytywną
postawę klienta w stosunku do warsztatu, czyli budowanie więzi społecznych.
To może okazać się najtrudniejsze.
Nawet jeśli warsztat nie czuje potrzeby
zaangażowania się w podobną działalność, może postawić np. na bardziej zindywidualizowaną obsługę (przypisanie
niektórym ważnym klientom konkretnego pracownika obsługi), czy choćby pamiętać o rocznicach ważnych dla klienta
i świętach (życzenia), w ten sposób zapisując się nie tylko w „ekonomicznej”
pamięci klienta. A chcąc coś zrobić dla
wspomnianej lokalnej społeczności, może
np. na łamach lokalnej prasy i w kontaktach osobistych dostarczać jej wiedzy nt.
ekonomicznego czy ekologicznego użytkowania pojazdu.
Podsumowanie
Wiemy o istnieniu specjalnie budowanych programów lojalnościowych. Ba,
sami nieraz jesteśmy ich uczestnikami.
Zbieramy punkty, mamy karty stałego
klienta... Takie narzędzia powinny być
stosowane tylko w firmach, które już zapanowały nad wszystkimi opisanymi wyżej elementami wpływającymi na budowanie lojalności lub ewentualnie w takich
przedsiębiorstwach, które fizycznie nie są
w stanie stuprocentowo kontrolować obsługi klienta (np. organizatorzy sieci franczyzowych). W warsztatach samochodowych działających na lokalnych rynkach,
nawet w sieciach skupionych pod jednym
szyldem, i tak podstawą budowania lojalności klienta pozostają drobne działania,
które opisałem w tekście. Potencjał bowiem tkwi zwykle w pozornie prostych
codziennych czynnościach właściciela
i pracowników serwisu samochodowego.
Maciej Matczak
Motomarketing.pl
Fota FORUM 27
Technika
Fota podpowiada
Jak zadbać o akumulator
Rozmowa z Mariuszem Adachem,
Product Managerem z Zespołu ds. Marek Własnych w firmie Fota S.A.
Jakie metody diagnozowania
akumulatorów można polecić
warsztatom i serwisom dokonującym przedzimowych przeglądów pojazdów?
Mariusz Adach: – Jest wiele metod diagnozowania akumulatorów. Od bezprzyrządowych po te z użyciem specjalnych
testerów, które w dobie dzisiejszej motoryzacji należą do podstawowego wyposażenia każdego warsztatu. Pierwszym
krokiem do postawienia przez warsztat
poprawnej diagnozy stanu akumulatora,
powinna być obserwacja przebiegu rozruchu silnika. Jeżeli obroty rozrusznika
są obniżone, to możemy przypuszczać,
że akumulator wymaga podładowania.
Kolejnym sygnałem świadczącym, iż
akumulator wymaga podładowania lub
wymiany, jest obniżona jasność świateł reflektorów w sytuacji, gdy silnik samochodu nie pracuje a mamy włączone światła.
Akumulatory samochodowe dzielimy na
bezobsługowe – hermetycznie zamknięte, teoretycznie niewymagające żadnej
obsługi oraz obsługowe - znane niemal
od początków zastosowania rozruchu
elektrycznego w pojazdach mechanicznych. Coraz częściej spotykane na rynku
akumulatory, to akumulatory bezobsługowe, (np. akumulatory KAGER, dostarczane przez firmę Bosch, oferowane
w oddziałach firmy Fota na terenie całego
kraju) Łatwość jego użytkowania spra-
28 Fota FORUM
wia, że często zapominamy o jego istnieniu. Tymczasem zarówno akumulator jak
i układ elektryczny, aby sprawnie funkcjonował, wymaga okresowej kontroli. Akumulatory bezobsługowe są trudniejsze w
diagnostyce. Nie można w nich zmierzyć
gęstości elektrolitu ani ocenić jego barwy. Niezbędne jest zastosowanie testera
elektronicznego, którego pomiar oparty
jest między innymi na kontroli napięcia
spoczynkowego akumulatora.
Na rynku jest wiele nowoczesnych testerów, zapewniających dokładne i kompleksowe wyniki badania akumulatora
w bardzo krótkim czasie. Wygodne i łatwe
w użyciu, mogą służyć do kontroli zarówno akumulatorów bezobsługowych jak
i obsługowych a badanie może być przeprowadzone w każdym miejscu i w każdych warunkach. Pozwalają równocześnie sprawdzić akumulator, alternator
i rozrusznik wraz z wykryciem ich usterki.
Należy jednak pamiętać, że elektroniczne
testery akumulatorów pokazują sprawność akumulatora w chwili pomiaru. Dla
uzyskania prawidłowych wyników, badanie należy wykonywać nie wcześniej niż
po godzinie od zakończenia ładowania
lub po znacznym poborze prądu z akumulatora.
W przypadku akumulatorów obsługowych można dodatkowo sprawdz poziom elektrolitu i jego
dzić
gę
gęstość
za pomocą areometru Gęstość eksploatacyjtru.
na eelektrolitu powszechnie stosowanego wynosi
1,28 kg/l w temperaturze
+25° Stan naładowania
+25°C.
należ sprawdzać za pomonależy
cą are
areometru i woltomierza.
Akum
Akumulator,
w którym zmierzona ggęstość elektrolitu
wynosi mniej niż
g/ lub
1,25 kkg/l
ap
jego na
napięcie
spoczyynk
spoczynkowe
(bez obciążenia) jest mniejsze niż 12,5 V,
należy bezwzględnie doładować lub wymienić.
Należy również pamiętać, że jeśli zawiedzie nas akumulator podczas zimowych
mrozów niekoniecznie musi to wynikać
z usterki samego urządzenia. Jeśli kłopoty z akumulatorem powtarzają się, należy
sprawdzić czy uszkodzenia nie występują
w innych elementach systemu elektrycznego. Kłopoty z ładowaniem akumulatora może powodować np. źle naciągnięty
pasek klinowy albo nieprawidłowo działający regulator napięcia alternatora.
Bardzo ważnym jest by po postawieniu
diagnozy (o doładowaniu bądź wymianie
akumulatora na nowy) sprawdzić również
stan instalacji elektrycznej w pojeździe
tak, by wyeliminować nie tylko skutek ale
i przyczynę awarii akumulatora.
Jakie kryteria musi spełniać
akumulator, by można przyjąć,
że nie zawiedzie on podczas
mrozów?
– Pewny rozruch w mroźne zimowe poranki zależy nie tylko od doboru odpowiedniego akumulatora dla konkretnego
pojazdu, ale również od jego stanu technicznego w całym okresie użytkowania.
Niezmiernie ważne są też inne
czynniki. Sprawny
Technika
akumulator może nie sprostać stawianym
przed nim zadaniom, jeśli stan techniczny silnika lub osprzętu utrudnia rozruch.
Mam tu na myśli przede wszystkim
dobre świece zapłonowe lub żarowe
w dieslach, dobrą jakość przewodów
zapłonowych w silnikach iskrowych,
sprawny rozrusznik, sprawny układ
zasilania paliwem oraz olej silnikowy,
którego jakość powinna minimalizować opory rozruchu zimnego silnika.
Do najważniejszych kryteriów jakie
musi spełniać sprawny akumulator,
by nas nie zawiódł w mroźne zimowe poranki, należy jego właściwy dobór. Źle dobrany akumulator, może nam
dostarczyć dodatkowo niepotrzebnych
kosztów. Trzeba zwrócić uwagę na prąd
rozruchu, pojemność oraz napięcie. Właściwe parametry akumulatora znajdziemy
w książce obsługi pojazdu lub informacji
udzieli nam sprzedawca podczas zakupu.
Należy jednak pamiętać że, w niektórych
skrajnie niskich temperaturach może zawieść nawet sprawny, właściwie dobrany akumulator. Niskie temperatury nie
sprzyjają zachowaniu nominalnych parametrów akumulatorów. W pełni sprawny
akumulator, który w temperaturze +25°C
ma 100% pojemności elektrycznej, w
temperaturze 0°C będzie miał jej tylko
80%, a przy mrozie -25°C już zaledwie
60%. Jeżeli akumulator jest już częściowo
rozładowany, to przy niskich temperaturach jego pojemność elektryczna będzie
jeszcze mniejsza. Podobnie jest z prądem
rozruchu, którego wartość obniża się
również wraz ze spadkiem temperatury.
