Polska potrzebuje nie tyle polityki innowacyjnej co

Newsy
Polska potrzebuje nie tyle polityki innowacyjnej co polityk na rzecz innowacji
Polityka innowacyjna współczesnych
państw europejskich realizowana
jest w ramach Narodowych
Systemów Innowacji (NSI). Systemy
te nie stanowią odrębnych instytucji
czy organizacji, są definiowane jako:
kompleks wyodrębnionych instytucji, które wspólnie i indywidualnie wnoszą wkład do
rozwoju i rozprzestrzeniania się (dyfuzji) nowych technologii, i które tworzą system, w
ramach którego rządy formułuj ą i realizuj ą politykę mającą za zadanie oddziaływanie na
procesy innowacyjne (Matcalfe 1995).
Dzięki licznym sprzężeniom zwrotnym, które występują między instytucjami możliwe jest
sprawne tworzenie, selekcjonowanie, absorpcja i dystrybucja innowacji. NSI tworzą efektywne
powiązania pomiędzy tymi, którzy generują nową wiedzę oraz tymi, którzy mogą ją z pożytkiem
wykorzystywać. W takim rozumieniu Narodowe Systemy Innowacji są w stanie w sposób
bardzo czytelny kreować politykę innowacyjną państwa.
Aneta Wilmańska Zastępca Prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, ekspert
OECD współredagująca Strategię Innowacyjności OECD zauważa w Polish Market nr 6/2010,
że na obecnym etapie rozwoju polskiej gospodarki potrzeba zmodyfikowanego podejścia do
zagadnienia innowacji. „… Wyzwania, przed którymi dzisiaj stoimy wymagają innego
podejścia do innowacji. Potrzebujemy nie tyle polityki innowacyjnej co polityk na rzecz
innowacji. Kluczowe jest spojrzenie na innowacje w sposób całościowy, kompleksowy,
horyzontalny a nie z punktu widzenia poszczególnych sektorów. To podejście powinno być
znacznie szersze niż tylko przez pryzmat technologii high - tech. Trzeba tutaj dostrzegać i
nową wiedzę, umiejętności, aktywa niematerialne związane z własnością intelektualną. Tylko
w taki sposób znajdziemy bardziej efektywne instrumenty pozwalające rozwiązywać
problemy współczesnej gospodarki. Takie podejście wymaga ścisłej współpracy aktorów
zarówno lokalnych jak i międzynarodowych systemów innowacji. Tworzenie dobrych
warunków dla rozwoju innowacyjności nie może być tylko domeną Ministerstwa Gospodarki.
Trzeba aktywności także innych resortów od Ministerstwa Infrastruktury, Kultury, Edukacji,
Nauki i Szkolnictwa Wyższego. To szersze podejście jest charakterystyczne dla nowej
Strategii Innowacyjności przygotowanej przez OECD…”.
Tak zarysowana koncepcja kompleksowego podejścia do innowacji zakłada również lepsze i
bardziej efektywne wykorzystywanie w Narodowych Systemach Innowacji instytucji
wspierających/pomostowych, które odgrywają kluczową rolę w systemie postrzeganym jako
dobrze funkcjonujący organizm. Jak duża i ważna może być rola instytucji otoczenia
innowacyjnego biznesu pokazują m.in. Narodowe Systemy Innowacji Niemiec i Belgii.