Aby akumulator był sprawny, należy regularnie sprawdzać jego stan. Czyste,
bez śladów korozji powinny być bieguny
akumulatora i zaciski przewodów (tzw.
klemy). Bieguny i zaciski należy smarować wazeliną techniczną, która poprawia
przewodzenie i chroni przed wilgocią.
Dodatkowo, zaciski powinny być przykręcone całym swoim obwodem.
W akumulatorach obsługowych trzeba okresowo sprawdzać stan elektrolitu,
szczególnie po okresie letnim. Ewentualny niedobór elektrolitu uzupełnia się
wodą destylowaną.
Wszystkie akumulatory KAGER podobnie jak i innych czołowych producentów są fabrycznie napełnione kwasem
o gęstości 1,28 kg/l, naładowane i gotowe do eksploatacji. Nie mniej jednak
w przypadku nie wystarczającej mocy
rozruchowej szczególnie często dającej
o sobie znać zimą należy go doładować.
i pod żadnym pozorem nie przechylać,
ponieważ grozi to wylaniem kwasu.
Jak optymalnie przygotować
warsztat do sprawnej wymiany
zużytych akumulatorów?
Na czym polega prawidłowe
przystosowanie warsztatu lub
serwisu do istniejącego w Polsce systemu zbiórki akumulatorów zużytych?
– Dobrze przygotowany warsztat czy
serwis oferujący swoim klientom akumulatory KAGER powinien kierować
się określonymi zasadami które pozwolą
mu sprawnie zarządzać wielkością zapasu, miejscem magazynowym jak również usprawnią organizację zaopatrzenia
w nowe. Jak wiadomo nie każdy warsztat
czy serwis może sobie pozwolić na zakup
pełnej gamy akumulatorów oferowanych
pod marką KAGER. Wynikać to może
z braku miejsca na magazynie bądź po
prostu braku środków jakie może przeznaczyć na zatowarowanie akumulatorów
przed sezonem zimowym. Dlatego też
firma Fota organizuje akcje promocyjne.
Do głównych ich atutów należą atrakcyjne ceny, wydłużone terminy płatności,
cenne nagrody, oraz pakiety dostosowane do potrzeb sprzedażowych poszczególnych warsztatów. W miarę potrzeb,
warsztat może zawsze nabyć potrzebny
akumulator pojedynczo, bezpośrednio
pod klienta w dowolnej placówce firmy,
nie ryzykując zamrożenia gotówki. Co
do obsługi zakupionych akumulatorów
należy pamiętać, by składować je w suchym i chłodnym miejscu o temperaturach dodatnich, nie narażać na działanie
silnego światła oraz nie zdejmować kołpaka ochronnego z bieguna dodatniego.
Należy bezwzględnie przestrzegać zasad
bezpieczeństwa.
Akumulatory są napełnione kwasem, dlatego tak nowe jak i te zużyte należy składować i transportować w pozycji pionowej
– Jedną z naczelnych zasad, którymi firma Fota kieruje się w swojej działalności
jest dbałość o środowisko. Zużyte akumulatory kwasowe oferowane w oddziałach naszej firmy traktowane są jako odpad niebezpieczny.
Każdy sprzedawca akumulatorów pod
marką KAGER niezależnie czy jest to
warsztat, serwis czy sklep należący do
sieci dystrybucji firmy Fota, zobowiązany jest do nieodpłatnego odbioru zużytego akumulatora przy sprzedaży nowego. Sprzedawca zobowiązany jest
pobrać opłatę depozytową i potwierdzić
jej pobranie paragonem lub fakturą, gdy
kupujący w chwili zakupu nowego nie
dostarczy zużytego akumulatora. Sprzedawca zobowiązany jest również zwrócić
opłatę depozytową w terminie 30 dni od
daty zakupu w momencie, kiedy klient
dostarczy zużyty akumulator i przedstawi dokument jej pobrania. Rozładowane, zużyte akumulatory należy składować
w specjalnym pojemniku lub miejscu odpowiednio do tego przystosowanym a następnie oddawać do placówki Fota gdzie
akumulator został nabyty. Wszystkie zużyte akumulatory zebrane w ramach sieci dystrybucji firmy Fota są gromadzone
i przekazywane do zakładów recyklingu.
Rozmawiaôa
Marzena Warczak, Fota Forum
Fota FORUM 29
Technika
Febi Bilstein radzi
Jak skutecznie
diagnozować podwozie
Wielu fachowców w warsztatach samochodowych jest zdania,
że wystarczy klucz montażowy i podnośnik, aby w niezawodny sposób rozpoznać wybite przeguby w podwoziu. To błąd.
N
owoczesne osie mają często tak
skomplikowaną budowę, że nie
da się nic zrobić bez profesjonalnych narzędzi. Jak pokonać problemy
zademonstrują nam fachowcy od napraw
zawieszenia pojazdu z Febi Bilstein.
Gdy koło stoi pośrodku na testerze, można
rozpocząć procedurę. Aby otrzymać wiarygodne wyniki kontroli, pojazd należy unieruchomić za pomocą hamulca postojowego. Chyba każdy pracownik zajmujący się naprawami pojazdów zna tester zawieszenia
z napędem pneumatycznym, a tym samym wie o jego zaletach i wadach. Takie
testery są najczęściej drogie i często dość
głośne podczas pracy. Poza tym potrzebny jest czterokolumnowy podnośnik, co
ogranicza możliwość stosowania. Wprowadzenie sił kontrolnych do podwozia
nie wymaga wprawdzie użycia siły przez
montera, jednak możliwość dozowania
jest niewystarczająca. Sprawdzenie na
dwukolumnowym podnośniku, za pomocą klucza montażowego, jest w niektórych
przypadkach wystarczające, ale najczęściej
nie pokrywa wszystkich „problematycznych stref ” nowoczesnych konstrukcji osi.
30 Fota FORUM
Aby uzyskać prawidłowe wyniki sprawdzenia, pracownik musi zainstalować
we wnętrzu pojazdu blokadę hamulca.
W przeciwnym razie ruchy płyty w kierunku jazdy byłyby widoczne jedynie
w postaci lekkiego obrotu kół, bez wystarczającego obciążenia zawieszenia. Tylko
po podparciu pedału hamulca, siły kontrolne dotrą rzeczywiście do miejsca przeznaczenia, czyli do łożysk podwozia.
Doskonałe narzędzie kontrolne
Nie można na przykład sprawdzić łożysk
amortyzatorów w stanie rozprężonym, a
przecież właśnie one są często odpowiedzialne za hałas podczas jazdy. W związku z tym, że na podnośniku w istotny
sposób zmienia się geometria osi, często
właśnie uszkodzone łożyska są obciążone. Dlatego nie można ich sprawdzić.
Febi Bilstein ma w programie narzędzie
kontrolne, które pozwala na uniknięcie właśnie tych wad obu metod. Tester
podwozia jest płytą kontrolną na rolkach,
którą można zastosować na każdym gładkim podłożu. W związku z tym, że pojazd
stoi na ziemi, unika się źródeł błędów,
które powstają przez wyjęcie amortyzatorów. Doprowadzenie sił następuje ręcznie przez dźwignię, a tym samym można
je bardzo łatwo zmieniać. Narzędzie jest
także znacznie tańsze niż systemy kontrolne z napędem pneumatycznym.
Wielkość szczeliny: podczas sprawdzenia fachowiec kontroluje, czy koło może się poruszać.
Teraz każdy obsługujący urządzenie może
poruszać dźwignią jak joystickiem wzdłuż
i w poprzek, nasłuchując przy tym hałasów i trzasków. W związku z tym, że urządzenie można łatwo obsługiwać jedną
ręką, druga może leżeć na górze na oponie lub z boku między błotnikiem a oponą. Każdy kto nabierze wprawy w obsłudze uchwyci jeszcze szybciej wybite części.
Można przy tym swobodnie przenosić
obie sprawdzane osie: od prostego systemu
„ przód-tył” lub „lewo-prawo” do obrotowych ruchów dźwignią. Ta możliwość jest
bardzo pomocna przy poszukiwaniu błędów w przypadku skomplikowanych konstrukcji osi z wieloma mechanizmami kierującymi. Podczas sprawdzania przednich
osi ważne jest, aby można było poruszać
kierownicą do każdej pożądanej pozycji.
Blokada od Febi
Działanie dźwigni: ręka na oponie pozwala
profesjonaliście poczuć, czy komponent podwozia ma defekt.
Przebieg sprawdzenia jest bardzo prosty:
fachowiec ustawia tester zawieszenia przed
badanym kołem na ziemi i blokuje płytę
kontrolną. To ułatwia najechanie centralnie na płytę, pokrytą czarną warstwą. Gdy
koło jest we właściwej pozycji, fachowiec
może zwolnić płytę. Jeśli warsztat dysponuje czterokolumnowym podnośnikiem,
to przebieg sprawdzenia może być następujący: fachowiec montuje dźwignię urządzenia testującego w kierunku ku dołowi.
Można wówczas szybciej ukierunkować
informacje klienta, jak np. „podczas powolnych skrętów w lewo z przodu coś trzeszczy”, lub „gdy chcę szybko zmienić pas na
autostradzie, samochód nie poddaje się”.
W praktyce sprawdza się dobrze możliwość dozowania siły. Jeśli fachowiec poruszy dźwignią tylko lekko, można łatwiej
rozpoznać delikatne trzeszczące hałasy, jak
na przykład przy wybitych głowicach kulkowych. Takie hałasy nie są w ogóle dostrzegane przez testery pneumatyczne. Jeśli natomiast fachowiec poruszy dźwignią
mocno, to może skutecznie rozkołysać
pojazd, co jest zbliżone do rzeczywistych
stanów pojazdu i może łatwiej pokazać
określone błędy.
Technika
W uzupełnieniu do testera zawieszenia Febi Bilstein zaprojektował jeszcze
tak zwaną blokadę kół, za pomocą której
można łatwiej sprawdzić przede wszystkim tylne osie. Zasada jest prosta: blokadę
łączy się mocno z kołem za pomocą czterech powierzchni nacisku. Umieszczony tam uchwyt, podobny do silnikowego
mechanizmu kierującego kołami, służy do
tego, aby móc wprowadzić wyższe siły do
komponentów podwozia. To dlatego, że
nowoczesne pojazdy są znacznie cięższe
niż kiedyś.
Wymagane ze względu na wyższy komfort jazdy elementy rozprzężenia są naturalnie podatne na uszkodzenia. A tych
uszkodzeń nie można już niezawodnie
stwierdzić za pomocą zwykłych metod
dźwigniowych lub testerów zawieszenia.
Dzięki blokadzie możliwe jest także podniesieniu koła. Tester zawieszenia i blokadę koła można zastosować na kole równocześnie.
Za pomocą blokady koła można wprowadzić
znacznie wyższe siły do podwozia. Blokadę kół można stosować samodzielnie lub w
kombinacji z testerem zawieszenia.
Servotronic
– układ kierowniczy ze
wspomaganiem od ZF
Mija 25 lat od chwili, w której koncern
ZF wypuścił na rynek swój pierwszy
układ kierowniczy ze wspomaganiem,
uwzględniający prędkość poruszania
się pojazdu - ZF Servotronic.
W
ciągu ćwierćwiecza, firma wyprodukowała 11 milionów takich
układów. Teraz stanowią one wyposażenie fabryczne samochodów produkowanych przez 13 międzynarodowych koncernów motoryzacyjnych. Są również
ważnym elementem w ofercie części zamiennych ZF Services.
UKŁAD WSPOMAGANIA – TO JEST TO!
Układy kierownicze ze wspomaganiem
hydraulicznym pojawiły się w latach
pięćdziesiątych XX wieku. Już wówczas zostały uznane za rozwiązanie dające duży komfort kierowcom, zwłaszcza w ciężkich pojazdach użytkowych.
Ówczesny rozwój techniki narzucał
jednak swoje ograniczenia. Przy większych prędkościach działanie układu
wspomagania okazywało się zbyt miękkie i nieprecyzyjne, często prowadząc
do niebezpiecznych sytuacji na drodze.
Stworzenie, wraz z upływem lat, układu wspomagania uwzględniającego aktualną prędkość poruszania się pojazdu,
okazało się strzałem w dziesiątkę. Układ
ZF Servotronic wszedł do masowej produkcji w 1986 roku.
ZF Servotronic w pełni dostosowuje
siłę wspomagania do prędkości pojaz-
du. Przy niskiej prędkości (np. manewry
na parkingu wymagające wielu ruchów
kierownicą) siła wspomagania jest maksymalna. Przy wyższej - jest redukowana, co daje możliwość zachowania dużej
precyzji działania układu i pozwala zachować pełną kontrolę nad pojazdem.
SERVOTRONIC SIĘ ROZWIJA
Układ ZF Servotronic oparty jest na
specjalnym zaworze hydraulicznym,
wyposażonym dodatkowo w konwerter
elektro-hydrauliczny, tłoczki reakcyjne,
zawory zwrotne oraz zawór zamykający.
Jednostka kontrolna przekazuje informacje o prędkości pojazdu do zaworu
hydraulicznego, sprawiając, że siła wspomagania rośnie lub maleje.
ZF Servotronic był na przestrzeni lat
kilkakrotnie modyfikowany. Pierwsza
generacja, której konstrukcja oparta była
na rotacyjnych zaworach tłoczkowych
została zastąpiona w 1989 roku przez
Servotronic z rotacyjnymi zaworami
ślizgowymi. Układ został po raz kolejny zmodyfikowany w 1995 roku (wersja
Servotronic 2).
Układy elektroniczne, produkowane
przez ZF od 2001 roku, również dostosowują siłę wspomagania do prędkości
pojazdu. W układzie ZF Servoelectric,
wspomaganie zasilane jest za pomocą silnika elektrycznego, który pobiera
energię jedynie w momencie skręcania
kół pojazdu.
‰
Program wycieraczek
Bosch Aerotwin pakowanych pojedynczo
Wycieraczki Bosch Aerotwin to:
Bezprzegubowa konstrukcja
Ramiona i nity konwencjonalnej wycieraczki zostały zastąpione przez dwie
precyzyjnie wygięte szyny stabilizujące
umieszczone wewnątrz wycieraczki.
To innowacyjne rozwiązanie zapewnia
jednolity rozkład siły docisku i idealne
przyleganie wycieraczki do powierzchni szyby wzdłuż całej jej długości,
a tym samym jej optymalną i skuteczną
pracę.
Bardzo precyzyjnie cięte
krawędzie gumy wycieraczki
• Dzięki idealnie równej krawędzi
Aerotwin czyści powierzchnię szyby
bardzo dokładnie.
• Bezbłędnie usuwa nawet najmniejsze
krople wody. Dzięki temu zapewnia
lepszą widoczność i bezpieczeństwo
na drodze.
• Guma wycieraczki pokryta jest specjalną powłoką ułatwiającą przesuwanie wycieraczki po powierzchni
szyby.
• Elementy gumowe są mechanicznie
zamknięte w szynach stabilizujących
(nie klejone), co zapewnia spójność
konstrukcji.
Dwie precyzyjnie gięte szyny
stabilizujące
• Szyny stabilizujące wygięte
są z dużą precyzją w każdym punkcie
wycieraczki. Tym samym sprawiają,
że wycieraczka idealnie przylega do
powierzchni szyby, dopasowując się
w trakcie pracy do jej krzywizny.
• Szyny schowane są wewnątrz wycieraczki, dzięki czemu są zabezpieczone przed korozją, a także osadzaniem
się lodu i śniegu na ich powierzchni.
Zapewnia to doskonałą pracę
w każdych warunkach atmosferycznych, szczególnie zimą.
Zintegrowany spojler
• Poprzez spojler ciąg powietrza
dociska wycieraczkę do powierzchni
szyby, poprawiając jej przyleganie.
• Spojler stanowi ochronę szyn stabilizujących przed negatywnym wpływem warunków atmosferycznych.