Gospodarka niemiecka uważana jest za jedną z najsilniejszych ekonomicznie gospodarek w
Europie. Bardzo wysoko eksperci oceniają także funkcjonowanie niemieckiego NSI. System
ten finansowany jest niemalże w połowie ze strony rządu federalnego i w połowie ze strony
władz regionalnych. Poszczególne landy mają poważny udział w finansowaniu chociażby
działalności B+R. W niemieckim NSI mamy teoretycznie do czynienia z modelem, w którym z
jednej strony funkcjonują przedsiębiorstwa, z drugiej władze państwowe z wyraźnym
podziałem zadań regionalnych i federalnych. I to właśnie ten wyraźny podział kompetencyjny,
wraz z dużą przejrzystością celów strategicznych określonych dla poszczególnych graczy
decyduje o sukcesie. Praktycznie wszystkie środki finansowe dystrybuowane są przez
odpowiednio skonstruowane – funkcjonujące w tym celu fundacje i organizacje wspierające i
promujące działalność B+R. Należą do nich m.in.:
Max - Planck Gesellschaft (MPG) - instytucja sponsorska wspierana przez rząd
federalny i władze regionalne, zaangażowana głównie w badania podstawowe
w wybranych obszarach nauki i sztuki,
Fraunhofer society (FhG) - instytucja sponsorska typu non-profit wspierana przez rząd
federalny i władze regionalne, działająca na terenie Niemiec i poza nimi. Zajmuje sie
komercjalizacją wyników badan – partneruje w zawieraniu kontraktów pomiędzy
przedsiębiorstwami i instytucjami publicznymi,
German Research Council, Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) - główna
organizacja promująca działaność B+R w Niemczech oferująca wsparcie finansowe
dla projektów badawczych, głównie dla młodych pracowników. Wspiera politykę
proinnowacyjną i kontakty międzynarodowe,
Arbeitsgemeinschaft industrieller Forschungsvereinigungen (AiF) – instytucja
zrzeszająca ponad sto organizacji przemysłowych i badawczych zajmująca się
promowaniem wyników badań, które mogą być komercjalizowane głownie w małych i
średnich przedsiębiorstwach. Finansowo wspierana jest przez ministerstwo ekonomii
i przemysłu,
Instytucje z „Blue list” – zajmujące sie działaniami na rzecz badań i rozwoju, instytuty
badawcze i rozwojowe działające w oparciu o dodatkowe wsparcie także niepubliczne.
Z kolei na czele belgijskiego NSI stoi rząd działający poprzez władze federalne i lokalne
(regionalne) oraz organizacje o charakterze administracyjnym wspierane przez komisje
doradcze. Z tychże organizacji płynie wsparcie finansowe bezpośrednio do sektora
badawczego lub poprzez pośrednie organizacje finansowe. Jednocześnie sektor B+R jest
wspierany przez przemysł i instytucje międzynarodowe. Sektor B+R w Belgii składa się
z czterech grup instytucji:
szkoły wyższe i działające przy nich samodzielne centra badawcze,
samodzielne laboratoria badawcze działające w ramach przedsiębiorstw,
instytucje pomostowe takie jak parki technologiczne, przedsiębiorstwa typu spin-off,
technopolie,
organizacje zajmujące się badaniami i technologiami m.in. centra usługowe, instytucje
niekomercyjne, inne instytucje naukowe.
W Szwecji NSI składa się z sześciu platform współpracujących ze sobą. Pierwsza zajmuje się
ogólnie polityką innowacyjną. Tutaj współdziałają władze państwowe, parlament,
ministerstwa we współpracy z władzami unijnymi. Druga to instytucje związane z
wprowadzaniem i koncesjonowaniem działalności B+R. Trzecią stanowią głowni gracze w
działalności B+R – przedsiębiorstwa, samodzielne laboratoria i instytuty, uczelnie i inni
wykonawcy badań. Czwarta platforma zajmuje sie propagowaniem innowacji poprzez różnego
rodzaju programy badawcze i działalność instytucji takich jak parki technologiczne. Piaty
element systemu stanowią prywatne i publiczne instytucje finansujące działalność
innowacyjną. Ostatni – szósty – to instytucje zajmujące sie regulacjami własności
i gromadzeniem informacji takie jak The Swedish Patent and Registration Office i The
Swedish Inventors’ Association.
Dla pewnego kontrastu można w tym miejscu wspomnieć o NSI Hiszpanii. Jest to system o
odmiennej od poprzednich strukturze instytucjonalnej. NSI w Hiszpanii charakteryzuje silna
pozycja i rola w systemie poszczególnych ministerstw –począwszy od Ministerstwa Obrony,
poprzez Edukacji i Nauki a na Kultury skończywszy. Ministerstwa te współpracują z
Międzyministerialną Komisją do spraw Nauki i Technologii, która jest instytucją koordynującą
prace wszystkich uczestników systemu. W swoich działaniach Komisja wspierana jest
dodatkowo przez rady doradcze oraz główny sekretariat sprawujący kontrolę nad
harmonogramem realizacji założonych planów w zakresie B+R. Jednak spośród krajów tzw.
„starej Unii” Hiszpania znajduje sie na ostatnich miejscach w rankingach obrazujących
poziom rozwoju innowacyjności w gospodarce.
Autor:
Robert Krupowicz