Wycieraczki Aerotwin Multi-Clip
do pojazdów fabrycznie wyposażonych
w bezprzegubowe wycieraczki
Wycieraczki Aerotwin Multi-Clip
pojedynczy blister
Długość
Numer
(mm)
3 397 008 576
380
3 397 008 577
400
3 397 008 579
450
3 397 008 580
475
3 397 008 581
500
3 397 008 582
530
3 397 008 583
550
3 397 008 584
575
3 397 008 585
600
3 397 008 587
650
3 397 008 588
700
Numer
skrócony
AM380U
AM400U
AM450U
AM475U
AM500U
AM530U
AM550U
AM575U
AM600U
AM650U
AM700U
Wycieraczki Aerotwin N-OE
do pojazdów fabrycznie wyposażonych
w klasyczne wycieraczki
Wycieraczki Aerotwin N-OE
pojedynczy blister
Długość
Numer
(mm)
3 397 008 638
340
3 397 008 639
380
3 397 008 530
400
3 397 008 532
450
3 397 008 533
475
3 397 008 534
500
3 397 008 536
530
3 397 008 537
550
3 397 008 538
600
3 397 008 539
650
Numer
skrócony
AR13U
AR15U
AR16U
AR18U
AR19U
AR20U
AR21U
AR22U
AR24U
AR26U
w górnej części wycieraczki cichą pracę bez
skrzypienia
i piszczenia gwarantuje
miękka guma
twarda guma
sprawia, że wycieraczka
czyści bez smug
i zarysowań
powłoka poślizgowa
zmniejsza siłę
tarcia
Wycieraczki Bosch
Efekt długoletniego
doświadczenia
Bosch to lider innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie wycieraczek szyb samochodowych.
Począwszy od Bosch Aerotwin, z najbardziej zaawansowaną bezprzegubową konstrukcją, poprzez linię Bosch Twin, w której zastosowano dwa rodzaje gumy, aż po korzystną
cenowo linię Bosch Eco – wszystkie wycieraczki Bosch gwarantują dokładne oczyszczanie
szyby, cichą pracę i bezawaryjność, które składają się na bezpieczeństwo i komfort jazdy.
www.wycieraczkibosch.pl
Technika
MAHLE radzi
Jak dobrze wymienić turbos
Zagrożeniem dla trwałości turbosprężarki może być wiele czynników:
dostające się do turbiny ciała obce, zanieczyszczony olej, wadliwe smarowanie, czy zbyt wysoka temperatura spalin. A oto kilka praktycznych
porad i wskazówek, jak dokonać efektywnej wymiany turbosprężarki.
Diagnoza
Warunkiem skutecznej naprawy
jest znalezienie i usunięcie przyczyny usterki, aby sprężarka po
wymianie nie uległa ponownie
awarii.
Czystość
Ze względu na bardzo wysoką prędkość obrotową wirnika,
nawet najmniejsze ciała obce
w turbinie, zachowują się jak pociski. Dlatego podczas remontu
należy bezwzględnie wymienić
filtr powietrza i wyczyścić układ
zasysania spalin i powietrza.
Smarowanie
Aby nasmarować łożyska wału wirników, przed montażem należy wlać
nieco oleju silnikowego
Następnie przykryć otwór wlotowy oleju czystą szmatką i…
turbosprężarki Mahle dostępny
jest odpowiedni zestaw montażowy, w skład którego wchodzą
uszczelki oraz odpowiednio dobrane części do montażu.
W żadnym wypadku nie wolno ponownie używać starych
uszczelek. Również stosowanie
past i ciekłych środków uszczelniających jest niedozwolone.
Masa uszczelniająca może bowiem pomniejszać przekrój lub
zablokować kanały smarne.
W trakcie wymiany turbosprężarki należy również skontrolować stan osłon przewodów
smarnych.
Jeszcze przed zamontowaniem
Nowa sprężarka, to
nowej sprężarki należy wlać nienowy olej
co oleju silnikowego do otworu
Wymiana turbosprężarki powlotowego, przykryć go czystą
winna być połączona z wymianą
szmatką, a następnie, używaoleju i filtra oleju. To zagwaranjąc pistoletu pneumatycznego,
tuje, że ewentualne ciała obce
krótkim uderzeniem sprężoneznajdujące się w starym obiegu
go powietrza rozprowadzić olej
olejowym zostaną usunięte i nie
w łożyskach. Po zamontowaniu
uszkodzą nowej turbosprężarki.
sprężarki, a przed podłączeniem
Zasada: „dobrego nigdy dosyć“
smarowania, należy ponownie …używając sprężonego powietrza, rozprowadzić olej w łożyskach.
nie obowiązuje w odniesieniu
wlać nieco oleju silnikowego
do poziomu oleju! Zbyt wysoki
do otworu wlotowego. Dlatego
poziom oleju ma bowiem niekow zestawach uszczelniających do turborzystny wpływ na rozkład ciśnień w silniolej zacznie się cofać i wydostawać na zesprężarek Mahle znajduje się niewielka
wnątrz poprzez koła turbiny i sprężarki.
ku, czego skutkiem jest wyciskanie oleju do
strzykawka z olejem silnikowym.
W skrzyni korbowej nie może być nadturbiny i sprężarki oraz jego gromadzenie
ciśnienia. Jeśli przewód odpowietrzenia
w chłodnicy powietrza doładowującego.
Jak wszedł, tak wyjdzie
skrzyni korbowej jest zanieczyszczony,
Olej silnikowy, smarujący i chłodzący
tworzy się nadciśnienie, które uniemożOlej i chłodziwo
turbosprężarkę, jest dostarczany przez
liwia odpływ oleju ze sprężarki i wówczas
Po zamontowaniu sprężarki, podłączeniu
pompę olejową. Przez przewód powrotprzez koła turbiny i sprężarki zacznie się
przewodów olejowych i – ewentualnie –
ny olej wraca do obiegu. Aby cyrkulacja
on wydostawać na zewnątrz.
wodnych oraz po podłączeniu przewoprzebiegała bez zakłóceń, zarówno cały
Wszystkie przewody podłączone do turdów powietrznych i spalinowych można
przewód powrotny jak i przewód łącząbosprężarki muszą być szczelne, tak aby
przeprowadzić wymianę oleju i odpocy ze skrzynią korbową muszą być absoprzepływ wszystkich mediów, odbywał
wietrzyć układ chłodzenia. Przed urulutnie czyste. Jeśli odpływ jest zapchany,
się bez przeszkód i ubytków. Dla każdej
chomieniem silnika należy bezwzględnie
34 Fota FORUM
Firma
prężarkę
odciąć zapłon, usuwając na przykład bezpiecznik lub przekaźnik pompy paliwowej. Następnie przy pomocy rozrusznika
kręcić wyłączonym silnikiem do momentu uzyskania odpowiedniego poziomu
ciśnienia oleju. Zanim uruchomiony silnik zostanie wprowadzony na wysokie
obroty, zalecamy, aby najpierw popracował dwie minuty na jałowych obrotach.
Poluzowana śruba?
Na samym końcu należy sprawdzić, czy
wszystkie śruby i łączenia są dobrze dokręcone i czy nie ma nieszczelności. Po
ok. 20 godzinach eksploatacji lub przebiegu 1 000 km należy ponownie skontrolować stan dokręcenia śrub.
Długodystansowiec
Pokonywanie długich tras jest korzystne
dla każdego silnika. Silnik z doładowa-
niem szczególnie
źle znosi jazdę
W trosce o klienta:
na krótkich od• praca silnika na jałowych obrotach przez ok. 30 secinkach, poniekund przed rozpoczęciem jazdy zapewni turbospręważ zanim osiągnie temperaturę
żarce smarowanie, natomiast 30 sekund jałowych
pracy, niespaloobrotów po szybkiej jeździe, schłodzi ją,
ne paliwo i woda
• kierowcy pokonujący głównie krótkie dystanse, pokondensacyjwinni przynajmniej raz w tygodniu udać się w dłużna gromadzą się
szą trasę, dzięki czemu olej silnikowy będzie się mógł
w oleju. Prowadzi
zregenerować,
to do pogorszenia
• aby zimą silnik prędzej osiągnął temperaturę pracy,
właściwości triboa ogrzewanie zaczęło działać szybciej, wskazane jest
logicznych oleju
jego włączanie po upływie co najmniej trzech minut.
i pogarsza przyczepność powłoki
smarującej. DoBiodiesel, czyli zagrożenie
piero gdy temperatura przekroczy 80˚C,
dla oleju silnikowego
następuje odparowanie niepożądanych
i turbosprężarki
czynników. Jeśli temperatura oleju przez
Oleje roślinne nie odparowują, a niespadłuższy czas nie przekracza tej wartości,
lone odkładają się w oleju silnikowym.
turbosprężarka wystawiona jest na więkPo przekroczeniu pewnej wartości konsze ryzyko. Ponadto w niskich temperacentracji gęstnieją, a wkrótce po tym
turach otoczenia emulsja powstała z oleju
układ smarowania przestaje funkcjonosilnikowego i wody kondensacyjnej może
wać. Dlatego stosowanie olejów roślinzamarznąć w przewodzie powrotnym
nych jako paliwa wymaga skrócenia okreoleju turbosprężarki i w przewodzie odpowietrzenia skrzyni korbowej, co może
su między wymianami oleju.
zaburzyć rozkład ciśnień w silniku.
‰
SKF informuje
Szczegółowa instrukcja
demontażu i montażu
Nowe opakowania
zestawów rozrządu
Mając na celu wsparcie techniczne warsztatów, firma SKF
zdecydowała się umieścić zalecenia i standardowe instrukcje
montażowe bezpośrednio na opakowaniach zestawów rozrządu
VKMA, VKMC i VKMS (oprócz VKMA 9xxxx).
Nowe opakowania SKF zawierać będą dwa rodzaje instrukcji:
• dla zestawów VKMA i VKMS (nie zawierających procedury wymiany pompy wody)
• dla zestawów VKMC (zawierających procedurę wymiany pompy wody)
Linią przerywaną zaznaczone są różne możliwości
montażu w zależności od
konkretnych zestawów.
Nowa forma instrukcji pozwoli na:
• lepszą przejrzystość informacji – proste i czytelne ilustracje
• większą praktyczność – nie potrzeba tłumaczyć informacji z języków obcych
• większą dbałość o środowisko naturalne – mniejsza ilość użytego papieru
W przypadku, gdy w zestawie znajduje się instrukcja szczegółowa, na pudełku
znajduje się informująca o tym naklejka. Szczegółowa instrukcja naklejona
jest na instrukcji standardowej i jest w formie papierowej. ‰
Fota FORUM 35
Technika
Co warto wiedzieć o olejach silnikowych
Mobil gwarancją najwyższ
Przy wyborze oleju silnikowego najczęściej kierujemy się zaufaniem do
marki, ceną oraz skuteczną ochroną silnika. Przede wszystkim jednak
powinniśmy przestrzegać zaleceń producenta pojazdu. Oleje są jednym
z tych czynników, które decydują o stanie technicznym silnika. Dlatego
warto o nich wiedzieć więcej.
K
iedy spojrzymy na etykietę oleju silnikowego, to poza dobrze
wyeksponowanym logo producenta, które dla wielu jest wyznacznikiem jakości, najważniejsze dla
nas powinny być: rodzaj oleju, jego lepkość oraz klasyfikacja jakościowa. W dalszej kolejności kierujemy wzrok na dopuszczenia i rekomendacje producentów.
Inne, bardziej szczegółowe informacje,
producenci olejów prezentują w kartach
technicznych swoich produktów. Przedstawiona w nich charakterystyka fizykochemiczna również może nam podpowiedzieć, jaki olej silnikowy będzie
najlepszy w eksploatacji.
Najczęściej źródłem takich informacji są strony internetowe producentów
oraz telefoniczne centra pomocy technicznej. W przypadku producenta olejów
Mobil 1 są nimi witryna www.mobil.pl
lub www.mobil-1.pl oraz infolinia techniczna 0 800 44 11 603.
Mobil 1, czyli
nazwa zobowiązuje
Wybór odpowiedniego rodzaju oleju
nie stanowi dla nas większego problemu.
Zgodnie z zaleceniami producenta pojazdu decydujemy się na olej syntetyczny,
semisyntetyczny lub mineralny.
Rodzaj oleju zależy od bazy wykorzystanej podczas produkcji
i przekłada się na jego właściwości. Bezwzględnym liderem,
jeżeli chodzi o listę korzyści dla
silnika, jest olej syntetyczny, na
przykład Mobil 1.
Na przedniej etykiecie znajduje się informacja o klasie lepkości oleju według klasyfikacji
SAE. Klasyfikacja ta określa
36 Fota FORUM
zakres temperatur, w których olej zachowuje płynność niezbędną do właściwej
ochrony serca pojazdu.
Poza informacją o klasie lepkości
SAE funkcjonują dwie klasyfikacje jakościowe API oraz ACEA. Na etykietach
wybranych olejów możemy spotkać również określenia LE (low emission) lub
ESP (emission system protection). Tak
oznaczone oleje, np. Mobil 1 ESP 0W40, przeznaczone są przede wszystkim
do nowoczesnych silników spełniających
normy emisji spalin EURO.
Karty techniczne produktów, w porównaniu do etykiet zawierają zdecydowanie więcej informacji na temat zachowania się oleju podczas eksploatacji
pojazdu. Poniższa tabela przedstawia właściwości fizykochemiczne jednego z najpopularniejszych, w pełni syntetycznych
olejów ExxonMobil – Mobil 1 New Life
0W-40.
Jedną z prezentowanych cech jest
temperatura zapłonu – najniższa temperatura, w której unoszące się w powietrzu
pary oleju mogą w zetknięciu z płomieniem ulec zapłonowi. Temperatura zapłonu powinna być jak najwyższa, ponieważ wpływa na zużycie oleju.
Odwrotnie jest w silnikach dwusuwowych, gdzie powinna być jak najniższa,
aby olej w silniku był spalany jak najdokładniej. Inną cechą, tym razem określającą płynność oleju, jest temperatura
płynięcia. Wyznacza ona granicę utraty
płynności oleju. Niska temperatura płynięcia jest jedną z wielu zalet olejów syntetycznych, która jest szczególnie ważna
podczas uruchamiania silnika zimą.
Jak uszlachetnić bazę?
Kolejną właściwością oleju jest jego
całkowita liczba zasadowa TBN (Total
Base Number). Jest ona wykorzystywana
do określenia zdolności oleju do neutralizacji kwaśnych produktów spalania. Olej
silnikowy wchłania je, chroniąc tym samym metalowe elementy silnika. Całkowita liczba zasadowa oleju zmniejsza się
w trakcie eksploatacji pojazdu, co wiąże
się ze zużyciem dodatków myjących.
Cechą dobrego oleju silnikowego jest
optymalne połączenie olejów bazowych
z pakietem dodatków uszlachetniających. Przykładowo, specjaliści pracujący
nad olejem Mobil 1 New Life 0W-40
dodali do formulacji około dwadzieścia,
nowoczesnych komponentów. Dzięki dodatkom uszlachetniającym dostarczamy
silnikowi długotrwałą ochronę, również
w najbardziej ekstremalnych warunkach
Na każdej butelce oleju znajduje się informacja o rodzaju bazy
olejowej (syntetyczny, półsyntetyczny, mineralny)
oraz pojemności.
Producenci olejów silnikowych kładą duży nacisk na udoskonalanie swoich produktów, na przykład w ramach partnerstwa technologicznego z utytułowanym zespołem Formuły 1.
Logotyp producenta to dla wielu kierowców wyznacznik jakości.
Klasa lepkości SAF określa zakres temperatur w jakich olej zachowuje płynność niezbędną do właściwej ochrony serca pojazdu.
Technika
Formuła 1
najlepszym testem
ej jakości
pracy. Specjalne dodatki uszlachetniające
poprawiają zdolności oleju do utrzymywania czystości w silniku i powstrzymania mechanicznego zużycia ruchomych
elementów. Poza tym zwiększają odporność na utlenianie, opóźniają obniżanie
się lepkości przy wzroście temperatury
oraz obniżają temperaturę płynięcia oleju.
Producenci olejów silnikowych umieszczają na etykietach również dodatkowe
informacje o swoich produktach, które
potwierdzają wysoką jakość formulacji.
Na przykład na 4-litrowych butelkach olejów Mobil 1 New Life 0W-40
i Mobil 1 Peak Life 5W-50 znajduje
się ikonka bolidu Formuły 1, która informuje o współpracy technologicznej
pomiędzy ExxonMobil i zespołem Vodafone McLaren Mercedes. Co ważne,
współpraca ta ma rzeczywisty wpływ na
skład formulacji oleju Mobil 1. Część
dodatków uszlachetniających, w tym do-
datki przeciwzużyciowe, zanim trafiła
do seryjnej produkcji była przygotowana
z myślą o rywalizacji na torze Formuły 1.
Tor wyścigowy to doskonały poligon doświadczalny dla środków smarnych!
Dokładna analiza właściwości oleju
silnikowego na podstawie karty produktu i etykiety, daje nam zupełnie nowe
spojrzenie na kwestie smarowania. Im
większa jest nasza wiedza o motoryzacji,
tym jesteśmy bardziej świadomi potrzeb
swojego auta, potrafimy właściwie o nie
zadbać i uniknąć kosztownych napraw.
Dlatego zainwestowanie w droższy, ale
bardziej zaawansowany technologicznie
olej syntetyczny, w dłuższej perspektywie
przynosi zdecydowanie więcej korzyści.
‰
Nowy Mobil 1 ESP 0W-40
ExxonMobil rozszerza ofertę niskopopiołowych olejów silnikowych
o w pełni syntetyczny Mobil 1 ESP
0W-40. Nowy olej jest przeznaczony do
nowoczesnych silników benzynowych
i Diesla z systemem redukcji emisji spalin.
Posiada także najnowszą aprobatę General Motors dla olejów niskopopiołowych,
Dexos2TM. Oznacza to, że w pełni syntetyczny Mobil 1 ESP 0W-40 może być
używany w nowoczesnych silnikach aut
koncernu GM (m.in. Chevrolet i Opel).
Specyfikacja Dexos2TM jest zgodna
z wcześniejszymi GM-LL-A-025 i GM-LL-B-025, a większość samochodów
GM wyposażonych w silniki benzynowe
lub Diesla może używać środków smarnych Dexos2TM, takich jak nowy Mobil 1.
Mobil 1 ESP 0W-40 spełnia, a nawet przekracza wymagania czołowych
producentów samochodów w zakresie smarowania nowoczesnych silników
pojazdów osobowych. Został opracowany z wykorzystaniem nowoczesnych
komponentów, które są w pełni kompatybilne z filtrami cząstek stałych
DPF oraz katalizatorami trójdrożnymi
CAT. Zapewnia doskonałą sprawność
i ochronę silnika przy jednoczesnym
zmniejszeniu zużycia paliwa. Nowy,
niskopopiołowy Mobil 1 ESP 0W-40 jest
zalecany do wszystkich nowoczesnych
silników samochodowych, zwłaszcza wysokosprawnych silników Diesla i benzynowych, montowanych w najnowszych
modelach samochodów osobowych,
SUVach i furgonetkach.
Olej ten jest szczególnie przydatny do
zastosowania w ekstremalnych warunkach, oraz wszędzie tam gdzie wymagane
lub wskazane są oleje nie tylko w klasie
lepkości 0W-40, ale także w klasie SAE
5W-40 oraz w warunkach eksploatacji,
w których konwencjonalny olej często nie
zdaje egzaminu.
– Wprowadzenie nowego produktu to
nasza odpowiedź na rosnące oczekiwania kierowców i nowe specyfikacje producentów pojazdów –
mówi Ewa Jeżewska, specjalista
ds. marketingu ExxonMobil
Poland. – Obserwujemy coraz większe zainteresowanie
olejami niskopopiołowymi.
Obecnie w naszej ofercie
produktowej do silników aut
osobowych wyposażonych w
filtr cząstek stałych posiadamy oleje: Mobil 1 ESP
Formula 5W-30 i Mobil 1
ESP 0W-40. Ich znakiem
rozpoznawczym są zielone
etykiety, które podkreślają zwrócenie naszej
uwagi na kwestie ekologii i konieczności
redukcji emisji spalin – dodaje Ewa Jeżewska.
Oleje niskopopiołowe Mobil 1 ESP
(Emission System Protection) charakteryzuje niski poziom
popiołu siarczanowego
(SA), fosforu (P) oraz
siarki (S). Nowy Mobil
1 ESP 0W-40 zmniejsza ilość osadów, które
mogą zatkać filtr, a nawet uszkodzić silnik.
Dzięki temu olej zapewnia lepsze warunki
pracy silnika, wydłużając żywotność filtrów
redukujących
emisję
spalin oraz żywotność
samego silnika.
‰
Właściwości Mobil 1 ESP 0W-40 Zalety i potencjalne korzyści
Niska zawartość popiołu
Pomaga zredukować osadzanie się cząsteczek
w filtrach cząstek stałych
Niska zawartość siarki i fosforu
Przyczynia się do zmniejszenia przypadków „zatrucia”
konwerterów katalitycznych
Aktywne środki czyszczące
Pomaga w redukcji gromadzącego się szlamu i osadów, przyczyniając się do czystości i trwałości silnika
Znakomita stabilność termiczna
i oksydacyjna
Przyczynia się do ograniczenia degradacji oleju, co pozwala na wydłużenie okresów międzyserwisowych
Niskie zużycie oleju
Mniejsze zanieczyszczenie węglowodorami
Ulepszone właściwości tarciowe
Potencjalnie zwiększa oszczędność oleju
Doskonałe właściwości w niskich
temperaturach
Szybki rozruch w niskich temperaturach i wyjątkowo
szybka ochrona silnika
Przyczynia się do przedłużenia żywotności silnika
Fota FORUM 37
Technika
Żarówki X-tremeVision
Philips daje więcej światła
Początek jesieni to trudny czas dla kierowców.
Coraz krótsze dni i pogarszające się warunki na
drogach nie sprzyjają dalekim samochodowym
podróżom. Teraz jest najlepszy czas, aby zadbać
o lepsze oświetlenie pojazdu.
W
idzieć i być widocznym to
podstawowa zasada bezpieczeństwa na drodze.
Kierowcy jednak często o
niej zapominają. Najgorsze błędy to nie
zmienianie przepalonych żarówek, jazda
z zabrudzonymi reflektorami i źle ustawionymi światłami oraz zakup niehomologowanego oświetlenia, które stanowi
zagrożenie dla osób jadących z naprzeciwka. A przecież do ponad 60 procent
wypadków dochodzi z powodu gorszej
widoczności – nocą lub podczas złych
warunków pogodowych.
Badajmy wzrok, bo warto
Trzeba pamiętać, że ludzkie oko
nie jest stworzone do takich warunków.
W nocy mamy ponad trzykrotnie mniejszą ostrość widzenia, zredukowane pole
widzenia i mniejszą zdolność do oceny
odległości. Nasz wzrok pogarsza się z biegiem lat, a źrenice stają się mniej przezroczyste. Dlatego potrzebujemy więcej światła, by bezpieczniej podróżować.
Z badań przeprowadzonych przez firmę Philips wynika, że co trzeci kierowca
w Polsce i w Europie ma wadę wzroku
i nie jest tego świadomy. Okulistę powinien odwiedzić co czwarty badany.
Natomiast u pięciu procent kierowców
stwierdzono poważną wadę wzroku.
W Europie ma ją co trzeci kierowca.
– Wybierając oświetlenie samochodowe
należy zwrócić szczególną uwagę na wydajność żarówki, czyli jak jasno świeci, ile daje
lumenów z wata. Żarówka emitująca duży
strumień świetlny gwarantuje nam większą
widoczność i bezpieczeństwo na drodze –
komentuje Tomasz Supady, ekspert Philips Automotive.
38 Fota FORUM
Najjaśniejsze żarówki
Właśnie z myślą o kierowcach, którzy
cenią bezpieczeństwo i najwyższą jakość
wykonania, Philips stworzył żarówki X-tremeVision. Są to najjaśniejsze homologowane żarówki na rynku i dają o 100
procent więcej światła na drodze w porównaniu ze zwykłymi żarówkami.
X-tremeVision mają unikalny żarnik
i zoptymalizowaną geometrię. Ich wysoką trwałość zapewnia kwarcowy palnik
i specjalna mieszanka gazu, wtłaczana do
żarówki pod wysokim ciśnieniem.
Z kolei zastosowanie szkła kwarcowego gwarantuje, że przy kontakcie
z wodą bańka nie eksploduje. Takie przy-
padki zdarzają się w żarówkach wykonanych ze szkła twardego, które jest mniej
odporne na szok termiczny i wilgoć.
O jakości żarówki halogenowej
X-tremeVision decyduje w dużej mierze precyzyjne ustawienie skrętki. Dzięki niemu rozsył światła jest prawidłowy.
Odpowiednia jakość żarówki i dobrze
ustawione światła likwidują problem
oślepiania kierowców jadących z naprzeciwka. X-tremeVision, tak jak wszystkie
żarówki samochodowe Philips, posiadają
odcięcie promieniowania UV, dzięki czemu reflektory nie matowieją. Problem ten
dotyczy zwłaszcza reflektorów wykonanych z plastiku. Żółtawy efekt w reflektorze jest sygnałem, że emisja światła jest
redukowana. Matowe reflektory mogą
blokować nawet 50 procent emitowanego
światła.
Więcej widzisz, lepiej hamujesz
X-tremeVision dają kierowcy komfort i bezpieczeństwo. Większa moc
światła zapewnia lepszą widoczność.
Kierowca może szybciej reagować podczas niespodziewanych sytuacji na jezdni
i poboczu. Używanie żarówek o większej
mocy wyraźnie skraca drogę hamowania,
co zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym wpływa na poprawę bezpieczeństwa.
(mip)
POD NACISKIEM
PRACUJEMY
NAJLEPIEJ.
A naciskiem osiągamy bardzo wiele. W końcu nasze części silnikowe muszą wytrzymać aż do
20.000 U/min oraz olbrzymie ciśnienie. Ale czego się nie robi dla dobrych klientów, takich jak
renomowane zespoły formuły 1, międzynarodowy przemysł motoryzacyjny... i oczywiście dla
naszych wymagających klientów handlowych i warsztatowych, którzy otrzymują od nas części
o jakości części przeznaczonych na pierwszy montaż. www.mahle-aftermarket.com
Technika
Uszczelnienie pokrywy głowicy masą
uszczelniającą AFD 2018 (461.680)
AFD 2018 – anaerobowe uszczelnienie powierzchniowe
(kolor czerwony) jest masą uszczelniającą, nie zawierającą rozpuszczalników, o niskim stopniu lepkości.
D
zięki właściwościom eliminującym powstawanie pęcherzyków powietrza oraz zdolności do wiązania się z metalem, tworzy pomiędzy
uszczelnianymi elementami, utwardzalną powłokę, odporną na działanie temperatury i mediów takich jak olej czy woda. Mimo to, w łatwy
sposób można dokonać demontażu tych elementów. W przeciwieństwie
do zwykle stosowanych materiałów uszczelniających przy bezpośrednim Informacja o powiązanych pojazzmetalicznym kontakcie nie występuje utrata siły docisku śrub wskutek dach i silnikach jest dostępna w ka„osiadania“ materiału.
talogu on-line Elring (E-KAT) na stronie www.elring.de oraz w TecDoc.
oc.
Sposób zastosowania
Uszczelniane powierzchnie oczyścić i odtłuścić spirytusem lub podobnymi rozpuszczalnikami. Tylko absolutnie czyste i odtłuszczone powierzchnie, zapewniają
pewne połączenie i przyleganie masy uszczelniającej. Ściskając harmonijkowy pojemnik, nanosić jednostronnie i nieprzerwanie masę AFD 2018 na jedną uszczelnianą powierzchnię. Następnie dokonać montażu elementów. Oczekiwanie na
ulotnienie się substancji chemicznych nie jest konieczne. Chociaż uszczelnienie następuje natychmiast, przed uruchomieniem silnika, zalecamy odczekać ok. 2 godz.
Przykład zastosowania
Alfa Romeo 1.8 TBi
Audi / Seat / Škoda / VW 1.2 TFSI, 1.4 TFSI, 1.6 FSI, 1.8
TFSI, 2.0 TDI 16V, 2.0 TFSI
Mercedes-Benz M 272, M 273, OM 642
Seat / Škoda / VW 1.2 8V/16V, 1.4 8V/16V, 1.6 8V/16V
Volvo B5204, B5234, B5244
Innowacyjny produkt lidera układów hamulcowych
Ceramika w doskonałej cenie!
Od początku tego roku ATE
oferuje także na polskim rynku
nowe ceramiczne klocki hamulcowe – ATE Ceramic.
a cena klocków ceramicznych ATE zaskoczy pozytywnie niejednego właściciela samochodu.
Długa podróż, czyste felgi
Kolejnym miłym zaskoczeniem jest
idealnie czysta felga samochodu. To kolejwarantują one przede wszystna dobra wiadomość zwłaszcza gdy są to
kim: czyste felgi, przedłużoną
drogie i efektowne felgi aluminiowe. Natrwałość klocków i tarcz hawet po przejechaniu wielu setek kilomemulcowych oraz komfortowe
hamowanie szczególnie dla właścicieli
trów nie ma śladu po czarnej sadzy, która
najpopularniejszych marek pojazdów na
osadza się na felgach w wyniku zużycia
naszym rynku, takich jak: VW, Skoda,
tradycyjnych klocków hamulcowych.
Opel, Ford, Audii, BMW, Fiat itd.
Często domycie felg samochodu staje się
Ceramiczne klocw miarę upłyki ATE można zowu czasu nieOferta ceramicznych klocków ATE pobaczyć oraz zamówić
możliwe. Cerawiększa się co miesiąc. Sprawdź czy klocbezpośrednio w odmiczne klocki
ki ceramiczne są już dostępne dla Ciebie
działach Fota SA.
ATE są prakAby zamontować
tycznie bezpyi Twojego pojazdu. Wystarczy odwiedzić
ceramiczne
klocki
łowe i dzięki
stronę www.ate.de lub zadzwonić
temu zabezpiehamulcowe ATE nie
na infolinię ATE: 0 728 87 88 89.
czają felgi sapotrzeba modyfikomochodu, pować układu hamulcozostawiając je czyste i lśniące nawet po
wego. ATE Ceramic jest przystosowane
długiej i intensywnej podróży.
do montażu na zwykłych tarczach ATE,
G
Zobacz, czy już możesz je mieć
ATE Ceramic wyróżnia także niezwykła trwałość. Oznacza to dla właściciela pojazdu komfort hamowania przez
dłuższy okres niż przy zwykłych klockach
hamulcowych. Innowacyjny skład mieszanki oznacza ciche i bezpieczne hamowanie w każdej sytuacji.
ATE Ceramic spełnia wymogi normy
obowiązującej w Europie : ECE-R-90
jak i maksymalne wymogi bezpieczeństwa założone przez producentów pojazdów na pierwszym montażu.
(mia)
40 Fota FORUM
Technika
Philips Lighting Poland S.A. O/Pabianice
ul. Partyzancka 66/72, 95-200 Pabianice
tel: +48 42 22 51 100, fax: +48 42 215 72 96
www.automotive.philips.com
Fota FORUM 41
Technika
Wskazówki od MANN-FILTER
Eksperci do spraw filtracji MANN-FILTER podpowiadają na co należy zwrócić uwagę, aby wymiana
filtra oleju przebiegła sprawnie, a silnik był chroniony.
P
rzy wymianie filtra oleju istotną rolę
odgrywa dokładność. Gwarantuje
ona prawidłowe osadzenie i czystą
pracę filtra. Błędy mogą prowadzić do powstawania nieszczelności, zwiększonego
zużycia, a nawet trwałych uszkodzeń silnika. Dlatego należy oczyścić powierzchnie uszczelnień, dociągnąć filtr właściwym momentem obrotowym, umieścić go
we właściwej pozycji, a także instalować
wyłącznie odpowiednie i nieuszkodzone
filtry. MANN-FILTER przygotowała
zestawienie najważniejszych wskazówek
dotyczących montażu filtrów oleju.
Wybór
Należy koniecznie zwrócić uwagę, aby
filtr pasował do danego zastosowania.
Odpowiedni filtr zapobiega nieprawidłowemu działaniu, zapewnia wystarczające
zasilanie olejem i przyczynia się do szyb
szybikiego powstania ci-
Wskazówki dotyczące filtrów wymiennych
h
Czyszczenie
Dokręcanie
Przed montażem nowego filtra wymiennego konieczne jest wyczyszczenie powierzchni uszczelnień na bloku silnika
oraz głowicy filtra. Zapobiega to nieszczelnościom na powierzchni uszczelnień oraz
stratom oleju.
Należy zachować
ostrożność przy
dokręcaniu filtra wyymiennego. Jeśli
mechanik skorzysta z klucza taśmowego, może to prowadzić do uszkodzenia
obudowy filtra, np. poprzez wgniecenia,
które mogą powodować pęknięcia obudowy wskutek pulsacji środka smarującego. By tego uniknąć, bardzo ważne jest wykonanie
wszystkich kroków opisanych
w instrukcji montażu, umieszczonej na filtrze wymiennym. Zgodnie z instrukcją
montażu filtry
wymienne należy
dociągać ręcznie.
Smarowanie
Ważne jest również, aby przed montażem
nasmarować olejem uszczelkę nowego
filtra wymiennego. W przeciwnym razie
zdjęcie go podczas następnej wymiany będzie związane z trudnościami
i dużym nakładem pracy. Ponadto zbyt niski moment dociągnięcia wskutek „suchości“
uszczelki i dużego tarcia
prowadzi do powstawania
nieszczelności.
42 Fota FORUM
śnienia po uruchomieniu silnika. Chroni
to przed zwiększonym zużyciem, prowadzącym nawet do uszkodzenia silnika,
a także przed nieszczelnościami powodowanymi przez różną geometrię
uszczelnień.
Kontrola
Zaleca się sprawdzenie przed montażem, czy filtr nie jest uszkodzony. Jeśli
został on uszkodzony podczas transportu, może to skutkować nieszczelnością,
niewystarczającą skutecznością filtra,
nieprawidłowym działaniem silnika lub
jego zwiększonym zużyciem.
Czystość
Przy wymianie filtra istotna jest czystość
jego otoczenia. Zapobiega przenikaniu
cząstek brudu do układu i jego nieprawi
widłowemu działaniu, które może powo
wodować nawet całkowitą awarię.
W
Wskazówki
dotyczące
wkładów filtracyjnych
w
Montaż
M
Na
Naczelna
zasada obowiązująca przy
montażu wkładów filtracyjnych to bymo
cie uważnym. To gwarantuje, że wkład
zostanie poprawnie osadzony w górnej
części obudowy. Przestrzeganie przez
mechanika oznaczeń „oben/top” (góra),
widocznych na płytkach zewnętrznych,
zapewnia, że ciśnienie oleju wzrośnie
natychmiast po uruchomieniu silnika.
W przeciwnym razie po wyłączeniu go,
olej spłynie z górnych kanalików i obudowy filtra z powrotem do miski olejowej. Również to oznacza zwiększone
zużycie. Ponadto w takim przypadku
strona czysta i brudna nie są od siebie
szczelnie oddzielone.
‰
¾åÞæÞçíò™îäÚÝî
äâÞëèðçâÜóÞàè
¾åÞæÞçíò™ìâåçâäÚ
¾åÞæÞçíò™îäÚÝî
áÚæîåÜèðÞàè
¾åÞæÞçíò™óÚðâÞìóÞçâÚ
¾åÞäíëòäڙéèãÚóÝèðÚ
ÆèÜèðÚçâڙä~
ßÞÛâêæïí
ÇâÞéèäèçÚçޚ
ËèóðâóÚçâڙÆÚÝޙâç™ÀÞëæÚçò
ș ÉèçÚݙ«©§©©©™èëòàâçÚåçòÜá™ÜóˆÜâ™
™ óÚæâÞççòÜá™ßÞÛâ™ÛâåìíÞâç
ș ÄèæéÞíÞçíçò™éëèÝîÜÞçí™èݙª±­­™ë§
ș ÌóòÛäè™â™çâÞóÚðèÝçâÞ
febi Polska Sp. z o.o.
Pl. Przymierza 6 | 03-944 Warszawa | Poland
Tel.
+48-22-403 47 29
Fax
+48-22-403 47 28
E-mail [email protected]
www.febi.com
Technika
Testy Expomu
Badanie układów
prostowniczych alternatorów
Stan układu prostowniczego ma znamienny wpływ
na wydajność oraz sprawność alternatorów. Firma
Expom prowadzi testy
pozwalające precyzyjnie
zweryfikować sprawność
układów prostowniczych.
P
rzedstawiony poniżej tester pozwala na badanie prostowniczych
diod: mocy, wzbudzenia oraz
diod lawinowych. Weryfikowanie
układu miernikiem uniwersalnym nie jest
miarodajne i wystarczające. Taki test nie
jest przeprowadzany podczas przepływu
prądu i dlatego nie jest możliwe stwierdzenie jak układ zachowa się podczas
pracy alternatora.
Co rozładowuje akumulator?
Badaniu podlegają takie parametry
jak: spadek napięcia w kierunku przewodzenia, upływ prądu w kierunku wstecznym oraz napięcie lawinowe (w przypadku diod Zenera). Test przeprowadzany
jest podczas ściśle określonego przepływającego prądu.
Nadmierny spadek napięcia w kierunku przewodzenia powoduje zmniejszenie
wydajności alternatora. Duży upływ prądu w kierunku zwrotnym jest przyczyną
rozładowywania się akumulatora. Zbyt
wysokie napięcie lawinowe może prowadzić do przepięć powodujących problemy
z czułą elektroniką samochodową (tylko
nieliczne układy prostownicze posiadają
diody Zenera).
Mała awaria, większe szkody
W prostownikach mogą zdarzyć się
uszkodzenia lub pogorszenia parametrów
pojedynczej diody lub kilku diod. Uszkodzenie jednej diody w układzie prostowniczym w niewielkim stopniu wpływa
na obniżenie prądu oddawanego przez
alternator. Nie musi też być sygnalizowane przez lampkę kontrolną ładowania
44 Fota FORUM
• Rozłączenie akumulatora od instalaakumulatora, jednak awaria jednej diody
cji elektrycznej pojazdu podczas prazdecydowanie pogarsza warunki pracy
cy alternatora.
pozostałych diod układu i jest przyczyną
• Nadmierna temperatura otoczenia
ich przyspieszonego zużycia.
podczas pełnego obciążenia alternaPrzyczynami prowadzającymi do
tora – może to być przyczyną przeszybkiego zużycia diod układów progrzania diod co skutkuje obniżeniu
stowniczych alternatora są:
ich trwałości.
• Uszkodzenie mechaniczne diody podczas jej wprasowywania
w radiator.
Firma Expom jako jedna z nielicznych w kraju po• Nadmierna rezystancja
siada
wyspecjalizowane testery firm Transpo oraz
połączenia obudowy
DV
Electronics
pozwalające na badanie układów
diody z radiatorem prostowniczych
pod obciążeniem. Pozwala to na
występuje wtedy słabe
właściwą
regenerację
układów w przypadku stwierodprowadzanie ciepła
dzenia ich uszkodzenia. Tak przetestowany układ,
z diody, przegrzanie jej
zamontowany w alternatorze, daje nam pewność
i zużycie.
jego niezawodnego działania przez wiele lat.
• Odwrotne podłączenie
biegunów alternatora
– prąd płynący przez
diody jest kilkakrotnie większy od ich
W celu poprawy chłodzenia układu
prądu znamionowego.
prostowniczego alternatora, tam gdzie
• Odłączenie dodatniego bieguna alterjest to możliwe, radiator ujemny powinatora od instalacji pojazdu w czasie
nien być montowany do tarczy łożyskopracy – regulator napięcia przestaje
wej poprzez pastę termoprzewodzącą.
regulować napięcie wytwarzane przez
‰
alternator.
Nasze
oddziały
46 Fota FORUM
e-mail: [email protected]
Fota FORUM 47
.
raju
go k
e
ł
a
ec
.pl
reni
fota
ory. a na te
t
a
l
t
u
kum łach Fo
w.a
a
i
w
z
w
dd
na
wo
raz
ocji
o
m
o
pr
óły
zeg
c
z
S

Podobne dokumenty

Fota Forum 1(31)

Fota Forum 1(31) Paweł Gizicki jest absolwentem Handlu Zagranicznego na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego. Studiował także na Fachhochschule für Technik und Wirtschaft w Berlinie. Posiada uprawnienia bi...

Bardziej szczegółowo